רוי:אחאב
 |
דאס איז א דרעפט ארטיקל. עס איז אַן אַרבעט אין פּראָגרעס וואָס איז אָפן פאַר רעדאַגירונג דורך סיי וועם. ווען דער דרעפט איז פארטיג, ביטע גייט איבער דעם אריבערפירן טשעקליסט, זיכער צו מאכן אז עס איז גרייט. דערנאך קענט איר בעטן פון די דרעפט אריבערפירער אז זיי זאלן עס איבערגיין און אריבערפירן צום הויפט געביט. (אייער בקשה וועט פובליצירט ווערן אין המכלול:אריבערפירן דרעפטס, און דארט וועט אויך ערשיינען דער ענטפער - אויב פעלט אויס). |
 | |||||
| |||||
| ווייב | איזבל | ||||
|---|---|---|---|---|---|
אחאב מלך פון ישראל אין די צייטן פון ערשטן בית המקדש (געקעניגט לערך אין די יאָרן ג'כ"ב–ג'מ"ג; 738–717 פאר דער געוויינליכער צייט־רעכנונג). אין יענע צייטן זענען אין ארץ ישראל געווען צוויי אידישע מלוכות, איינע פון "מלכות יהודה" און די צווייטע די "מלכות ישראל" מיט דער קעניגלעכער רעזידענץ אין שומרון. אחאב איז געווען איינער פון די שטארקסטע הערשער פון מלכות ישראל. ער האָט געפירט מלחמות מיט די שכנות'דיגע מלוכות ארם און דמשק און האָט זיי באזיגט. דערנאָך האָט זיך ווידער אָנגעהויבן א מלחמה צווישן אחאב און ארם און אין דער מלחמה איז אחאב געפאַלן טויט פון א פייל וואָס אויף אים האָט געשאָסן א סאָלדאט פון ארמ'ס מיליטער. וועגן אחאב ווערט אויך דערמאנט אין די פלעקל־שריפטן, וואָס מען האָט געפונען אין אשור און בבל. פון לערך אחאב'ס צייטן שטאמט אויך דער בארימטער דענקמאָל, דער "שטיין פון מישע מלך מואב", וואו עס ווערט דערציילט, אז דער קעניג מישע פון לאנד מואב האָט מורד געווען אין מלכות ישראל און זיך אָפּגעריסן.
אחאב מלך ישראל איז באקאנט אין דער אידישער געשיכטע נישט אזוי פיל מיט זיין אויסערליכער פּאָליטיק און מלחמות, ווי מיט דעם אינערליכן רעליגיעזן קאמף, וואָס איז אין זיין צייט געפירט געוואָרן אין קעניגרייך ישראל. וועגן דעם דאָזיגן קאמף ווערט דערציילט אין ספר מלכים א' קאפּיטל ט"ז, י"ז און ווייטער ביז צום סוף פון מלכים א'. פון ספר מלכים איז צו זען, אז פריער האָט אויך אין קעניגרייך ישראל געהערשט די אידישע רעליגיע, און הגם דער ספר מלכים טרעט ארויס אויך קעגן די פריערדיגע הערשער פון ישראל, פארוואָס זיי האָבן געזינדיגט, אָבער אין אלגעמיין האָט מען געדינט צום גאָט פון אידישער רעליגיע.
ערשט אחאב מלך ישראל האָט געמאכט א רעליגיעזע איבערקערעניש. ער האָט חתונה געהאט מיט איזבל, דער טאָכטער פון פעניצישן מלך פון צידון, און אזוי ווי אין פעניציע האָט געהערשט די רעליגיע פון אָפּגאָט "בעל", האָט אויך אחאב אָנגענומען די דאָזיגע בעל־רעליגיע, און האָט זי גענומען איינפירן אין די שטעט פון מלכות ישראל. ער האָט אין דער הויפּט־שטאָט שומרון אויפגעשטעלט א מזבח פאר "בעל", און האָט איינגעפירט ספּעציעלע "כהנים" און "נביאים" פאר דעם בעל (די "כהני הבעל" און די "נביאי הבעל"), און אונטער דעם איינפלוס פון איזבל האָט ער געלאָזט טויטן די נביאים פון דער אידישער רעליגיע (נביאי ה'). קעגן דעם האָט אָנגעהויבן א קאמף דער פירער פון די אידישע נביאים, אליהו הנביא. וועגן דעם קאמף ווערט דערציילט אין ספר מלכים אין די דערמאנטע קאַפּיטלעך פיל ספּורים, ווי אזוי אלס שטראָף פאר די זינד האָט אין מלכות ישראל נישט גערעגנט און עס איז געוואָרן א הונגער, און אז אליהו הנביא האָט אין דער אנועזנהייט פון אחאב מלך ישראל דורך פייער פון הימל באוויזן, אז "ה' הוא האלהים", (דער אידישער גאָט איז גאָט), און ווי אזוי אליהו האָט געהייסן טויטן די נביאי הבעל, און ווי ער האָט דערנאָך געמוזט אנטלויפן ווייל איזבל האָט אים געוואָלט טויטן.
אין ספר מלכים ווערט אויך דערציילט וועגן אנדערע שלעכטע מעשים, וואָס אחאב האָט אָפּגעטאָן אונטער דעם איינפלוס פון זיין ווייב איזבל, ווי דאָס טויטן דעם אידישן גוט באזיצער נבות, כדי ביי אים צוצונעמען זיין גאָרטן.
ענדליך ווערט דערציילט אין ספר מלכים ווי אחאב איז געטויט געוואָרן אלס שטראָף פאר זיינע זינד, און ווי נאָך זיין טויט האָבן די אידישע נביאים אָרגאניזירט א רעוואָלוציע קעגן אחאב'ס קינדער, און דערקלערט דעם מיליטער־פירער יהוא בן נמשי אלס מלך, און ער האָט געטויט איזבל און אחאב'ס קינדער ווי אויך די נביאי הבעל.
וועגן אחאב ווערט דערציילט אין מלכים א' כ"ב אז ער האָט געבויט פיל שטעט און אויך א "בית השן" (א העלפאנטביין־פּאלאץ. אין די יאָרן 1908–1910 האָט מען געגראָבן אין ארץ ישראל אויף דעם ארט וואו עס איז אמאָל געשטאנען שומרון און מען האָט געפונען שפּורן פון דעם דאָזיגן פּאלאץ פון אחאב און אויך פיל כלים, וואָס שטאַמען פון יענע צייטן.