אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:אברהם סוצקעווער"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
ק (1 רעוויזיע אימפארטירט: אימפארטירט פון די יידישע וויקיפעדיע, זע ביישטייערער ליסטע) |
ק (החלפת טקסט – "פֿ" ב־"פ") |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
[[טעקע:Abraham Sutzkever 1950.jpg|קליין|200px|אַבֿרהם סוצקעווער אין תּש"י]] | [[טעקע:Abraham Sutzkever 1950.jpg|קליין|200px|אַבֿרהם סוצקעווער אין תּש"י]] | ||
[[טעקע:Sutskever Valdiks 1940.jpg|קליין|200px|די הילע | [[טעקע:Sutskever Valdiks 1940.jpg|קליין|200px|די הילע פונעם לידער באַנד "וואַלדיקס", 1940]] | ||
'''אַבֿרהם סוצקעווער''' ([[15טן יולי]], [[1913]] - [[20סטן יאנואר|20סטן יאַנואַר]], [[2010]]), איז געװען אַ ייִדישער [[דיכטער]] און [[פּאַרטיזאַן]] | '''אַבֿרהם סוצקעווער''' ([[15טן יולי]], [[1913]] - [[20סטן יאנואר|20סטן יאַנואַר]], [[2010]]), איז געװען אַ ייִדישער [[דיכטער]] און [[פּאַרטיזאַן]] פון דער [[צװײטער װעלט מלחמה]]. | ||
== | == ביאָגראַפיע == | ||
אַבֿרהם סוצקעווער איז געבױרן געװאָרן דעם 15טן יולי 1913 (י' תמוז תרע"ג) אין [[סמאָרגאָן]], דאן [[ליטע]] הײַנט [[בעלאַרוס]], אַ שטעטל אַרום זיבעציג ק“מ | אַבֿרהם סוצקעווער איז געבױרן געװאָרן דעם 15טן יולי 1913 (י' תמוז תרע"ג) אין [[סמאָרגאָן]], דאן [[ליטע]] הײַנט [[בעלאַרוס]], אַ שטעטל אַרום זיבעציג ק“מ פון [[װילנע]]. זײַן זיידע פון דער מאַמעס צד איז געווען דער רבֿ [[שבתי פײַנבערג]], מחבר פון ספר „אפיקי מגינים“ אויפן [[שולחן ערוך|שולחן־ערוך]]. אין סעפּטעמבער 1915 האָבן קאָזאַקן פּאָגראָמירט און אונטערגעצונדן סמאָרגאָן. די ייִדן האָט מען פאַרטריבן פון שטאָט. ווי אַנדערע משפּחות, האָבן די סוצקעווערס געפונען אַ מקום־מיקלט אין [[סיביר]], אין דער געגנט פון אָמסק, בײַם טײַך אירטיש. דאָרטן איז ער צו זיבן יאָר פאַריתומט געוואָרן פון זײַן פאָטער. | ||
נאָך דער [[ערשטער וועלט מלחמה]] האָט זיך זײַן משפּחה איבערגעקליבן קיין [[װילנע]], דעמאָלט אונטער פּוילישער | נאָך דער [[ערשטער וועלט מלחמה]] האָט זיך זײַן משפּחה איבערגעקליבן קיין [[װילנע]], דעמאָלט אונטער פּוילישער הערשאַפט, װוּ ער האָט זיך געלערנט אין אַ תּלמוד־תּורה און שפּעטער אין אַ פּויליש־שפּראַכיקער ייִדישער גימנאַזיע. צו 14 יאָר אָנגעהויבן שרײַבן פּאָעזיע, צו ערשט אויף העברעיִש, שפּעטער אויף ייִדיש. אין 1930 געוואָרן אַ מיטגליד פון דער ייִדישיסטישער סקויטן־אָרגאַניזאַציע „בין“, געגרינדט דורכן לינגוויסט [[מאקס וויינרייך|מאַקס ווײַנרײַך]]. זײַן ערשט ליד איז דערשינען אין 1932 אין אַן אויסגאַבע פון דער „בין“. | ||
אין 1934 אַרײַנגעטראָטן אין דער גרופּע פּאָעטן „יונג ווילנע“ (שמערקע קאַטשערגינסקי, לייזער וואָלף, סיאָמקע קאַהאַן, [[חיים גראַדע]] א“אַ), און אָנגעהויבן זיך דרוקן | אין 1934 אַרײַנגעטראָטן אין דער גרופּע פּאָעטן „יונג ווילנע“ (שמערקע קאַטשערגינסקי, לייזער וואָלף, סיאָמקע קאַהאַן, [[חיים גראַדע]] א“אַ), און אָנגעהויבן זיך דרוקן אָפטער אין פאַרשיידענע ליטעראַרישע צײַטשריפטן. כּסדר געלערנט ווי אַן אויטאָדידאַקט און געווען נאָענט צום [[ייִוואָ]]. אין 1937 איז אַרויס אין וואַרשע זײַן ערשטער פּאָעזיע־באַנד ''לידער''. | ||
נאָכן דײַטשן | נאָכן דײַטשן אָנפאַל אויף ליטע אין יוני 1941, אין גאַנג פון דער [[צװײטער װעלט מלחמה]], געבליבן פאַרשפּאַרט צוזאַמען מיט זײַן פרוי פריידקע אין [[ווילנער געטא|ווילנער געטאָ]]. באַטייליקט אין גײַסטיקן ווידערשטאַנד : רעטונג פון זעלטענע ספרים און דאָקומענטן, אָרגאַניזאַציע פון אַ קולטור־לעבן אין געטאָ. אַקטיוו אין די רייען פון דער פאַראייניקטער פּאַרטיזאַנער־אָרגאַניזאַציע (פ.פּ.אָ.). דעם 12טן סעפּטעמבער 1943 אַנטלאָפן פון געטאָ מיט אַ גרופּע קעמפער און זיך אָנגעשלאָסן אין אַ [[פארטיזאנער|פּאַרטיזאַנער]]־אָפּטייל וואָס האָט באַקעמפט די דײַטשן אונטער סאָוועטישער קאָמאַנדע אין די נאַראָטשער וועלדער. | ||
אין געטאָ און אין וואַלד האט ער כּסדר געשריבן. זײַנע אַ פּאָעמע איז דערגאַנגען ביז [[מאסקווע|מאָסקווע]] און געמאַכט אַ שטאַרקן רושם אויף ייִדיש־רוסישע שרײַבער ווי [[באָריס פּאַסטערנאַק]], [[איליאַ ערענבורג]] און [[וואַסילי גראָסמאַן]]. רעכענענדיק אַז ער קען צוניץ קומען אין מאָסקווע | אין געטאָ און אין וואַלד האט ער כּסדר געשריבן. זײַנע אַ פּאָעמע איז דערגאַנגען ביז [[מאסקווע|מאָסקווע]] און געמאַכט אַ שטאַרקן רושם אויף ייִדיש־רוסישע שרײַבער ווי [[באָריס פּאַסטערנאַק]], [[איליאַ ערענבורג]] און [[וואַסילי גראָסמאַן]]. רעכענענדיק אַז ער קען צוניץ קומען אין מאָסקווע פאַר דער אַרבעט פון [[יידישער אנטי פאשיסטישער קאמיטעט|ייִדישן אַנטיפאַשיסטישן קאָמיטעט]], האָט די סאָוועטישע מאַכט געשיקט אַ ספּעציעלן עראָפּלאַן אים אַהינצוברענגען. במשך דער [[מלחמה]] האָט סוצקעווער אָנגעשריבן איבער אכציג לידער. | ||
נאָך דער | נאָך דער באַפרײַונג האט ער פאר א קורצע צייט געוווינט אין מאָסקווע, אין [[לאדזש|לאָדזש]] און אין [[פּאַריז]]. דעם 12טן פעברואַר 1946 אַרויסגעטראָטן ווי דער ערשטער ייִדישער עדות אויפן [[נירנבערג פראצעס|נירנבערגער פּראָצעס]] קעגן די נאַצישע קריגס־פאַרברעכער. אין סעפּטעמבער 1947 זיך באַזעצט אין [[ארץ ישראל|ארץ־ישׂראל]]. דאָרטן געוואָרן דער גרינדער און רעדאַקטאָר פונעם זשורנאַל [[די גאָלדענע קייט]] (תּל־אָבֿיבֿ 1949 - 1995) — די העכסטע טריבונע פון דער נאָכמלחמהדיקער ליטעראַטור אויף [[ייִדיש]]. | ||
צווישן 1948 און 1996 זײַנען אַרויס אין ישׂראל קרובֿ צו דרייסיג ביכער מיט סוצקעווערס פּאָעזיע און פּאָעטישער פּראָזע. צו זײַנע יובילייען — 50 יאָר אין 1963, 70 אין 1983 — זענען דערשינען באַזונדערע בענד מיט קריטישע עסייען וועגן אים. ער האָט באַקומען הויכע ליטעראַרישע אויסצייכענונגען אין ישׂראל און אין אַנדערע לענדער. אַזעלכע שרײַבער ווי [[טשעסלאַוו מילאָש]] און [[ערי דע לוקאַ]] האָבן אים באַגריסט ווי איינעם | צווישן 1948 און 1996 זײַנען אַרויס אין ישׂראל קרובֿ צו דרייסיג ביכער מיט סוצקעווערס פּאָעזיע און פּאָעטישער פּראָזע. צו זײַנע יובילייען — 50 יאָר אין 1963, 70 אין 1983 — זענען דערשינען באַזונדערע בענד מיט קריטישע עסייען וועגן אים. ער האָט באַקומען הויכע ליטעראַרישע אויסצייכענונגען אין ישׂראל און אין אַנדערע לענדער. אַזעלכע שרײַבער ווי [[טשעסלאַוו מילאָש]] און [[ערי דע לוקאַ]] האָבן אים באַגריסט ווי איינעם פון די וויכטיקסטע פּאָעטן פון 20סטן יאָרהונדערט. זײַנע װערק זײַנען איבערגעזעצט געוואָרן אין [[העברעיִש]], [[ענגליש]], [[דײַטש]], [[פראנצויזיש|פראַנצייזיש]] און פאַרשיידענע אַנדערע לשונות. | ||
ער איז | ער איז ניפטר געוואָרן ד' שבֿט תּש"ע (דעם 20סטן יאַנואַר 2010) אין תּל־אָבֿיבֿ, אין עלטער פון 96 יאָר. | ||
==ביכער== | ==ביכער== | ||
* לידער (וואַרשע, ביבליאָטעק | * לידער (וואַרשע, ביבליאָטעק פון ייִדישן פּען־קלוב, 1937) | ||
* [http://archive.org/details/nybc202071 וואַלדיקס] (ווילנע, ייִדישער | * [http://archive.org/details/nybc202071 וואַלדיקס] (ווילנע, ייִדישער ליטעראַטן־פאַראיין און פּען־קלוב, 1940) | ||
* [http://archive.org/details/nybc201131 די | * [http://archive.org/details/nybc201131 די פעסטונג] (ניו־יאָרק, איקוף, 1945) | ||
* [http://archive.org/details/nybc208877 לידער | * [http://archive.org/details/nybc208877 לידער פון געטאָ] (ניו־יאָרק, איקוף, 1946) | ||
* [http://archive.org/details/nybc200748 ווילנער געטאָ 1944-1941] (פּאַריז, | * [http://archive.org/details/nybc200748 ווילנער געטאָ 1944-1941] (פּאַריז, פאַרבאַנד פון די ווילנער אין פראַנקרײַך, 1946) | ||
* [http://archive.org/details/nybc210761 | * [http://archive.org/details/nybc210761 פון ווילנער געטאָ] (מאָסקווע, אָגיז מעלוכע־פאַרלאַג „דער עמעס“, 1946) | ||
* [http://archive.org/details/nybc208864 ווילנער געטאָ 1944-1941] (בוענאָס־אײַרעס, איקוף, 1947) | * [http://archive.org/details/nybc208864 ווילנער געטאָ 1944-1941] (בוענאָס־אײַרעס, איקוף, 1947) | ||
* [http://archive.org/details/nybc201129 ייִדישע גאַס] (ניו־יאָרק, | * [http://archive.org/details/nybc201129 ייִדישע גאַס] (ניו־יאָרק, פאַרלאַג מתּנות, 1948) | ||
* [http://archive.org/details/nybc208861 געהיימשטאָט] (תּל־אָבֿיבֿ, | * [http://archive.org/details/nybc208861 געהיימשטאָט] (תּל־אָבֿיבֿ, פרײַנד פונעם מחבר, 1948) | ||
* [http://archive.org/details/nybc208862 אין | * [http://archive.org/details/nybc208862 אין פײַער־וואָגן] (תּל־אָבֿיבֿ, די גאָלדענע קייט, 1952) | ||
* [http://archive.org/details/nybc207152 סיביר] (צייכענונגען | * [http://archive.org/details/nybc207152 סיביר] (צייכענונגען פון [[מאַרק שאַגאַל]], ירושלים, 1953) | ||
* [http://archive.org/details/nybc208865 | * [http://archive.org/details/nybc208865 פון דרײַ וועלטן] (בוענאָס־אײַרעס, ליטעראַטן און זשורנאַליסטן־פאַראיין, 1953) | ||
* [http://archive.org/details/nybc208860 אָדע צו דער טויב] ( (תּל־אָבֿיבֿ, די גאָלדענע קייט, 1953) | * [http://archive.org/details/nybc208860 אָדע צו דער טויב] ( (תּל־אָבֿיבֿ, די גאָלדענע קייט, 1953) | ||
* [http://archive.org/details/nybc201130 אין מידבר סיני] ( (תּל־אָבֿיבֿ, | * [http://archive.org/details/nybc201130 אין מידבר סיני] ( (תּל־אָבֿיבֿ, פאַרלאַג פּרץ־ביבליאָטעק, 1957) | ||
* [http://archive.org/details/nybc214533 אָאַזיס] ( (תּל־אָבֿיבֿ, | * [http://archive.org/details/nybc214533 אָאַזיס] ( (תּל־אָבֿיבֿ, פאַרלאַג י.ל.פּרץ, 1960) | ||
* [http://archive.org/details/nybc208863 גײַסטיקע ערד] (האָלצשניטן | * [http://archive.org/details/nybc208863 גײַסטיקע ערד] (האָלצשניטן פון [[ארטור קאלניק|אַרטור קאָלניק]], ניו־יאָרק, פאַרלאַג דער קוואַל, 1961) | ||
* [[iarchive:nybc208866|פּאָעטישע ווערק באַנד 1]] און [[iarchive:nybc208867|2]] (תּל־אָבֿיבֿ, יובֿל־קאָמיטעט, 1963) | * [[iarchive:nybc208866|פּאָעטישע ווערק באַנד 1]] און [[iarchive:nybc208867|2]] (תּל־אָבֿיבֿ, יובֿל־קאָמיטעט, 1963) | ||
* [[iarchive:nybc213587|לידער | * [[iarchive:nybc213587|לידער פון ים־המוות]] (תּל־אָבֿיבֿ — ניו־יאָרק, פאַרלאַג בערגען־בעלזען, 1968) | ||
* [[iarchive:nybc208870| | * [[iarchive:nybc208870|פירקאַנטיקע אותיות און מופתים]] (תּל־אָבֿיבֿ, די גאָלדענע קייט, 1968) | ||
* [[iarchive:nybc208871|צײַטיקע פּנימער]] (תּל־אָבֿיבֿ, | * [[iarchive:nybc208871|צײַטיקע פּנימער]] (תּל־אָבֿיבֿ, פאַרלאַג י.ל.פּרץ, 1970) | ||
* די | * די פידלרויז (צייכענונגען פון מאַרק שאַגאַל, (תּל־אָבֿיבֿ, די גאָלדענע קייט, 1974) | ||
* גרינער אַקוואַריום ( | * גרינער אַקוואַריום (אַרײַנפיר פון רות ווײַס, העברעיִשער אוניווערסיטעט אין ירושלים, 1975) | ||
* [[iarchive:nybc202166|לידער | * [[iarchive:nybc202166|לידער פון טאָגבוך]] (תּל־אָבֿיבֿ, די גאָלדענע קייט, 1977) | ||
* [[iarchive:nybc214532|דאָרטן וווּ עס נעכטיקן די שטערן]] (תּל־אָבֿיבֿ, | * [[iarchive:nybc214532|דאָרטן וווּ עס נעכטיקן די שטערן]] (תּל־אָבֿיבֿ, פאַרלאַג ישׂראל־בוך, 1979) | ||
* [[iarchive:nybc203216|די ערשטע נאַכט אין געטאָ]] (תּל־אָבֿיבֿ, די גאָלדענע קייט, 1979) | * [[iarchive:nybc203216|די ערשטע נאַכט אין געטאָ]] (תּל־אָבֿיבֿ, די גאָלדענע קייט, 1979) | ||
* | * פון אַלטע און יונגע כּתבֿ־ידן (תּל־אָבֿיבֿ, פאַרלאַג ישׂראל־בוך, 1982) | ||
* צווילינג־ברודער (תּל־אָבֿיבֿ, די גאָלדענע קייט, 1986) | * צווילינג־ברודער (תּל־אָבֿיבֿ, די גאָלדענע קייט, 1986) | ||
* די נבֿואה | * די נבֿואה פון שוואַרצאַפּלען (אַרײַנפיר פון רות ווײַס, העברעיִשער אוניווערסיטעט אין ירושלים, 1989) | ||
* דער יורש | * דער יורש פון רעגן (תּל־אָבֿיבֿ, די גאָלדענע קייט, 1992) | ||
* בײַם לייענען פּנימער (העברעיִשער אוניווערסיטעט אין ירושלים, 1993) | * בײַם לייענען פּנימער (העברעיִשער אוניווערסיטעט אין ירושלים, 1993) | ||
* צעוואַקלטע ווענט (תּל־אָבֿיבֿ, די גאָלדענע קייט, 1996) | * צעוואַקלטע ווענט (תּל־אָבֿיבֿ, די גאָלדענע קייט, 1996) | ||
== | ==ביבליאָגראַפיע== | ||
* [[iarchive:nybc207990|יובֿל־בוך צום | * [[iarchive:nybc207990|יובֿל־בוך צום פופציקסטן געבוירן־טאָג פון אַבֿרהם סוצקעווער]] (תּל־אָבֿיבֿ, יובֿל־קאָמיטעט, 1963) | ||
* שלמה ביקל. די ברכה | * שלמה ביקל. די ברכה פון שיינקייט: עסייען וועגן אַבֿרהם סוצקעווער (תּל־אָבֿיבֿ, פאַרלאַג המנורה, 1969) | ||
* יודל מאַרק. אַבֿרהם סוצקעווערס פּאָעטישער וועג (תּל־אָבֿיבֿ, | * יודל מאַרק. אַבֿרהם סוצקעווערס פּאָעטישער וועג (תּל־אָבֿיבֿ, פאַרלאַג י.ל.פּרץ, 1974) | ||
* אַבֿרהם נאָווערשטערן. אַבֿרהם | * אַבֿרהם נאָווערשטערן. אַבֿרהם סוצקעווער־ביבליאָגראַפיע (תּל־אָבֿיבֿ, פאַרלאַג ישׂראל־בוך, 1976) | ||
* ייִחוס | * ייִחוס פון ליד/יחוסו של שיר, לכּבֿוד אַבֿרהם סוצקעווער (תּל־אָבֿיבֿ, יובֿל־קאָמיטעט, 1983) | ||
* אַבֿרהם סוצקעווער במלאות לו שבעים/צום ווערן אַ בן־שבֿעים (ירושלים, קאַטאַלאָג | * אַבֿרהם סוצקעווער במלאות לו שבעים/צום ווערן אַ בן־שבֿעים (ירושלים, קאַטאַלאָג פון דער אויסשטעלונג אין דער נאַציאָנאַלער און אוניווערסיטעט־ביבליאָטעק, נאָוועמבער 1983) | ||
* ''די גאָלדענע קייט'' נומער 136: אַבֿרהם־סוצקעווער־נומער (תּל־אָבֿיבֿ, 1993) | * ''די גאָלדענע קייט'' נומער 136: אַבֿרהם־סוצקעווער־נומער (תּל־אָבֿיבֿ, 1993) | ||
| שורה 70: | שורה 70: | ||
*[http://www.youtube.com/watch?v=oKPQ4YFtapo] | *[http://www.youtube.com/watch?v=oKPQ4YFtapo] | ||
*[http://www.youtube.com/watch?v=gr_0u6H1Yaw] | *[http://www.youtube.com/watch?v=gr_0u6H1Yaw] | ||
* [http://www.youtube.com/watch?v=j_Lsd39TBkk&feature=related די בלײַענע פּלאַטן | * [http://www.youtube.com/watch?v=j_Lsd39TBkk&feature=related די בלײַענע פּלאַטן פון ראָמס דרוקערײַ] | ||
* [http://www.algemeiner.com/generic.asp?id=6187 לוויה | * [http://www.algemeiner.com/generic.asp?id=6187 לוויה פון אַבֿרהם סוצקעווער] | ||
* [http://www.newswe.com/index.php?go=Pages&in=view&id=2015 Воспоминания] [[לעוו בערינסקי]] {{לינקשפראך|רוסיש}} | * [http://www.newswe.com/index.php?go=Pages&in=view&id=2015 Воспоминания] [[לעוו בערינסקי]] {{לינקשפראך|רוסיש}} | ||
* [https://archive.org/search.php?query=sutzkever%20AND%20mediatype%3Aaudio | * [https://archive.org/search.php?query=sutzkever%20AND%20mediatype%3Aaudio רעפעראַטן פון אַבֿרהם סוצקעווער אין דער ייִדישער פאָלקס־ביבליאָטעק] (מאָנטרעאַל 1959) | ||
* | * | ||
{{ביכער--}} | {{ביכער--}} | ||
רעוויזיע פון 07:11, 25 נאוועמבער 2022
טעקע:Sutskever Valdiks 1940.jpg
די הילע פונעם לידער באַנד "וואַלדיקס", 1940
אַבֿרהם סוצקעווער (15טן יולי, 1913 - 20סטן יאַנואַר, 2010), איז געװען אַ ייִדישער דיכטער און פּאַרטיזאַן פון דער צװײטער װעלט מלחמה.
ביאָגראַפיע
אַבֿרהם סוצקעווער איז געבױרן געװאָרן דעם 15טן יולי 1913 (י' תמוז תרע"ג) אין סמאָרגאָן, דאן ליטע הײַנט בעלאַרוס, אַ שטעטל אַרום זיבעציג ק“מ פון װילנע. זײַן זיידע פון דער מאַמעס צד איז געווען דער רבֿ שבתי פײַנבערג, מחבר פון ספר „אפיקי מגינים“ אויפן שולחן־ערוך. אין סעפּטעמבער 1915 האָבן קאָזאַקן פּאָגראָמירט און אונטערגעצונדן סמאָרגאָן. די ייִדן האָט מען פאַרטריבן פון שטאָט. ווי אַנדערע משפּחות, האָבן די סוצקעווערס געפונען אַ מקום־מיקלט אין סיביר, אין דער געגנט פון אָמסק, בײַם טײַך אירטיש. דאָרטן איז ער צו זיבן יאָר פאַריתומט געוואָרן פון זײַן פאָטער.
נאָך דער ערשטער וועלט מלחמה האָט זיך זײַן משפּחה איבערגעקליבן קיין װילנע, דעמאָלט אונטער פּוילישער הערשאַפט, װוּ ער האָט זיך געלערנט אין אַ תּלמוד־תּורה און שפּעטער אין אַ פּויליש־שפּראַכיקער ייִדישער גימנאַזיע. צו 14 יאָר אָנגעהויבן שרײַבן פּאָעזיע, צו ערשט אויף העברעיִש, שפּעטער אויף ייִדיש. אין 1930 געוואָרן אַ מיטגליד פון דער ייִדישיסטישער סקויטן־אָרגאַניזאַציע „בין“, געגרינדט דורכן לינגוויסט מאַקס ווײַנרײַך. זײַן ערשט ליד איז דערשינען אין 1932 אין אַן אויסגאַבע פון דער „בין“.
אין 1934 אַרײַנגעטראָטן אין דער גרופּע פּאָעטן „יונג ווילנע“ (שמערקע קאַטשערגינסקי, לייזער וואָלף, סיאָמקע קאַהאַן, חיים גראַדע א“אַ), און אָנגעהויבן זיך דרוקן אָפטער אין פאַרשיידענע ליטעראַרישע צײַטשריפטן. כּסדר געלערנט ווי אַן אויטאָדידאַקט און געווען נאָענט צום ייִוואָ. אין 1937 איז אַרויס אין וואַרשע זײַן ערשטער פּאָעזיע־באַנד לידער. נאָכן דײַטשן אָנפאַל אויף ליטע אין יוני 1941, אין גאַנג פון דער צװײטער װעלט מלחמה, געבליבן פאַרשפּאַרט צוזאַמען מיט זײַן פרוי פריידקע אין ווילנער געטאָ. באַטייליקט אין גײַסטיקן ווידערשטאַנד : רעטונג פון זעלטענע ספרים און דאָקומענטן, אָרגאַניזאַציע פון אַ קולטור־לעבן אין געטאָ. אַקטיוו אין די רייען פון דער פאַראייניקטער פּאַרטיזאַנער־אָרגאַניזאַציע (פ.פּ.אָ.). דעם 12טן סעפּטעמבער 1943 אַנטלאָפן פון געטאָ מיט אַ גרופּע קעמפער און זיך אָנגעשלאָסן אין אַ פּאַרטיזאַנער־אָפּטייל וואָס האָט באַקעמפט די דײַטשן אונטער סאָוועטישער קאָמאַנדע אין די נאַראָטשער וועלדער.
אין געטאָ און אין וואַלד האט ער כּסדר געשריבן. זײַנע אַ פּאָעמע איז דערגאַנגען ביז מאָסקווע און געמאַכט אַ שטאַרקן רושם אויף ייִדיש־רוסישע שרײַבער ווי באָריס פּאַסטערנאַק, איליאַ ערענבורג און וואַסילי גראָסמאַן. רעכענענדיק אַז ער קען צוניץ קומען אין מאָסקווע פאַר דער אַרבעט פון ייִדישן אַנטיפאַשיסטישן קאָמיטעט, האָט די סאָוועטישע מאַכט געשיקט אַ ספּעציעלן עראָפּלאַן אים אַהינצוברענגען. במשך דער מלחמה האָט סוצקעווער אָנגעשריבן איבער אכציג לידער.
נאָך דער באַפרײַונג האט ער פאר א קורצע צייט געוווינט אין מאָסקווע, אין לאָדזש און אין פּאַריז. דעם 12טן פעברואַר 1946 אַרויסגעטראָטן ווי דער ערשטער ייִדישער עדות אויפן נירנבערגער פּראָצעס קעגן די נאַצישע קריגס־פאַרברעכער. אין סעפּטעמבער 1947 זיך באַזעצט אין ארץ־ישׂראל. דאָרטן געוואָרן דער גרינדער און רעדאַקטאָר פונעם זשורנאַל די גאָלדענע קייט (תּל־אָבֿיבֿ 1949 - 1995) — די העכסטע טריבונע פון דער נאָכמלחמהדיקער ליטעראַטור אויף ייִדיש.
צווישן 1948 און 1996 זײַנען אַרויס אין ישׂראל קרובֿ צו דרייסיג ביכער מיט סוצקעווערס פּאָעזיע און פּאָעטישער פּראָזע. צו זײַנע יובילייען — 50 יאָר אין 1963, 70 אין 1983 — זענען דערשינען באַזונדערע בענד מיט קריטישע עסייען וועגן אים. ער האָט באַקומען הויכע ליטעראַרישע אויסצייכענונגען אין ישׂראל און אין אַנדערע לענדער. אַזעלכע שרײַבער ווי טשעסלאַוו מילאָש און ערי דע לוקאַ האָבן אים באַגריסט ווי איינעם פון די וויכטיקסטע פּאָעטן פון 20סטן יאָרהונדערט. זײַנע װערק זײַנען איבערגעזעצט געוואָרן אין העברעיִש, ענגליש, דײַטש, פראַנצייזיש און פאַרשיידענע אַנדערע לשונות.
ער איז ניפטר געוואָרן ד' שבֿט תּש"ע (דעם 20סטן יאַנואַר 2010) אין תּל־אָבֿיבֿ, אין עלטער פון 96 יאָר.
ביכער
- לידער (וואַרשע, ביבליאָטעק פון ייִדישן פּען־קלוב, 1937)
- וואַלדיקס (ווילנע, ייִדישער ליטעראַטן־פאַראיין און פּען־קלוב, 1940)
- די פעסטונג (ניו־יאָרק, איקוף, 1945)
- לידער פון געטאָ (ניו־יאָרק, איקוף, 1946)
- ווילנער געטאָ 1944-1941 (פּאַריז, פאַרבאַנד פון די ווילנער אין פראַנקרײַך, 1946)
- פון ווילנער געטאָ (מאָסקווע, אָגיז מעלוכע־פאַרלאַג „דער עמעס“, 1946)
- ווילנער געטאָ 1944-1941 (בוענאָס־אײַרעס, איקוף, 1947)
- ייִדישע גאַס (ניו־יאָרק, פאַרלאַג מתּנות, 1948)
- געהיימשטאָט (תּל־אָבֿיבֿ, פרײַנד פונעם מחבר, 1948)
- אין פײַער־וואָגן (תּל־אָבֿיבֿ, די גאָלדענע קייט, 1952)
- סיביר (צייכענונגען פון מאַרק שאַגאַל, ירושלים, 1953)
- פון דרײַ וועלטן (בוענאָס־אײַרעס, ליטעראַטן און זשורנאַליסטן־פאַראיין, 1953)
- אָדע צו דער טויב ( (תּל־אָבֿיבֿ, די גאָלדענע קייט, 1953)
- אין מידבר סיני ( (תּל־אָבֿיבֿ, פאַרלאַג פּרץ־ביבליאָטעק, 1957)
- אָאַזיס ( (תּל־אָבֿיבֿ, פאַרלאַג י.ל.פּרץ, 1960)
- גײַסטיקע ערד (האָלצשניטן פון אַרטור קאָלניק, ניו־יאָרק, פאַרלאַג דער קוואַל, 1961)
- פּאָעטישע ווערק באַנד 1 און 2 (תּל־אָבֿיבֿ, יובֿל־קאָמיטעט, 1963)
- לידער פון ים־המוות (תּל־אָבֿיבֿ — ניו־יאָרק, פאַרלאַג בערגען־בעלזען, 1968)
- פירקאַנטיקע אותיות און מופתים (תּל־אָבֿיבֿ, די גאָלדענע קייט, 1968)
- צײַטיקע פּנימער (תּל־אָבֿיבֿ, פאַרלאַג י.ל.פּרץ, 1970)
- די פידלרויז (צייכענונגען פון מאַרק שאַגאַל, (תּל־אָבֿיבֿ, די גאָלדענע קייט, 1974)
- גרינער אַקוואַריום (אַרײַנפיר פון רות ווײַס, העברעיִשער אוניווערסיטעט אין ירושלים, 1975)
- לידער פון טאָגבוך (תּל־אָבֿיבֿ, די גאָלדענע קייט, 1977)
- דאָרטן וווּ עס נעכטיקן די שטערן (תּל־אָבֿיבֿ, פאַרלאַג ישׂראל־בוך, 1979)
- די ערשטע נאַכט אין געטאָ (תּל־אָבֿיבֿ, די גאָלדענע קייט, 1979)
- פון אַלטע און יונגע כּתבֿ־ידן (תּל־אָבֿיבֿ, פאַרלאַג ישׂראל־בוך, 1982)
- צווילינג־ברודער (תּל־אָבֿיבֿ, די גאָלדענע קייט, 1986)
- די נבֿואה פון שוואַרצאַפּלען (אַרײַנפיר פון רות ווײַס, העברעיִשער אוניווערסיטעט אין ירושלים, 1989)
- דער יורש פון רעגן (תּל־אָבֿיבֿ, די גאָלדענע קייט, 1992)
- בײַם לייענען פּנימער (העברעיִשער אוניווערסיטעט אין ירושלים, 1993)
- צעוואַקלטע ווענט (תּל־אָבֿיבֿ, די גאָלדענע קייט, 1996)
ביבליאָגראַפיע
- יובֿל־בוך צום פופציקסטן געבוירן־טאָג פון אַבֿרהם סוצקעווער (תּל־אָבֿיבֿ, יובֿל־קאָמיטעט, 1963)
- שלמה ביקל. די ברכה פון שיינקייט: עסייען וועגן אַבֿרהם סוצקעווער (תּל־אָבֿיבֿ, פאַרלאַג המנורה, 1969)
- יודל מאַרק. אַבֿרהם סוצקעווערס פּאָעטישער וועג (תּל־אָבֿיבֿ, פאַרלאַג י.ל.פּרץ, 1974)
- אַבֿרהם נאָווערשטערן. אַבֿרהם סוצקעווער־ביבליאָגראַפיע (תּל־אָבֿיבֿ, פאַרלאַג ישׂראל־בוך, 1976)
- ייִחוס פון ליד/יחוסו של שיר, לכּבֿוד אַבֿרהם סוצקעווער (תּל־אָבֿיבֿ, יובֿל־קאָמיטעט, 1983)
- אַבֿרהם סוצקעווער במלאות לו שבעים/צום ווערן אַ בן־שבֿעים (ירושלים, קאַטאַלאָג פון דער אויסשטעלונג אין דער נאַציאָנאַלער און אוניווערסיטעט־ביבליאָטעק, נאָוועמבער 1983)
- די גאָלדענע קייט נומער 136: אַבֿרהם־סוצקעווער־נומער (תּל־אָבֿיבֿ, 1993)
וועבלינקען
- סוצקעווער טרעט אויף ווי אַן עדות בײַם נירנבערגער פּראָצעס (אין רוסיש מיט העברעיִשער איבערזעצונג) http://www.youtube.com/watch?v=rY4GnquFCmE
- יוטוב
- [1]
- [2]
- די בלײַענע פּלאַטן פון ראָמס דרוקערײַ
- לוויה פון אַבֿרהם סוצקעווער
- Воспоминания לעוו בערינסקי (רוסיש)
- רעפעראַטן פון אַבֿרהם סוצקעווער אין דער ייִדישער פאָלקס־ביבליאָטעק (מאָנטרעאַל 1959)