בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,365
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רבי אלעזר הקליר"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 4: | שורה 4: | ||
'''רבי אלעזר בירבי קליר'''{{הערה|אויך '''קיליר'''. {{אוצר החכמה|רבי וואלף היידנהיים|מחזור רעדלהיים, סוכות|179443||page=239}} <small>([https://www.google.com/books/edition/ה_פיוטים_והפייטנים/bHAjkF-KPncC?hl=en&gbpv=1&pg=PP9&printsec=frontcover גוגל])</small>}} (אדער '''רבי אלעזר הקליר''') איז געווען פון די ערשטע און דער גרעסטער [[פיוט|פייטן]] ביי כלל ישראל. ער האט געוואוינט אין [[ארץ ישראל]], און איז געווען א תלמיד פון דעם פייטן [[יניי]]{{הערה|כתב יד פון [[רבי אפרים מבונא]], {{אוצר החכמה|מנחם זולאי|פיוטי יניי|181558|page=10|מקום הוצאה=בערלין|שנת הוצאה=תחר"ץ}}}}{{הערה|דער [[רמב"ן]] רופט קליר "דער ערשטער פייטן". [https://rif.alhatorah.org/Parshan/Ramban_Milchamot_HaShem_Rif/Yoma/1a מלחמות ה', יומא דף א עמוד א].}}. ער האט פארפאסט הונדערטער פיוטים וואס ווערן געזאגט ביים דאווענען און ביי אנדערע געלעגנהייטן. א גרויס טייל פון זיי זענען אריין אין דעם נוסח התפילה אין די [[מחזור]]ים פון נוסח [[אשכנזים|אשכנז]], צרפת, איטאליע און ראמאַניאָטע. אין דער [[קאירא גניזה]] האט מען געפונען נאך א גרויסן צאל פיוטים פון אים וואס זענען נישט געווען באקאנט ביז דאן. | '''רבי אלעזר בירבי קליר'''{{הערה|אויך '''קיליר'''. {{אוצר החכמה|רבי וואלף היידנהיים|מחזור רעדלהיים, סוכות|179443||page=239}} <small>([https://www.google.com/books/edition/ה_פיוטים_והפייטנים/bHAjkF-KPncC?hl=en&gbpv=1&pg=PP9&printsec=frontcover גוגל])</small>}} (אדער '''רבי אלעזר הקליר''') איז געווען פון די ערשטע און דער גרעסטער [[פיוט|פייטן]] ביי כלל ישראל. ער האט געוואוינט אין [[ארץ ישראל]], און איז געווען א תלמיד פון דעם פייטן [[יניי]]{{הערה|כתב יד פון [[רבי אפרים מבונא]], {{אוצר החכמה|מנחם זולאי|פיוטי יניי|181558|page=10|מקום הוצאה=בערלין|שנת הוצאה=תחר"ץ}}}}{{הערה|דער [[רמב"ן]] רופט קליר "דער ערשטער פייטן". [https://rif.alhatorah.org/Parshan/Ramban_Milchamot_HaShem_Rif/Yoma/1a מלחמות ה', יומא דף א עמוד א].}}. ער האט פארפאסט הונדערטער פיוטים וואס ווערן געזאגט ביים דאווענען און ביי אנדערע געלעגנהייטן. א גרויס טייל פון זיי זענען אריין אין דעם נוסח התפילה אין די [[מחזור]]ים פון נוסח [[אשכנזים|אשכנז]], צרפת, איטאליע און ראמאַניאָטע. אין דער [[קאירא גניזה]] האט מען געפונען נאך א גרויסן צאל פיוטים פון אים וואס זענען נישט געווען באקאנט ביז דאן. | ||
עס זענען נישטא קיין קראנטע ידיעות איבער זיין ביאגראפיע: לויט אסאך ראשונים איז ער געווען איינער פון די [[תנאים]]. דער היינטיגער | עס זענען נישטא קיין קראנטע ידיעות איבער זיין ביאגראפיע: לויט אסאך ראשונים איז ער געווען איינער פון די [[תנאים]]. דער היינטיגער קאנצענזוס ביי פארשער איז אז ער איז געווען אין ארץ ישראל, כנראה אין טבריא, און זיין צייט איז געווען צום סוף פון דער צווייטער רוימישער הערשאפט, די [[ביזאנטישע אימפעריע]], און נאנט צו דער אראבישער אייננעמונג פון ארץ ישראל (ד'שצ"ז). | ||
==די מיינונגען איבער זיין תקופה== | ==די מיינונגען איבער זיין תקופה== | ||
| שורה 11: | שורה 11: | ||
זיין וואוינארט איז געווען אין ארץ ישראל, דאס זעט מען פון זיינע מנהגים און נוסחאות. צום ביישפיל אין זיינע [[קרובץ|קרובות]], איז ער כולל די ברכה פון את צמח דוד צוזאמען מיט בונה ירושלים, ווי דער דעמאלטדיגער מנהג אין ארץ ישראל; אויך דערמאנט ער [[שמע ישראל]] ביי [[קדושה]] פון [[שחרית]]. | זיין וואוינארט איז געווען אין ארץ ישראל, דאס זעט מען פון זיינע מנהגים און נוסחאות. צום ביישפיל אין זיינע [[קרובץ|קרובות]], איז ער כולל די ברכה פון את צמח דוד צוזאמען מיט בונה ירושלים, ווי דער דעמאלטדיגער מנהג אין ארץ ישראל; אויך דערמאנט ער [[שמע ישראל]] ביי [[קדושה]] פון [[שחרית]]. | ||
=== | ===לויט די ראשונים=== | ||
אסאך [[ראשונים]] שרייבן אז רבי אלעזר האט געלעבט אין די צייטן פון די [[תנאים]]. [[רבינו תם]] איז מצדד אז ער איז דער תנא [[רבי אלעזר ברבי שמעון]], אויף וועמען דער [[מדרש]]{{הערה|{{היברובוקס|2=פסיקתא דרב כהנא|3=14056|page=410|מקום הוצאה=לבוב|שנת הוצאה=תרכ"ח|מהדורה=באבער|עמ=קעט, א|לינק טעקסט=פסקא כח}}; {{רבה|ויקרא|ל}}; {{רבה|שיר השירים|ג|ו}}}} זאגט אז ער איז געווען א "פייטן"{{הערה|נאמען=בעתס|{{בבלי|חגיגה|יג|א|מפרש=תוספות|ד"ה=ורגלי}}{{ביאור|די גמרא דארט אין חגיגה זאגט, אז דער מרחק צו גיין פון די ערד ביזן הימל איז א מהלך ת"ק שנה. און אזוי אויך די רגלי החיות פאר זיך איז אויך א מהלך פון ת"ק שנה. ברענגט דארט תוס' דעם פיוט פון ר' אלעזר הקליר וואס זאגט, אז די רגלי החיות זענען א מהלך תקט"ו שנה. תוס' זאגט אויף דעם אז עס זענען דא אזעלכע וואס ווילן טוישן דעם לשון הפיוט און אראפנעמען די ט"ו שנה, כדי אז עס זאל שטימען מיט די גמרא. אויף דעם זאגט אבער תוס' אז עס פעלט זיך נישט אויס, וויבאלד רבי אלעזר הקליר איז געווען א תנא און טאקע נישט קיין צווייטער ווי התנא רבי אלעזר בן רבי שמעון און ווי מיר ווייסן האט ער געוואוינט אין ארץ ישראל. און תוס' ברענגט אראפ א ירושלמי וואו מיר זעען אז די תנאים פון ירושלים האבן געלערנט אז די רגלי החיות זענען א מהלך פון תקט"ו אמות. ממילא איז פארשטענדליך פארוואס אין פיוט פון רבי אלעזר שרייבט ער כדברי התלמוד ירושלמי. | אסאך [[ראשונים]] שרייבן אז רבי אלעזר האט געלעבט אין די צייטן פון די [[תנאים]]. [[רבינו תם]] איז מצדד אז ער איז דער תנא [[רבי אלעזר ברבי שמעון]], אויף וועמען דער [[מדרש]]{{הערה|{{היברובוקס|2=פסיקתא דרב כהנא|3=14056|page=410|מקום הוצאה=לבוב|שנת הוצאה=תרכ"ח|מהדורה=באבער|עמ=קעט, א|לינק טעקסט=פסקא כח}}; {{רבה|ויקרא|ל}}; {{רבה|שיר השירים|ג|ו}}}} זאגט אז ער איז געווען א "פייטן"{{הערה|נאמען=בעתס|{{בבלי|חגיגה|יג|א|מפרש=תוספות|ד"ה=ורגלי}}}}{{ביאור|די גמרא דארט אין חגיגה זאגט, אז דער מרחק צו גיין פון די ערד ביזן הימל איז א מהלך ת"ק שנה. און אזוי אויך די רגלי החיות פאר זיך איז אויך א מהלך פון ת"ק שנה. ברענגט דארט תוס' דעם פיוט פון ר' אלעזר הקליר וואס זאגט, אז די רגלי החיות זענען א מהלך תקט"ו שנה. תוס' זאגט אויף דעם אז עס זענען דא אזעלכע וואס ווילן טוישן דעם לשון הפיוט און אראפנעמען די ט"ו שנה, כדי אז עס זאל שטימען מיט די גמרא. אויף דעם זאגט אבער תוס' אז עס פעלט זיך נישט אויס, וויבאלד רבי אלעזר הקליר איז געווען א תנא און טאקע נישט קיין צווייטער ווי התנא רבי אלעזר בן רבי שמעון און ווי מיר ווייסן האט ער געוואוינט אין ארץ ישראל. און תוס' ברענגט אראפ א ירושלמי וואו מיר זעען אז די תנאים פון ירושלים האבן געלערנט אז די רגלי החיות זענען א מהלך פון תקט"ו אמות. ממילא איז פארשטענדליך פארוואס אין פיוט פון רבי אלעזר שרייבט ער כדברי התלמוד ירושלמי.}}, און דאס ווערט געברענגט בשמו אין [[מחזור ויטרי]]{{הערה|שם=ויטרי|מחזור ויטרי, {{שיתופתא|Machzor_Vitry,_Laws_of_Rosh_HaShanah/325|סי' שכה}}.}}, [[רבי יהודה שירליאון|תוס' רבי יהודה שירלאון]]{{הערה|{{אוצר החכמה|2=תוספות רבינו יהודה שירלאון|3=193|page=138|שנת הוצאה=תשכ"ט|מו"ל=ניסן זק"ש|עמ=קלב–קלג|לינק טעקסט=ברכות יא, א}}}}, [[אור זרוע]]{{הערה|אור זרוע, הלכות ק"ש {{שיתופתא|Ohr_Zarua,_Volume_I/19|סימן יט}}}}, [[שבלי הלקט]]{{הערה|1=שבלי הלקט, {{שיתופתא|Shibbolei_HaLeket/28|סימן כח}}.}}, הגהות מיימוניות{{הערה|{{רמב"ם|תפילה|ו|ג|מפרש=הגהות מיימוניות}}.}}, און נאך{{הערה|{{על התורה|פסקי הרא"ש ברכות|פרק ה סי' כא|Rosh_Berakhot_5}}: "ויש אומרים שתנא הוא", זעט דארט אין מעדני יום טוב סק"ה.}}. דער [[רשב"א]] שרייבט אז ער איז [[רבי אלעזר בן ערך]], לכאורה לויט אן אנדערע גירסא וואס ער האט געהאט אינעם מדרש{{הערה|נאמען=רשבא|{{היברובוקס|2=שו"ת הרשב"א|3=14649|page=216|באנד=א|לינק טעקסט=תס"ט}}.}}. די ראשונים טוען מיט דעם אפשלאגן די הלכה'דיגע טענות וואס זענען ארויפגעברענגט געווארן קעגן דאס זאגן פיוטים אינמיטן דאווענען{{הערה|שם=בעתס}}{{הערה|נאמען=רשבא}}. | ||
אויך [[רבי חיים וויטאל]] ברענגט אין שער הכוונות אז ער האט געהערט אין נאמען פון זיין רבי'ן דער [[אר"י]] אז דער קליר איז רבי אלעזר בר' שמעון{{הערה|{{ספריא|2=שער הכוונות|3=Sha'ar_HaKavanot%2C_Sermons_on_Aleinu_and_the_Prayer_Formula.1.1|4=דרושי עלינו לשבח ונוסח התפילה, | אויך [[רבי חיים וויטאל]] ברענגט אין שער הכוונות אז ער האט געהערט אין נאמען פון זיין רבי'ן דער [[אר"י]] אז דער קליר איז רבי אלעזר בר' שמעון{{הערה|{{ספריא|2=שער הכוונות|3=Sha'ar_HaKavanot%2C_Sermons_on_Aleinu_and_the_Prayer_Formula.1.1|4=דרושי עלינו לשבח ונוסח התפילה, א׳}}.}}. דער [[יעב"ץ]] ברענגט אין נאמען פון אר"י אז ער איז געווען א [[גלגול]] פון ר' אלעזר ברבי שמעון{{הערה|[[רבי יעקב עמדין]], מור וקציעה, סי' קיב; הנ"ל, קולן של סופרים (חגיגה יג.); דער [[חיד"א]] ברענגט עס אין זיין נאמען, אין מחזיק ברכה או"ח קיב, יג}}. דער [[רבי חיים אלעזר שפירא|מנחת אלעזר]] באמערקט אבער אז פון דער לשון האר"י איז משמע אז עס איז יא ממש ער{{הערה|{{היברובוקס|רבי חיים אלעזר שפירא|שו"ת מנחת אלעזר|3=4745|page=49|לינק טעקסט=סימן יא}}.}}. | ||
עס זענען אבער פארהאן אנדערע ראשונים וואס ברענגען אים אראפ אלס איינער פון די פריערדיגע פייטנים און דערמאנען נישט אז ער איז געווען א תנא{{הערה|{{היברובוקס|2=שו"ת [[רבינו גרשום מאור הגולה]]|3=20241|page=61|לינק טעקסט=סימן א'}}; {{היברובוקס|2=ספר הפרדס הגדול לרש"י|3=37691|page=63|לינק טעקסט=סימן קעד}}}}. אזוי האבן אויך ווארשיינליך אנגענומען די ראשונים וואס קריטיקירן זיינע פיוטים, ווי דער אבן עזרא{{הערה|שם=אבע|{{תנ"ך|קהלת|ה|א|מפרש=אבן עזרא}}}}. | עס זענען אבער פארהאן אנדערע ראשונים וואס ברענגען אים אראפ אלס איינער פון די פריערדיגע פייטנים און דערמאנען נישט אז ער איז געווען א תנא{{הערה|{{היברובוקס|2=שו"ת [[רבינו גרשום מאור הגולה]]|3=20241|page=61|לינק טעקסט=סימן א'}}; {{היברובוקס|2=ספר הפרדס הגדול לרש"י|3=37691|page=63|לינק טעקסט=סימן קעד}}.}}. אזוי האבן אויך ווארשיינליך אנגענומען די ראשונים וואס קריטיקירן זיינע פיוטים, ווי דער אבן עזרא{{הערה|שם=אבע|{{תנ"ך|קהלת|ה|א|מפרש=אבן עזרא}}}}. | ||
[[רבי יצחק אברבנאל]] און אנדערע שרייבן אז דאס באזירן פיוטים אויפ'ן גראם אזוי ווי דער קליר האט געטון, געפינט מען נישט ביי די חכמים פון די משנה און [[גמרא]], נאר עס האט זיך אנגעהויבן אין גלות ביי אידישע חכמים וואס האבן זיך דאס געלערנט פון די חכמת השיר פון די [[אראבער]]{{הערה|{{תנ"ך|שמות|טו|ה|מפרש=אברבנאל}}}}{{הערה|שם=תשומ|[[רבי אלעזר פלעקלש]], שו"ת תשובה מאהבה, {{שיתופתא|Teshuva_MeAhava_Part_I/1|או"ח סימן א}}}}. | [[רבי יצחק אברבנאל]] און אנדערע שרייבן אז דאס באזירן פיוטים אויפ'ן גראם אזוי ווי דער קליר האט געטון, געפינט מען נישט ביי די חכמים פון די משנה און [[גמרא]], נאר עס האט זיך אנגעהויבן אין גלות ביי אידישע חכמים וואס האבן זיך דאס געלערנט פון די חכמת השיר פון די [[אראבער]]{{הערה|{{תנ"ך|שמות|טו|ה|מפרש=אברבנאל}}}}{{הערה|שם=תשומ|[[רבי אלעזר פלעקלש]], שו"ת תשובה מאהבה, {{שיתופתא|Teshuva_MeAhava_Part_I/1|או"ח סימן א}}}}. | ||
| שורה 25: | שורה 25: | ||
אנדערע לייגן צו א ראיה פון דעם וואס ער ברענגט אויך פון שפעטערדיגע מדרשים.{{מקור}} | אנדערע לייגן צו א ראיה פון דעם וואס ער ברענגט אויך פון שפעטערדיגע מדרשים.{{מקור}} | ||
=== | ===לויט די חוקרים=== | ||
[[טעקע:El'azar Hakalir TA.jpg|קליין|א גאס אין [[תל אביב]] אויפ'ן נאמען פון רבי אלעזר הקליר]] | [[טעקע:El'azar Hakalir TA.jpg|קליין|א גאס אין [[תל אביב]] אויפ'ן נאמען פון רבי אלעזר הקליר]] | ||
אין דער תקופה פון [[השכלה]] האבן חוקרים שטארק גענויגט צו פארשפעטערן זיין צייט, און זיי האבן געוואלט זאגן אז ער איז פון ענדע תקופת ה[[גאונים]] אדער אנהייב תקופת ה[[ראשונים]] ([[10טער יארהונדערט|10טער]] אדער [[11טער יארהונדערט|11טער]] י"ה), און אז ער האט געוואוינט אין [[איטאליע]]. עס זענען געווען וועלכע האבן אידענטיפיצירט זיין וואוינארט אין [[קליארי]] (Cagliari){{הערה|שם=שיר|זעט {{אוצר החכמה|שלמה יהודה ראפאפארט|תולדות גדולי ישראל|643986|page=24|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תש"ך}}}}. | |||
זייערע ראיות זענען געווען, אז דער ערשטע מקור וואס מ'האט דאן געהאט פאר זיינע פיוטים איז געווען פון די מחזורים פון יענער צייט אין די אומגעגנט פון איטאליע; אזוי אויך אויפ'ן פאקט אז מען געפינט נישט זיינע פיוטים אין מנהג ספרד, און לויט'ן אפשאצונג פונעם סטיל פון זיינע פיוטים. לגבי דאס וואס מען טרעפט ביי אים מנהגים און נוסחאות פון ארץ ישראל, האבן זיי גע'טענה'ט אז איטאליע געפינט זיך ווייט פון בבל, דעריבער זענען זיי נמשך געווארן נאך די מנהגים פון ארץ ישראל, אנדערש ווי רוב אנדערע געגנטער וואס זענען נמשך געווארן נאך מנהגים פון בבל{{הערה|זעט איבער דעם אין: {{היברובוקס|רבי יעקב קאפל באמבערגער, אב"ד [[ווארמס]]|המעין טז - א|29677|page=4|קעפל=תולדות הפייטן רבי אלעזר הקליר|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תשל"ו|מו"ל=הרב נתן רפאל אויערבאך}}.}}. נאך א ראיה דערפאר איז פון דער הנחה אז [[גראמען]] האט דערגרייכט צו דער לשון־קודש'ער פאעזיע אונטער דער איינפלוס פון דער אראבישער פאעזיע, און דעריבער איז עס אוממעגליך אז ער האט געלעבט איידער דער איינפלוס{{הערה|שם=שיר}}. | זייערע ראיות זענען געווען, אז דער ערשטע מקור וואס מ'האט דאן געהאט פאר זיינע פיוטים איז געווען פון די מחזורים פון יענער צייט אין די אומגעגנט פון איטאליע; אזוי אויך אויפ'ן פאקט אז מען געפינט נישט זיינע פיוטים אין מנהג ספרד, און לויט'ן אפשאצונג פונעם סטיל פון זיינע פיוטים. לגבי דאס וואס מען טרעפט ביי אים מנהגים און נוסחאות פון ארץ ישראל, האבן זיי גע'טענה'ט אז איטאליע געפינט זיך ווייט פון בבל, דעריבער זענען זיי נמשך געווארן נאך די מנהגים פון ארץ ישראל, אנדערש ווי רוב אנדערע געגנטער וואס זענען נמשך געווארן נאך מנהגים פון בבל{{הערה|זעט איבער דעם אין: {{היברובוקס|רבי יעקב קאפל באמבערגער, אב"ד [[ווארמס]]|המעין טז - א|29677|page=4|קעפל=תולדות הפייטן רבי אלעזר הקליר|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תשל"ו|מו"ל=הרב נתן רפאל אויערבאך}}.}}. נאך א ראיה דערפאר איז פון דער הנחה אז [[גראמען]] האט דערגרייכט צו דער לשון־קודש'ער פאעזיע אונטער דער איינפלוס פון דער אראבישער פאעזיע, און דעריבער איז עס אוממעגליך אז ער האט געלעבט איידער דער איינפלוס{{הערה|שם=שיר}}. | ||
[[רבי וואלף היידנהיים]] ברענגט ראיות אז ער איז געווען ממש ביי די ענדע פון די תקופת הגאונים, וויבאלד זיינע פיוטים ווערן נישט דערמאנט אין גמרא אדער מדרשים פון חז"ל, | [[רבי וואלף היידנהיים]] ברענגט ראיות אז ער איז געווען ממש ביי די ענדע פון די תקופת הגאונים, וויבאלד זיינע פיוטים ווערן נישט דערמאנט אין גמרא אדער מדרשים פון חז"ל, און נישט דורך די [[רבנן סבוראי]] אדער די גאונים{{ביאור|אויף דער טענה פארוואס זיינע פיוטים ווערן נישט דערמאנט אין חז"ל, זענען דא וואס ענטפערן אז אויך דער פיוט [[אתה כוננת]] פון [[יוסי בן יוסי]] ווערט נישט געברענגט אין חז"ל, טראץ וואס מען קען עס נוצן אלס ראיה פאר די שיטות, נאר פון דעם זעט מען אז די פיוטים זענען נישט געווען קיין נחלת הכלל אין יענער צייט, נאר יעדער האט עס געמאכט פאר זיך אליין, און הערשט שפעטער איז עס פארשפרייט געווארן{{הערה|שם=נובי2}}.}}; און אז אנדערש ווי אנדערע פריערדיגע פיוטים וואס זענען פארשפרייט געווארן אייניג אין [[ספרד]] און אין [[אשכנז]], זענען דעם קליר'ס פיוטים בכלל נישט אנגעקומען קיין ספרד. דעריבער זאגט היידנהיים אז ער איז געווען שוין נאך [[רב האי גאון]], און ער ברענגט א ראיה דערויף אז אין פירוש אויף ספר יצירה פון [[רבי משה בוטריל]] ווערט דערמאנט א ציטאט פון ספר כבודה פון הרב ר' אלעזר הקליר, וואס ברענגט נאך אין נאמען פון רב האי גאון{{הערה|{{אוצר החכמה|[[רבי וואלף היידנהיים]]|מחזור רעדלהיים, אשכנז - סוכות|179443||page=239}} <small>([https://www.google.com/books/edition/ה_פיוטים_והפייטנים/bHAjkF-KPncC?hl=en&gbpv=1&pg=PP9&printsec=frontcover גוגל])</small>}}{{הערה|שם=זכי}}. | ||
למעשה זענען די דעות שפעטער באצייכנט געווארן אלס אומריכטיגע, וויבאלד די פיוטים פון קליר ווערן יא דערמאנט אויך דורך פריערדיגע גאונים, צווישן זיי [[רב נטרונאי גאון]]{{הערה|{{אוצר החכמה|רב נטרונאי גאון|חמדה גנוזה - תשובות הגאונים (תרכ"ג)|105837|page=29|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תרכ"ג}}, אויך געברענגט אין שבלי הלקט, {{שיתופתא|Shibbolei_HaLeket/28|סימן כח}}}}, און [[רב סעדיה גאון]]{{הערה|[[רב סעדיה גאון]], {{היברובוקס|2=זכרון לראשונים וגם לאחרונים|3=32264|page=51|קעפל=הקדמת ספר האגרון|מקום הוצאה=פעטערבורג|שנת הוצאה=תרנ"ב|מו"ל=אברהם אליהו הרכבי|עמ=נ}}; זעט אויך דארט אין {{היברובוקס|2=הוספה ראשונה|3=32264|page=110|עמ=קט}}}}{{הערה|זעט אויך תשובה פון [[רבי אפרים זלמן מרגליות]]: {{אוצר החכמה|2=סדר עבודת ישראל|3=610159|page=506|קעפל=תשובת רבי אפרים זלמן מרגליות|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תשע"ח}}}}. | למעשה זענען די דעות שפעטער באצייכנט געווארן אלס אומריכטיגע, וויבאלד די פיוטים פון קליר ווערן יא דערמאנט אויך דורך פריערדיגע גאונים, צווישן זיי [[רב נטרונאי גאון]]{{הערה|{{אוצר החכמה|רב נטרונאי גאון|חמדה גנוזה - תשובות הגאונים (תרכ"ג)|105837|page=29|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תרכ"ג}}, אויך געברענגט אין שבלי הלקט, {{שיתופתא|Shibbolei_HaLeket/28|סימן כח}}}}, און [[רב סעדיה גאון]]{{הערה|[[רב סעדיה גאון]], {{היברובוקס|2=זכרון לראשונים וגם לאחרונים|3=32264|page=51|קעפל=הקדמת ספר האגרון|מקום הוצאה=פעטערבורג|שנת הוצאה=תרנ"ב|מו"ל=אברהם אליהו הרכבי|עמ=נ}}; זעט אויך דארט אין {{היברובוקס|2=הוספה ראשונה|3=32264|page=110|עמ=קט}}}}{{הערה|זעט אויך תשובה פון [[רבי אפרים זלמן מרגליות]]: {{אוצר החכמה|2=סדר עבודת ישראל|3=610159|page=506|קעפל=תשובת רבי אפרים זלמן מרגליות|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תשע"ח}}}}. | ||
===לעצטיגע חוקרים=== | ===לויט די לעצטיגע חוקרים=== | ||
מיט'ן אנטדעקן די [[קאירא גניזה]], וועלכע האט אנטהאלטן פיל ביז דאן אומבאקאנטע פיוטים פון קליר, האבן די חוקרים באקומען מער אינפארמאציע איבער דער קליר | מיט'ן אנטדעקן די [[קאירא גניזה]], וועלכע האט אנטהאלטן פיל ביז דאן אומבאקאנטע פיוטים פון קליר, האבן די חוקרים באקומען מער אינפארמאציע איבער דער קליר. אין די פיוטים זעט מען אז ער האט זיך געפירט מיט די שפעטערדיגע מנהגים פון ארץ ישראל וואס זענען געווען מער נוטה צו מנהג בבל. אין [[מערבית]] אויף [[ראש השנה]] וואס פאלט אויס אום [[שבת]] האט ער צוגעענדיגט ביי 'ברכת גאולה' אזוי ווי די בבלי'שע חתימה 'גאל ישראל', אנשטאט נוסח ארץ ישראל צו ענדיגן 'צור ישראל וגואלו'{{הערה|זעט {{צ-זשורנאל|פליישער|פיוט על סדרי התקיעה בשופר בארץ-ישראל בראש-השנה ושבת|תרביץ|א|עמ=66|סדרה=נד|שנת הוצאה=תשמ"ה|JSTOR=23596090}}, הערה 14.}}, און ווי עס זעט אויס האט ער באזירט זיינע פיוטים אויף די סדר פון [[קריאת התורה]] וואס מען ענדיגט די תורה איינמאל א יאר, אנשטאט איין מאל אין דריי יאר ווי עס איז געווען איינגעפירט אין ארץ ישראל{{הערה|זעט אויך: {{אוצר החכמה|חיים סיימונס|סיני|614219|page=36|קעפל=הבדלים בקריאת הפרשיות בין בני א"י ובין בני חו"ל|באנד=קו (א-ב)|שנת הוצאה=תש"נ|עמ=לד}}.}}. | ||
די חוקרים לערנען אפ אסאך לשונות אין זיינע פיוטים אז זיי באציען זיך צו דער שווערער שעבוד פון די [[ביזאנטישע אימפעריע]] וועלכע געוועלטיגן אין ארץ ישראל, און אויך צו דער אייננעמונג פון מלך פרס וואס האט אין יענעם דור איינגענומען ארץ ישראל פון די קריסטליכע ביזאנטישע | די חוקרים לערנען אפ אסאך לשונות אין זיינע פיוטים אז זיי באציען זיך צו דער שווערער שעבוד פון די [[ביזאנטישע אימפעריע]] וועלכע געוועלטיגן אין ארץ ישראל, און אויך צו דער אייננעמונג פון מלך פרס וואס האט אין יענעם דור איינגענומען ארץ ישראל פון די קריסטליכע ביזאנטישע, אבער נישט צו דער מוסלמענישער אייננעמונג וואס איז געווען עטליכע יאר שפעטער{{הערה|וועקסלשטיין, נהורא}}. אינאיינעם מיט'ן אפשאצן די סטיל פון זיינע פיוטים איז אנגענומען אז ער האט געלעבט בערך אין די תקופה פון די [[רבנן סבוראי]] אדער די ערשטע [[גאונים]] (6טער אדער 7טער י"ה). | ||
אין פארגאנגענהייט איז געווען פארשפרייט די דעה אז ער האט געלעבט פאר די אקופאציע פון די [[אראבער]] וואס האבן איבערגענומען ארץ ישראל פון די ביזאנטן אין יאר ד'שצ"ח (638 למס'), וויבאלד עס ווערן נישט דערמאנט קיין אראבער אין זיינע פיוטים. מיט די יארן זענען יא געפונען געווארן אויך אייניגע דערמאנונגען פון אראבער אין געוויסע פיוטים{{הערה|זעט צום ביישפיל: {{צ-זשורנאל|עזרא פליישער|לוח מועדי השנה בפיוט לר' אלעזר בירבי קיליר|תרביץ|נב [ב] (טבת תשמ"ג)|עמ=254–257|JSTOR=23595971}}.}}, און לויט דעם נעמט מען אן אז די אראבישע אקופאציע איז פארגעקומען סוף ימיו{{הערה|{{צ-בוך|מחבר=שולמית אליצור|נאמען=סוד משלשי קודש|מקום הוצאה=ירושלים|מו"ל=האיגוד העולמי למדעי היהדות|שנת הוצאה=תשע"ט|עמ=697–703|ISBN=9789657418109}}}}. אלזא האט ער געלעבט אין ענדע פון דער תקופה וואס די [[ביזאנטישע אימפעריע]] האט געוועלטיגט אין ארץ ישראל און די ערשטע יארן פון די [[מוסלמענער]] הערשאפט אויף ארץ ישראל, ארום אנהייב פונעם 7טער יארהונדערט. | אין פארגאנגענהייט איז געווען פארשפרייט די דעה אז ער האט געלעבט פאר די אקופאציע פון די [[אראבער]] וואס האבן איבערגענומען ארץ ישראל פון די ביזאנטן אין יאר ד'שצ"ח (638 למס'), וויבאלד עס ווערן נישט דערמאנט קיין אראבער אין זיינע פיוטים. מיט די יארן זענען יא געפונען געווארן אויך אייניגע דערמאנונגען פון אראבער אין געוויסע פיוטים{{הערה|זעט צום ביישפיל: {{צ-זשורנאל|עזרא פליישער|לוח מועדי השנה בפיוט לר' אלעזר בירבי קיליר|תרביץ|נב [ב] (טבת תשמ"ג)|עמ=254–257|JSTOR=23595971}}.}}, און לויט דעם נעמט מען אן אז די אראבישע אקופאציע איז פארגעקומען סוף ימיו{{הערה|{{צ-בוך|מחבר=שולמית אליצור|נאמען=סוד משלשי קודש|מקום הוצאה=ירושלים|מו"ל=האיגוד העולמי למדעי היהדות|שנת הוצאה=תשע"ט|עמ=697–703|ISBN=9789657418109}}}}. אלזא האט ער געלעבט אין ענדע פון דער תקופה וואס די [[ביזאנטישע אימפעריע]] האט געוועלטיגט אין ארץ ישראל און די ערשטע יארן פון די [[מוסלמענער]] הערשאפט אויף ארץ ישראל, ארום אנהייב פונעם 7טער יארהונדערט. | ||
| שורה 47: | שורה 47: | ||
אין דער [[אקראסטיך]] פון זיינע פיוטים ערשיינט ער אפטמאל אלס "רבי אלעזר בריבי קליר מקרית ספר". | אין דער [[אקראסטיך]] פון זיינע פיוטים ערשיינט ער אפטמאל אלס "רבי אלעזר בריבי קליר מקרית ספר". | ||
די משמעות פון די נאמען "קליר" איז נישט קלאר (צומאל ערשיינט ער אויך מיט '''קלר''' און '''קיליר'''). לויט [[רבי נתן מרומי|רבי נתן]] בעל '[[הערוך]]', איז די מקור פונעם נאמען פון די [[גריכיש]]ע ווארט {{משמאל לימין|κολλύρα}}{{הערה|{{אנצ יהודית|9148-kalir-eleazar|ḲALIR, ELEAZAR|Richard Gottheil, Caspar Levias}}|שם=אנצ|כיוון=שמאל}} וואס איר טייטש איז א [[קוכן]], און דאס איז וויבאלד די קלוגשאפט פון ר' אלעזר איז אים אנגעקומען פון עסן א קוכן וואס דערין איז געווען אויסגעקריצט א [[קמיע]]{{הערה|{{ספריא|2=ספר הערוך|3=Sefer_HeArukh%2C_Letter_Kof.233|4=ערך קלר}}}}. | די משמעות פון די נאמען "קליר" איז נישט קלאר (צומאל ערשיינט ער אויך מיט '''קלר''' און '''קיליר'''). לויט [[רבי נתן מרומי|רבי נתן]] בעל '[[הערוך]]', איז די מקור פונעם נאמען פון די [[גריכיש]]ע ווארט {{משמאל לימין|κολλύρα}}{{הערה|{{אנצ יהודית|9148-kalir-eleazar|ḲALIR, ELEAZAR|Richard Gottheil, Caspar Levias}}|שם=אנצ|כיוון=שמאל}} וואס איר טייטש איז א [[קוכן]], און דאס איז וויבאלד די קלוגשאפט פון ר' אלעזר איז אים אנגעקומען פון עסן א קוכן וואס דערין איז געווען אויסגעקריצט א [[קמיע]]{{הערה|{{ספריא|2=ספר הערוך|3=Sefer_HeArukh%2C_Letter_Kof.233|4=ערך קלר}}}}. דוד גינצבורג פון פולדא איז מעתיק פון א "ספר ישן נושן והיו בו דברים נפלאים נסתרים ונעלמים, את פתיחות הלב של רבינו אליעזר קלירי הפייטן וקלירי פ['ירושו] עוגה, ועל שם פתיחות הלב הזה נקרא קלירי"{{הערה|1={{היברובוקס|ג' שלום|כתבי יד בקבלה|36766|page=118|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תר"צ|עמ=110}}.}}. עס ווערט געברענגט א סגולה לשכחה וואס [[רב סעדיה גאון]] האט געטראפן "במערתא דר' אלעזר קליר", צו עסן א געוויסע קיכל מיט א פסוק און שמות דערין, און רב סעדיה און אלע חכמי ישראל פלעגן דאס נוצן און אזוי מצליח זיין{{הערה|{{היברובוקס|ח' הורוויץ|תורתן של ראשונים א|20424|page=57|מקום הוצאה=פראנקפורט|שנת הוצאה=תרמ"ב|עמ=58}}; זעט {{היברובוקס|אליעזר בראדט|ירושתנו|58220|page=343|קעפל=|קעפל=סגולה לזכרון ופתיחת לב|באנד=ה|שנת הוצאה=תשע"א|מו"ל=מכון מורשת אשכנז|עמ=שמה}}.}}. רבינו תם, לשיטתו אז דאס איז רבי אלעזר ברבי שמעון, צייכנט צו א פסיקתא{{הערה|{{ספריא|2=פסיקתא דרב כהנא|3=Pesikta_DeRav_Kahana.11.18|4=פיסקא י, ויהי בשלח}}.}} וואס דערציילט אז איידער ער איז געווארן א תלמיד חכם איז רבי אלעזר געווען א טרעגער וואס פלעגט עסן גאר אסאך ברויט, און מעגליך אז ער האט געמאכט זיינע פיוטים ווען ער פלעגט פון זיינע פארדינסטן קויפן קיכלעך, און דעריבער האט ער געהייסן קליר{{הערה|שם=ויטרי}}. | ||
אנדערע האבן פארגעשלאגן אז מעגליך איז די מקור פון איבערדרייען די אותיות פון די ביזאנטישע נאמען קיריל, און מען דארף עס ליינען קיליר{{הערה|1=[[שמואל דוד לוצאטו|שד"ל]] ציטירט דעם געדאנק פון משה לנדאו אין זיין פירוש אויפ'ן ספר הערוך "מערכי לשון".}}. מאנכע קלערן אז די מקור פון זיין נאמען איז פון די באגריף "קליראָס" ([[גריכיש]]: κλήρος, איינציגער מאן), א קירכעריש באגריף וואס באצייכנט א מענטש פון קירכע קעגן די געווענליכע קריסטן{{ביאור|די גריכישע ווארט κλήρος און איר פשוט'ע טייטש מיינט א טייל פון א באדן, א גורל, א קארטע וואס מ'נוצט פאר א הגרלה, א פארמעגן אדער א זאך וואס מען באקומט ביי א הגרלה, און דאס גלייכן. א פארבונדענע באגריף צו די ווארט אין גריכיש איז ירושה, ווען κληρονομος איז א ווארט פארן יורש - ווער עס באקומט פארמעגן ביי די הגרלה אדער ביי די ירושה.}}. מעגליך אז דאס ווארט האט באנוצט אויך מענטשן פון אנדערע רעליגיעס ווי רבנים{{ביאור|אן ענליכער ערשיינונג איז געפונען געווארן אויך אין אנדערע שפראכן; אזוי צום ביישפיל, די אידישע [[כהן|כהנים]]-פאמיליע נאמען "קאפלאן" קומט פון א באגריף אויף א רעליגיעזע פאזיציע אין [[איטאליעניש]].}}. | אנדערע האבן פארגעשלאגן אז מעגליך איז די מקור פון איבערדרייען די אותיות פון די ביזאנטישע נאמען קיריל, און מען דארף עס ליינען קיליר{{הערה|1=[[שמואל דוד לוצאטו|שד"ל]] ציטירט דעם געדאנק פון משה לנדאו אין זיין פירוש אויפ'ן ספר הערוך "מערכי לשון".}}. מאנכע קלערן אז די מקור פון זיין נאמען איז פון די באגריף "קליראָס" ([[גריכיש]]: κλήρος, איינציגער מאן), א קירכעריש באגריף וואס באצייכנט א מענטש פון קירכע קעגן די געווענליכע קריסטן{{ביאור|די גריכישע ווארט κλήρος און איר פשוט'ע טייטש מיינט א טייל פון א באדן, א גורל, א קארטע וואס מ'נוצט פאר א הגרלה, א פארמעגן אדער א זאך וואס מען באקומט ביי א הגרלה, און דאס גלייכן. א פארבונדענע באגריף צו די ווארט אין גריכיש איז ירושה, ווען κληρονομος איז א ווארט פארן יורש - ווער עס באקומט פארמעגן ביי די הגרלה אדער ביי די ירושה.}}. מעגליך אז דאס ווארט האט באנוצט אויך מענטשן פון אנדערע רעליגיעס ווי רבנים{{ביאור|אן ענליכער ערשיינונג איז געפונען געווארן אויך אין אנדערע שפראכן; אזוי צום ביישפיל, די אידישע [[כהן|כהנים]]-פאמיליע נאמען "קאפלאן" קומט פון א באגריף אויף א רעליגיעזע פאזיציע אין [[איטאליעניש]].}}. | ||
| שורה 66: | שורה 66: | ||
אין קעגנזאץ צו יניי, וועמענס עיקר פיוטים זענען קדושתות אויף געווענליכע שבתים לויט דעם סדר פון [[קריאת התורה]], זענען אינעם קליר'ס ווערק כמעט נישט פארהאן קיין פיוטים פאר געוועליכע שבתים, נאר פאר ימים-טובים, ספעציעלע שבתים, און אנדערע ספּעציעלע טעג אינעם לוח. דערצו האט ער אויך אנגעשריבן פּיוטים פאר אנדערע תפילות און ברכות, ווי [[הושענות]], פיוטים אויף [[ברכת המזון]] און נאך, אדער פאר ספעציעלע געלעגנהייטן אין פריוואטן לעבן, ווי [[ברית]], [[אויפרוף]], [[חתונה]] און [[אבלות]]. | אין קעגנזאץ צו יניי, וועמענס עיקר פיוטים זענען קדושתות אויף געווענליכע שבתים לויט דעם סדר פון [[קריאת התורה]], זענען אינעם קליר'ס ווערק כמעט נישט פארהאן קיין פיוטים פאר געוועליכע שבתים, נאר פאר ימים-טובים, ספעציעלע שבתים, און אנדערע ספּעציעלע טעג אינעם לוח. דערצו האט ער אויך אנגעשריבן פּיוטים פאר אנדערע תפילות און ברכות, ווי [[הושענות]], פיוטים אויף [[ברכת המזון]] און נאך, אדער פאר ספעציעלע געלעגנהייטן אין פריוואטן לעבן, ווי [[ברית]], [[אויפרוף]], [[חתונה]] און [[אבלות]]. | ||
א גרויס טייל פון די פיוטים וואס ווערן היינט געזאגט לויט מנהג אשכנז זענען פון זיינע פיוטים. א חלק פון זיינע פיוטים זענען פארקירצט געווארן במשך פון די יארן. אין דער קאירא גניזה זענען געפונען געווארן נאך א גרויסע צאל פיוטים וואס זענען נישט געווען באקאנט ביז דאן. | א גרויס טייל פון די פיוטים וואס ווערן היינט געזאגט לויט מנהג אשכנז זענען פון זיינע פיוטים. א חלק פון זיינע פיוטים זענען פארקירצט געווארן במשך פון די יארן. אין דער קאירא גניזה זענען געפונען געווארן נאך א גרויסע צאל פיוטים וואס זענען נישט געווען באקאנט ביז דאן. פראפעסאר שולמית אליצור האט פארעפנטליכט עטליכע בענדער מיט זיינע פיוטים. | ||
זיין אייגנארטיגער סטיל, האט געדינט אלס באזיס פאר שפעטערדיגע פייטנים וואס האבן פרובירט צו גיין אין זיין גאנג, און פארפאסן פיוטים אויף זיין שטייגער. דעם קליר'ס פיוטים האבן עטליכע חידושים אין פארגלייך צו פייטנים פאר אים; עס גייט אויף קאמפליצירטע [[גראם]], די שורות פארמאגן א שטיקל א [[מעטער (פאעזיע)|מעטער]], און דאס געבוי פון א פיוט איז אויסגעשטעלט מיט א סיסטעם, פון א באשטימטע צאל ווערטער אין יעדן שורה, און א באשטימטע צאל שורות פאר יעדן גראם{{הערה|איבער די מעטער-סיסטעם פון די ארץ -ישראל'דיגע פיוטים זעט: עזרא פליישער, "עיונים בדרכי השקילה של שירת הקודש הקדומה", '''הספרות''' 24 (תשל"ז), עמ׳ 70–83}}. די [[אקראסטיך]] פון זיינע פיוטים גייען לויט די [[אלף בית]], [[תשר"ק]], [[אלב"ם]], און עניני דיומא{{הערה|די קדושתא [[שושן עמוק]] איז לויט די אקראסטיכן פון "שבת שבתון", "צום העשור", און "יום הכיפורים"}}, אזוי אויך פלעגט ער חתמ'ענען דארט זיין נאמען. | זיין אייגנארטיגער סטיל, האט געדינט אלס באזיס פאר שפעטערדיגע פייטנים וואס האבן פרובירט צו גיין אין זיין גאנג, און פארפאסן פיוטים אויף זיין שטייגער. דעם קליר'ס פיוטים האבן עטליכע חידושים אין פארגלייך צו פייטנים פאר אים; עס גייט אויף קאמפליצירטע [[גראם]], די שורות פארמאגן א שטיקל א [[מעטער (פאעזיע)|מעטער]], און דאס געבוי פון א פיוט איז אויסגעשטעלט מיט א סיסטעם, פון א באשטימטע צאל ווערטער אין יעדן שורה, און א באשטימטע צאל שורות פאר יעדן גראם{{הערה|איבער די מעטער-סיסטעם פון די ארץ -ישראל'דיגע פיוטים זעט: עזרא פליישער, "עיונים בדרכי השקילה של שירת הקודש הקדומה", '''הספרות''' 24 (תשל"ז), עמ׳ 70–83}}. די [[אקראסטיך]] פון זיינע פיוטים גייען לויט די [[אלף בית]], [[תשר"ק]], [[אלב"ם]], און עניני דיומא{{הערה|די קדושתא [[שושן עמוק]] איז לויט די אקראסטיכן פון "שבת שבתון", "צום העשור", און "יום הכיפורים"}}, אזוי אויך פלעגט ער חתמ'ענען דארט זיין נאמען. | ||
| שורה 87: | שורה 87: | ||
[[רבי יהודה החסיד]] פארדאמט די וואס בייטן די אנגענומענע פיוטים פונעם קליר אויף נייע פיוטים, ליינענדיג אויף זיי דעם פסוק{{הערה|{{תנ"ך|משלי|כב|כח}}}}: "אל תסג גבול עולם אשר עשו אבותיך"{{הערה|ספר חסידים (מרגליות) {{שיתופתא|Sefer_Chasidim/114|סימן קיד}}}}. | [[רבי יהודה החסיד]] פארדאמט די וואס בייטן די אנגענומענע פיוטים פונעם קליר אויף נייע פיוטים, ליינענדיג אויף זיי דעם פסוק{{הערה|{{תנ"ך|משלי|כב|כח}}}}: "אל תסג גבול עולם אשר עשו אבותיך"{{הערה|ספר חסידים (מרגליות) {{שיתופתא|Sefer_Chasidim/114|סימן קיד}}}}. | ||
פון דער אנדערע זייט ווערט זיין ברייטע באנעמונג אין [[דקדוק]] קריטיקירט דורך א צאל בעלי הדקדוק, בעיקר פון ספרד. דער [[אבן עזרא]] איז ארויס גאר שארף דערקעגן, און קריטיקירט אים אויף פיר פונקטן: | פון דער אנדערע זייט ווערט זיין ברייטע באנעמונג אין [[דקדוק]] קריטיקירט דורך א צאל בעלי הדקדוק, בעיקר פון ספרד. דער [[אבן עזרא]] איז ארויס גאר שארף דערקעגן, און קריטיקירט אים אויף פיר פונקטן: אז זיינע פיוטים זענען ווי חידות און משלים, און זייערע ערקלערונגען זענען פארהוילן; אז ער מישט אריין לשונות פון [[תלמוד]] וואס איז אויך באזירט אויף אנדערע שפראכן, אנשטאט זיך באנוצן מיט ריין [[לשון הקודש]] לויט לשון מקרא; אז טייל פון זיינע נייגונגען זענען נישט ריכטיג אויסגעהאלטן לויט די כללי הדקדוק; און אז ער טוישט ארום צווישן לשון זכר און לשון נקיבה אד"ג. ער פירט אויס אז מען זאל בלויז דאווענען אין די באשטימטע [[דאווענען|נוסח התפילה]] און נישט צולייגן קיין פיוטים{{הערה|שם=אבע}}. שפעטערדיגע חכמים האבן זיך אבער שטארק אנגענומען פאר'ן קליר{{הערה|מהר"ל, נתיבות עולם, {{ויקיטקסט|נתיבות עולם/נתיב העבודה/יב|נתיב העבודה פרק יב}}}}{{הערה|{{אוצר החכמה|2=מכתבי רבי עקיבא איגר|3=11041|page=17|מקום הוצאה=ארץ ישראל|שנת הוצאה=תשכ"ט|עמ=ה|לינק טעקסט=סימן ג}}.}}. [[רבי אלעזר פלעקלס]] פון פראג האט אין תקנ"ג שטארק געלויבט קליר'ס ווערק, ארויסרופנדיג אז "אלע ווערטער פון קליר זענען פול מיט די גלאנץ פון חכמה" און אז זיינע חידות זענען זיין גרויסקייט{{הערה|שם=תשומ}}. | ||
משכילים און פערזאנען וועלכע האבן אויפגעלעבט עברית האבן שטארק מזלזל געווען אין זיין סטיל. [[מענדעלע מוכר ספרים]] האט גענוצט א טערמין "מתאצקוצצים" צו שפעטן פון דער סטיל פון די פייטנים וואס ער האט נישט פארשטאנען{{הערה|מנדלי מוכר ספרים, '''[http://benyehuda.org/mos/book_of_beggars.html ספר הקבצנים]''', עמ' 23–24}}, און [[חיים נחמן ביאליק|ביאליק]] האט | משכילים און פערזאנען וועלכע האבן אויפגעלעבט עברית האבן שטארק מזלזל געווען אין זיין סטיל. [[מענדעלע מוכר ספרים]] האט גענוצט א טערמין "מתאצקוצצים" (על שם דעם פיוט אץ קוצץ) צו שפעטן פון דער סטיל פון די פייטנים וואס ער האט נישט פארשטאנען{{הערה|מנדלי מוכר ספרים, '''[http://benyehuda.org/mos/book_of_beggars.html ספר הקבצנים]''', עמ' 23–24}}, און [[חיים נחמן ביאליק|ביאליק]] האט אנגערופן די פיוטים "חרבות עקומות של חרוזים ואבני חצץ של אץ קוצץ"{{הערה|1=[[חיים נחמן ביאליק]], "[https://benyehuda.org/read/3032 שירתנו הצעירה]", אודסה, כסלו תרפ"ו}}. צוביסלעך האבן חוקרים און לינגוויסטן קענענגעלערנט די טיפקייט און רייכטום פון דעם קליר'ס סטיל, בפרט ווען מ'האט אנגעהויבן פארשן די קאירא גניזה. [[אליעזר בן יהודה]], דער פאָרשטייער פון מאדערן העברעאיש, האט אים גערופן "חלוץ השפה העברית" (דער פּיאנער פון דער העברעאישער שפּראך). [[שמואל יוסף עגנון]] (ש"י עגנון), דער גרויסער ישראלישער שרייבער און נאבעל פּרייז טרעגער, האט טיף באוואונדערט קליר און האט אים געזען אלס "בחיר משוררי הקודש". ער האט געשריבן אז אין יעדן פיוט פון קליר ליגן "סודות נפלאים", און אז זיי זענען מחבר געווארן "על פי עצת מלאכי מעלה שנגלו לו". עגנון האט שטארק אוועקגעווארפן די קריטיק אויף קלירס סטיל און זיין ארט אין תפילה{{הערה|{{מקור ראשון|מרדכי מרמורשטיין|המפגש הפלאי של עגנון עם מחבר הקינות לתשעה באב|judaism/times/article/185103|ו' באב ה׳תשפ"ה|מנויים=לא}}.}}. | ||
==ביבליאגראפיע== | ==ביבליאגראפיע== | ||
*{{ | *{{היברובוקס|רבי יעקב קאפל באמבערגער, אב"ד [[ווארמס]]|המעין טז - א|29677|page=4|קעפל=תולדות הפייטן רבי אלעזר הקליר|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תשל"ו|מו"ל=הרב נתן רפאל אויערבאך}} | ||
*{{יודאיקה|2=Eleazar Kallir|לינק=https://www.jewishvirtuallibrary.org/kallir-eleazar}} | *{{יודאיקה|2=Eleazar Kallir|לינק=https://www.jewishvirtuallibrary.org/kallir-eleazar}} | ||
*[https://seforimblog.com/2008/10/eliezer-kallir-updated/ אליעזר קליר] אין | *[https://seforimblog.com/2008/10/eliezer-kallir-updated/ אליעזר קליר] אין The Seforim Blog, אקטאבער 7, 2008 {{אנגלית}} | ||
*[http://www.daat.ac.il/daat/sifrut/maamarim/reshit8-2.htm ר' אלעזר הקליר], קאפיטל אין סעריע פון די ערשטע פיוטים, [[אהרן מירסקי]], "דעת" וועבזייטל | *[http://www.daat.ac.il/daat/sifrut/maamarim/reshit8-2.htm ר' אלעזר הקליר], קאפיטל אין סעריע פון די ערשטע פיוטים, [[אהרן מירסקי]], "דעת" וועבזייטל | ||
* {{לינק|אדרעס=https://nehora.zone/kinot/MA_03.html|שרייבער=הרב אהרן וועקסלשטיין|קעפל=ר׳ אלעזר הקליר - פייטן החורבן והחוזהו בעיניו|זייטל=נהורא|עמודים= | * {{לינק|אדרעס=https://nehora.zone/kinot/MA_03.html|שרייבער=הרב אהרן וועקסלשטיין|קעפל=ר׳ אלעזר הקליר - פייטן החורבן והחוזהו בעיניו|זייטל=נהורא|עמודים=11–15|דאטום=תשע"ג}} | ||
*{{היברובוקס|רבי יעקב קאפל באמבערגער, אב"ד [[ווארמס]]|המעין|29677|page=4|קעפל=תולדות הפייטן רבי אלעזר הקליר|באנד=טז - א|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=ה'תשלו|מו"ל=הרב נתן רפאל אויערבאך}} | *{{היברובוקס|רבי יעקב קאפל באמבערגער, אב"ד [[ווארמס]]|המעין|29677|page=4|קעפל=תולדות הפייטן רבי אלעזר הקליר|באנד=טז - א|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=ה'תשלו|מו"ל=הרב נתן רפאל אויערבאך}} | ||
*{{היברובוקס|הרב נפתלי יעקב הכהן|אוצר הגדולים אלופי יעקב|22628|page=239|קעפל=ר' אלעזר הקליר הפייטן|באנד=ב|מקום הוצאה=חיפה|שנת הוצאה=תשכ"ז-תש"ל|עמ=רלו-רלט|אות תתלה}} | *{{היברובוקס|הרב נפתלי יעקב הכהן|אוצר הגדולים אלופי יעקב|22628|page=239|קעפל=ר' אלעזר הקליר הפייטן|באנד=ב|מקום הוצאה=חיפה|שנת הוצאה=תשכ"ז-תש"ל|עמ=רלו-רלט|אות תתלה}} | ||
*{{אוצר החכמה|נפתלי פלינטנשטיין|קולמוס|176211|page=14|קעפל=תעלומת הפייטן הגדול|באנד=29|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תשס"ה|מו"ל=משפחה}} | *{{אוצר החכמה|נפתלי פלינטנשטיין|קולמוס|176211|page=14|קעפל=תעלומת הפייטן הגדול|באנד=29|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תשס"ה|מו"ל=משפחה}} | ||
*{{אוצר החכמה|אברהם מאיר הברמן|תולדות הפיוט והשירה|14675|page=35|קעפל=אלעזר הקלירי|מקום הוצאה=רמת גן|שנת הוצאה=תש"ל}} | *{{אוצר החכמה|אברהם מאיר הברמן|תולדות הפיוט והשירה|14675|page=35|קעפל=אלעזר הקלירי|מקום הוצאה=רמת גן|שנת הוצאה=תש"ל}} | ||
==דרויסנדיגע לינקס== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||