בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,360
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 30: | שורה 30: | ||
ער האָט ברייט געלעקטשערט אין ישראל און אינדרויסן פון לאַנד, און האָט געשריבן אַ רעגולערע וואָכעדיקע קאָלומנע פאַר דער ירושלים פּאָסט זינט 1999. ער איז אויך באַוויזן געוואָרן רעגולער אין טעלעוויזיע פּראָגראַמען אין ישראל, ווי "פרעג דעם רב". | ער האָט ברייט געלעקטשערט אין ישראל און אינדרויסן פון לאַנד, און האָט געשריבן אַ רעגולערע וואָכעדיקע קאָלומנע פאַר דער ירושלים פּאָסט זינט 1999. ער איז אויך באַוויזן געוואָרן רעגולער אין טעלעוויזיע פּראָגראַמען אין ישראל, ווי "פרעג דעם רב". | ||
===טויט און ירושה=== | |||
רבי בערל וויין איז נפטר געוואָרן אין ירושלים דעם 16טן אויגוסט 2025, אין עלטער פון 91 יאָר, נאָך עטליכע יאָר פון קראַנקייט. ער איז באַגראָבן געוואָרן אויפן הר הזיתים אין ירושלים. | |||
ער איז איבערגעבליבן דורך זיין זון, רבי חיים וויין, און דריי טעכטער: מרת שרי טייטלבוים, מרת מרים געטינגער, און מרת דינה געווירץ, ווי אויך פיל אייניקלעך און אור-אייניקלעך{{הערה|1=https://matzav.com/boruch-dayan-emes-rav-berel-wein-ztl/}}. | |||
==לערנען און ווערק== | ==לערנען און ווערק== | ||
===אידישע היסטאריע=== | ===אידישע היסטאריע=== | ||
רבי בערל וויין איז געווען אַ פּראָליפישער שרייבער אין סיי העברעיש סיי ענגליש, ווי אויך אין אודיא און וויזועלע פאָרמאַטן. ער איז ברייט באַקאַנט פאַר זיין ראָלע אין פּאָפּולאַריזירן אידישע געשיכטע. אין 1984, האָט ער אָנגעהויבן אָרגאַניזירן ספּעציעלע אידישע געשיכטע קלאַסן אין זיין שול און ישיבה, וועלכע זענען געוואָרן זייער פּאָפּולערע אַודיאָ אויפנאַמען. אין 1986, האָט ער זיך אונטערגענומען אַ מיסיע "צו אויפלייבן די שטאַרבנדיקע דערציילונג פון אידישער געשיכטע". זיינע לעקציעס, באַרימט פאַר זייער כאַפּנדיקער דערציילונג, קלוגשאַפט און הומאָר, האָבן געהאַט אַ זייער שטאַרקן אַפּיל, מיט מער ווי 1 מיליאָן לעקציעס פאַרקויפט איבער דער וועלט. | |||
ער איז דער מחבר פון אַ פיר-באַנדן סעריע ביכער וועגן אידישער געשיכטע: | ער איז דער מחבר פון אַ פיר-באַנדן סעריע ביכער וועגן אידישער געשיכטע: | ||
| שורה 50: | שורה 56: | ||
* ביכער אויף תלמודישע טעמעס: ''די בעל-פּה תורה פון סיני'' (Oral Law of Sinai), ''וויזיע און העלדישקייט'' (Vision & Valor). | * ביכער אויף תלמודישע טעמעס: ''די בעל-פּה תורה פון סיני'' (Oral Law of Sinai), ''וויזיע און העלדישקייט'' (Vision & Valor). | ||
* זיין אויטאָביאָגראַפיע: ''לערן זיי פלייסיג'' (Teach Them Diligently). | * זיין אויטאָביאָגראַפיע: ''לערן זיי פלייסיג'' (Teach Them Diligently). | ||
;העברעישע ספרים: ''חקרי הלכה'' (1976); ''עיונים במסכתות התלמוד'' (1989, 2 בענדער); ''חוקי חיים'' (1991); ''במסילה נעלה'' (2014). | |||
די '''דעסטיני פונדאַציע''', וואָס הרב וויין האָט געגרינדעט, פּראָדוצירט הויך-קוואַליטעט פילמען אויף אידישער געשיכטע, אַריינגערעכנט: | די '''דעסטיני פונדאַציע''', וואָס הרב וויין האָט געגרינדעט, פּראָדוצירט הויך-קוואַליטעט פילמען אויף אידישער געשיכטע, אַריינגערעכנט: | ||
| שורה 58: | שורה 66: | ||
* ''אברבנאל'' (נייע פילם, פאַרענדיגט אין 2025). | * ''אברבנאל'' (נייע פילם, פאַרענדיגט אין 2025). | ||
ער האָט אויך רעדאַקטירט אַ חודשלעכן נוזלעטער, ''די וויין פּרעס'' (The Wein Press). | ער האָט אויך רעדאַקטירט אַ חודשלעכן נוזלעטער, ''די וויין פּרעס'' (The Wein Press). | ||
==בילדונגס־פילאָזאָפיע== | |||
הרב וויין האט געהאלטן, אז א מאנגל פון וויסן וועגן אידישער געשיכטע פירט צו סעקולאַריזאַציע{{הערה|{{לינק|שרייבער=Yonoson Rosenblum|קעפל=The Story That Never Grows Old|אדרעס=https://mishpacha.com/the-story-that-never-grows-old/|זייטל=Mishpacha Magazine|דאטום=מערץ 29, 2022}}.}}. ער האָט אונטערגעשטראָכן די וויכטיקייט פון לערנען היסטאריע ווי אַ לעבעדיגע, פאַרבונדענע געשיכטע, אַנשטאָט בלויז דאַטן און פאַקטן, כדי עס זאָל זיין "לעבעדיג" און פול מיט זינען. זיין ציל איז געווען צו פּראָדוצירן סיי למדנים סיי "מענטשן"{{הערה|1=Rabbi Shlomo Goder, https://covenantfn.org/award-person/berel-wein/}}. ער האָט אָנגעוויזן אויף דעם באַדייט פון פאַרבינדן זיך מיט דער רייכער פאַרגאַנגענהייט פון אידישן פאָלק צו בויען אַ זינפולע צוקונפט. | |||
ער האָט געגלייבט אַז די געשיכטע פון דעם אידישן פאָלק איז אַ אָפּשפּיגלונג פון ווי גאָט אַרבעט אין דער וועלט. ער האָט גע'טענה'ט אַז די צוקונפט פון דעם אידישן פאָלק איז פאַרבונדן מיט דער מדינת ישראל, און אַז די איצטיגע גערודער איז אַ קאַמף פאַר דער אידענטיטעט פון א אידישער מדינה, מיט א דגש אויף דער ראָלע פון תורה אין איר{{הערה|1=https://www.youtube.com/watch?v=-VIGL23pYVM}}. | |||
==איינפלוסן און באַציאונגען== | |||
;[[הרב יצחק אייזיק הלוי הערצאג|רבי יצחק אייזיק הלוי הערצאג]] (הויפּט רב פון ארץ ישראל): א שליסל איינפלוס אויף הרב וויין. אין עלטער פון 11 יאָר, האָט הרב וויין געהערט ווי הרב הערצאג וויינט איבער דעם אוממעגליכקייט צוריקצובאקומען 10,000 אידישע קינדער פון קאטוילישע אינסטיטוציעס נאָך דעם חורבן, און האט ארויסגערופן דעם עולם: "וואס וועט איר טאָן פאַר די קינדער פון כלל ישראל?" די ווערטער האבן אים געפאָלגט און מאָטיווירט זיין גאַנץ לעבן. | |||
;[[הערמאן וואוק|הערמאַן וואָוק]]: דער פּוליצער פּרייז געווינער און שרייבער, האט באַאיינפלוסט הרב וויינ'ס אַמביציעס מיט אַ רעדע וואָס האָט פאַרטיידיגט תורה לערנען און אָבזערוואַנץ פאַר אַ נישט-פרומען עולם, וואָס האָט געוויזן אַז אָרטאָדאָקסיע קען זיין דערפאָלגרייך אין אַמעריקע{{הערה|שם=איש|{{לינק|שרייבער=|קעפל=Rabbi Berel Wein: Influences & Reflections {{!}} Aish|אדרעס=https://aish.com/rabbi-berel-wein-influences-reflections/|זייטל=Aish|דאטום=אפריל 1, 2025}}.}}. | |||
;רבי פנחס מרדכי טייץ: זיין אָפּטימיזם וועגן אַ וואַקסנדיקער, וויכטיקער אָרטאָדאָקסיע אין אַמעריקע האָט אים געמאַכט צו אַ העלדישער פיגור און פירער פאַר הרב וויין{{הערה|שם=איש}}.}}. | |||
;סאטמארער רבי, [[רבי יואל טייטלבוים]]: טראָץ זייערע אידעאָלאָגישע חילוקי דעות (הרב וויין איז געווען פּראָ-ציוניסטיש, און דער סאטמארער רבי שטאטש אַנטי-ציוניסטיש), האָט הרב וויין טיף באַוואונדערט זיין גאונות און צדקות. הרב וויין האָט דערציילט פערזענליכע אינטעראַקציעס מיט דעם רבי'ן, אַריינגערעכנט דעם רבי'נס שטיצע פאַר זיין מקוה און כשר פיס־עסן איניציאַטיוון. דער רבי'נס פילאָסאָפיע איז געווען אַז יונגעלייט, וואָס קענען נישט לערנען פול-צייט, זאָלן גיין אַרבעטן. | |||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||