אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:גולן הויכן"

רוי:גולן הויכן (זעט מקור)

רעוויזיע פון 21:19, 23 דעצעמבער 2024

3,894 בייטן צוגעלייגט , פֿאַר 11 חדשים

ייש"כ צמא

בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן

46,362

רעדאגירונגען

@@ שורה 13: / שורה 13: @@
 ==היסטאריע==
 [[טעקע:Israeli tanks advancing on the Golan Heights. June 1967. D327-098.jpg|קליין|'''זעקס-טאגיגע מלחמה אין די גולן הייטס'''{{ש}}מדינת ישראל טאנקען רוקן זיך פאראויס אויפן גולן־הויכן בשעת דער זעקס־טאגיגער מלחמה צווישן אראבישע און מדינת ישראל'דיגע קרעפטן, יוני 10, 1967.]]
-די געגנט'ס היסטאריע גייט צוריק ביז בריאת העולם, ווערנדיג גערופן [[בשן]]. עס איז געווארן געהערשט דורך פילע אימפעריעס, אריינגערעכנט אשור, בבל, פרס, יון, רוים און די מוסלמענער (זעט [[בשן]]).
+===תקופת התנ"ך===
+אין די צייטן פון תנ"ך איז די געגנט פון די גולן הויכן באקאנט געווען אלס "בשן". דער נאמען "גולן" שטאמט פון דער שטאט אין תנ"ך "גולן אין בשן" (דברים ד:מג, יהושע כא:כז). די געגנט איז צוגעטיילט געווארן צום [[שבט מנשה]] (יהושע יג:כט-לא). אין די פריע צייטן פון ערשטן בית המקדש ({{לינק צו אידיש יאר|2936}}–{{לינק צו אידיש יאר|3205}}) איז די געגנט געווען א שטרייט-פונקט צווישן דעם צפון א"י'דיגן [[מלכות ישראל]] און דעם [[ארם|ארמי'שן קעניגרייך]] פון [[דמשק]]. [[אחאב|קעניג אחאב]] פון ישראל (געוועלטיגט בערך {{לינק צו אידיש יאר|3022}}–{{לינק צו אידיש יאר|3043}}) האט באזיגט בן-הדד דעם ערשטן פון דמשק נעבן דעם היינטיגן [[קיבוץ]] אפיק אין דרום גולן (מלכים א כ:כו-ל), און דער נביא [[אלישע]] האט נביאות געזאגט אז [[יואש (מלך ישראל)|יואש מלך ישראל]] (געקעניגט בערך {{לינק צו אידיש יאר|3101}}–{{לינק צו אידיש יאר|3114}}) וועט באזיגן בן-הדד דער דריטער פון דמשק, אויך נעבן קיבוץ אפיק ({{תנך|מלכים ב|יג|יז}}).
+אין די ענדע [[יארן ג'ש' - ג'שצ"ט|ג'ש']] און [[יארן ג'ת' - ג'תצ"ט|ג'ת' יארן]], האבן זיך צוריקגעקערטע [[שיבת ציון|אידישע גולים]] פון [[בבל]] (היינטיגע איראק) באזעצט אין דער געגנט. אינמיטן די [[יארן ג'ת"ר - ג'תרצ"ט|ג'ת"ר יארן]] זענען [[יהודה המכבי]] און זיינע ברידער געקומען צו הילף פאר די ארטיגע אידישע קהילות ווען זיי זענען אטאקירט געווארן דורך זייערע נישט-אידישע שכנים{{הערה|{{מקבים|א|ה}}}}. שפעטער האט יהודה המכבי'ס אור-פלימעניק, דער [[חשמונאים|חשמונאי'שער]] קעניג [[אלכסנדר ינאי]] (געוועלטיגט {{לינק צו אידיש יאר|3670}}–{{לינק צו אידיש יאר|3688}}) צוגעלייגט די הויכן צו זיין קעניגרייך.
+די שטאט [[גמלא]] איז געווארן דער הויפט שטאט פון גולן, און איז געווען די לעצטע אידישע פעסטונג וואס האט זיך קעגנגעשטעלט די רוימער דורכאויס דעם [[גרויסער אידישער אויפשטאנד|גרויסן אויפשטאנד]], ביז איר פאל אין יאר {{לינק צו אידיש יאר|3828}}{{הערה|זעט יאסעפוס, "די אידישע מלחמה", קאפּיטל 13, פּינגווין אויסגאבע}}. טראץ דעם דורכפאל פונעם אויפשטאנד, האבן די אידישע קהילות אויף די הויכן אנגעהאלטן, און אפילו געבליט; די איבערבלייבענישן פון נישט ווייניגער ווי 25 [[שול]]ן פון דער תקופה צווישן דעם אויפשטאנד און דער [[איסלאמישער אימפעריע|איסלאמישער אינוואזיע]] אין ד'שצ"ו זענען אויסגעגראבן געווארן. די אנטשיידנדע שלאכט אין וועלכער די אראבער אונטער [[אומאר איבן אל-כאטאב|כאליף אומאר]] האבן צעקלאפט די ביזאנטינער און איינגעשטעלט איסלאמישע קאנטראל איבער וואס איז היינט ארץ ישראל, ירדן, לבנון און סיריע, איז פארגעקומען אין דעם ירמוך טאל, אויפ'ן דרום'דיגן ראנד פון די הויכן, אין מנחם-אב ד'שצ"ו. ארגאניזירטע אידישע באזעצונג אויפ'ן גולן איז געקומען צו אן ענדע אין דער צייט.
 אין 1894 האָט דער פראנצויזיש-אידישער באנקיר [[עדמאנד דזשעימס דע ראטשילד|באראן עדמאָנד דע ראָטשילד]] געקויפט א גרויסע שטח פאר אידישער באזעצונג אינעם גולן; ווערנדיג נאכגעפאלגט דורך אנדערע גרופּעס אין די [[פאראייניגטע שטאטן]], קאנאדע און אייראפּע. די אידישע קאלאניזאציע איז אויסגעפרואווט געווארן, אבער איז געווארן פרוסטרירט פון די פיינטשאפט פון דער אראבישער באפעלקערונג און פון די אטאמאנישע ערד געזעצן, וועלכע האבן כמעט פארבאטן באזעצן דורך נישט-געבוירענע.