בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,358
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוסישע רעוואלוציע"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 64: | שורה 64: | ||
איינס פון די סיבות פארוואס ניקאלאי האט איינגעשטעלט מיט'ן אריינטרעטן אין [[ערשטן וועלט-קריג]] (1914) איז געווען צו אויפוועקן נאציאנאליסטישע געפילן ביי די פעלקער אונטער די רוסישע אימפעריע קעגן א געמיינזאמע פיינט, און אזוי ארום שאפן אן אחדות, און די לאקאלע פראבלעמען זאל פארגעסן ווערן. אין די ערשטע קורצע צייט האט עס געהאלפן, און אנגעצינדן פאטריאטישע געפילן ביים פאלק, און די מאסן זענען ארויסגעקומען צו אנטי-דייטשע פראטעסטן, אבער עס האט נישט אנגעהאלטן לאנג. ווען די שלאכטן האבן זיך פארשלעפט און רוסלאנד האט אנגעהויבן ליידן שווערע נידערלאגעס אויפ'ן פראנט, פארערגערנדיג די צושטאנד פון די בירגער, האט דאס נאר פארברייטערט די קעגנערשאפט צום צאר{{הערה|Allan Wildman, ''The End of the Russian Imperial Army'', vol. 1 (Princeton, 1980): 76–80.|כיוון=שמאל}}{{הערה|Hubertus Jahn, ''Patriotic Culture in Russia During World War I'' (Ithaca, 1995).|כיוון=שמאל}}{{הערה|Orlando Figes, ''A People's Tragedy'', 257–258.|כיוון=שמאל}}. | איינס פון די סיבות פארוואס ניקאלאי האט איינגעשטעלט מיט'ן אריינטרעטן אין [[ערשטן וועלט-קריג]] (1914) איז געווען צו אויפוועקן נאציאנאליסטישע געפילן ביי די פעלקער אונטער די רוסישע אימפעריע קעגן א געמיינזאמע פיינט, און אזוי ארום שאפן אן אחדות, און די לאקאלע פראבלעמען זאל פארגעסן ווערן. אין די ערשטע קורצע צייט האט עס געהאלפן, און אנגעצינדן פאטריאטישע געפילן ביים פאלק, און די מאסן זענען ארויסגעקומען צו אנטי-דייטשע פראטעסטן, אבער עס האט נישט אנגעהאלטן לאנג. ווען די שלאכטן האבן זיך פארשלעפט און רוסלאנד האט אנגעהויבן ליידן שווערע נידערלאגעס אויפ'ן פראנט, פארערגערנדיג די צושטאנד פון די בירגער, האט דאס נאר פארברייטערט די קעגנערשאפט צום צאר{{הערה|Allan Wildman, ''The End of the Russian Imperial Army'', vol. 1 (Princeton, 1980): 76–80.|כיוון=שמאל}}{{הערה|Hubertus Jahn, ''Patriotic Culture in Russia During World War I'' (Ithaca, 1995).|כיוון=שמאל}}{{הערה|Orlando Figes, ''A People's Tragedy'', 257–258.|כיוון=שמאל}}. | ||
הערבסט 1914 האט דער צאר גענומען דירעקטע קאנטראל פון די ארמיי, איבערלאזנדיג דאס פירערשאפט פון דער רעגירונג פאר זיין אומערפארענע ווייב, [[צארינא אלעקסאנדרע]]. דער צאר האט נישט געהאט די מעגליכקייטן צו לעזן די פראבלעמען פון קריג און זאכן זענען נאר ערגער געווארן, און מיט אים ביי די פירערשאפט זענען די טענות איבער'ן קריג געווען דירעקטירט צו אים. די צארינא איז געווען א דייטשע געבוירענע, פירנדיג צו שמועות איבער שטילע צוזאמענארבעט מיט די דייטשן און קארופציע. די צארינא האט זיך נישט צוטון געמאכט פון די ווארענונגען דורך די דומא מיטגלידער און די געהיים פאליציי אז דאס לאנד איז אומצופרידן און איבער א מעגליכע רעוואלוציע אויסברוך. | הערבסט 1914 האט דער צאר גענומען דירעקטע קאנטראל פון די ארמיי, איבערלאזנדיג דאס פירערשאפט פון דער רעגירונג פאר זיין אומערפארענע ווייב, [[צארינא אלעקסאנדרע]], וועלכע איז געווען אונטער דעם איינפלוס פון [[גריגארי ראספוטין]]. דער צאר האט נישט געהאט די מעגליכקייטן צו לעזן די פראבלעמען פון קריג און זאכן זענען נאר ערגער געווארן, און מיט אים ביי די פירערשאפט זענען די טענות איבער'ן קריג געווען דירעקטירט צו אים. די צארינא איז געווען א דייטשע געבוירענע, פירנדיג צו שמועות איבער שטילע צוזאמענארבעט מיט די דייטשן און קארופציע. די צארינא האט זיך נישט צוטון געמאכט פון די ווארענונגען דורך די דומא מיטגלידער און די געהיים פאליציי אז דאס לאנד איז אומצופרידן און איבער א מעגליכע רעוואלוציע אויסברוך. | ||
די מיליטערישע דרעפט האט אריינגעצווינגען מיליאנען רוסן צו דינען אין די ארמיי קעגן זייער ווילן. רוסלאנד האט געליטן שווערע פארלוסטן אויפ'ן פראנט, און נישט געקענט נאכיאגן צו פלעגן די מיליטער מיט גענוג סופלייען, און עס איז געקומען צו א פונקט אין 1915 ווען פרישע סאלדאטן זענען געשיקט צום פראנט אנע וואפן. די רוסן האבן געהאלטן אין איין דארפן מאכן שווערע אומקאארדאנירטע ריקצוגן מיט שווערע פארלוסטן. | די מיליטערישע דרעפט האט אריינגעצווינגען מיליאנען רוסן צו דינען אין די ארמיי קעגן זייער ווילן. רוסלאנד האט געליטן שווערע פארלוסטן אויפ'ן פראנט, און נישט געקענט נאכיאגן צו פלעגן די מיליטער מיט גענוג סופלייען, און עס איז געקומען צו א פונקט אין 1915 ווען פרישע סאלדאטן זענען געשיקט צום פראנט אנע וואפן. די רוסן האבן געהאלטן אין איין דארפן מאכן שווערע אומקאארדאנירטע ריקצוגן מיט שווערע פארלוסטן. | ||
| שורה 76: | שורה 76: | ||
אנפאנג פעברואר האבן ארבעטער אין די דאן-הויפשטאט פּעטראָגראַד (היינט [[פעטערבורג]]) אנגעהויבן מערערע סטרייקס און דעמאנסטראציעס. אום מערץ 7{{הערה|אלע דאטומען זענען לויט'ן היינטיגן [[גרעגאריאנישער קאלענדאר]] למס', אין רוסלאנד האט מען נאך דאן געציילט מיט'ן [[יוליאנישן קאלענדאר]], און עס איז געפאלן אום פעברואר 22, און דערפאר ווערט עס גערופן "פעברואר רעוואלוציע".}}, האט זיך פוטילאוו, פעטראגראד'ס גרעסטע אינדוסטריאלע פלענט, פארמאכט צוליב א סטרייק{{הערה|Robert Service, (2005). ''Stalin: A Biography''. Cambridge: Belknap Press. p. 32.|כיוון=שמאל}}. צומארגנס זענען אפגעהאלטן געווארן צוזאמענקונפטן און ראליס צוליב די אינטערנאציאנאלע פרויען טאג, וואס האבן זיך צוביסלעך פארקירעוועט צו עקאנאמישע און פאליטישע צוזאמענקונפטן. דעמאנסטראציעס זענען ארגאניזירט געווארן צו פארלאנגען ברויט, און עס איז געווארן אונטערגעשטיצט דורך די אינדוסטריאלע ארבעטס קראפט וואס האט געזען דערין א סיבה צו אנהאלטן די סטרייקס. די פרויען ארבעטער האבן מארשירט צו דערנעבנדע פאבריקן ארויסברענגנדיג מער ווי 50,000 ארבעטער אויף סטרייק{{הערה|[https://www.fifthinternational.org/content/when-women-set-russia-ablaze ווען פרויען האבן אונטערנגעצינדן רוסלאנד], אויף Fifth International, יולי 11 2007.}}. ביז מערץ 10, איז מער-ווייניגער יעדע אינדוסטריאלע ביזנעס אין פעטראגראד געווען פארמאכט, צוזאמען מיט מערערע קאמערציאלע און קלענערע ביזנעסער. סטודענטן, ווייסע קאלנער ארבעטער און לערערס האבן זיך אנגעשלאסן מיט די ארבעטער אין די גאסן און ביי די פובליק צוזאמענקונפטן{{הערה|Ėduard Nikolaevich Burdzhalov, ''Russia's second revolution: the February 1917 uprising in Petrograd'' (Indiana UP, 1987).|כיוון=שמאל}}. | אנפאנג פעברואר האבן ארבעטער אין די דאן-הויפשטאט פּעטראָגראַד (היינט [[פעטערבורג]]) אנגעהויבן מערערע סטרייקס און דעמאנסטראציעס. אום מערץ 7{{הערה|אלע דאטומען זענען לויט'ן היינטיגן [[גרעגאריאנישער קאלענדאר]] למס', אין רוסלאנד האט מען נאך דאן געציילט מיט'ן [[יוליאנישן קאלענדאר]], און עס איז געפאלן אום פעברואר 22, און דערפאר ווערט עס גערופן "פעברואר רעוואלוציע".}}, האט זיך פוטילאוו, פעטראגראד'ס גרעסטע אינדוסטריאלע פלענט, פארמאכט צוליב א סטרייק{{הערה|Robert Service, (2005). ''Stalin: A Biography''. Cambridge: Belknap Press. p. 32.|כיוון=שמאל}}. צומארגנס זענען אפגעהאלטן געווארן צוזאמענקונפטן און ראליס צוליב די אינטערנאציאנאלע פרויען טאג, וואס האבן זיך צוביסלעך פארקירעוועט צו עקאנאמישע און פאליטישע צוזאמענקונפטן. דעמאנסטראציעס זענען ארגאניזירט געווארן צו פארלאנגען ברויט, און עס איז געווארן אונטערגעשטיצט דורך די אינדוסטריאלע ארבעטס קראפט וואס האט געזען דערין א סיבה צו אנהאלטן די סטרייקס. די פרויען ארבעטער האבן מארשירט צו דערנעבנדע פאבריקן ארויסברענגנדיג מער ווי 50,000 ארבעטער אויף סטרייק{{הערה|[https://www.fifthinternational.org/content/when-women-set-russia-ablaze ווען פרויען האבן אונטערנגעצינדן רוסלאנד], אויף Fifth International, יולי 11 2007.}}. ביז מערץ 10, איז מער-ווייניגער יעדע אינדוסטריאלע ביזנעס אין פעטראגראד געווען פארמאכט, צוזאמען מיט מערערע קאמערציאלע און קלענערע ביזנעסער. סטודענטן, ווייסע קאלנער ארבעטער און לערערס האבן זיך אנגעשלאסן מיט די ארבעטער אין די גאסן און ביי די פובליק צוזאמענקונפטן{{הערה|Ėduard Nikolaevich Burdzhalov, ''Russia's second revolution: the February 1917 uprising in Petrograd'' (Indiana UP, 1987).|כיוון=שמאל}}. | ||
אום מערץ | אום מערץ 11 האט דער צאר געשיקט די ארמיי צו דערשטיקן די ראיאטן. ווייניגסטנס 180,000 טרופן זענען געווען סטאנציאנירט אין די הויפשטאט, אבער דאס רוב פון זיי זענען געווען אומטרענירט אדער פארוואונדעט. בלויז ארום 12,000 זענען געווען אין א פאסיגע צושטאנד, אבער אפילו זיי האבן זיך אנטזאגט צו דערשטיקן די פראטעסט, און אנשטאט צושטערן די אומרוען האבן די טרופן אליין אנגעהויבן רעוואלטירן{{הערה|Beckett, Ian F.W. (2007). ''The Great War'' (2 ed.) p. 523.|כיוון=שמאל}}. פילע אפיצירן זענען דערשאסן געווארן דורך זייערע סאלדאטן ווען זיי זענען באפוילן געווארן צו דערשטיקן די דעמאנסטראנטן, און אנדערע זענען אריין אין באהעלטעניש, און די מיליטער האט פארלוירן די מעגליכקייט צו צוריקהאלטן די פראטעסטן. סימבאלן פון דער צארישער רעזשים זענען אראפגעריסן געווארן איבער די שטאט, און די אויטאריטעט פון די רעגירונג אין די הויפשטאט איז צוזאמגעפאלן. דאס וואס דער צאר האט יענע צופרי גענצליך אוועקגענומען די לעגאלע אויטאריטעט פון די דומא האט נישט ארויסגעהאלפן, און די רעאקציע פון די דומא, אנגעפירט דורך די ליבעראלע בלאק איז געווען צו שאפן א צייטווייליגער קאמיטע צו צוריקברענגען געזעץ און ארדענונג; גלייכצייטיג האבן די סאציאליסטישע פארטייען געשאפן די פעטראגראד סאוויעטן, צו רעפרעזענטירן די ארבעטער און סאלדאטן. די איבערגעבליבענע סאלדאטן געטריי צום רעזשים האבן געטוישט זייטן די קומענדיגע טאג. די ווענדפּונקט איז געקומען מערץ 12, ווען דער וואָלינסקי רעגימענט האָט ווידערשפּעניגט, הינגעריכטעט זייער אָפיציר, און זיך פאַראייניגט מיט די פּראָטעסטירער. | ||
דער צאר האט זיך | דער צאר האט זיך פּרובירט אומצוקערן פון מיליטערישן פראנט קיין פּעטראגראד. ווען ער איז אנגעקומען קיין [[פסקאוו]] האבן די ארמיי שעף ניקאלאי רוזסקי און די דומא דעפוטאטן אלעקסאנדער גוטשקאוו און וואסילי שולגין פארגעשלאגן אז ער זאל רעזיגנירן פון טראן. ער האט טאקע אונטערגעשריבן זיין אַבדיקאַציע אום מערץ 15 און אויך אפגעזאגט זיין זון, דער צאַרעוויטש. ניקאלאי האט נאמינירט זיין ברודער, דער גרויספירשט מיכאאיל אלעקסאנדראוויטש, אלץ זיין נאכפאלגער. דער גרויספירשט האט שנעל אנערקענט אז ער וועט האבן ווייניג שטיצע אלץ פירער, און האט זיך דערפאר דעם נעקסטן טאג אפּגעזאגט, זאגנדיג אז ער וועט דאס נאר אננעמען אויב דאס וועט זיין די דעמאקראטישע באשלוס פון פאלק{{הערה|Beckett, 2007. p. 523.|כיוון=שמאל}}{{הערה|Robert Paul Browder and Alexander F. Kerensky, eds., ''The Russian Provisional Government, 1917'', 1961. p. 116.|כיוון=שמאל}}. דאָס האָט געענדיגט די 300-יאָריגע הערשאַפט פון דער ראָמאַנאָוו דינאַסטיע. זעקס טאג שפעטער זענען ניקאלאי מיט זיין פאמיליע געווארן אריינגעשטעלט אין הויז ארעסט דורך די איבערגאנג רעגירונג אין די אלעקסאנדער פאלאץ אין שטאט צאַרסקאָיע סעלאָ{{הערה|Tames, Richard (1972). ''Last of the Tsars''. London: Pan Books Ltd.|כיוון=שמאל}}. | ||
==דאפלטע מאכט== | ==דאפלטע מאכט== | ||
[[טעקע:Броневик и юнкера на Дворцовой площади 1917.jpg|קליין|איבערגאנג רעגירונג'ס וואלונטיר סאלדאטן באוואכן דעם | [[טעקע:Броневик и юнкера на Дворцовой площади 1917.jpg|קליין|איבערגאנג רעגירונג'ס וואלונטיר סאלדאטן באוואכן דעם פאלאץ צענטער אין פעטראגראד, זומער 1917]] | ||
[[טעקע:1917petrogradsoviet assembly.jpg|קליין|די פעטראגראד סאוויעטן אסעמבלי אין 1917]] | [[טעקע:1917petrogradsoviet assembly.jpg|קליין|די פעטראגראד סאוויעטן אסעמבלי אין 1917]] | ||
דער דומא פארלימענט האט אוועקגעשטעלט די | דער דומא פארלימענט האט אוועקגעשטעלט די פּראָוויזאָרישע רעגירונג אום מערץ 16 מיט'ן פלאן צו אפּהאלטן וואַלן, און אנפירן דאס לאנד ביז א נייע רעגירונג ווערט ערוועלט. די רעגירונג, אָנגעפירט קודם דורך פּרינץ געאָרגי לוואָוו, און שפּעטער דורך אלעקסאנדער קערענסקי, האָט געהאַט די נאָמינאַלע אויטאָריטעט איבערן מיליטער און די אַדמיניסטראַציע. זיי האָבן צוגעזאָגט דעמאָקראַטישע רעפאָרמען און ציווילע פרייהייטן און האָבן פּריאָריטירט די פאָרזעצונג פון דער מלחמה. | ||
די | די מאכט פון די איבערגאנג רעגירונג איז אבער אינטערמינעוועט געווארן דורך דער "פּעטראָגראַדער סאוויעט פון ארבעטער און זעלנער דעפוטאטן", א קערפערשאפט וואס האט זיך אהערגעשטעלט אלץ די פארטרעטער פון די ארבעטער און ווידערשפּעניגע סאלדאטן. ארבעטער אויף סטרייק האבן זיך צוזאמגענומען אום מערץ 12 אינעם טאַװרישן פאלאץ, די זעלבע געביידע וואו דער נייער רעגירונג האט זיך אויפגעהאלטן, און ערוועלט דעפוטאטן וואס זאלן זיי רעפּרעזענטירן, און סאציאליסטישע אקטיוויסטן האבן ארגאניזירט די אלע דעפוטאטן פון איבער פעטראגראד אין איין קאנסיל{{הערה|Daniel Orlovsky, "Corporatism or democracy: the Russian Provisional Government of 1917." ''Soviet and Post-Soviet Review'' 24.1 (1997): 15-25.|כיוון=שמאל}}. | ||
די | די פירער פון דער פערטראגראדער סאוויעט האבן אנערקענט אז זיי רעפרעזענטירן געוויסע טיילן פון פאלק, אבער נישט דאס גאנצע פאפולאציע. זיי האבן אויך נישט געגלייבט אז די לאנד איז שוין רייף פאר סאציאליזם. זיי האבן אנגעקוקט זייער אויפגאבע באגרעניצט צו לייגן דרוק איינצופירן דעמאקראטישע רעפארמען אין רוסלאנד, אריינגערעכנט דאס ערזעצן די מאנארכיע מיט א רעפובליק, גאראנטירן ציווילע רעכטן, א דעמאקראטישע ארמיי און פאליציי, אפשטעלן רעליגיעזע און עטנישע דיסקרימינאציע, איינפירן וואלן, און אזוי ווייטער. זיי האבן געהאלטן אז אין די רעגירונג געביידע וועלן זיי די בעסטע קענען לייגן דרוק אויף די נייע רעגירונג, דינענדיג ווי א דעמאקראטישע לאבי{{הערה|N. N. Sukhanov, ''The Russian Revolution: A Personal Record'', ed. and trans. Joel Carmichael (Oxford, 1955; originally published in Russian in 1922), 101–108.|כיוון=שמאל}}. | ||
די באציאונגען צווישן די צוויי מאכטן איז געווען קאמפליצירט פון די אנהויב. די פארטרעטער פון דער איבערגאנג רעגירונג זענען איינגעגאנגען צו נעמען אין באטראכט די שטעלונגען פון די דעפוטאטן פון די ארבעטער סאוויעט, אבער האבן פרובירט צו אפהאלטן זייער מאכט פון שטערן די רעגירונג און שאפן א דאפלטע מאכט. למעשה האט דאס יא פאסירט. כאטש די "דאפלטע רעגירונג" איז נישט געווען די ציל פון די פירער פון די צוויי מאכטן, איז דאס געווען די רעזולטאט פון די פאליטישע צושטאנד אין די רוסישע גאס{{הערה|Tsuyoshi Hasegawa, ''The February Revolution, Petrograd, 1917: The End of the Tsarist Regime and the Birth of Dual Power'' (Brill, 2017).|כיוון=שמאל}}. שוין אין מערץ איז די צושטאנד געווען אז די איבערגאנג רעגירונג האט אנגעהאלטן קאנטראל אין מיליטערישע און אויסערן אנגעלעגנהייטן, ווען די נעץ פון סאוויעטישע גרופעס דאמינירן דאמעסטיש. | |||
==קריזיסן און דער אויפגאנג פון די באָלשעוויקן== | |||
א סעריע פאליטישע שטרייטן האבן אראפגעברענגט די פאפולעריטעט פון דער איבערגאנג רעגירונג און די באציאונגען מיט די סאוויעטן וואס זענען געווארן א נאציאנאלע באוועגונג. די שוועריגקייטן מיט וואס די רעגירונג האט זיך געדארפט פארמעסטן האט געברענגט אז די פשוט'ע בירגער, די פויערן און די סאלדאטן זאלן שפירן אז זיי האבן גארנישט פארדינט פון די רעוואלוציע. די רעגירונג האט אנגעהאלטן די קריג און געליטן שווערע פארלוסטן, די סאלדאטן זענען געווען אומצופרידן און דעמאראליזירט, און די שווערע עקאנאמישע נאכפאלגן און עסן-מאנגל האט אנגעהאלטן. דאס פאלק איז געווען שטארק אומצופרידן מיט די קריג און פארלאנגט אז רוסלאנד זאל זיך ארויסציען. | א סעריע פאליטישע שטרייטן האבן אראפגעברענגט די פאפולעריטעט פון דער איבערגאנג רעגירונג און די באציאונגען מיט די סאוויעטן וואס זענען געווארן א נאציאנאלע באוועגונג. די שוועריגקייטן מיט וואס די רעגירונג האט זיך געדארפט פארמעסטן האט געברענגט אז די פשוט'ע בירגער, די פויערן און די סאלדאטן זאלן שפירן אז זיי האבן גארנישט פארדינט פון די רעוואלוציע. די רעגירונג האט אנגעהאלטן די קריג און געליטן שווערע פארלוסטן, די סאלדאטן זענען געווען אומצופרידן און דעמאראליזירט, און די שווערע עקאנאמישע נאכפאלגן און עסן-מאנגל האט אנגעהאלטן. דאס פאלק איז געווען שטארק אומצופרידן מיט די קריג און פארלאנגט אז רוסלאנד זאל זיך ארויסציען. | ||
דורכאויס די כאאטישע צייט זענען פארגעקומען אפטע אומרוען, פראטעסטן און סטרייקס. | דורכאויס די כאאטישע צייט זענען פארגעקומען אפטע אומרוען, פראטעסטן און סטרייקס. פילע סאציאליסטישע און לינקע ארגאניזאציעס זענען געווען פארמישט אין טעגליכע קריגערייען און קאנקורירט פאר איינפלוס אינערהאלב די איבערגאנג רעגירונג און ביי די סאוויעטן. מערקווירדיגע פראקציעס רעכענען אריין די סאציאלע דעמאקראטן, מענשעוויקן, סאציאלע רעוואלוציענערן און [[אנארכיזם|אנארכיסטן]]. די גרופעס האבן קאנקורירט מיט די [[באלשעוויקן]] ("די מאַיאָריטעט"), א ראדיקאל-לינקע פארטיי געפירט דורך [[וולאדימיר לענין]], פאר פאליטישע מאכט און איינפלוס. | ||
לענין איז געווען אין גלות אין שווייץ און האט צוליב די דעמאקראטיזירונג נאך די פעברואר רעוואלוציע, וואס האט לעגאליזירט פארבאטענע פאליטישע פארטייען, געהאפט צו צושטאנד ברענגען זיין [[מארקסיזם|מארקסיסטישע]] רעוואלוציע. | |||
לענין האט זיך צוריקגעקערט קיין רוסלאנד אפריל 1917 און האָט גלייך אַרויסגעגעבן די 'אַפּריל טעזעס', וואו ער האָט געפּרעדיגט קעגן יעדער שטיצע פאַר דער פּראָוויזאָרישער רעגירונג, וועלכע ער האָט גערופן אַ בורזשוישע און אימפּעריאַליסטישע. אין אנהויב זענען די באלשעוויקן געווען א קליינע מינאריטעט גרופע, אבער מיט לענין'ס אנקום איז די פאפולעריטעט פון די באלשעוויקן כסדר געוואקסן. די באָלשעוויקעס האָבן אַדאָפּטירט פּשוטע סלאָגאַנען ווי "שלום, לאנד און ברויט", וואס איז געווען א צוזאג צו ענדיגן דעם קריג מיט דייטשלאנד, גיבן די לאנד פאר די פויערן, און ענדיגן די הינגער געשאפן דורך דעם קריג. | |||
טראץ די ברייטע קענגנערשאפט אין לאנד קעגן דעם קריג, האט די איבערגאנג רעגירונג באשלאסן צו אנהאלטן די שלאכטן, וואס האט נאר מער בארעכטיגט ביי די סאציאליסטישע פראקציעס און די באלשעוויקן צו פארויסגיין מיט זייער רעוואלוציע. די באלשעוויקן, וועלכע זענען געווען די גרעסטע געפאר פאר די רעגירונג, האבן געשאפן פארשידענע ארבעטער פּאראמיליטערישע מיליצעס גערופן די רויטע גוואַרדיעס, וועלכע זאלן האבן די מעגליכקייט צו רעוואלטירן. | |||
די | איבער פרילינג האט די אומצופרידנהייט מיט'ן קריג געפירט די מאסן צו ראדיקאלע פארטייען. כאטש די באלשעוויקן זענען געווארן אלץ מער פאפולער, איז זייער פאקטישע מאכט געווען גאנץ שוואך אין דער מעסיג-דאמינירטער פּעטראגראדער סאוויעט. | ||
יוני 18 האט דער רעגירונג געלאזט אין גאנג א פרישע אטאקע קעגן דייטשלאנד וואס האט זיך אויסגעלאזט מיט א ביטערער דורכפאל. די אויפגעברויזטע סאלדאטן האבן זיך געלאזט אין די גאסן צוזאמען מיט | יוני 18 האט דער רעגירונג'ס מיניסטער קערענסקי געלאזט אין גאנג א פרישע אפענסיווע אטאקע קעגן דייטשלאנד וואס האט זיך אויסגעלאזט מיט א ביטערער דורכפאל און האָט געברענגט איבער 60,000 רוסישע קרבנות{{הערה|1=https://grokipedia.com/page/Kerensky_offensive}}. אין יולי האט אויסגעבראָכן אַ מאַסן-אומרו (די '''יולי טעג'''), אין וועלכע די אויפגעברויזטע סאלדאטן האבן זיך געלאזט אין די גאסן צוזאמען מיט פּעטראגראדער ארבעטער אין ווילדע פראטעסטן, שרייענדיג די לאזונג "פולע מאכט פאר די סאוויעטן". די דעמאָנסטראַציעס זענען רעפּרעסירט געוואָרן דורך דער פּראָוויזאָרישער רעגירונג. לענין איז אנטלאפן קיין פינלאנד מורא האבנדיג פון ארעסט בשעת [[לעאן טראצקי]] און אנדערע פראמינענטע באלשעוויקן זענען ארעסטירט געווארן. די פראטעסטן האבן באשטעטיגט די ברייטע שטיצע פון די באלשעוויקן און די אנטי-קריג ראדיקאליזם ביי די מאסן, אבער די אומצוגעגרייטקייט ביים רעוואלט איז געווען א פארשעמנדע פלעק וואס האט אראפגעברענגט זייער אנזען{{הערה|1=https://grokipedia.com/page/July_Days}}. | ||
אין אויגוסט 1917 האָט גענעראַל לאַוור קאָרנילאָוו, דער קאָמאַנדיר-אין-שעף, געפּרואווט מאַרשירן אויף פּעטראָגראַד צו רעסטאַוורירן סדר און אויסלייזן די סאָוועטן. פּרעמיער מיניסטער קערענסקי, האָט מורא געהאַט פון אַ מיליטערישן פּוטש, און האָט אַפּעלירט צו דעם פּעטראָגראַדער סאָוועט, אַריינגערעכנט די באָלשעוויקעס, פאַר הילף. די באָלשעוויקעס האָבן אָרגאַניזירט רויטע גוואַרדיע איינהייטן און זענען באַוואָפנט געוואָרן, וואָס האָט זייער פאַרשטאַרקט זייער איינפלוס. די דורכגעפאַלענע אויפשטאנד האָט דיסקרעדיטירט די פּראָוויזאָרישע רעגירונג און האָט געגעבן די באָלשעוויקעס אַ נײעם אימפּעט{{הערה|1=https://grokipedia.com/page/Kornilov_affair}}. | |||
==אקטאבער רעוואלוציע== | |||
די אומצוטרוי אין די רעגירונג איז געשטיגן נאכאנאנד ביי די סאציאליסטן און די נידריגע-קלאס בירגער, שפירנדיג אז זי פארטרעט נישט זייערע אינטערעסן. די באלשעוויקן האבן בענעפיטירט פון די פאקט אז זיי זענען געווען די איינציגסטע גרויסע אפאזיציע פארטיי וואס האט זיך גענצליך אפגעזאגט פון צוזאמענארבעט מיט די רעגירונג, און די וואקסנדע אויפברויז מיט די רעגירונג האט אוועקגערוקט די מאסן פון די אנדערע פארטייען וואס האבן זיך געהאלטן מיט עקשנות נישט צו צעשטערן די אחדות צווישן די פאלק'ס קלאסן, און דערפאר גענומען א טייל אין די רעגירונג. | די אומצוטרוי אין די רעגירונג איז געשטיגן נאכאנאנד ביי די סאציאליסטן און די נידריגע-קלאס בירגער, שפירנדיג אז זי פארטרעט נישט זייערע אינטערעסן. די באלשעוויקן האבן בענעפיטירט פון די פאקט אז זיי זענען געווען די איינציגסטע גרויסע אפאזיציע פארטיי וואס האט זיך גענצליך אפגעזאגט פון צוזאמענארבעט מיט די רעגירונג, און די וואקסנדע אויפברויז מיט די רעגירונג האט אוועקגערוקט די מאסן פון די אנדערע פארטייען וואס האבן זיך געהאלטן מיט עקשנות נישט צו צעשטערן די אחדות צווישן די פאלק'ס קלאסן, און דערפאר גענומען א טייל אין די רעגירונג. | ||
אום אקטאבער איז לענין צוריק אהיימגעקומען קיין פעטראגראד, וויסנדיג אז די וואקסנדע ראדיקאליזירטע שטאַט שטעלט אים שוין נישט א לעגאלע געפאר, און שטעלט צו א געלעגנהייט פאר א פרישע רעוואלוציע. אנערקענענדיג די יעצטיגע שטארקע צושטאנד פון די באלשעוויקן האט לענין אנגעהויבן לייגן דרוק פאר די באלדיגע איבערווארפונג פון די רעגירונג דורך די באלשעוויקן. די באלשעוויסטישע צענטראלע קאמיטע האט אקטאבער 10 דורכגעפירט א רעזאלוציע רופנדיג פאר די באלדיגע אפשאפונג פון דער איבערגאנג רעגירונג און מאכן פלאץ פאר די פעטראגראד סאוויעטן. דער | די באלשעוויקן זענען אריבער א מאסיווער אויסברייטערונג אין מיטגלידערשאפט. אין פעברואר 1917 האבן זיי געהאלטן ביי 24,000 מיטגלידער און זענען געווען די מינאריטעט אין די צוויי גרויסע שטעט, פעטראגראד און מאסקווע, אבער ביי סעפטעמבער איז עס שוין געשטאנען ביי 200,000 און זיי האבן איבערגענומען די מאַיאָריטעט אין ביידע שטעט{{הערה|שם=Stephen46|Stephen Cohen, ''Bukharin and the Bolshevik Revolution: A Political Biography 1888–1938'' p. 46.|כיוון=שמאל}}. דערמיט האבן זיי איבערגענומען קאנטראל פונעם פעטראגראדער סאוויעט. אום סעפטעמבער זענען אלע ארעסטירטע באלשעוויקן געווארן באפרייט פון טורמע דורך דער פעטראגראדער סאוויעט און טראצקי איז ערוועלט געווארן אלס פאָרזיצער פון די קערפערשאפט. | ||
אום אקטאבער איז לענין צוריק אהיימגעקומען קיין פעטראגראד, וויסנדיג אז די וואקסנדע ראדיקאליזירטע שטאַט שטעלט אים שוין נישט א לעגאלע געפאר, און שטעלט צו א געלעגנהייט פאר א פרישע רעוואלוציע. אנערקענענדיג די יעצטיגע שטארקע צושטאנד פון די באלשעוויקן האט לענין אנגעהויבן לייגן דרוק פאר די באלדיגע איבערווארפונג פון די רעגירונג דורך די באלשעוויקן. די באלשעוויסטישע צענטראלע קאמיטע האט אקטאבער 10 דורכגעפירט א רעזאלוציע, וואס איז אריבער 10–2, רופנדיג פאר די באלדיגע אפשאפונג פון דער איבערגאנג רעגירונג און מאכן פלאץ פאר די פעטראגראד סאוויעטן. | |||
די באלשעוויקן האבן ארגאניזירט דער "מיליטעריש-רעוואָלוציאָנעם קאמיטעט" אונטער די פירערשאפט פון לעאן טראצקי. אום נאוועמבער 7 האבן זיי אנגעהויבן איבערנעמען רעגירונג'ס געביידעס און סטראַטעגישע אינפארסטרוקטוראלע ערטער איבער פעטראגראד. דאָס האָט אַריינגערעכנט די הויפּט-טעלעגראַף אָפיס, פּאָסט-אָפיס, באַן-סטאַנציעס און בריקן. | |||
דער ווינטער פּאַלאַץ, וואו די פּראָוויזאָרישע רעגירונג איז געזעסן, איז אַרומגערינגלט געוואָרן. נאָך דעם ווי דער 'אַוראָראַ' קרוזער שיף האָט געשאָסן ליידיגע קוילן, האָבן די רויטע גוואַרדיעס אַריינגעשטורעמט אינעם פּאַלאַץ אין די פריע שעה'ן פון נאוועמבער 8. די מיניסטאָרן פון דער פּראָוויזאָרישער רעגירונג זענען אַרעסטירט געוואָרן. די רעוואלוציע איז אריבער מער-ווייניגער רואיג, מיט ווייניגער ווי א טוץ טויטע. | |||
די באלשעוויקן האבן | די באלשעוויקן האבן יענע נאכט געשאפן דעם 'סאָװנאַרקאָם' (ראַט פון די פאָלקס־קאָמיסאַרן) מיט לענין אלס פאָרזיצער, און אנגעהויבן דורכפירן זייער קאמוניסטישע אגענדע ארויסגעבנדיג דעקרעטן וואס האבן פארגעשלאָגן אַן אוממיטלבאַרן וואָפן-שטילשטאַנד און אפגעשאפן פּריוואטע בעלות איבער לאנד און פאבריקן און דאס איבערגעגעבן פאר "די מענטשן". זיי האבן פאררופן נאציאנאלע דעמאקראטישע וואלן פאר נאוועמבער 25, אבער כאטש זיי זענען געווען די וואס האבן איבערגעווארפן דער רעגירונג און געשאפן דעם פארזאמלונג, האבן זיי געוואונען בלויז אַרום 24% פון די שטימען (175 זיצן), קעגן די סאָציאַליסט-רעוואָלוציאָנערן וועלכע האָבן געזיכערט אַ מערהייט (אַרום 40% פון די שטימען). | ||
ווען דער אַסעמבלי איז צונויפגעקומען אין יאַנואַר 1918, האָבן די באָלשעוויקעס, אנשטאט ארבעטן מיט די געוואונענע פארטייען אין א קאאליציע, גענצליך פארבאטן סיי וועלכע אפאזיציע פארטייען. דאָס האָט עלימינירט די איינציגע נאַציאָנאַל-דעמאָקראַטישע אינסטיטוציע אין רוסלאַנד און באַפעסטיגט די איין-פּאַרטיי הערשאַפט פון די באָלשעוויקעס און דערמיט האט זיך אנגעהויבן די קאמוניסטישע דיקטאטורשאפט. צו נאכמער אוועקשטעלן די נייע רעגירונג, האבן די באלשעוויקן געשאפן די [[טשעקא]], א געהיים פאליציי וואס האט פונקציאנירט אלץ א רעוואלוציאנערע זיכערהייט סערוויס צו אויסרייסן, מארדן און באשטראפן די וועלכע זענען געווארן פאררעכנט אלץ "פיינט פון די מענטשן" אין אקציעס גערופן רויטע טעראר. | |||
די באלשעוויקן האבן איינגעהאלטן זייער צוזאג צו ענדיגן די ערשטע וועלט קריג ווען די באלשעוויסטישע פארטיי פירער האבן אונטערגעשריבן די [[בריסק-ליטאווסק אפמאך]] מיט דייטשלאנד אין מערץ 1918. | די באלשעוויקן האבן איינגעהאלטן זייער צוזאג צו ענדיגן די ערשטע וועלט קריג ווען די באלשעוויסטישע פארטיי פירער האבן אונטערגעשריבן די [[בריסק-ליטאווסק אפמאך]] מיט דייטשלאנד אין מערץ 1918, איבערגעבנדיג גרויסע טעריטאָריעס. | ||
==רוסישע ציווילע קריג == | ==רוסישע ציווילע קריג == | ||
| שורה 134: | שורה 146: | ||
==ביי די אידן== | ==ביי די אידן== | ||
פאַר דער אידישער באַפעלקערונג, וועלכע איז געווען די גרעסטע אין דער וועלט, האָט די רעוואָלוציע געברענגט פּאַראַדאָקסישע רעזולטאַטן. פון איין זייט, האָט זי אָפּגעשאַפן אַלע אַנטיסעמיטישע געזעצן און געעפנט נייע געלעגנהייטן פאַר אידן. פון דער צווייטער זייט, האָט די ציווילע מלחמה וואָס האט נאָכגעפאָלגט געברענגט די בלוטיגסטע פּאָגראָמען איידער דער האָלאָקאָוסט. | פאַר דער אידישער באַפעלקערונג, וועלכע איז געווען די גרעסטע אידישע געמיינדע אין דער וועלט, האָט די רעוואָלוציע געברענגט פּאַראַדאָקסישע רעזולטאַטן. פון איין זייט, האָט זי אָפּגעשאַפן אַלע אַנטיסעמיטישע געזעצן און געעפנט נייע געלעגנהייטן פאַר אידן. פון דער צווייטער זייט, האָט די ציווילע מלחמה וואָס האט נאָכגעפאָלגט געברענגט די בלוטיגסטע פּאָגראָמען איידער דער האָלאָקאָוסט. | ||
===הינטערגרונט און פאָרלויפער=== | ===הינטערגרונט און פאָרלויפער=== | ||
די אידן האָבן אין דער צאַרישער אימפּעריע געליטן פון שווערע דיסקרימינאַציע, זייענדיג אונטערגעוואָרפן א בערך 650 געזעצן וואָס האָבן באַגרעניצט זייערע בירגער רעכט{{הערה|Trotsky, Leon 2008 [1932], ''History of the Russian Revolution'', Chicago: Haymarket, p. 643}}. זיי זענען געווען באַגרעניצט צו וואוינען אינעם [[תחום המושב]] (Pale of Settlement) און זענען געשטאַנען אונטן פון דער סאָציאַלער היעראַרכיע. די דאָזיגע אונטערדריקונג האָט געטריבן אידן צו זיך באַטייליגן אין רעוואָלוציאָנערע פּאָליטיק. | די אידן האָבן אין דער צאַרישער אימפּעריע געליטן פון שווערע דיסקרימינאַציע, זייענדיג אונטערגעוואָרפן א בערך 650 געזעצן וואָס האָבן באַגרעניצט זייערע בירגער רעכט{{הערה|Trotsky, Leon 2008 [1932], ''History of the Russian Revolution'', Chicago: Haymarket, p. 643}}. זיי זענען געווען באַגרעניצט צו וואוינען אינעם [[תחום המושב]] (Pale of Settlement) און זענען געשטאַנען אונטן פון דער סאָציאַלער היעראַרכיע. די דאָזיגע אונטערדריקונג האָט געטריבן אידן צו זיך באַטייליגן אין רעוואָלוציאָנערע פּאָליטיק. | ||
די ערשטע וועלט מלחמה האָט פאַרגערגערט די שפּאַנונגען. די רוסישע רעגירונג האָט אַרויסגעטריבן הונדערטער טויזנטער אידן פון מערב'דיגע געגנטן, וועלכע האָבן דעפאַקטאָ צעבראָכן די באַגרעניצונגען פון תּחום המושב, און פיל זענען געקומען צו גרויסע רוסישע שטעט. | די ערשטע וועלט מלחמה האָט פאַרגערגערט די שפּאַנונגען. די רוסישע רעגירונג האָט אַרויסגעטריבן הונדערטער טויזנטער אידן פון מערב'דיגע געגנטן, וועלכע האָבן דעפאַקטאָ צעבראָכן די באַגרעניצונגען פון תּחום המושב, און פיל זענען געקומען צו גרויסע רוסישע שטעט. | ||
===די פעברואַר רעוואָלוציע=== | ===די פעברואַר רעוואָלוציע=== | ||
די פעברואַר רעוואָלוציע האָט אָפּגעשאַפן די צאַרישע רעזשים און האָט פאַר די אידן געעפנט אַ תקופה פון האָפענונג. | די פעברואַר רעוואָלוציע האָט אָפּגעשאַפן די צאַרישע רעזשים און האָט פאַר די אידן געעפנט אַ תקופה פון האָפענונג. | ||
כּמעט אַלע אידן אין רוסלאַנד האָבן מיט פרייד באַגריסט די ערשטע רעוואָלוציע. איינע פון די ערשטע מאָסנאַמען פון דער נײער פּראָוויזאָרישער רעגירונג איז געווען די אָפּשאַפונג פון אַלע לעגאַלע באַגרעניצונגען אויף אידישע און אַנדערע עטנישע גרופּן, אַריינגערעכנט די ענדיגונג פון דעם תחום-המושב. די רעוואָלוציע האָט אויך אָפּגעשאַפט אַלע אַנדערע אַנטיסעמיטישע געזעצן, ווי די קוואָטעס פאַר אידישע קינדער אין שולעס און דיסקרימינאַציע אין מיליטער. אידן האָבן דאָס ערשטע מאָל געהאַט פולקאמע בירגערליכע רעכט. די געשעעניש איז געפייערט געוואָרן ווי אַ "נייער יציאת מצרים"{{הערה|רבי שלום דוב בער שניאורסאן, [https://www.hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=31691&st=&pgnum=435 אגרות קודש | |||
כרך ב', עמ' תתכט]-תתלא (סי' תסו) און תתלד-תתלח (סי' תסט).}}{{הערה|1=ש. גיזנבורג, אמאליקע פּעטערבורג: פארשונגען און זכרונות וועגן יידישן לעבן אין דער רעזידענץ-שטאט פון צארישן רוסלאנד, ניו יארק 1944. ז' 252}}{{הערה|1=ש. דובנאוו, Kniga zhizni: vospominanya i razmyshlenya: materiyaly dliya istorii moego vremeni [דאס בוך פון מיין לעבן: זיכרונות און רעיונות : מאטעריאלן צו דער געשיכטע פון מיין צייט], פּעטערבורג 1998. ז' 379}}. | כרך ב', עמ' תתכט]-תתלא (סי' תסו) און תתלד-תתלח (סי' תסט).}}{{הערה|1=ש. גיזנבורג, אמאליקע פּעטערבורג: פארשונגען און זכרונות וועגן יידישן לעבן אין דער רעזידענץ-שטאט פון צארישן רוסלאנד, ניו יארק 1944. ז' 252}}{{הערה|1=ש. דובנאוו, Kniga zhizni: vospominanya i razmyshlenya: materiyaly dliya istorii moego vremeni [דאס בוך פון מיין לעבן: זיכרונות און רעיונות : מאטעריאלן צו דער געשיכטע פון מיין צייט], פּעטערבורג 1998. ז' 379}}. | ||
אידן, וועלכע זענען געווען אַרום 4% פון דער גאַנצער באַפעלקערונג אין דער רוסישער אימפּעריע, זענען געווען אומפּראָפּאָרציאָנעל פאַרטרעטן אין דער רעוואָלוציאָנערער פּאָליטישער עליטע פון 1917, און ספּעציעל אין לינקע פּאַרטייען (אַרום 20% אין דער צענטראַלער עקזעקוטיווע קאָמיטעט פון דער צייטווייליגער רעגירונג). טראָץ דעם, האָבן אידישע ליבעראַלן פארמיטן הויכע פּאָזיציעס, ווייל זיי האָבן מורא געהאַט אז די רעוואָלוציע זאָל ווערן אידענטיפיצירט מיט אידן. | |||
===די אָקטאָבער רעוואָלוציע און דער בירגערקריג=== | ===די אָקטאָבער רעוואָלוציע און דער בירגערקריג=== | ||