רוי:חיים גראדע
חיים גראַדע (4טן אפריל, 1910, ווילנע - 26סטן יוני, 1982, ניו–יאָרק) איז געווען איינער פון די אָנגעזעענסטע שרייבער אויף ייִדיש פונעם צוואַנציקסטן יאָרהונדערט.
ביאגראפיע
חיים גראדע איז געבוירן געווארן אין ווילנע, רוסלענדישע אימפעריע, היינט ליטע דעם 4טן אפריל 1910. ער איז געווען דער זון פון שלמה מרדכי גראַדע, אַ מלמד פון העברעאיש און א משכיל.
אַלס קינד אין ווילנע האָט ער געלערנט ביים חזון איש. געלערנט צווישן אַנדערע אין ביאַליסטאָקער מוסר–ישיבה אויפן נאווהארדאקער סטיל, די דאָזיגע ערפאַרונג זײנע האָט אים געדינט אַלס אינספּיראַציע שפּעטער בײם שרײבן די באַרימטע ביכער.
ער האָט אויך טײלווײז געלערנט אין וועלטלעכע שולן און ווי אַן אויטאָדידאַקט.
צו 22 יאָר אַוועק פון ישיבה און אָנגעהויבן שרייבן לידער (ערשטע פּובליקירטע לידער אין דער צייטונג "ווילנער טאָג" אין 1932). ער איז אַריינגענומען געוואָרן אין דער גרופּע יונג ווילנע, פון וועלכער ער איז — צוזאַמען מיט אַברהם סוצקעווער — דער פּראָמינענטסטער פאָרשטייער. זיין ערשט לידערבוך, "יאָ", איז דערשינען אין ווילנע אין 1936.
נאָכן אָנפאַל פון נאַצישן דייטשלאַנד אויף ליטע, בעת דער צווייטער וועלט–מלחמה, אין יוני 1941, איז גראַדע געראָטן צו אַנטלויפן אין ראַטן–פאַרבאַנד, וואוּ ער האָט זיך אויפגעהאַלטן ביז 1946. דערנאָך געוווינט אַ האַלב יאָר אין פּוילן און אַ יאָר אין פּאַריז, ביז ער האָט אין 1948 זיך באַזעצט אין ניו–יאָרק.
ביבליאגראפיע
די עגונה, ראמאן, 1961
- די קלויז און די גאס
- דורות, 1945
- דער מאמעס צוואה, 1949
- דער מאמעס שבתים, 1955
- דער מענטש פון פייער
- דער שולהויף, 1958
- דער שטומער מנין
- יא, 1936
- מוסרניקעס, 1939
- מיין קריג מיט הערש ראסיינער, עסײ (פון דעהם האָט מען געמאַכט דעהם פילם דער ויכוח)
- פארוואקסענע וועגן, 1947
- פליטים, 1947
- עלעגיע אויפן חזון איש
- עמוד האש
- צמח אטלאס
- שיין פון פארלאשענע שטערן, 1950
וועבלינקען
- חיים גראַדע לייענט פון זיין אַרבעט
- חײם גראַדע רעדט איבער דעם באַטייט פון דער מאָדערנער ייִדישער ליטעראַטור
דער פרייער מוסרניק שרייבער און פאעט חיים גראדע
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!