מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
3,951
רעדאגירונגען
ק (צמא לדעת האט אריבערגעפירט בלאט דרעפט:שאול המלך צו רוי:שאול המלך אן לאזן א ווייטערפירונג: ערזעצט רוי, דערווייל) |
ק (הגהה) |
||
| שורה 27: | שורה 27: | ||
נאך וואס שאול האט נישט געפאלגט גאט'ס באפעל אויסצו'הרג'ענען אלע [[עמלק]]ים איז ער פאראכט געווארן ביים אויבערשטן, און שמואל הנביא האט געזאלבט [[דוד]] אלס קעניג אנשטאט אים. עטליכע עפיזאדן, צווישן זיי [[דער קאמף קעגן גלית]] און שאול'ס שווערע גיסטעס, האבן אריינגעברענגט דוד צום קעניגליכן הויף, און ער האט עווענטועל געהייראט [[מיכל]], א טאכטער פון שאול. די באציאונגען צווישן דוד און שאול האבן זיך אלץ פארערגערט, שאול האט געוואלט הרג'ענען דוד'ן, און האט אים נאכגעיאגט א לענגערע תקופה. ביי איין פאל האט שאול ערלויבט [[דואג האדומי]] אויסצו'הרג'ענען אלע כהנים פון [[נוב]] צוליב זייער שטיצע פאר דוד. | נאך וואס שאול האט נישט געפאלגט גאט'ס באפעל אויסצו'הרג'ענען אלע [[עמלק]]ים איז ער פאראכט געווארן ביים אויבערשטן, און שמואל הנביא האט געזאלבט [[דוד]] אלס קעניג אנשטאט אים. עטליכע עפיזאדן, צווישן זיי [[דער קאמף קעגן גלית]] און שאול'ס שווערע גיסטעס, האבן אריינגעברענגט דוד צום קעניגליכן הויף, און ער האט עווענטועל געהייראט [[מיכל]], א טאכטער פון שאול. די באציאונגען צווישן דוד און שאול האבן זיך אלץ פארערגערט, שאול האט געוואלט הרג'ענען דוד'ן, און האט אים נאכגעיאגט א לענגערע תקופה. ביי איין פאל האט שאול ערלויבט [[דואג האדומי]] אויסצו'הרג'ענען אלע כהנים פון [[נוב]] צוליב זייער שטיצע פאר דוד. | ||
נאך | נאך שמואל הנביא'ס פטירה איז שאול ארויס אין א ברייטערע קריג קעגן פלשת, אבער ווען שאול האט אנגעפרעגט פון שמואל דערוועגן דורך א [[אוב|בעלת אוב]], האט ער אים אינפארמירט אז ער וועט פארלירן די שלאכט און פאלן פאר די פלשתים. שאול און דריי פון זיינע זון זענען געפאלן אינעם שלאכט, און די פלשתים האבן פארכאפט און פארשוועכט זייערע קערפער. נאך שאול האט דוד געקעניגט אין [[חברון]], אין דער צייט וואס שאול'ס זון [[איש בושת]] האט געוועלטיגט איבער די איבריגע פון [[ארץ ישראל]]. זיבן פון שאול'ס קינדער און אייניקלעך זענען אומגעברענגט געווארן דורך די [[גבעונים]] אלס נקמה פאר זיין שלעכטע באציאונג צו זיי. פון זיינע אייניקלעך זענען [[שמעי בן גרא]], [[מרדכי היהודי]], און [[אסתר המלכה]]. | ||
שאול איז אויך באקאנט אין איסלאם אלס "טאלוט", א געטליך-געקרוינטע קעניג, און זיין אייגנארטיגע כאראקטער טוט ציען אינטערעס צווישן פסיכאלאגן. | שאול איז אויך באקאנט אין איסלאם אלס "טאלוט", א געטליך-געקרוינטע קעניג, און זיין אייגנארטיגע כאראקטער טוט ציען אינטערעס צווישן פסיכאלאגן. | ||
| שורה 45: | שורה 45: | ||
===קרוינונג=== | ===קרוינונג=== | ||
כאטש וואס [[שטעלן א קעניג]] איז לויט רוב מפרשים א [[מצוות עשה]] דאורייתא, איז דאס נישט אויסגעפירט געווארן ביז | כאטש וואס [[שטעלן א קעניג]] איז לויט רוב מפרשים א [[מצוות עשה]] דאורייתא, איז דאס נישט אויסגעפירט געווארן ביז שאול המלכ'ס צייטן, ווען [[שמואל הנביא]] איז עלטער געווארן און זיינע קינדער האבן איבערגענומען די פירערשאפט איבער די אידן. | ||
שמואל הנביא'ס קינדער זענען נישט געגאנגען אין זיינע וועגן, און זייערע מעשים ווערט געשילדערט אין פסוק אז "זיי האבן גענומען [[שוחד]] און פארקירעוועט די דינים"{{הערה|{{תנ"ך|שמואל א|ח|א|ד}}. די גמרא אין {{בבלי|שבת|נו|א}} איז מסביר אז עס איז נישט בוכשטעבליך.}}. די צייט איז אויך געווען שווער פאר כלל ישראל צוליב דרוק פון די ארומיגער פעלקער, בפרט פלשת און [[עמון]]{{הערה|[[#דעתמ|קיל]] זייט עה; [[#עוהת|עולם התנ"ך]] זייט 87}}. דאס פאלק האט אלזא פארלאנגט פון שמואל "שטעל פאר אונז א מלך אונז צו משפט'ן, אזוי ווי אלע פעלקער"{{הערה|שם=שמואלחה|{{תנ"ך|שמואל א|ח|ה}}.}}. | |||
זייער פארלאנג האט דערצערנט שמואל, און אויך פון הימל האט מען געזאגט אז דער פארלאנג - בפרט די מאטיוון דערפון{{הערה|דארט=שמואלחה|[[רד"ק]] דארט.}}, זענען נישט אויסגעהאלטן. דער באשעפער האט אבער באפוילן שמואל צו שטעלן א קעניג און צו ערקלערן פאר די אידן דער קעניג'ס מאכטן און רעכטן. שמואל האט אלעס איבערגעגעבן צום פאלק, און ווען זיי האבן ווידערהאלט זייער פארלאנג האט ער זיי אהיים געשיקט צו זייער שטעט צו ערווארטן די קרוינונג פון דעם קעניג וואס וועט נאכפאלגן{{הערה|{{תנ"ך|שמואל א|ח|ו|כב}}.}}. | זייער פארלאנג האט דערצערנט שמואל, און אויך פון הימל האט מען געזאגט אז דער פארלאנג - בפרט די מאטיוון דערפון{{הערה|דארט=שמואלחה|[[רד"ק]] דארט.}}, זענען נישט אויסגעהאלטן. דער באשעפער האט אבער באפוילן שמואל צו שטעלן א קעניג און צו ערקלערן פאר די אידן דער קעניג'ס מאכטן און רעכטן. שמואל האט אלעס איבערגעגעבן צום פאלק, און ווען זיי האבן ווידערהאלט זייער פארלאנג האט ער זיי אהיים געשיקט צו זייער שטעט צו ערווארטן די קרוינונג פון דעם קעניג וואס וועט נאכפאלגן{{הערה|{{תנ"ך|שמואל א|ח|ו|כב}}.}}. | ||
| שורה 96: | שורה 96: | ||
אלץ רעזולטאט פון דעם וואס דוד איז געזאלבט געווארן, פלעגט א שלעכטע גייסט קומען צו שאול, און זיינע שטוב מענטשן האבן געזוכט אן עצה דאס צו אדרעסירן. זיי האבן פארגעשלאגן צו ברענגען "א זון פון [[ישי]]" וואס קען שיין שפילן מוזיק, ער זאל מיט זיין מוזיק בארואיגן דעם קעניג. נאכ'ן באקומען ישי'ס צושטימונג איז דוד געגאנגען זיך אויפהאלטן ביי שאול צו שפילן ווען דער גייסט איז אנגעקומען{{הערה|{{תנ"ך|שמואל א|טז}}.}}. | אלץ רעזולטאט פון דעם וואס דוד איז געזאלבט געווארן, פלעגט א שלעכטע גייסט קומען צו שאול, און זיינע שטוב מענטשן האבן געזוכט אן עצה דאס צו אדרעסירן. זיי האבן פארגעשלאגן צו ברענגען "א זון פון [[ישי]]" וואס קען שיין שפילן מוזיק, ער זאל מיט זיין מוזיק בארואיגן דעם קעניג. נאכ'ן באקומען ישי'ס צושטימונג איז דוד געגאנגען זיך אויפהאלטן ביי שאול צו שפילן ווען דער גייסט איז אנגעקומען{{הערה|{{תנ"ך|שמואל א|טז}}.}}. | ||
שפעטער האבן זיך די פלשתים צוזאמגענומען צו גיין אין מלחמה קעגן די אידן, און א שטארקער ריז מיט'ן נאמען [[גלית]] האט געשפעט פון די אידן און גערופן איינער פון זיי פאר א [[דועל]]. קלאנגען האבן קורסירט אז דער קעניג וועט רייך מאכן דער וואס וועט אים באזיגן, און אים געבן זיין טאכטער פאר א ווייב. דוד האט זיך געוואגטערהייט צוגעשטעלט; ער איז געגאנגען צום קאמף אן קיין געווער אדער פאנצער נאר בלויז מיט שטיינער און האט אים | שפעטער האבן זיך די פלשתים צוזאמגענומען צו גיין אין מלחמה קעגן די אידן, און א שטארקער ריז מיט'ן נאמען [[גלית]] האט געשפעט פון די אידן און גערופן איינער פון זיי פאר א [[דועל]]. קלאנגען האבן קורסירט אז דער קעניג וועט רייך מאכן דער וואס וועט אים באזיגן, און אים געבן זיין טאכטער פאר א ווייב. דוד האט זיך געוואגטערהייט צוגעשטעלט; ער איז געגאנגען צום קאמף אן קיין געווער אדער פאנצער נאר בלויז מיט שטיינער און האט אים איבערנאטירליך באזיגט. די אידן האבן שטארק צעקלאפט די פלשתים אין די נאכפאלגנדע שלאכט. [[יונתן]], דער זון פון שאול, האט שטארק ליב באקומען דוד, און אים געשאנקען זיין אייגענע געווער; די פרויען האבן באזינגען דוד'ן, "שאול האט געשלאגן אין זיינע טויזנטער, און דוד אין זיינע צען טויזנטער". ווי פארשפראכן, האט שאול געאפערט זיין טאכטער [[מירב]] פאר דוד, אבער דוד האט עס אפגעזאגט{{הערה|{{תנ"ך|שמואל א|יז}}-{{תנ"ך|שמואל א|יח|יט}}.}}. | ||
דאס אלץ האט געברענגט אז שאול זאל פיינט באקומען דוד אויס מורא אז ער וועט פון אים צונעמען די קעניגרייך. דער קומענדיגער מאל א שלעכטע גייסט איז געקומען אויף שאול, האט שאול צוויי מאל פרובירט צו ווארפן א שפיז אויף דוד אים אומצוברענגען, אבער דוד האט עס אויסגעמיטן. שאול האט אוועק געשיקט דוד פון פאר אים, און אים געשטעלט אלס גענעראל אין זיין מיליטער. דוד איז אלץ געווארן מער געלונגען, און דערמיט שאול אלץ מער פיינטליך צו אים. שאול האט באפוילן זיינע קנעכט איבערצורעדן דוד אנצונעמען אן אנבאט צו הייראטן זיין טאכטער מיכל אין אויסטויש פאר הונדערט עָרְלוֹת פון די פלשתים. אבער אנדערש ווי שאול האט גערעכנט, האבן די פלשתים נישט אומגעברענגט דוד, נאר ער האט פון זיי גע'הרג'עט צוויי הונדערט און געברענגט די ערלות פאר שאול{{הערה|{{תנ"ך|שמואל א|יח|ט}}-{{תנ"ך|שמואל א|יח|ל}}.}}. | דאס אלץ האט געברענגט אז שאול זאל פיינט באקומען דוד אויס מורא אז ער וועט פון אים צונעמען די קעניגרייך. דער קומענדיגער מאל א שלעכטע גייסט איז געקומען אויף שאול, האט שאול צוויי מאל פרובירט צו ווארפן א שפיז אויף דוד אים אומצוברענגען, אבער דוד האט עס אויסגעמיטן. שאול האט אוועק געשיקט דוד פון פאר אים, און אים געשטעלט אלס גענעראל אין זיין מיליטער. דוד איז אלץ געווארן מער געלונגען, און דערמיט שאול אלץ מער פיינטליך צו אים. שאול האט באפוילן זיינע קנעכט איבערצורעדן דוד אנצונעמען אן אנבאט צו הייראטן זיין טאכטער מיכל אין אויסטויש פאר הונדערט עָרְלוֹת פון די פלשתים. אבער אנדערש ווי שאול האט גערעכנט, האבן די פלשתים נישט אומגעברענגט דוד, נאר ער האט פון זיי גע'הרג'עט צוויי הונדערט און געברענגט די ערלות פאר שאול{{הערה|{{תנ"ך|שמואל א|יח|ט}}-{{תנ"ך|שמואל א|יח|ל}}.}}. | ||
| שורה 113: | שורה 113: | ||
=== אומקום === | === אומקום === | ||
נאך | נאך שמואל הנביא'ס פטירה האבן זיך די פלשתים און די אידן געגרייט פאר א מלחמה. די פלשתים האבן זיך צוזאמגענומען אין שטאט [[שונם]], אין דער צייט וואס די אידן האבן זיך צוזאמגענומען אין [[הר הגלבוע]]. שאול המלך האט זיך געוואלט באראטן מיט דער שכינה, און נאכ'ן פרובירן דורך די נביאים אן ערפאלג, האט ער זיך געוואנדן צו א [[בעלת אוב]] אין [[עין דאר]], פארהוילנדיג זיין אידענטיטעט. זי האט אים דערמאנט אז שאול האט אויסגעראטן [[כישוף]] פון איבער דאס לאנד, אבער ער האט איר פארשפראכן אז שאול וועט איר גארנישט שלעכטס טון. די בעלת אוב האט ארויפגעברענגט די נשמה פון שמואל, וועלכע האט געזאגט שאול'ן אז ער וועט פארלירן די קריג און פאלן אין שלאכט. שאול איז צוזאמגעפאלן הערנדיג די רייד, און די בעלת אוב האט אים דערמונטערט מיט א סעודה{{הערה|{{תנ"ך|שמואל א|כח}}.}}. | ||
וויסנדיג אז ער גייט צו זיין טויט, האט שאול מיט מסירות הנפש נישט צוריק געצויגן פון זיינע פלענער, נאר ארויס אין מלחמה כדי די גזירה זאל אויסגעפירט ווערן{{הערה|אברבנאל אויף שמואל א', פרק כח, פסוק כה}}. שאול איז געפאלן אינעם שלאכט אינאיינעם מיט זיינע דריי זון, [[יונתן]], [[אבינדב]], און [[מלכי שוע]]. שאול, זעענדיג אז ער גייט געכאפט ווערן דורך די פשלתים האט ער געבעטן פון זיין וואפנטרעגער אז ער זאל אים אומברענגען, און ווען יענע האט נישט געוואלט, האט שאול זיך ארויפגעווארפן אויף זיין שווערד {{הערה|{{תנ"ך|שמואל א|לא|א|ד}}.}}. | וויסנדיג אז ער גייט צו זיין טויט, האט שאול מיט מסירות הנפש נישט צוריק געצויגן פון זיינע פלענער, נאר ארויס אין מלחמה כדי די גזירה זאל אויסגעפירט ווערן{{הערה|אברבנאל אויף שמואל א', פרק כח, פסוק כה}}. שאול איז געפאלן אינעם שלאכט אינאיינעם מיט זיינע דריי זון, [[יונתן]], [[אבינדב]], און [[מלכי שוע]]. שאול, זעענדיג אז ער גייט געכאפט ווערן דורך די פשלתים האט ער געבעטן פון זיין וואפנטרעגער אז ער זאל אים אומברענגען, און ווען יענע האט נישט געוואלט, האט שאול זיך ארויפגעווארפן אויף זיין שווערד {{הערה|{{תנ"ך|שמואל א|לא|א|ד}}.}}. | ||
| שורה 130: | שורה 130: | ||
שאול איז אומגעקומען אין גבע אינאיינעם מיט דריי פון זיינע זון, יונתן, אבינדב, און מלכישוע{{הערה|{{תנ"ך|שמואל א|לא|ב}}.}}. דוד המלך איז געווארן קעניג אין חברון, אין דער צייט וואס אבנר בן נר האט געקרוינט אישבשת איבער ארץ ישראל{{הערה|{{תנ"ך|שמואל ב|ב|א|י}}.}}. אישבושת האט געוועלטיגט פאר צוויי יאר, און נאך וואס אבנר איז גע'הרג'עט געווארן האבן זיינע גענעראלן אים גע'הרג'עט{{הערה|{{תנ"ך|שמואל ב|ד}}.}}. | שאול איז אומגעקומען אין גבע אינאיינעם מיט דריי פון זיינע זון, יונתן, אבינדב, און מלכישוע{{הערה|{{תנ"ך|שמואל א|לא|ב}}.}}. דוד המלך איז געווארן קעניג אין חברון, אין דער צייט וואס אבנר בן נר האט געקרוינט אישבשת איבער ארץ ישראל{{הערה|{{תנ"ך|שמואל ב|ב|א|י}}.}}. אישבושת האט געוועלטיגט פאר צוויי יאר, און נאך וואס אבנר איז גע'הרג'עט געווארן האבן זיינע גענעראלן אים גע'הרג'עט{{הערה|{{תנ"ך|שמואל ב|ד}}.}}. | ||
אין | אין דוד המלכ'ס צייטן איז געווען א הונגער, און די אורים ותומים האבן געזאגט אז עס איז געקומען צוליב דער וועג ווי אזוי שאול האט באהאנדלט די גבעונים. די גבעונים האבן געזאגט אז זיי וועלן נאר פארגעבן שאול'ן ווען זיבן פון זיינע זון וועלן צו זיי איבערגעגעבן ווערן זיי צו אומברענגען. דוד האט זיי איבערגעגעבן זיבן מיטגלידער פון שאול'ס פאמיליע, די צוויי זון פון רצפה בת איה, און די זיבן זון וואס מירב האט געהאט מיט עדריאל המחולתי{{הערה|{{תנ"ך|שמואל ב|כא}}}}. | ||
דער איינציגער איבערגעבליבענע אייניקל בן אחר בן פון שאול המלך איז געווען מפיבשת בן יונתן, וועמען דוד האט אפגעשוינט פון די גבעונים{{הערה|{{תנ"ך|שמואל ב|כא|ז}}.}}, און האט אים אויסגעהאלטן צוליב דער פריינטשאפט מיט זיין פאטער יונתן{{הערה|{{תנ"ך|שמואל ב|ט}}.}}. מפיבשת האט געהאט א זון מיכה {{הערה|{{תנ"ך|שמואל ב|ב|ט}}.}} וועמענ'ס ניין דורות פון אייניקלעך ווערן אויסגערעכנט אין דברי הימים{{הערה|{{תנ"ך|דברי הימים א|ח|לה|לח}}.}}. | דער איינציגער איבערגעבליבענע אייניקל בן אחר בן פון שאול המלך איז געווען מפיבשת בן יונתן, וועמען דוד האט אפגעשוינט פון די גבעונים{{הערה|{{תנ"ך|שמואל ב|כא|ז}}.}}, און האט אים אויסגעהאלטן צוליב דער פריינטשאפט מיט זיין פאטער יונתן{{הערה|{{תנ"ך|שמואל ב|ט}}.}}. מפיבשת האט געהאט א זון מיכה {{הערה|{{תנ"ך|שמואל ב|ב|ט}}.}} וועמענ'ס ניין דורות פון אייניקלעך ווערן אויסגערעכנט אין דברי הימים{{הערה|{{תנ"ך|דברי הימים א|ח|לה|לח}}.}}. | ||
רעדאגירונגען