בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,374
רעדאגירונגען
אויסשטעל, קעפל
אין תקציר עריכה |
(אויסשטעל, קעפל) |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|שטראף-מיטל}} | {{דעסקריפציע|שטראף-מיטל}} | ||
[[טעקע:JewinKune.jpg|קליין|א איד אין די "קונע" אין פּאליש פון גרויסן לעמבערגער "מחוץ לעיר" שול, געבויט אין ה'שצ"ב]] | [[טעקע:JewinKune.jpg|קליין|א איד אין די "קונע" אין פּאליש פון גרויסן לעמבערגער "מחוץ לעיר" שול, געבויט אין ה'שצ"ב]] | ||
[[טעקע:Mariacki obrecz.jpg|קליין|א קונע ביי א קירכע אין קראקא]] | [[טעקע:Mariacki obrecz.jpg|קליין|א קונע ביי א קירכע אין קראקא]] | ||
| שורה 8: | שורה 7: | ||
די קונע פלעגן אידן נוצן קעגן די וואס האבן געזינדיגט קעגן אידישקייט אדער קעגן די אינטערעסן פון דער קהילה, ווי פאר מסירה, חוצפה פאר'ן רב אד"ג{{הערה|זעט למשל דער קראקער פנקס, געברענגט אין {{אוצר החכמה|שמחה אסף|העונשין אחרי חתימת התלמוד|158903|page=131|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תרפ"ב|עמ=133}}}}, און איז געווען פּלאצירט אין א ווינקל פונעם קהל-שטיבל, וואס איז געווענליך געווען נעבן דער שול, ווי אין [[פאליש|פּאָליש]]. דער פארברעכער איז אריינגעשטעלט געווארן אין דער קונע באלד פאר שחרית אדער מנחה פאר א צאל שטונדן; און יעדער מתפלל האט געהאט די רעכט, און אפילו געהאלטן פאר א פליכט, צו שפייען דעם שולדיגן אין פנים, און אים שלאגן און אנדערש באליידיגן. | די קונע פלעגן אידן נוצן קעגן די וואס האבן געזינדיגט קעגן אידישקייט אדער קעגן די אינטערעסן פון דער קהילה, ווי פאר מסירה, חוצפה פאר'ן רב אד"ג{{הערה|זעט למשל דער קראקער פנקס, געברענגט אין {{אוצר החכמה|שמחה אסף|העונשין אחרי חתימת התלמוד|158903|page=131|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תרפ"ב|עמ=133}}}}, און איז געווען פּלאצירט אין א ווינקל פונעם קהל-שטיבל, וואס איז געווענליך געווען נעבן דער שול, ווי אין [[פאליש|פּאָליש]]. דער פארברעכער איז אריינגעשטעלט געווארן אין דער קונע באלד פאר שחרית אדער מנחה פאר א צאל שטונדן; און יעדער מתפלל האט געהאט די רעכט, און אפילו געהאלטן פאר א פליכט, צו שפייען דעם שולדיגן אין פנים, און אים שלאגן און אנדערש באליידיגן. | ||
די נאמען קונע איז פון פוילישער kuna. די סארט שטראף איז געווען פארשפרייט אין קאטוילישע קירכעס און אויף פריצ'ישע גיטער | די נאמען קונע איז פון פוילישער kuna. די סארט שטראף איז געווען פארשפרייט אין קאטוילישע קירכעס און אויף פריצ'ישע גיטער. פונקט ווען די קונע איז איינגעפירט געווארן אין די אידישע געמיינדעס, איז נישט באקאנט. די אידן האבן דאס, ווי עס זעט אויס, גענומען פון זייערע קריסטליכע שכנים{{הערה|1={{אנצ יהודית|9550-kuna|KUNA|Herman Rosenthal}}}}. | ||
אזעלכע "קונעס" האבן זיך געפונען אין א סך, אפשר רוב, פּוילישע שולן אבער מיט דער צייט זענען א טייל פון זיי געווארן ליקווידירט. אין די שולן פון: [[לעמבערג]]{{הערה|[https://www.moreshetyahadutpolin.org/he/node/1078 לבוב – מרכז מורשת יהדות פולין]}}, ווילנע, [[ליסע]], [[פינטשעוו|פּינטשעוו]], [[פיעטריקאוו|פּיעטריקאָוו-טריב.]], [[סטריזשעוו]] ביי ריישע און אין די הילצערנע שולן פון פּשעדבאָזש, גאמבין, [[ווארקע|וואָרקע]], [[דווארט|דוואַרט]] (וואַרטאַ), האבן זיך די "קונעס" אפּגעהיטן ביז צו די לעצטע צייטן{{הערה|שם=דאוויד}}. | |||
עס זענען אויך באקאנט "קונעס" אויסער פּוילן און ליטא, ווי אין דער [[מאטערסדארף|מאטעסדארפער]] שול (בורגענלאנד, עסטרייך){{הערה|זע מ. גולדשטיין: מאמר שבע קהילות, תל-אביב תשט"ו, ז' 11.}}. | |||
איינע פון די מנהגים וואס די [[קאראאימער]] האבן איבערגענומען פון די אידן אין ליטע איז געווען די קונע, אין וועלכער זיי פלעגן אריינשטעלן פאר דעם קלענסטן חטא{{הערה| | |||
{{אוצר החכמה|מ. אוריאל|ליטע|151419|page=101|קעפל=די קאראאימער פאר די לעצטע 150 יאר|באנד=א|מקום הוצאה=ניו יארק|שנת הוצאה=תשי"א|מו"ל=קולטור-געזעלשאפט פון ליטווישע יידן|עמ=205}}}}. | |||
==געשיכטעס== | |||
אין תמ"א איז [[רבי דוד לידא]] געווארן רב אין אשכנזישער קהילה אין [[אמסטערדאם]], אבער נאך א קורצער צייט האט אויסגעבראכן א שווערע מחלוקת צווישן אים און די קהילה פירער, וועלכע האבן אויסגעטראכט אויף אים פארשידענע בלבולים, פארשעמט ברבים, און אים געצווינגען צו פארלאזן דעם שטאט. רבי דוד האט זיך געוואנדן צום ועד ארבע ארצות, און נאך אן אויספארשונג האבן זיי ארויסגעגעבן הארבע שטראפן פאר די פארמישטע. איינער פון די פארמישטע איז געווען א [[לובלין|לובלינער]] איד סענדער, וועלכער האט מזייף געווען א צעטל און דאס אנגעלייגט אויפן רב, און דערפאר באקומען פון רבי דוד'ס שונאים 60 ר"ט. צווישן די שטראפן וואס זענען אויסגערופן געווארן אויף סענדער איז "כדי לפרסם קלונו זאל ער שטיין אין די קוני' פארן גרויסן לובלינער שול כל משך זמן התפלה של שחרית"{{הערה|{{היברובוקס|רבי דוד לידא|באר עשק|9096|page=30|מקום הוצאה=ווארשא|שנת הוצאה=תרס"ד|עמ=26}}}}. | אין תמ"א איז [[רבי דוד לידא]] געווארן רב אין אשכנזישער קהילה אין [[אמסטערדאם]], אבער נאך א קורצער צייט האט אויסגעבראכן א שווערע מחלוקת צווישן אים און די קהילה פירער, וועלכע האבן אויסגעטראכט אויף אים פארשידענע בלבולים, פארשעמט ברבים, און אים געצווינגען צו פארלאזן דעם שטאט. רבי דוד האט זיך געוואנדן צום ועד ארבע ארצות, און נאך אן אויספארשונג האבן זיי ארויסגעגעבן הארבע שטראפן פאר די פארמישטע. איינער פון די פארמישטע איז געווען א [[לובלין|לובלינער]] איד סענדער, וועלכער האט מזייף געווען א צעטל און דאס אנגעלייגט אויפן רב, און דערפאר באקומען פון רבי דוד'ס שונאים 60 ר"ט. צווישן די שטראפן וואס זענען אויסגערופן געווארן אויף סענדער איז "כדי לפרסם קלונו זאל ער שטיין אין די קוני' פארן גרויסן לובלינער שול כל משך זמן התפלה של שחרית"{{הערה|{{היברובוקס|רבי דוד לידא|באר עשק|9096|page=30|מקום הוצאה=ווארשא|שנת הוצאה=תרס"ד|עמ=26}}}}. | ||
| שורה 19: | שורה 26: | ||
ס'האט אפילו געטראפן אז א ספר וואס מען האט פאר'משפּט אויף פארברענען, איז פריער אויפגעהאנגען געווארן אויף אזא "קונע", ווי למשל, ווייזל'ס בוך: "דברי שלום ואמת"{{הערה|שם=דאוויד|דוד דאווידאוויטש, '''שולן אין פוילן''', בוענאס אייראס, תשכ"א, ז' 333–334; 359}}. | ס'האט אפילו געטראפן אז א ספר וואס מען האט פאר'משפּט אויף פארברענען, איז פריער אויפגעהאנגען געווארן אויף אזא "קונע", ווי למשל, ווייזל'ס בוך: "דברי שלום ואמת"{{הערה|שם=דאוויד|דוד דאווידאוויטש, '''שולן אין פוילן''', בוענאס אייראס, תשכ"א, ז' 333–334; 359}}. | ||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||