רוי:מוסר
צו מיינט איר מסירה? צו מיינט איר מסורה?
מוסר (ענגליש: morality) איז די תורה פון אויסארבעטן די מידות בין אדם לחבירו און מעלות בין אדם למקום.
ר' ישראל סאלאנטער האט דאס אריינגעברענגט און אויפגעטאן אלס יסוד אין אידישקייט. און דאס איז געווארן פערזערווירט ביי די ליטוואקעס וואס האבן נישט קיין חסידות דאס ענדלעט שטאק צו די תורת החסידות נאר עס איז נישט אזויפיל מיט פשעטליך און פלפולים און קבלה זאכן.
עס איז אויך דא א אידישע שטרעמנוג וואס האט זיך גענדיגט ביי די צווייטע וועלט מלחמה פון רוסלאנד, בעיקר פון 5 סארטן שטרעמנוגן וואס זיי האבן געארבייט אויף אנדערע מידות.
- סלאבאדקע - גדלות האדם.
- נאווהארדאק - גדלות הבורא אדער שפלות האדם
- קעלם - שלוות הנפש
דער חזון איש שרייבט אין זיין ספר זייער שטארק קעגן די בעלי מוסר אפילו נאכן צענזור וואס מ'האט ארויסגעפליקט אסאך שטיקלך קעגן חסידים דארטן האט מען איבער געלאזט קעגן די בעלי מוסר ווייל די חסידישע ענינים האט נישט אזוי ווייט געשעדיגט די ליטוואקעס אבער די מוסר יא.
ביי חסידים און צווישן רוב ליטווישע גדולים, האט מען לוחם געווען קעגן די בעלי מוסר צוליב דעם וואס זיי האבן אסאך גענאשט און געהייסן עוסק זיין אין השכלה.
אין אמעריקע נאך דער מלחמה האבן בעיקר עוסק געווען צו גיין אין דעם מוסר מהלך צוויי גדולים ר' אלחנן יוסף הערצמאן און ר' אביגדור מילער.
זעט אויך
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!