מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
3,951
רעדאגירונגען
ק
אויסשטעל
ק (הגהה) |
ק (אויסשטעל) |
||
| שורה 3: | שורה 3: | ||
דער מגילה איז דער איינציגער חיבור פון חז"ל, וואס איז געבליבן, וואס איז געצילט צו שילדערן בלויז די געשעענישן. כאטש וואס עס איז נישט א טייל פון תנ"ך, זענען געווען קהילות וואו מען פלעגט עס ליינען חנוכה, ענליך צו מגילת אסתר אום פורים. | דער מגילה איז דער איינציגער חיבור פון חז"ל, וואס איז געבליבן, וואס איז געצילט צו שילדערן בלויז די געשעענישן. כאטש וואס עס איז נישט א טייל פון תנ"ך, זענען געווען קהילות וואו מען פלעגט עס ליינען חנוכה, ענליך צו מגילת אסתר אום פורים. | ||
==מחבר פון די מגילה== | |||
[[רב סעדיה גאון]] אין הקדמה צו זיין 'ספר הגלוי' שרייבט אז די פינף זון פון מתתיהו האבן געשריבן די מגילה, ער רופט עס "כתאב בני חשמונאי" (ספר בני חשמונאי), און ציטירט דערפון א פסוק וואס געפינט זיך אין דער היינטיגער ווערסיע{{הערה|רב סעדיה גאון, '''ספר הגלוי''', פארעפנטליכט און איבערגעזעצט דורך אברהם אליהו הרכבי, אין "זיכרון לראשונים", מחברת חמישית, חוברת ראשונה: "השריד והפליט מספר האגרון וספר הגלוי", פטרבורג תרנ"ב. "וכמו שכתבו בני חשמנאי יהודה ושמעון ויוחנן ויונתן ואלעזר בני מתתיה ספר במה שעבר עליהם, הדומה לספר דניאל בלשון הכשדים."}}. פארהאן וואס לערנען אריין אין רב סעדיה גאונ'ס ווערטער אז ער איז דער וואס האט עס דער ערשטער אראפּגעשריבן, באזירט אויף מסורות וואס ער האט מקבל געווען בעל פה פון די צייטן פון די חשמונאים{{הערה|[[#זייבלד|זייבלד]]}}. | |||
אין די דרוקן פון ספר הלכות גדולות (בה"ג) שטייט אז "זקני בית שמאי ובית הלל הן כתבו מגילת בית חשמונאי, ועד עכשו לא עלה לדורות עד שיעמוד כהן לאורים ותומים", אבער אין די כתבי יד אז דער נוסח "מגילת תענית", און נישט מגילת חשמונאי{{הערה|זע {{אוצר החכמה|רבי שמעון קיירא|הלכות גדולות|155623|page=627|באנד=א|מקום הוצאה=בערלין|שנת הוצאה=תרמ"ח|מהדורה=רעד' ר"ע הילדעסהיימער|עמ=615|על פי כתב יד רומי|אבאנענטן=ניין}}, אין די הערות}}. אויך אין די געדרוקטע נוסח זענען פארהאן וואס לערנען אריין אז עס באציט זיך צו מגילת תענית, וואס איז די טעמע פון יענע קאפיטל אין די בה"ג{{הערה|זע: ורד נעם, '''מגילת תענית''', יד בן צבי: ירושלים תשס"ד, זייט 383 הערות 8}}. | |||
מנחם צבי קדרי האט אנאליזירט דאס אראביש פון דער מגילה און געקומען צו דער מסקנה אז עס איז געשריבן געווארן ארום דער צווייטער יארהונדערט{{הערה|מנחם צבי קדרי, "באיזו ארמית נכתבה מגילת אנטיוכס", '''לשוננו''' כג, באנד ג' (תשי"ט), זייט 145-129}}. אנדערע שלאגן אפ דעם דאטום, בעיקר באזירט אויף היסטארישע פאקטארן. אריה כשר לייגט צו דערצו אז עס איז קענטיג אין דער מגילה'ס שפראך איינפלוס פון אראביש, און דאטירט די מגילה צווישן דער 8'טער יארהונדערט און דער 10'טער{{הערה| אריה כשר, "הרקע ההיסטורי לחיבורה של 'מגילת אנטיוכוס'", '''התקופה הסלווקית בארץ־ישראל''', תל אביב תש"ם, זייטן 85—10}}. איתי קגן מערקט אן אז דער נוסח פון דער מגילה אויף וועלכן די חוקרים האבן אלץ געקוקט איז געווען דער תימנ'ער, ווידעראום דער אייראפעאישן נוסח, וועלכער מ'טרעפט אויך אין דער קאירא גניזה, האט קלארע סימנים פון א סיריש אראמיש, און קיין שום אראבישער איינפלוס{{הערה|איתי קגן, "מגילת אנטיוכוס הארמית: בירורים לשוניים ראשוניים", לשוננו פו (תשפ"ד), זייט 119-145.}}. | |||
== אינהאלט פון די מגילה == | == אינהאלט פון די מגילה == | ||
=== ערשטע שלאכט קעגן ניקנור=== | === ערשטע שלאכט קעגן ניקנור=== | ||
| שורה 29: | שורה 37: | ||
פון דעמאלט אן איז בטל געווארן די הערשאַפט פון מלכות יון, און עס האט זיך אנגעהויבן די הערשאַפט פון דער אידישער דינאַסטיע — די חשמונאים. און אָנגעהאַלטן האָט די אידישע הערשאַפט ביזן חורבן, וואס איז פארגעקומען שפּעטער מיט 206 יאר. | פון דעמאלט אן איז בטל געווארן די הערשאַפט פון מלכות יון, און עס האט זיך אנגעהויבן די הערשאַפט פון דער אידישער דינאַסטיע — די חשמונאים. און אָנגעהאַלטן האָט די אידישע הערשאַפט ביזן חורבן, וואס איז פארגעקומען שפּעטער מיט 206 יאר. | ||
==דאס שפּראַך פון די מגילה== | ==דאס שפּראַך פון די מגילה== | ||
די מגילה איז אריגינעל געשריבן געווארן אין אראמיש. חוקרים זאגן אז דער סיבה דערצו איז וויבאלד דער שטייגער איז געווען צו שרייבן היסטאריע ביכער אין אראמיש. נתן פריד שרייבט אן אנדערע געדאנק, אז די מגילה האט געדינט ווי א תוספתא צו דעם תרגום אויף דער הפטרה. ער ווייזט אן אויף א כתב יד פון דעם תרגום פון דער הפטורה "רני ושמחי" פון שבת חנוכה, וועלכע איז באגלייט מיט א תוספתא אין פארם פון א מגילה איבער נס חנוכה{{הערה|[[#פריד|פריד]], זייט קי}}. | די מגילה איז אריגינעל געשריבן געווארן אין אראמיש. חוקרים זאגן אז דער סיבה דערצו איז וויבאלד דער שטייגער איז געווען צו שרייבן היסטאריע ביכער אין אראמיש. נתן פריד שרייבט אן אנדערע געדאנק, אז די מגילה האט געדינט ווי א תוספתא צו דעם תרגום אויף דער הפטרה. ער ווייזט אן אויף א כתב יד פון דעם תרגום פון דער הפטורה "רני ושמחי" פון שבת חנוכה, וועלכע איז באגלייט מיט א תוספתא אין פארם פון א מגילה איבער נס חנוכה{{הערה|[[#פריד|פריד]], זייט קי}}. | ||