אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "דרעפט:שד"ר"

1,641 בייטן אראפגענומען ,  נעכטן 04:39
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה
אין תקציר עריכה
 
שורה 3: שורה 3:


==היסטאָרישער איבערבליק און דעפיניציע==
==היסטאָרישער איבערבליק און דעפיניציע==
די אינסטיטוציע פון שליחים האָט זיך אָנגעהויבן נאָכן חורבן פונעם צווייטן בית-המקדש, ווען די הנהגה אין ארץ-ישראל (די [[נשיא]]ים) האָבן געשיקט שליחים צו די קהילות אין גלות כדי צו גאַראַנטירן די הילף פאַרן ישוב און די תורה-מוסדות. אין דער גמרא-ירושלמי ווערט די אַרבעט פון שליחים אָנגערופן "מגבת חכמים". די אידן אין דער תּפוצה האָבן ווייטער געשיקט געלט קיין ארץ-ישראל, אָבער וויבאַלד די חובה פון עליה לרגל האָט אויפגעהערט, איז געוואָרן אַ נויט צו שיקן שליחים כּדי צו דערמוטיגן די נדבות און אויפהאַלטן די פינאַנציעלע פאַרבינדונג מיט דעם צענטער פון דער אומות.
אין דער [[אמוראים|אמורא]]ישער תקופה (פערטן יארהונדערט לויט דער ציווילער צייטרעכענונג) איז דער טערמין "שליח ציון" געווען באנוצט פאר חמא בר אדא{{הערה|{{בבלי|ביצה|כה|ב}}}}, וועלכער איז געפארן צווישן בבל און ארץ־ישראל, איבערברענגענדיג פּסקים און בשורות, און ווארשיינליך אויך זאמלענדיג שטיצע{{הערה|אברהם יערי, שלוחי ארץ ישראל – כרך א' – ח. כינויי השלוחים}}{{הערה|שם=JE|{{אנצ יהודית|7115-halukkah|ḤALUḲḲAH|Cyrus Adler, [[יהודה דוד אייזענשטיין|Judah David Eisenstein]]}}}}.
אין דער [[אמוראים|אמורא]]ישער תקופה (פערטן יארהונדערט לויט דער ציווילער צייטרעכענונג) איז דער טערמין "שליח ציון" געווען באנוצט פאר חמא בר אדא{{הערה|{{בבלי|ביצה|כה|ב}}}}, וועלכער איז געפארן צווישן בבל און ארץ־ישראל, איבערברענגענדיג פּסקים און בשורות, און ווארשיינליך אויך זאמלענדיג שטיצע{{הערה|אברהם יערי, שלוחי ארץ ישראל – כרך א' – ח. כינויי השלוחים}}{{הערה|שם=JE|{{אנצ יהודית|7115-halukkah|ḤALUḲḲAH|Cyrus Adler, [[יהודה דוד אייזענשטיין|Judah David Eisenstein]]}}}}.


שורה 23: שורה 25:


אין צפון־אייראָפּע איז געווען אַ הויפּטקעגנער אָרגאַניזאַציע, די [[פקידים ואמרכלים]] אין אמסטערדאַם, אונטער דער פירערשאַפט פון [[צבי הירש לעהרן]]. די אַמסטערדאַמער אָרגאַניזאַציע האָט אין 1824 באַשלאָסן צו פאַרמיידן די שליחים פון באַזוכן מערב־אייראָפּע (אַחוץ איטאַליע), כדי צו קאַנאַליזירן די געלטער גלייך צו ארץ־ישראל אָן דער אינטערווענץ פון שליחים.
אין צפון־אייראָפּע איז געווען אַ הויפּטקעגנער אָרגאַניזאַציע, די [[פקידים ואמרכלים]] אין אמסטערדאַם, אונטער דער פירערשאַפט פון [[צבי הירש לעהרן]]. די אַמסטערדאַמער אָרגאַניזאַציע האָט אין 1824 באַשלאָסן צו פאַרמיידן די שליחים פון באַזוכן מערב־אייראָפּע (אַחוץ איטאַליע), כדי צו קאַנאַליזירן די געלטער גלייך צו ארץ־ישראל אָן דער אינטערווענץ פון שליחים.
===די ספרדישע קהילות און פילאַנטראָפּיע===
די קהילות פון דער מערבדיגער ספרדישער תּפוצה, ווי די פּאָרטוגעזיש-אידישע קהילה אין האַמבורג אינעם 17טן יאָרהונדערט, האָבן געהאַלטן פאַר אַ הויפּט־פאַראַנטוואָרטליכקייט די סאָציאַלע און רעליגיעזע חובה פון צושטעלן הילף פאַר מיטגלידער און פרעמדע. די קהילה אין האַמבורג (וועלכע האָט געהאַט בערך 800 מענטשן אין די 1660ער יאָרן) האָט געגעבן:
* הילף פאַר תּפוסים: ביישטייערונגען פאַר דער פּדיון שבויים נעצווערק, וואָס איז צענטראַליזירט געוואָרן אין ווענעציע און שפּעטער אין ליוואָרנאָ.
* תּרומות פאַרן הייליגן לאַנד: פינאַנציעלע שטיצע פאַר די יידישע קהילות אין ירושלים, חברון, צפת, און טבריה, וועלכע איז געוואָרן אַן אינסטיטוציאָנאַליזירטע אַרבעט.
* הילף פאַר פרעמדע און רייזנדע: אַלערליי בּענפיטן, אַריינגערעכנט קאָמיסיעס פאַר אַקאָמאַדאַציע, שטיצע פאַר אַרטיזאַנען, פליטים, תּלמידי־חכמים, און אויך געלט פאַר רייזע (רייזע־גראַנטן) פאַר די וואָס האָבן געדאַרפט פאַרלאָזן די שטאָט.
פּריאָריטעטן: די האַמבורגער קהילה האָט אָפן בייגעשטייערט פאַר ספרדישע קהילות אין מעדיטעראַן איבער אַשכּנזישע. אין פאַלן פון תּפוסים, האָט די קהילה אָפּגעזאָגט צו העלפן געפאַנגענע פון קרעמעניץ, ווייל זיי האָבן געוואָלט העלפן זייערע אייגענע קהילה־מיטגלידער "און נישט די טודעסקאָס".
קריזיס און שניטן: די עקאָנאָמישע קריזיס צווישן 1667–1680, צוזאַמען מיט דער סאָציאַלער אומרו פון שבתי־צבי, האָבן געפירט צו אַ שאַרפן שניט אין וואוילשטאַנד, און די ביישטייערונגען נאָך דער גולה האָבן זיך פאַרקלענערט, און זענען טעמפּאָרער פאַרווערט געוואָרן.


==דער שליח אין אַרבעט און די פּראָבלעמאַטיק==
==דער שליח אין אַרבעט און די פּראָבלעמאַטיק==