משלוח מנות
משלוח מנות איז איינע פון די מצוות פון יום טוב פורים. די מצוה איז אז יעדער מענטש דארף שיקן איינער צום צווייטן עסנווארג, כאטש צוויי פארצייעס, פאר כאטש איין מענטש. דער ציל פון דער מצוה איז צו פארגרעסערן פרידן און חסד צווישן די אידישע קינדער, ווי אויך צו פארזיכערן פאר די ארימעלייט אז זיי האבן די פורים סעודה.
מקור פונעם המצווה
אין מגילת אסתר שטייט אויף די פרייד פייערונגען וואָס זענען באשלאסן געווארן נאכן גראטעוועט ווערן פון המן'ס גזירות:
עַל כֵּן הַיְּהוּדִים הַפְּרָזִים הַיֹּשְׁבִים בְּעָרֵי הַפְּרָזוֹת, עֹשִׂים אֵת יוֹם אַרְבָּעָה עָשָׂר לְחֹדֶשׁ אֲדָר שִׂמְחָה וּמִשְׁתֶּה וְיוֹם טוֹב וּמִשְׁלֹחַ מָנוֹת אִישׁ לְרֵעֵהוּ. וַיִּכְתֹּב מָרְדֳּכַי אֶת הַדְּבָרִים הָאֵלֶּה, וַיִּשְׁלַח סְפָרִים אֶל כָּל הַיְּהוּדִים אֲשֶׁר בְּכָל מְדִינוֹת הַמֶּלֶךְ אֲחַשְׁוֵרוֹשׁ הַקְּרוֹבִים וְהָרְחוֹקִים; לְקַיֵּם עֲלֵיהֶם לִהְיוֹת עֹשִׂים אֵת יוֹם אַרְבָּעָה עָשָׂר לְחֹדֶשׁ אֲדָר וְאֵת יוֹם חֲמִשָּׁה עָשָׂר בּוֹ בְּכָל שָׁנָה וְשָׁנָה, כַּיָּמִים אֲשֶׁר נָחוּ בָהֶם הַיְּהוּדִים מֵאֹיְבֵיהֶם, וְהַחֹדֶשׁ אֲשֶׁר נֶהְפַּךְ לָהֶם מִיָּגוֹן לְשִׂמְחָה וּמֵאֵבֶל לְיוֹם טוֹב; לַעֲשׂוֹת אוֹתָם יְמֵי מִשְׁתֶּה וְשִׂמְחָה, וּמִשְׁלֹחַ מָנוֹת אִישׁ לְרֵעֵהוּ וּמַתָּנוֹת לָאֶבְיֹנִים.
— אסתר ט, יט-כב
הלכות פון די מצוה
חז"ל האבן ארויסגעלערנט, אז די וייניגסטע וואס ממוז, איז צו שיקן צוויי פרציעס פאר איין מענטש, פון דאס וואס ס'שטייט אין פסוק "משלוח מנות" (וואס קלינגט אפ כאטש צוויי) "איש לרעהו" (וואס קלינגט אפ איינער).
די הלכה איז אז ס'דארף צו זיין צוויי באזונדערע עסנווארג, טראץ דעם וואס רבנים אין אללע דורות האבן זיך פון מאהל צו מאהל געפירט שיקן ספרי חידושים אויף משלוח מנות, אבער אין הלכה איז ג'פסק'נט אז וועש, ספרים און אזוי אויך געלט צו קויפן דערמיט עסנווארג, ווערן נישט גערעכנט פאר 'מנות'. איבער טרינקען זענען די פוסקים אנטיילט מיט זייער מיינונגען. די מצוה פון משלוח מנות מוז מען אויספירן אין יעדן פאל, דערצו, אויב האט ער נישט גענוג עסנווארג אוועקצוגעבן פאר דעם, זאהל ער פארטוישן זיין עסנווארג פון די סעודה, מיטן פרענד'ס.
די מיינונג פון א מערהייט פוסקים איז אז אויך פרויען זענען אנגעוויזן אין די מצוה, אנמערקנדיג אז א מאן זאהל נישט שיקן פאר קיין פרוי, אזוי אז ס'זאהל נישט צוקומען צו א פראגע פון א ספק קידושין דורכ'ן שיקן א ווערדפולע חפץ. נאך איז דא וואס שרייבן אז די מצוה דארף אויסגעפירט ווערן דורכ'ן שיקן מיט א שליח (און נישט איבערגעבן אליינס), אזווי אין פסוק שטייט 'ומשלוח מנות איש לרעהו'. די מצוה דארף געטוהן ווערן דייטליך בייטאג פון פורים, יעדער איינער לויט ווי ער געפינט זיך, צו איז דאס ביי רוב ארטן אין י"ד אדר, אדער ביי שטעט וואס זענען אין די קאטעגאריע פון עיירות המוקפות חומה מימות יהושע בן נון.
דער רמב"ם שרייבט אז: "כל המרבה לשלוח לרעים הרי זה משובח" (
פאראמעטער פעלערן אין מוסטער:רמב"ם
פאראמעטער [ ללא ] ערשיינען נישט אין מוסטער דעפיניציע
פארלאנגטע פאראמעטער [ 1 ] פעלן לוא־פעלער: (ביים רופן מוסטער:רמב"ם) פעלט נאמען פון הלכות.משנה תורה לרמב"ם, הלכות חמץ ומצה, פרק מגילה וחנוכ"ה, הלכות ב'–ט"ו), דאך האלט ער אז די מער געשעצטע מצוה איז מתנות לאביונים: ”מוטב לאדם להרבות במתנות לאביונים מלהרבות בסעודתו או בשלוח לרעיו, שאין שם שמחה גדולה ומפוארה אלא לשמח לב עניים ויתומים ואלמנות וגרים” (
פאראמעטער פעלערן אין מוסטער:רמב"ם
פארלאנגטע פאראמעטער [ 1 ] פעלן לוא־פעלער: (ביים רופן מוסטער:רמב"ם) פעלט נאמען פון הלכות.משנה תורה לרמב"ם, הלכות חמץ ומצה, פרק מגילה וחנוכ"ה, הלכות ב'–י"ז).
טעמי פן די מצווה
ס'איז דא וואס זאגן אז די טעם איז צו פארמערן פרענדשאפט צווישן די אידישע קינדער[1]; און ס'איז דא וואס זאגן אז די טעם איז צו העלפן פאר די ארעמעלייט וואס שעמען זיך צו בעטן פאר זיך צדקה, אז אויך זיי זאלן קענען עסן די סעודת פורים ווי אללע אנדערע.[2]
משלוח מנות אין אנדערע הינזיכטן
משלוח מנות מוזכר גם בהקשרים אחרים. העולים מבבל, בתקופת שיבת ציון חגגו את ראש השנה על ידי שליחת מנות "לאין נכון לו", דהיינו, לאלה אשר לא השיגה ידם להכין את סעודת החג.
ויאמר להם: לכו אכלו משמנים ושתו ממתקים ושִלחו מנות לאין נכון לו כי קדוש היום לאדונינו... וילכו כל העם לאכול ולשתות ולשלח מנות ולעשות שמחה גדולה כי הבינו בדברים אשר הודיעו להם
אמנם, דין זה שונה באופן מהותי מדין משלוח מנות בפורים, שכן אין הוא "איש לרעהו" בתור אחווה, אלא "לאין נכון לו", ויש בכך דמיון דווקא למצווה אחרת של חג הפורים, מתנות לאביונים. עם זאת, לפי הטעם האמור שמשלוח המנות בפורים גם הוא נועד לספק צורכי סעודה לאלו שאין ידם משגת לקנות, ייתכן שיש קשר בין הדברים (וייתכן שמפסוק זה למד תרומת הדשן את חידושו).
ראו גם
לקריאה נוספת
- יהודה סרבניק, "מצות משלוח מנות וטעמיה", בתוך: משה גנץ, אורי דסברג (עורכים), כי שרית: קובץ מאמרים לימי הפורים לזכרו של מנחם ישראל גנץ, מהדורה ב מתוקנת, שעלבים: משפחת גנץ, תשמ"ט, עמ' 163–168.
- מאיר רפלד, "משלוח מנות בפורים: גלגולי נוסח ונוהגים", בתוך: דניאל שפרבר, מנהגי ישראל: מקורות ותולדות, חלק ששי, ירושלים: מוסד הרב קוק, תשנ"ח, עמ' רכז–רמא; נדפס שוב בתוך: מאיר רפלד, נתיבי מאיר: אסופת מאמרים, מרכז שפירא: [חמו"ל], תשע"ג, עמ' 210–224.
- הרב ישראל דנדרוביץ, "בשר לא מבושל - האם קרוי מנה (על המשמעות המילולית של מנה בלשון המקרא ובלשון חכמים)", בתוך: אור ישראל, גיליון עא, תשרי תשע"ו, עמודים: קעח-קפח.
קישורים חיצוניים
| וויקימעדיע פונדאציע פּראיעקטן |
|---|
 ווערטערבוך ארטיקל אויף וויקיווערטערבוך: משלוח מנות |
 בילדער און מידיע אויף וויקימעדיע קאמאנס: משלוח מנות |
פאראמעטער פעלערן אין מוסטער:היברובוקס
פאראמעטער [ עמוד ] ערשיינען נישט אין מוסטער דעפיניציע משלוח מנות, בתוך: יום-טוב לוינסקי (עורך), ספר המועדים, כרך ו: פורים, ל"ג בעמר, חמשה עשר באב, תל אביב: אגודת עונג שבת על ידי דביר, תשט"ו, עמ' 137–151- מוסטער:אתר ישיבה
- קיצור שולחן ערוך, סימן קמב
- חגי דביר, משלוח מנות מתנות לאביונים ומה שביניהם
- הרב מרדכי אליהו, לשם מה תיקנו מצוות משלוח מנות ומתנות לאביונים, באתר הרב מרדכי אליהו
- הרב אליעזר מלמד - הלכות פורים מתוך הפניני הלכה
הערות שוליים
- ↑ אזוי ווערט געברענגט דורך רבי שלמה אלקבץ אין זיין פירוש 'מנות הלוי' אויף מגילת אסתר. זעה אויך אין שו"ת חתם סופר, או"ח סימן קצ"ו וואס ברענגט ארויס א נפקא מינה פון צווישן די צויי דאזיגע טעמים. זעה אויך אין שו"ת שרידי אש, אין די נייע דרוק, ירושלים תשנ"ט ח"א סימן ס"א.
- ↑ אזוי ווערט געברענגט אין תרומת הדשן, סימן קי"א.
קלארשטעלונג: די אינפארמאציע אויף המכלול איז בלויז פאר בארייכערונג און זאל נישט געזען ווערן ווי א פסק הלכה.
קטגוריה:פורים קטגוריה:המכלול: ערכים הנכללים בזים תורני
cc-by-sa 3.0 ערלויבעניש • אריגינעלער בלאט • ביישטייערער