רבי יצחק אייזיק סאפרין
 | |||||
| ציונים פון רבי יצחק אייזיק און זיינע ממלאי מקום, אין קאמארנא | |||||
| געבורט |
כ"ה שבט ה'תקס"ו סאמבור, גאליציע, עסטרייכער אימפעריע (היינט אוקריינע) | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| פטירה |
י' אייר ה'תרל"ד (אלט: 68) קאמארנא, גאליציע, עסטרייכער אימפעריע (היינט אוקריינע) | ||||
| מקום קבורה | קאמארנא, גאליציע | ||||
| רבי'ס | רבי צבי הירש פון זידיטשוב; רבי אברהם יהושע העשיל (אפטא) | ||||
| ספרים | חומש היכל הברכה, נוצר חסד, אוצר החיים, שולחן הטהור און נאך | ||||
| ווייב | גיטל טאכטער פון רבי אברהם מרדכי פון פינטשאוו | ||||
| דינאסטיע | קאמארנא | ||||
| טאטע | רבי אלכסנדר סענדער אייכנשטיין פון קאמארנא | ||||
| מאמע | חנה | ||||
| קינדער | רבי אליעזר צבי סאפרין | ||||
| |||||
נוסח פון זיין מציבה
|
|---|
|
כתר תורה
פ”נ י’ אייר תרל”ד אדונינו מורינו ורבינו, רבן של ישראל, מאור הגולה, עמוד הימיני פטיש החזק, מופת הדור, הגאון קדוש אלקי, אספקלריא המאירה, אור מופלא ומכוסה, גאון הגאונים קודש הקדשים, מרא דרזין דנהירין ליה שבילי דרקיע כשבילי דנהר דעה, בוצינא קדישא, חסידא ופרישא, המפורסם בקדושתו וענוות צדקתו, עמוד ברזל, צדיק יסוד עולם, אור שבעת הימים, אוהב ישראל מרן רבינו מוהר”ר יצחק אייזיק יהודה יחיאל זללה”ה בהרב הצדיק הקדוש מו”ה אלכסנדר זללה”ה אב”ד דפה ת.נ.צ.ב.ה. |
דער ארטיקל באהאנדלט רבי יצחק אייזיק פון קאמארנא. אויב זוכט איר זיין זיידע רבי יצחק אייזיק אייכנשטיין פון סאפרין, זעט רבי יצחק אייזיק יהודה יחיאל סאפרין (אויף איין ארט: יצחק אייזיק יהודה יחיאל מיכל[1]; באקאנט אלס רבי אייזיק’ל קאמארנער; כ"ה שבט ה'תקס"ו, 1806 - י' אייר ה'תרל"ד, 1874) איז געווען דער צווייטער רבי פון די קאמארנער דינאַסטיע.
ביאגראפיע
רבי אייזיק'ל איז געבוירן כ"ה שבט תקס"ו, אין סאמבור (גאליציע), אלס בן יחיד צו רבי אלכסנדר סענדער אייכנשטיין, א תלמיד פון דער חוזה פון לובלין וועלכער איז געווען א רב אין זידיטשוב און אין קאמארנא, און צו חנה, טאכטער פון רבי יעקב משה, איידעם פון רבי יעקב קאפל ליקאווער. חנה איז געווען א שוועסטערקינד פון דער חוזה, וואס איז אויך געווען אן אייניקל פון רבי יעקב קאפל ליקאווער (א זון פון זיין טאכטער מאַטיל). זייענדיג אין לובלין האט זיך רבי סענדער מזכיר געווען ביים חוזה ער זאל זוכה זיין צו קינדער, און דער חוזה האט אים צוגעזאגט א בן זכר און איבערגעבן א שם מיט וועלכע אראפצוברענגען די נשמה, נאכ'ן איינגיין אויפ'ן תנאי אז רבי סענדער גייט פרי נפטר ווערן[2].
אין קומענדיגן יאר איז ביי אים געבוירן געווארן זיין בן יחיד רבי אייזיק’ל. זיין זון רבי אליעזר צבי שרייבט אויף אים[3] אז ער איז געווען א גלגול פון דער "ינוקא" וואס ווערט געברענגט אין זוהר. רבי יצחק אייזיק אליינס שרייבט אויף זיך אז ער איז געבוירן אין יאר "משיח בן יוסף".
דער ברית איז געפראוועט געווארן ברוב פאר והדר דריי טעג נאכאנאנד, אינעם דריטן טאג פונעם ברית איז געקומען אין שטאט איינער פון די זקני תלמידי הבעש”ט זי”ע, און געלייגט זיינע הענט אויפ’ן קאפ פונעם רך הנימול און געזאגט אויף אים: ”דאס קינד האט א גרויסע נשמה און א גרויסער מוח”[2].
זיין טאטע האט אים עטליכע מאל מיטגענומען אין זיינע נסיעות צום חוזה, וועלכער האט שטארק מקרב געווען דאס קינד.
זייענדיג אין לובלין אויף חנוכה תקע"ה, אלט זייענדיג ניין יאר, האט דער חוזה פארגעשלאגן פאר רבי אברהם מרדכי פון פינטשאוו אז ער זאל נעמען רבי יצחק אייזיק אלס חתן פאר זיין אכט יעריגע טאכטער גיטל, זאגנדיג אז רבי אברהם מרדכי איז טאקע א גרעסערער יחסן, אבער "איך זע אז דער חתן וועט פארשיינען די גאנצע וועלט"[3]. דער תנאים איז אפגעראכטן געווארן ז' טבת דארט אין לובלין. די חתונה איז געווארן באשטימט אויף חמשה עשר בשבט תקע"ט[1].
כ"א אב תקע"ח, ווען רבי אייזיק'ל איז געווען צוועלף יאר, איז זיין פאטער אוועק, און ער איז אריבער וואוינען ביי זיין פעטער רבי צבי הירש פון זידיטשוב, וועמען ער האט פאררעכנט אלס זיין רבי מובהק.
צוליב זיין טאטנ'ס פטירה איז דער חתונה אפגעשיבט געווארן ביז יאר תקפ"ב. נאך די חתונה איז ער געבליבן וואוינען אין פינטשאוו נעבן זיין שווער, וועם ער רופט "צדיק גמור וקדוש, מורי בחסידות ויראה"[4]. רבי אברהם מרדכי איז פלוצלינג נפטר געווארן י"ז אב תקפ"ד, ביי די 58.
נאך געציילטע יאר האט אים זיין פעטער רבי צבי הירש באפוילן ער זאל זיך קומען באזעצן אין זידיטשוב, און ער האט געבעטן די מענטשן פון שטאט אז זיי זאלן באשטימען רבי אייזיק'ל אלס דיין. אין יאר ה'תקפ"ט איז ער אויפגענומען געווארן אויף דעם שטעלע, אבער קורץ דערנאך האט זיך אויפגעוועקט א מחלוקת קעגן אים און מען האט אים אראפגעשטעלט. ער איז געווען דערנידערט, האט געליטן, און אפילו געהונגערט פאַר ברויט. רבי יצחק אייזיק האט געזאגט אז ער האט זוכה געווען צו זיינע מדריגות אלס שכר פאר די רדיפות וואס ער האט אויסגעהאלטן און אנגענומען בסבר פנים יפות[5].
אויף שבת נח תק"צ האט זיך רבי צבי הירש אויפגעהאלטן אין ראזלע. פרייטאג צונאכטס האט ער זיך אויפגעשטעלט, און אנכאפנדיג זיין דיקנא קדישא האט ער געשוואוירן אז ער גייט נישט גיין פון די וועלט ביז ער וועט אים מאכן א "כלי מחזיק ברכה ואור להאיר און דו וועסט נעמען מיין חורה אין וועסט זי פארשפרייטן אויף דער גאנצער וועלט"[6].
ווען רבי צבי הירש איז נפטר געווארן, אום י"א תמוז ה'תקצ"א, איז רבי אייזיק אריבער וואוינען אין שטאט וואו זיין טאטע האט געוואוינט, קאמארנא, וואו ער האט געדאוונט אין לובלינער קלויז. אויך אין קאמארנא האט ער געליטן רדיפות, ביז ווען זיין גרויסקייט איז געווארן אנערקענט. דארט האט געלעבט ביז סוף ימיו, און ער ווערט פאררופן אויף איר נאמען "רבי אייזיק'ל קאמארנער". אין יאר ה'תרכ"ה האט מען אים דארט געבויט א גרויסן בית המדרש.
איבער אים
ער איז געווען דער ערשטער זיך צו באנוצן מיט "סאפרין" אלס משפחה נאמען[א] וואס ער האט פארטוישט פון "אייכנשטיין".
רבי יצחק אייזיק ווערט פאררעכנט אלס דער דאמינאנטער און צענטראלער רבי אין די געשיכטע פון קאמארנא. ער איז געווען באקאנט אלס א בעל מופת און אפענער בעל רוח הקודש, און איז געווען אן אדמו"ר פאר טויזנטער חסידים[7]. אין קאמארנא זעלבסט האט ער געהאט ווייניג חסידים, אבער ער פלעגט אסאך ארויספארן. זיין זון רבי אליעזר'ל האט דערציילט אז רבי אייזיקל האט געבעטן דעם אויבערשטן ער זאל נישט האבן מער ווי זעקס חסידים, צוויי זאלן שטעלן וויין, צוויי זאלן קענען זינגען, און צוויי זאלן פארשטיין די תורה. שפעטער האט ער געזאגט אז ער האט חרטה אז ער האט געבעטן נאר זעקס, ווייל דער בעל דבר שטייט ביים ווינקל פון קאמארנא, און לאזט נישט צו קיין יונגערמאן[8].
ער איז געווען א פרוכטבארער מחבר אין אלע חלקי התורה און בעיקר אין תורת הקבלה, און איז געווארן אנגערופן מיטן טיטל "שר בית הזוהר"[9]. רבי אייזיק'ל איז באקאנט מיט זיינע אריגינעלע פסקים אין הלכה.
זיינע רביס זענען געווען זיין פעטער רבי צבי הירש פון זידיטשוב און דער אפטער רב, און איז אויך אסאך געפארן צו פילע אנדערע צדיקים[10], צווישן זיי: רבי משה צבי פון סאווראן, רבי שלום רוקח פון בעלזא, רבי נפתלי צבי הורוויץ פון ראפשיץ און זיין איידעם רבי אשר ישעיה רובין, רבי מאיר פרעמישלאנער, רבי ישראל פון רוזשין, און ער איז אפילו אפט געפארן צו זיין שוועסטערקינד רבי יצחק אייזיק פון זידיטשויב וועלכער איז געווען בלויז איין יאר עלטער. רבי אייזיקל קאמארנער האט זיך געהאלטן כמעט פאר א דירעקטער תלמיד פונעם בעל שם טוב, כאטש ער איז געווען עטליכע דורות נאך אים, און האט אסאך געהארעוועט צו אויסטייטשן זיין תורה. אין זיינע ספרים האָט ער פאַראייביגט אַסאך דערציילונגען פון די תלמידי בעש"ט[7].
רבי אייזיק'ל איז געווען שארף קעגן לערנען אדער האלטן דעם ספר חק לישראל[11].
פטירה
אין יאר ה'תרל"ג, אום ט' סיון, איז נפטר געווארן רבי אייזיק'ל זידיטשויבער. רבי אייזיק'ל קאמארנער האט אים זייער שטארק באוויינט, און ער האט טעגליך געזאגט קדיש נאך אים (טראץ וואס רבי אייזיק'ל זידיטשויבער האט איבערגעלאזט קינדער וועלכע האבן שוין קדיש געזאגט). עלף חדשים דערויף, אין טאג וואס ער האט געענדיגט זאגן קדיש, איז ער שטארק קראנק געווארן. ער האט נאך געדאוונט מנחה בציבור, און אין יענע נאכט, י' אייר ה'תרל"ד עטליכע מינוט נאך חצות, איז ער נפטר געווארן. ביי די לוויה האט שטארק געשנייט, א זעלטנהייט אין די צייט פון יאר[12]. נאך זיין פטירה האט זיין זון, רבי אליעזר צבי סאפרין, איבערגענומען זיין פלאץ.
רבי אייזיק'ל איז באגראבן געווארן אין דעם בית החיים אין קאמארנא, וועלכע איז חרוב געווארן דורך די נאציס ביים חורבן אייראפע. אין די תש"נ יארן, מיט באמיאונגען דורך רבי משולם פייש לאווי דער טאהשער רבי, איז אויפגעבויט געווארן אן אהל אויף זיין מצבה, צוזאמען מיט די מצבות פון זיין זון רבי אליעזר'ל, זיין אייניקל רבי יעקב משה, און זיין אור-אייניקל רבי ברוכ'ל.
קינדער
- זיין טאכטער הינדא שרה, חתונה געהאט צו רבי מנשה יעקב קלינבערג, גרינדער פון זאלאשיץ דינאַסטיע
- זיין זון רבי אלכסנדר סענדער סאפרין, נפטר נאך אין לעבן פון זיין טאטע
- זיין זון רבי אליעזר צבי סאפרין פון קאמארנא
ספרים
זיין הויפט לעבנס ווערק האט ער געזען אין שרייבן זיינע פילע ספרים[ב], אין וועלכע ער האט צוזאמגעשטעלט קבלת האר"י מיט תורת הבעל שם טוב. צווישן זיי:
- היכל הברכה – אויף חמשה חומשי תורה, וואו ער שטעלט זיך שטארק צו ערקלערן די מסורה[ג] (בראשית, שמות, ויקרא, במדבר, דברים אויף היברובוקס)
- אוצר החיים – פירוש אויף תרי"ג מצוות על דרך הפרד"ס (געדרוקט אין חומש היכל הברכה)
- כתם אופיר – פירוש אויף מגילת אסתר (געדרוקט אין חומש היכל הברכה, ספר שמות)
- זוהר חי – פירוש אויף ספר הזוהר לויט קבלת האר"י און תורת הבעש"ט (בראשית א, בראשית ב, שמות א, שמות ב, ויקרא במדבר דברים אויף היברובוקס)
- נתיב מצוותיך – הקדמה צו ספר 'אוצר החיים'
- נוצר חסד – פירוש אויף מסכת אבות
- אדם ישר – תפילות און סגולות געראטעוועט צו ווערן פון מגיפה (אויף היברובוקס)
- דרך אמונה – "דברים הנצרכים לתורה ולעבודה" (געדרוקט אין חומש היכל הברכה סוף פרשת בראשית)
אזוי אויך האט ער געשריבן א צאל ספרים אין תורת הנגלה און הלכה, ווי פאלגנד:
- עצי עדן, מעשה ארג, און פני זקן - פירוש אויף משניות (אויף אוצר החכמה)
- עשירית האיפה – פירוש אויף תורת כהנים (אויף היברובוקס)
- פני זקן – פירוש אויף תלמוד ירושלמי מסכת שקלים (אויף היברובוקס)
- נדבת פי, לעמבערג, תר"ח (אויף אוצר החכמה) – אנטהאלט דריי חיבורים:
- מותר קנים – פירוש אויף מסכת קינים
- מותר עשירית האיפה – הערות אויף זיין ספר 'עשירית האיפה'
- מותר שקלים – הערות אויף זיין ספר 'פני זקן'
- שולחן הטהור – אויף סדר ההלכות אין שולחן ערוך (חלק א, חלק ב אויף היברובוקס)
באזונדער איז זיין ספר מגילת סתרים וואס פארמאגט צוויי חלקים: דער ערשטער חלק איז "ספר החזיונות", וואס איז ווי א טאג-בוך פון חלומות און אנדערע מעשיות לויט די דאטומען. דערין רעדט ער אויך אסאך ארום איבער שורשי הנשמות (בעיקר פון אים און זיינע ארומיגע). דער צווייטער חלק איז "מעשה השם", וואס אנטהאלט מעשיות אויף דער בעש"ט, וואס רוב פון זיי האט ער געהערט פון זיין שווער. ביז ארום ה'תש"ד איז דער ספר נישט געווען צו געפונען, עס איז נאר אריבער אין כתב יד צווישן אן ענגע צאל קאמארנער חסידים. אין ה'תש"ד איז עס צום ערשטן מאל געדרוקט געווארן דורך מוסד הרב קוק[15].
ליינט מער
- ברוך ישר (שליכטער), בית קומרנא, ירושלים תשכ"ה
- רבי ישראל פרנקפורטער, שלשלת קאמארנא - אוצר סיפורים ומכתבים, ירושלים תשס"ה
- חיים יהודה ברל, ר' יצחק אייזיק מקאמרנא, ירושלים תשכ"ה
- מאיר וואונדער, "ספרין, ר' יצחק יהודה יחיאל", אנציקלופדיה לחכמי גליציה - ג, ירושלים תשמ"ו (באגרעניצט צו באַצאָלטע אַבאָנענטן)
- יעקב ז. מאיר, עיצובה של למדנות חסידית - ביו-ביבליוגרפיה של רבי יצחק אייזיק ספרין מקומרנא, תקצ"א-תרי״ג 1831–1853, אויף Academia.edu
דרויסנדיגע לינקס
- "רבי יצחק אייזיק יהודה יחיאל מקאמארנא זצ"ל - י' אייר תרל"ד", אשכול אויף אייוועלט
- דער ציון אין קאמארנא, אויף "אהלי צדיקים" זייטל
- רון וקס, דער באנוץ פון יחודים ביי רבי יצחק יהודה יחיאל סאפרין פון קאמארנא, אויף "דעת"
- תולדות ר’ אייזיק מ”קאמארנא“ אויף "קברי צדיקים" זייטל
זיינע ספרים
- מגלת סתרים
- היכל הברכה אויף חמשה חומשי תורה אויף ויקיטקסט זייטל
- פירוש מותר קינים אויף מסכת קינים, אויף ספריא
נאטיצן
- ↑ אויפן נאמען פון די שטאט פון זיין זיידן, רבי יצחק אייזיק פון סאפרין.
- ↑ אויך דער ייטב לב האט געזאגט אז אין הימל האט מען מער נחת רוח פון זיין שרייבן, און דעריבער קומען ווייניגער חסידים צו רבי אייזיקל קאמארנער ווען ער איז ביי זיך אינדערהיים, כדי ער זאל נישט געשטערט ווערן[13].
- ↑ ווען דער צמח צדק פון ליובאוויטש האט געזען דעם ערשטן באנד, האט ער זיך אויסגעדרוקט אז ער האט נישט געוואוסט אז אין דעם דור איז נאך פארהאן איינער וואס איז אזוי גרויס אין חכמת הקבלה[14].
רעפערענצן
- ↑ 1.0 1.1 זיין שטר תנאים, געדרוקט אין נתיב מצותיך
- ↑ 2.0 2.1 באשריבן דורך רבי אייזיק'ל אליין, אין מגילת סתרים
- ↑ 3.0 3.1 רבי אליעזר צבי סאפרין, זוהר חי, הקדמה
- ↑ מגילת סתרים, חזיונות
- ↑ געברענגט דורך זיין זון רבי אליעזר צבי, אין הקדמה צו "זוהר חי"
- ↑ רבי יצחק אייזיק אין הקדמה צו זיין חומש היכל הברכה
- ↑ 7.0 7.1 יצחק אלפסי, החסידות
- ↑ רבי משולם פייש לאווי, "עבודת עבודה" חלק שני, עמוד שצ"ג
- ↑ זעט, צום ביישפיל: רבי גרשון שטערן, ילקוט הגרשוני כללים, חלק שלישי, אין הערה
- ↑ ווי ער שרייבט ”וכפי אשר קבלתי מי"ח צדיקים בעלי רוח הקודש ששמשתי אותם, ובראשם מורי דודי רבנו מזידיטשוב” (אוצר החיים, ויקרא דף רצ"ב)
- ↑ "חק לישראל הוא משפט להרה"ק מקאמרנא" אויף אוצר החכמה פארום
- ↑ ברוך ישר, בית קומרנא, ירושלים, תשכ"ה, עמ' 66 (פארלאנגט אומזיסטע רעגיסטראַציע)
- ↑ שיח זקנים חלק שמיני, עמוד קצ"ב
- ↑ רבי חיים יעקב סאפרין, פורת יוסף, תולדות וקורות חייו, אין נאמען פון רבי יוסף יצחק שניאורסאהן
- ↑ נפתלי בן מנחם, מגילת סתרים, ירושלים: מוסד הרב קוק, תש"ד