בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,384
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 11: | שורה 11: | ||
===אין ווינער נוישטאַדט=== | ===אין ווינער נוישטאַדט=== | ||
אין ווינער נוישטאַדט איז רבי ישראל איסרלין באשטימט געווארן אלס רב און אב בית דין פון דער שטאָט און אומגעגנט. אדאנק זיין אקטיוויטעט איז די שטאט געווארן א צענטער פון תורה אין עסטרייך, און ער האט געצויגן פילע הונדערטער דארשטיגע תלמידים פון א ברייטן ספעקטרום פון מקומות, אריינגערעכנט עסטרייך, [[באהעמיע]], [[מאראוויע]], [[אונגארן]], [[שלעזיע]], [[בייערן]] און [[ריינלאנד]]; פיל פון זיי זענען שפּעטער געווארן פראמינענטע רבנים אין פארשידענע קהילות. צווישן זיינע באקאנטע תלמידים זענען [[רבי יוסף ב"ר משה]] פון העכשטאדט (ר' יאסליין עסטרייכער, מחבר פון "לקט יושר"), און די בארימטע פּערזענליכקייטן [[רבי ישראל ברונא]] און [[רבי משה מינץ]], וועלכער האט באקומען סמיכה פון ר' איסרליין{{הערה|לקט יושר [https://www.sefaria.org.il/Leket_Yosher%2C_Volume_II_(Yoreh_De'ah).38.1 ב, 37].}}. ער האט געפירט א ישיבה סיי אין מארבורג און שפּעטער אין נוישטאדט{{הערה|שם=וויקי|ענגליש וויקיפעדיע.}}{{מקור}}. די ישיבה האט | אין ווינער נוישטאַדט איז רבי ישראל איסרלין באשטימט געווארן אלס רב און אב בית דין פון דער שטאָט און אומגעגנט. אדאנק זיין אקטיוויטעט איז די שטאט געווארן א צענטער פון תורה אין עסטרייך, און ער האט געצויגן פילע הונדערטער דארשטיגע תלמידים פון א ברייטן ספעקטרום פון מקומות, אריינגערעכנט עסטרייך, [[באהעמיע]], [[מאראוויע]], [[אונגארן]], [[שלעזיע]], [[בייערן]] און [[ריינלאנד]]; פיל פון זיי זענען שפּעטער געווארן פראמינענטע רבנים אין פארשידענע קהילות. צווישן זיינע באקאנטע תלמידים זענען [[רבי יוסף ב"ר משה]] פון העכשטאדט (ר' יאסליין עסטרייכער, מחבר פון "לקט יושר"), און די בארימטע פּערזענליכקייטן [[רבי ישראל ברונא]] און [[רבי משה מינץ]], וועלכער האט באקומען סמיכה פון ר' איסרליין{{הערה|לקט יושר [https://www.sefaria.org.il/Leket_Yosher%2C_Volume_II_(Yoreh_De'ah).38.1 ב, 37].}}. ער האט געפירט א ישיבה סיי אין מארבורג און שפּעטער אין נוישטאדט{{הערה|שם=וויקי|ענגליש וויקיפעדיע.}}{{מקור}}. די ישיבה האט געווענליך פארהאלטן א גרויסן צימער ביי דער שול. ר' איסרליין האט געזאגט שיעורים אויך אין זיין הויז{{הערה|איידלבערג, 93.}}. | ||
ר' ישראל איסרליין האט זיך אנגעשטרענגט צו אויפלעבן און פארשטארקן דאס לערנען גמרא און אנדערע אלטע קוואלן קעגן דער טענדענץ צו זיך פארלאזן בלויז אויף די שפּעטערדיגע קאָדיפיקאַטאָרן{{הערה|1={{יודאיקה|Simha Katz|Isserlein, Israel ben Pethahiah|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/isserlein-israel-ben-pethahiah}}|שם=יודאיקע|כיוון=שמאל}}. אין די פריערדיגע יארהונדערט, האט די תלמודישע לערע אין דייטשלאנד שטארק גענידערט, אזוי אז אפילו די תלמידי חכמים האבן זיך מערסטנס געווידמעט צו די הלכה-קאָדעקסן און פוסקים, און פארנאכלעסיגט דעם תלמוד און די אלטע אויטאריטעטן. ר' איסרלן'ס באמיאונגען האבן אים אפט געפירט צו קאנפליקטן מיט די עלטערע רבנים. ער האט למשל געשטיצט צוויי יונגע תלמידי־חכמים וואס האבן געוואלט עפענען א ישיבה אין נוישטאַדט, אבער זענען קעגנגעשטעלט געווארן דורך רבי מייסטערליין {{העב|רבי מיישטרלין}}, א פאָרשטייער פון דער אלטער ישיבה, וועלכער האט נישט געשטיצט דעם שטודיום פון די ראשונים{{הערה|בערלינער, 225.}}. | ר' ישראל איסרליין האט זיך אנגעשטרענגט צו אויפלעבן און פארשטארקן דאס לערנען גמרא און אנדערע אלטע קוואלן קעגן דער טענדענץ צו זיך פארלאזן בלויז אויף די שפּעטערדיגע קאָדיפיקאַטאָרן{{הערה|1={{יודאיקה|Simha Katz|Isserlein, Israel ben Pethahiah|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/isserlein-israel-ben-pethahiah}}|שם=יודאיקע|כיוון=שמאל}}. אין די פריערדיגע יארהונדערט, האט די תלמודישע לערע אין דייטשלאנד שטארק גענידערט, אזוי אז אפילו די תלמידי חכמים האבן זיך מערסטנס געווידמעט צו די הלכה-קאָדעקסן און פוסקים, און פארנאכלעסיגט דעם תלמוד און די אלטע אויטאריטעטן. ר' איסרלן'ס באמיאונגען האבן אים אפט געפירט צו קאנפליקטן מיט די עלטערע רבנים. ער האט למשל געשטיצט צוויי יונגע תלמידי־חכמים וואס האבן געוואלט עפענען א ישיבה אין נוישטאַדט, אבער זענען קעגנגעשטעלט געווארן דורך רבי מייסטערליין {{העב|רבי מיישטרלין}}, א פאָרשטייער פון דער אלטער ישיבה, וועלכער האט נישט געשטיצט דעם שטודיום פון די ראשונים{{הערה|בערלינער, 225.}}. | ||
| שורה 36: | שורה 36: | ||
די קארעספּאנדענץ וועגן א פרשה אין [[ברין]] צייגט זיין צענטראלע ראלע אין דער רבנישער נעץ. די פרשה האט זיך באצויגן שפרה, א אידישע ביזנעספרוי אין מעהרן. אין יאר רי"ב איז זי ארעסטירט געווארן אין ברין פאר שטייער שווינדל. איר לעבן איז געראטעוועט געווארן דורך טייל מיטגלידער פון דער לאקאלער אידישער געמיינדע, וואס האבן אין אויסטויש פאר שפרה'ס לעבן אויפגעגעבן זייערע פינאנציעלע טענות צו זייערע קריסטליכע שכנים. איין מיטגליד פון דער געמיינדע האט איינגעוויליגט צו דער אפמאך נאר אונטער דער באדינג, אז די אנדערע מיטגלידער וועלן אין אויסטויש באצאלן זיינע פינאנציעלע פארלוסטן. דער פאל איז זייער אינטענסיוו דיסקוטירט געווארן אין די קארעספאנדענצן פון צייטגענאסן רבנים, און האט זיך קאנצענטרירט ארום ר' איסרלין. | די קארעספּאנדענץ וועגן א פרשה אין [[ברין]] צייגט זיין צענטראלע ראלע אין דער רבנישער נעץ. די פרשה האט זיך באצויגן שפרה, א אידישע ביזנעספרוי אין מעהרן. אין יאר רי"ב איז זי ארעסטירט געווארן אין ברין פאר שטייער שווינדל. איר לעבן איז געראטעוועט געווארן דורך טייל מיטגלידער פון דער לאקאלער אידישער געמיינדע, וואס האבן אין אויסטויש פאר שפרה'ס לעבן אויפגעגעבן זייערע פינאנציעלע טענות צו זייערע קריסטליכע שכנים. איין מיטגליד פון דער געמיינדע האט איינגעוויליגט צו דער אפמאך נאר אונטער דער באדינג, אז די אנדערע מיטגלידער וועלן אין אויסטויש באצאלן זיינע פינאנציעלע פארלוסטן. דער פאל איז זייער אינטענסיוו דיסקוטירט געווארן אין די קארעספאנדענצן פון צייטגענאסן רבנים, און האט זיך קאנצענטרירט ארום ר' איסרלין. | ||
אין ר' איסרלין'ס בריוו צו רבי אליהו פון פּראג, האט ער קאררעקטירט ר' אליהו'ס הלכה׳דיגע ארגומענט וועגן קאנפיסקירן די אייגנטום פון א "מוסר". ר' איסרלין האט באפרייט "זיי" אויף יסוד פון "אנדערע ארגומענטן". ר' איסרלין האט גענוצט סימבאלישע געוואלט ווי דערנידערונג און חרם אלס לעצטע וואפן. ער האט באראטן רבי ישראל ברונא אין | אין ר' איסרלין'ס בריוו צו רבי אליהו פון פּראג, האט ער קאררעקטירט ר' אליהו'ס הלכה׳דיגע ארגומענט וועגן קאנפיסקירן די אייגנטום פון א "מוסר". ר' איסרלין האט באפרייט "זיי" אויף יסוד פון "אנדערע ארגומענטן". ר' איסרלין האט גענוצט סימבאלישע געוואלט ווי דערנידערונג און חרם אלס לעצטע וואפן. ער האט באראטן רבי ישראל ברונא אין זיין סכסוך מיט משה. ער האט געדריקט ר' אליהו פון פּראג צו באשטראפן משה (וועלכער איז געווען ר' אליהו'ס קרוב){{הערה|{{אקדמיה|Tamás Visi|Halakha and Microhistory: The Shifra-Affair in Brno, 1452|464215|PaRDeS|16. (2010):20-49}}.|כיוון=שמאל}}. | ||
ר' איסרלין האט געראטן וועגן אידישע און דייטשע אויסלייג אין דאקומענטן{{הערה|בערלינער, 269. זעט [https://www.sefaria.org.il/Terumat_HaDeshen%2C_Part_II.67 פסקים ותשובות, סי' סז], [https://www.sefaria.org.il/Terumat_HaDeshen%2C_Part_II.142 קמב].}}. ער האט געוויזן א קריטישן זינען אין זיין ארבעט. צום ביישפּיל, ביי די באהאנדלונג פון א לייענונג האט ער פארגלייכט זעקס פארשידענע מאנוסקריפּטן פון סמ"ג. ער איז אויך געווען באקאנט מיט געפעלשטע דאקומענטן באזירט אויף וואסערצייכנס{{הערה|Krauss, ''Die Wiener Geserah''.}}. | ר' איסרלין האט געראטן וועגן אידישע און דייטשע אויסלייג אין דאקומענטן{{הערה|בערלינער, 269. זעט [https://www.sefaria.org.il/Terumat_HaDeshen%2C_Part_II.67 פסקים ותשובות, סי' סז], [https://www.sefaria.org.il/Terumat_HaDeshen%2C_Part_II.142 קמב].}}. ער האט געוויזן א קריטישן זינען אין זיין ארבעט. צום ביישפּיל, ביי די באהאנדלונג פון א לייענונג האט ער פארגלייכט זעקס פארשידענע מאנוסקריפּטן פון סמ"ג. ער איז אויך געווען באקאנט מיט געפעלשטע דאקומענטן באזירט אויף וואסערצייכנס{{הערה|Krauss, ''Die Wiener Geserah''.}}. | ||
| שורה 86: | שורה 86: | ||
==ביבליאגראפיע== | ==ביבליאגראפיע== | ||
*{{היברובוקס|ישראל איסרל טויבער|מקור ישראל|29106|מקום הוצאה=מונקאטש|שנת הוצאה=תרס"ו}} | *{{היברובוקס|ישראל איסרל טויבער|מקור ישראל|29106|מקום הוצאה=מונקאטש|שנת הוצאה=תרס"ו}} ([https://books.google.com/books/about/מקור_ישראל.html?id=H1dFJ3XlP0kC גוגל]) | ||
*{{צ-בוך|מחבר=משה גידעמאן|נאמען=אידישע קולטור־געשיכטע אין מיטלאלטער : אידן אין דייטשלאנד דאס xiv און xv יארהונדערט|מתרגם=נחום שטיף|מקום הוצאה=בערלין|מו"ל=כלל פארלאג|שנת הוצאה=תרפ"ב|קישור=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=osu.32435003566403}} | *{{צ-בוך|מחבר=משה גידעמאן|נאמען=אידישע קולטור־געשיכטע אין מיטלאלטער : אידן אין דייטשלאנד דאס xiv און xv יארהונדערט|מתרגם=נחום שטיף|מקום הוצאה=בערלין|מו"ל=כלל פארלאג|שנת הוצאה=תרפ"ב|קישור=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=osu.32435003566403}} | ||
<div class="mw-content-ltr"> | <div class="mw-content-ltr"> | ||