אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "כהושעת אלים"

4,237 בייטן אראפגענומען ,  פֿאַר 2 יאָר
הגהה
(אויסמעקן..)
(הגהה)
שורה 14: שורה 14:
:'''חַ'''נּֽוּן בְּיָדָֽם מַֽעֲבִידִֽים. כֵּן הוֹשַׁע נָא:
:'''חַ'''נּֽוּן בְּיָדָֽם מַֽעֲבִידִֽים. כֵּן הוֹשַׁע נָא:
כְּהוֹשַֽׁעְתָּ '''טְ'''בוּעִֽים בְּצֽוּל גְּזָרִֽים.
כְּהוֹשַֽׁעְתָּ '''טְ'''בוּעִֽים בְּצֽוּל גְּזָרִֽים.
:'''יְ'''קָֽרְךָֽ עִמָּֽם מַֽעֲבִירִֽים.{{ביאור|ווען גאט האט געהאלפן פאר פאלק ישראל וואס איז אריבער ביים [[קריעת ים סוף]], האבן די אידן אריבער געפירט דער באשעפערס כבוד אין ים. מיטן אריבערגאנג פון גאטס כבוד אין ים סוף ווערט ווידער ארויסגעברענגט די פרינציפ אז די ישועה איז אויך א ישועה פארן באשעפער (ווי עס ערשיינט אין די אויבנדערמאנטע מכילתא).}} כֵּן הוֹשַׁע נָא:
:'''יְ'''קָֽרְךָֽ עִמָּֽם מַֽעֲבִירִֽים. כֵּן הוֹשַׁע נָא:
כְּהוֹשַֽׁעְתָּ '''כַּ'''נָּֽה{{ביאור|צונאמען צו פאלק ישראל, לויט {{תנ"ך|תהלים|פ|טז}}.}} מְשׁוֹרֶֽרֶת וַיּֽוֹשַׁע.
כְּהוֹשַֽׁעְתָּ '''כַּ'''נָּֽה מְשׁוֹרֶֽרֶת וַיּֽוֹשַׁע.
:'''לְ'''גוֹחָֽהּ מְצֻיֶּֽנֶת וַיִּוָּֽשַׁע.{{ביאור|די ווארט "וַיּוֹשַׁע" וואס ערשיינט אין פארבינדונג צום באשעפער הילף ביי [[קריעת ים סוף]] (פאר [[שירת הים]], {{תנ"ך|שמות|יד|ל}}), ווערט גע'דרש'נט כאילו ווי עס ווערט געליינט "וַיִּוָּשַׁע", און דעמאלטט באציט זי זיך צו "גוחה", דאס מיינט איר באשעפער, דאס איז גאט. דאס איז לויט די דרש פון [[רבי מאיר]] אין [[מדרש תנחומא]] [http://www.daat.ac.il/daat/tanach/tanhuma/29.htm פרשת אחרי מות, אות י"ב].}} כֵּן הוֹשַׁע נָא:
:'''לְ'''גוֹחָֽהּ מְצֻיֶּֽנֶת וַיִּוָּֽשַׁע. כֵּן הוֹשַׁע נָא:
כְּהוֹשַֽׁעְתָּ '''מַֽ'''אֲמַֽר וְהֽוֹצֵאתִֽי אֶתְכֶֽם.
כְּהוֹשַֽׁעְתָּ '''מַֽ'''אֲמַֽר וְהֽוֹצֵאתִֽי אֶתְכֶֽם.
:'''נָ'''קֽוּב וְהֽוּצֵאתִֽי אִתְּכֶֽם.{{ביאור|די ווערטער "והוצאתי אתכם מתחת סבלות מצרים" ({{תנ"ך|שמות|ו|ו}}) קען מען ליינען ווי כאילו עס שטייט "וְהוּצֵאתִי אִתְּכֶם", און דעמאלט איז טייטש אז גאט איז ארויס צוזאמען מיט די אידן פון מצרים.}} כֵּן הוֹשַׁע נָא:
:'''נָ'''קֽוּב וְהֽוּצֵאתִֽי אִתְּכֶֽם. כֵּן הוֹשַׁע נָא:
כְּהוֹשַֽׁעְתָּ '''סֽ'''וֹבְבֵֽי מִזְבֵּֽחַ.
כְּהוֹשַֽׁעְתָּ '''סֽ'''וֹבְבֵֽי מִזְבֵּֽחַ.
:'''עֽ'''וֹמְסֵֽי עֲרָבָֽה לְהַקִּֽיף מִזְבֵּֽחַ.{{ביאור|דער פייטן באציט זיך צו [[מצוות ערבה אין בית המקדש]] און צום [[הושענות|ארומנעמען די מזבח]] וואס איז פארגעקומען אין בית המקדש, און בעט אז גאט זאל רעכענען די הושענות וואס ווערן געזאגט אין [[שול]] ווי א [[זכר למקדש]] כאילו זיי ווערן געזאגט ביים ארומנעמען די מזבח אין בית המקדש.}} כֵּן הוֹשַׁע נָא:
:'''עֽ'''וֹמְסֵֽי עֲרָבָֽה לְהַקִּֽיף מִזְבֵּֽחַ. כֵּן הוֹשַׁע נָא:
כְּהוֹשַֽׁעְתָּ '''פִּ'''לְאֵֽי אָרֽוֹן כְּהֻפְשַֽׁע.
כְּהוֹשַֽׁעְתָּ '''פִּ'''לְאֵֽי אָרֽוֹן כְּהֻפְשַֽׁע.
:'''צִ'''עֵֽר פְּלֶֽשֶׁת בַּֽחֲרֽוֹן אַֽף וְנוֹשַֽׁע.{{ביאור|דער פייטן דעמאנסטירט די פרינציפ פונעם דערביי-זיין פון גאט אין א צרה צוזאמען מיט אידן און די ישועה פון די צרה דורך די מעשה פון פאנגען די [[ארון הברית]] דורך די [[פלשתים]] אלס א טייל פון באזיגן אידן ביי [[מלחמת אבן העזר]]. אין ענדע, זענען די פלשתים געווען געצווינגען צו צוריק קערן די ארון נאך וואס זיין וויילן ביי זיי האט צוגעברענגט א [[מגפה]] ({{תנ"ך|שמואל א|ה}}).}} כֵּן הוֹשַׁע נָא:
:'''צִ'''עֵֽר פְּלֶֽשֶׁת בַּֽחֲרֽוֹן אַֽף וְנוֹשַֽׁע. כֵּן הוֹשַׁע נָא:
כְּהוֹשַֽׁעְתָּ '''קְ'''הִלּֽוֹת בָּבֶֽלָה שִׁלַּֽחְתָּ.
כְּהוֹשַֽׁעְתָּ '''קְ'''הִלּֽוֹת בָּבֶֽלָה שִׁלַּֽחְתָּ.
:'''רַ'''חֽוּם לְמַֽעֲנָֽם שֻׁלַּֽחְתָּ.{{ביאור|דער פייטן גייט איבער צו [[גלות בבל]], און ציטירט די דרשת חז"ל אויפן פסוק {{ציטוטון|לְמַעַנְכֶם שִׁלַּחְתִּי בָבֶלָה|{{תנ"ך|ישעיהו|מג|יד}}}} וואס ווערט גע'דרש'נט ווי כאילו עס איז געשריבן געווארן "שֻׁלַּחְתִּי", און עס לערנט אז אויך אין גלות בבל, האט די שכינה גולה געווען קיין בבל צוזאמען מיטן אידישן פאלק.{{הערה|{{ירושלמי|תענית|א|א}}; {{בבלי|מגילה|כט|א}}.}}}} כֵּן הוֹשַׁע נָא:
:'''רַ'''חֽוּם לְמַֽעֲנָֽם שֻׁלַּֽחְתָּ. כֵּן הוֹשַׁע נָא:
כְּהוֹשַֽׁעְתָּ '''שְׁ'''בֽוּת שִׁבְטֵֽי יַֽעֲקֹֽב.
כְּהוֹשַֽׁעְתָּ '''שְׁ'''בֽוּת שִׁבְטֵֽי יַֽעֲקֹֽב.
:'''תָּ'''שֽׁוּב וְתָשִֽׁיב שְׁבֽוּת אָֽהֳלֵֽי יַֽעֲקֹֽב.{{ביאור|פונקט ווי דו האסט געהאלפן די גולי בבל און דו האסט זיי צוריק געקערט, אזוי זאלסטו צוריק ברענגען די שבות אהלי יעקב צו א גענצליכע אוסלייזונג. דער פייטן האט געשריבן "תשוב ותשיב", לויט די דרשת חז"ל אויף {{תנ"ך|דברים|ל|ג}} אז די לשון "ושב ה' את שבותך" אין א [[בניין קל]] (און נישט "השיב"), לערנט אז ביי די גאולה קערט זיך אויך גאט צוריק פונעם גלות, און נישט נאר אז ער קערט צוריק די אידן. די דרש ווענדט ער אן אויך אויפן לשון הפסוק "הנני שב את שבות אהלי יעקב" ({{תנ"ך|ירמיהו|ל|יח}}).}} וְהוֹשִֽׁיעָה נָּֽא:
:'''תָּ'''שֽׁוּב וְתָשִֽׁיב שְׁבֽוּת אָֽהֳלֵֽי יַֽעֲקֹֽב. וְהוֹשִֽׁיעָה נָּֽא:
}}
}}
'''כְּהוֹשַׁעְתָּ אֵלִים''' איז א [[פיוטי הושענות|פיוט הושענות]] וואס ווערט געזאגט אלס א טייל פונעם מנהג [[הושענות]] אום [[סוכות]], לויט די מנהגי [[אשכנזים|אשכנז]] און [[נוסח איטאליע|איטאליע]]. אינעם פיוט, בעטן די מתפללים פונעם באשעפער אז ער זאל זיי העלפן, פונקט ווי ער האט געהאלפן זייערע עלטערן אסאך מאל אין די אידישע היסטאריע, איבערהויפט ביי [[יציאת מצרים]]. עס איז אנגענומען עס צו באציען צו דעם [[פייטן]] [[רבי אלעזר הקליר]], וואס האט גאוואוינט ווי אפגעשאצט אין [[ארץ ישראל]] אנפאנג דעם [[7'טן יארהונדערט]].{{הערה|[[יונה פרנקל]], '''[[מחזור לפי מנהגי בני אשכנז לכל ענפיהם|מחזור לסוכות, שמיני עצרת ושמחת תורה לפי מנהגי בני אשכנז לכל ענפיהם]]''', ירושלים תשמ"א, [https://www.hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=21140&st=&pgnum=40 מבוא, עמ' לט].}}
'''כְּהוֹשַׁעְתָּ אֵלִים''' איז א [[פיוטי הושענות|פיוט הושענות]] וואס ווערט געזאגט אלס א טייל פונעם מנהג [[הושענות]] אום [[סוכות]], לויט די מנהגי [[אשכנזים|אשכנז]] און [[נוסח איטאליע|איטאליע]]. אינעם פיוט, בעטן די מתפללים פונעם באשעפער אז ער זאל זיי העלפן, פונקט ווי ער האט געהאלפן זייערע עלטערן אסאך מאל אין די אידישע היסטאריע, איבערהויפט ביי [[יציאת מצרים]]. עס איז אנגענומען עס צו באציען צו דעם [[פייטן]] [[רבי אלעזר הקליר]], וואס האט גאוואוינט ווי אפגעשאצט אין [[ארץ ישראל]] אנפאנג דעם [[7'טן יארהונדערט]].{{הערה|[[יונה פרנקל]], '''[[מחזור לפי מנהגי בני אשכנז לכל ענפיהם|מחזור לסוכות, שמיני עצרת ושמחת תורה לפי מנהגי בני אשכנז לכל ענפיהם]]''', ירושלים תשמ"א, [https://www.hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=21140&st=&pgnum=40 מבוא, עמ' לט].}}