בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,367
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:ביזאנטישע אימפעריע"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
ק
החלפת טקסט – "״" ב־"""
ק (1 רעוויזיע אימפארטירט: אימפארטירט פון די יידישע וויקיפעדיע, זע ביישטייערער ליסטע) |
ק (החלפת טקסט – "״" ב־""") |
||
| שורה 6: | שורה 6: | ||
==נאמען== | ==נאמען== | ||
די נעמען | די נעמען "ביזאַנטישע אימפעריע" און "מזרח רוימישע אימפעריע" זענען נעמען וואס היסטאריקער האבן געגעבן צו דער אימפעריע נאך אירע צייטן. די בירגער פון דער אימפעריע פלעגן רופן זייער אימפעריע ווי די "רוימישע אימפעריע". ({{שפראך-el|Βασιλεία τῶν Ῥωμαίων}}, ''באַסילעיאַ טאן רהאמאַיאן''; {{שפראך-la|Imperium Romanum}}),{{sfn|Kazhdan|Epstein|1985|p=1}} אדער ''ראמאַניאַ'' ({{שפראך|grc|Ῥωμανία}}), און זיך אליין האבן זיי גערופֿן "רוימער".{{sfn|Millar|2006|pp=2, 15}}{{sfn| James|2010|p=5}}{{sfn|Freeman|1999|pp=431, 435–437, 459-462}}{{sfn|Baynes|Moss|1948|p=xx}}{{sfn| Ostrogorsky|1969|p=27}} | ||
==היסטאריע== | ==היסטאריע== | ||
===אנהייב פון דער אימפעריע (יארן 330–476) === | ===אנהייב פון דער אימפעריע (יארן 330–476) === | ||
אין יאר 324, האט דער רוימישער קייסער [[קאנסטאנטין דער גרויסער]] אריבערגעפירט די הויפטשטאט פון דער רוימישער אימפעריע צו דער שטאָט ''ביזאַנטיאן'', וואס ער האט געגעבן דעם נאמען [[קושטא|קאנסטאנטינאפאליס]] ([[גריכיש]]: ''Κωνσταντινούπολις'', [[לאטיין|לאטייניש]]: ''Constantinopolis | אין יאר 324, האט דער רוימישער קייסער [[קאנסטאנטין דער גרויסער]] אריבערגעפירט די הויפטשטאט פון דער רוימישער אימפעריע צו דער שטאָט ''ביזאַנטיאן'', וואס ער האט געגעבן דעם נאמען [[קושטא|קאנסטאנטינאפאליס]] ([[גריכיש]]: ''Κωνσταντινούπολις'', [[לאטיין|לאטייניש]]: ''Constantinopolis "קאנסטאנטינ׳ס שטאָט"''). 150 יאר נאכהער, ווען די שטאט [[רוים]] איז ביסלעכווייז איבערגענומען געווארן איז די איינציגע איבערגעבלינע הויפטשטאט פון דער אימפעריע געווען קושטא (קאנסטאנטינאפאליס). די איבעריגע מזרח אימפעריע האט געהערשט איבער א קלענערע טעריטאריע ווי די אריגינעלע [[רוימישע אימפעריע]]. | ||
במשך דער ממשלה פון יוסטיניאן דער ערשטער (צווישן די יארן 527 און 565), האט די אימפעריע פארשפרייט צו איר גרעסטער מאָס נאך ווידעראמאל אייננעמען א גרויסן טייל פונעם מערב בארטן פונעם מיטלענדישן ים, וואס איז פריער געווען אונטער רוימישער הערשאפט, איינשליסנדיק צפון אפריקע, איטאליע, און אויך רוים, וואס זי האט געהאלטן נאך צוויי יארהונדערטער. | במשך דער ממשלה פון יוסטיניאן דער ערשטער (צווישן די יארן 527 און 565), האט די אימפעריע פארשפרייט צו איר גרעסטער מאָס נאך ווידעראמאל אייננעמען א גרויסן טייל פונעם מערב בארטן פונעם מיטלענדישן ים, וואס איז פריער געווען אונטער רוימישער הערשאפט, איינשליסנדיק צפון אפריקע, איטאליע, און אויך רוים, וואס זי האט געהאלטן נאך צוויי יארהונדערטער. | ||
| שורה 28: | שורה 28: | ||
==קולטור== | ==קולטור== | ||
די ביזאנטישע קולטור שטאמט פון דריי קאמפאנענטן: די [[ארמיי]] מיט דער רעגירונג און דער רוימישער טראדיציע; די [[גריכיש]]ע שפראך און קולטור; און די קריסטלעכע רעליגיע. די דריי קאמפאנענטן זענען געווען די הויפטזיילן אויף וועלכע די ביזאנטישע אימפעריע איז געשטאנען, און האבן ארויסגעזען ספעציעל אין איר קולטור. דורכאויס א לענגערער תקופה פלעגן היסטאריקער זען אין דער ביזאנטישער קולטור אן אראפגאנג פון די אוראלטע קולטורן פון די גריכן און די רוימער, אלס קוק אויף דער [[מיטל אלטער]] ווי די | די ביזאנטישע קולטור שטאמט פון דריי קאמפאנענטן: די [[ארמיי]] מיט דער רעגירונג און דער רוימישער טראדיציע; די [[גריכיש]]ע שפראך און קולטור; און די קריסטלעכע רעליגיע. די דריי קאמפאנענטן זענען געווען די הויפטזיילן אויף וועלכע די ביזאנטישע אימפעריע איז געשטאנען, און האבן ארויסגעזען ספעציעל אין איר קולטור. דורכאויס א לענגערער תקופה פלעגן היסטאריקער זען אין דער ביזאנטישער קולטור אן אראפגאנג פון די אוראלטע קולטורן פון די גריכן און די רוימער, אלס קוק אויף דער [[מיטל אלטער]] ווי די "פינסטערע תקופה", א שטאנדפונקט וואס איז היינט מער נישט פארשפרייט. | ||
==רעליגיע== | ==רעליגיע== | ||
| שורה 40: | שורה 40: | ||
דערפאר איז נישט קיין גרויסער וואונדער אז, ווען די פערסער האבן איינגענומען ארץ ישראל אין דער תקופה פונעם קייסער [[פאקאס]], האבן די יידן באגריסט די נייע באהערשער וואס זיי האבן לאנג דערווארטעט זיך צו באפרייען פונעם ביזאנטישן יאך. ווי אויך האט מען אויפגעשטעלט יידישע באטאליאנען וואס האבן געהאלפן די פערסער אין זייער קריג. שוין הונדערטער יארן פריער האט [[רבי שמעון בר יוחאי]] געזאגט: "אם ראית סוס פרסי קשור בארץ ישראל - צפה לרגליו של המשיח" (טאמער איר זעט א געבונדענעם פערסישן פערד אין ארץ ישראל – דערווארט די פיס פון משיח). אבער די יידן זענען געווארן שטארק אנטוישט, און ווען די פערסער האבן איינגענומען ירושלים האבן זיי צוריקבאצאלט די יידן מיט פארטרייבן זיי אין גלות אין פערסיע. נאך דעם פֿאַרראַט האבן די יידן איבערגעבעטן די ביזאנטן און געמאכט שלום מיט זיי, און דער קייסער [[העראקליוס]] האט זיי טאקע געגעבן אן אמנעסטיע. אבער נאך האבן זיך ווידער איבערגעדרייט די יוצרות און ווען העראקליוס האט איינגענומען ארץ ישראל פון די פערסער האט ער שוין פארגעסן זיינע צוזאגן צו די יידן און האט אנגעפירט קעגן די יידן שרעקלעכע פאגראמען נאך ערגער ווי די פריערדיקע. די ישועה פאר די יידן איז ערשט געקומען ווען די אראבער זענען געקומען און האבן איינגענומען טיילן פון דער שטח פון דער ביזאנטישער אימפעריע אין סיריע, ארץ ישראל און עגיפטן, וואו די קריסטן האבן שטארק גערודפ׳ט די יידן. | דערפאר איז נישט קיין גרויסער וואונדער אז, ווען די פערסער האבן איינגענומען ארץ ישראל אין דער תקופה פונעם קייסער [[פאקאס]], האבן די יידן באגריסט די נייע באהערשער וואס זיי האבן לאנג דערווארטעט זיך צו באפרייען פונעם ביזאנטישן יאך. ווי אויך האט מען אויפגעשטעלט יידישע באטאליאנען וואס האבן געהאלפן די פערסער אין זייער קריג. שוין הונדערטער יארן פריער האט [[רבי שמעון בר יוחאי]] געזאגט: "אם ראית סוס פרסי קשור בארץ ישראל - צפה לרגליו של המשיח" (טאמער איר זעט א געבונדענעם פערסישן פערד אין ארץ ישראל – דערווארט די פיס פון משיח). אבער די יידן זענען געווארן שטארק אנטוישט, און ווען די פערסער האבן איינגענומען ירושלים האבן זיי צוריקבאצאלט די יידן מיט פארטרייבן זיי אין גלות אין פערסיע. נאך דעם פֿאַרראַט האבן די יידן איבערגעבעטן די ביזאנטן און געמאכט שלום מיט זיי, און דער קייסער [[העראקליוס]] האט זיי טאקע געגעבן אן אמנעסטיע. אבער נאך האבן זיך ווידער איבערגעדרייט די יוצרות און ווען העראקליוס האט איינגענומען ארץ ישראל פון די פערסער האט ער שוין פארגעסן זיינע צוזאגן צו די יידן און האט אנגעפירט קעגן די יידן שרעקלעכע פאגראמען נאך ערגער ווי די פריערדיקע. די ישועה פאר די יידן איז ערשט געקומען ווען די אראבער זענען געקומען און האבן איינגענומען טיילן פון דער שטח פון דער ביזאנטישער אימפעריע אין סיריע, ארץ ישראל און עגיפטן, וואו די קריסטן האבן שטארק גערודפ׳ט די יידן. | ||
אין דער תקופה פון דער | אין דער תקופה פון דער "סירישער דינאסטיע" האט דער קייסער לעא דער דריטער, גרינדער פון דער דינאסטיע, וואס האט געהערשט פון 717 ביז 741, ארויפגלייגט אויף יידן נאך גזירות. אבער די שפעטערע קייסארים פון דער דינאסטיע זענען נישט געווען שטארק קעגן די יידן. ווייטער אין דער תקופה פון דער אַמארישער דינאסטיע, געגרינדעט פונעם קייסער [[מיכאל דער צווייטער]], האט מען באפרייט די יידן פון שטייערן און זיי האבן באקומען דעם סטאטוס פון פרייע מענטשן. ווען [[באסיליוס דער ערשטער]] איז ארויף אויפן טראן האבן ווידעראמאל אנגעהויבן די רדיפות קעגן די יידן. | ||
ווען די [[קרייצצוג]]ן זענען אנגעהויבן אין די יארן פון דער הערשאפט פון [[אלעקסיוס קאמנענאס]] האט זיך א ביסל אנגעווארעמט די באציאונגען מיט די יידן, אזוי ווי די ביזאנטן האבן געהאסן די קרייצפארער. אין יענע טעג איז פארגעקומען אין ביזאנטיום א משיחיסטע באוועגונג וואס איז אויפגענומען מיט א ברען, אבער דאס האט זיך אויסגעלאשן ווען די קרייצפארער האבן אויסגעפירט א שחיטה פון די יידן פון דער שטאט אין יאר [[1099]]. ביי דער [[לאטיינישער אימפעריע]] האבן די יידן ווייטער געליטן צרות. דאס האט געדויערט ביז די גריכן האבן איבערגענומען די הערשאפט פון דער אימפעריע, און פון דעמאלסט ביזן סוף פון דער אימפעריע האבן יידן געלעבט א מער געלאסענעם לעבן. | ווען די [[קרייצצוג]]ן זענען אנגעהויבן אין די יארן פון דער הערשאפט פון [[אלעקסיוס קאמנענאס]] האט זיך א ביסל אנגעווארעמט די באציאונגען מיט די יידן, אזוי ווי די ביזאנטן האבן געהאסן די קרייצפארער. אין יענע טעג איז פארגעקומען אין ביזאנטיום א משיחיסטע באוועגונג וואס איז אויפגענומען מיט א ברען, אבער דאס האט זיך אויסגעלאשן ווען די קרייצפארער האבן אויסגעפירט א שחיטה פון די יידן פון דער שטאט אין יאר [[1099]]. ביי דער [[לאטיינישער אימפעריע]] האבן די יידן ווייטער געליטן צרות. דאס האט געדויערט ביז די גריכן האבן איבערגענומען די הערשאפט פון דער אימפעריע, און פון דעמאלסט ביזן סוף פון דער אימפעריע האבן יידן געלעבט א מער געלאסענעם לעבן. | ||