1,047
רעדאגירונגען
←זיינע פיוטים: פארברייטערט
(בילדער) |
(←זיינע פיוטים: פארברייטערט) |
||
| שורה 63: | שורה 63: | ||
א קלאסישער ביישפיל אויף זיין אייגנארטיגער פארצווייגטער און מיסטעריעזער אויסשפראך, ווערט ברייט אנגעגעבן מיט דעם פיוט "אץ קוצץ" פון דעם קדושתא אויף פרשת זכור: {{ציטוט|תוכן=אָץ קוֹצֵץ בֶּן קוֹצֵץ / קְצוּצַי לְקַצֵּץ{{ש}}בְּדִבּוּר מְפוֹצֵץ / רְצוּצַי לְרַצֵּץ{{ש}}לֵץ בְּבוֹא לְלוֹצֵץ / פֻּלַּץ וְנִתְלוֹצֵץ{{ש}}כְּעָץ מְחַצְּצִים לְחַצֵּץ / כְּנֵץ עַל צִפּוֹר לְנַצֵּץ}} | א קלאסישער ביישפיל אויף זיין אייגנארטיגער פארצווייגטער און מיסטעריעזער אויסשפראך, ווערט ברייט אנגעגעבן מיט דעם פיוט "אץ קוצץ" פון דעם קדושתא אויף פרשת זכור: {{ציטוט|תוכן=אָץ קוֹצֵץ בֶּן קוֹצֵץ / קְצוּצַי לְקַצֵּץ{{ש}}בְּדִבּוּר מְפוֹצֵץ / רְצוּצַי לְרַצֵּץ{{ש}}לֵץ בְּבוֹא לְלוֹצֵץ / פֻּלַּץ וְנִתְלוֹצֵץ{{ש}}כְּעָץ מְחַצְּצִים לְחַצֵּץ / כְּנֵץ עַל צִפּוֹר לְנַצֵּץ}} | ||
די אינהאלט פון זיינע פיוטים זענען באזירט אויף [[מדרש]]ים און מקורות פון חז"ל אריינגערעכנט לויט [[קבלה]]. רבינו תם ברענגט בשם זיין פאטער, וואס האט געהערט פון די גאוני [[לאטארינגיע|לותיר]], אז דער קליר האט געמאכט דעם פיוט [[וחיות אשר הנה מרובעות כסא]] אין א וואלד, און א פייער האט געפלאקערט ארום אים{{הערה|געברענגט אין [[שבלי הלקט]], {{שיתופתא|Shibbolei_HaLeket/28|סימן כח}}, און אין [[מחזור ויטרי]], {{שיתופתא|Machzor_Vitry,_Laws_of_Rosh_HaShanah/325|סי' שכה}}.}}. | |||
עטליכע פיוטים זיינע פארמאגן אין צוגאב אויך די אקראסטיך "יהודה", דער [[ראב"ן]] שרייבט אז דאס איז על שם זיין ברודער יהודה וואס איז נפטר געווארן יונגערהייט{{הערה|{{היברובוקס|שלמה יהודה ראפאפארט|תולדות גדולי ישראל|46864|page=232|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תש"ך}}}}. | עטליכע פיוטים זיינע פארמאגן אין צוגאב אויך די אקראסטיך "יהודה", דער [[ראב"ן]] שרייבט אז דאס איז על שם זיין ברודער יהודה וואס איז נפטר געווארן יונגערהייט{{הערה|{{היברובוקס|שלמה יהודה ראפאפארט|תולדות גדולי ישראל|46864|page=232|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תש"ך}}}}. | ||
די | ==אויפנאמע== | ||
די פיוטים פונעם קליר האבן זוכה געווען צו פארשפרייט ווערן אלס אינטעגלארער טייל פון די נוסח התפילה, ביי א גרויס טייל פון כלל ישראל, בעיקר די נוסחאות פון אשכנז און איטאליע. אויסצוגן פון זיינע פיוטים ווערן נאך געברענגט און באהאנדלט אין די ווערטער פון די ראשונים פון אשכנז און צרפת, ווי [[רש"י]]{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ל|כב}}; {{בבלי|יומא|סז|א}}; {{תנ"ך|יחזקאל|מב|כ}} און {{תנ"ך|יחזקאל|מח|א|אן=ספר}}; {{תנ"ך|תהלים|מב|ה}}; {{תנ"ך|איכה|ג|כ}}; {{תנ"ך|דניאל|ח|יד}}}}, [[תוספות]]{{הערה|צום ביישפיל: {{בבלי|ראש השנה|כז|א|מפרש=תוספות|ד"ה=כמאן}}; {{בבלי|מגילה|כה|א|מפרש=תוספות|ד"ה=מפני}}; {{בבלי|חולין|קט|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=נדה}}}}, און נאך{{הערה|צום ביישפיל: [[רמב"ן]] אין [https://rif.alhatorah.org/Parshan/Ramban_Milchamot_HaShem_Rif/Yoma/1a.1 מלחמות השם, יומא א, א]; [[שבלי הלקט]], {{שיתופתא|Shibbolei_HaLeket,_Hilkhot_Milah/7|הלכות מילה סימן ז}}.}}. ביי איין פאל באהאנדלט תוספות א הגה פון איין [[ו|וא"ו]] אין די נוסח פון זיינס א פיוט{{הערה|שם=בעתס}}. | |||
דער [[אר"י|אר"י הקדוש]] האט נישט געזאגט קיין שום פיוט פון די שפעטערדיגע דורות, אבער ער האט געזאגט די פיוטים און פזמונים וואס זענען פארפאסט געווארן דורך רבי אלעזר הקליר, און זענען געדרוקט אין די מחזורים פון נוסח אשכנז, וויבאלד די אלע פריערדיגע האבן מתקן געווען זייערע פיוטים על פי קבלה, און האבן געוואוסט וואס זיי האבן פארפאסט. ער האט דאס אויך געזאגט אינמיטן די ברכות פון יוצר אור, וויבאלד זיי זענען געווען תנאים{{הערה|שער הכוונות, דרושי עלינו לשבח}}. | דער [[אר"י|אר"י הקדוש]] האט נישט געזאגט קיין שום פיוט פון די שפעטערדיגע דורות, אבער ער האט געזאגט די פיוטים און פזמונים וואס זענען פארפאסט געווארן דורך רבי אלעזר הקליר, און זענען געדרוקט אין די מחזורים פון נוסח אשכנז, וויבאלד די אלע פריערדיגע האבן מתקן געווען זייערע פיוטים על פי קבלה, און האבן געוואוסט וואס זיי האבן פארפאסט. ער האט דאס אויך געזאגט אינמיטן די ברכות פון יוצר אור, און דאס נישט גערעכנט פאר א הפסק, וויבאלד זיי זענען געווען תנאים{{הערה|שער הכוונות, דרושי עלינו לשבח}}. | ||
[[רבי יהודה החסיד]] פארדאמט די וואס בייטן די אנגענומענע פיוטים פונעם קליר אויף נייע פיוטים, ליינענדיג אויף זיי דעם פסוק{{הערה|{{תנ"ך|משלי|כב|כח}}}}: "אל תסג גבול עולם אשר עשו אבותיך"{{הערה|ספר חסידים (מרגליות) {{שיתופתא|Sefer_Chasidim/114|סימן קיד}}}}. | [[רבי יהודה החסיד]] פארדאמט די וואס בייטן די אנגענומענע פיוטים פונעם קליר אויף נייע פיוטים, ליינענדיג אויף זיי דעם פסוק{{הערה|{{תנ"ך|משלי|כב|כח}}}}: "אל תסג גבול עולם אשר עשו אבותיך"{{הערה|ספר חסידים (מרגליות) {{שיתופתא|Sefer_Chasidim/114|סימן קיד}}}}. | ||
פון דער אנדערע זייט ווערט זיין ברייטע באנעמונג אין [[דקדוק]] קריטיקירט דורך א צאל בעלי הדקדוק, בעיקר פון ספרד. דער [[אבן עזרא]] איז ארויס גאר שארף דערקעגן, און קריטיקירט אים אויף פיר פונקטן: דאס זיינע פיוטים זענען ווי [[חידה|חידות]] און [[משל]]ים, און זייערע ערקלערונגען זענען פארהוילן; אז ער מישט אריין לשונות פון [[תלמוד]] וואס איז אויך באזירט אויף אנדערע [[שפראך|שפראכן]], אנשטאט זיך באנוצן מיט ריין [[לשון הקודש]] לויט לשון [[מקרא]]; אז טייל פון זיינע נייגונגען זענען נישט ריכטיג אויסגעהאלטן לויט די [[דקדוק|כללי הדקדוק]]; און אז ער טוישט ארום צווישן לשון זכר און לשון נקיבה אד"ג. ער פירט אויס אז מען זאל בלויז דאווענען אין די באשטימטע [[דאווענען|נוסח התפילה]] און נישט צולייגן קיין פיוטים{{הערה|שם=אבע}}. אנדערע האבן זיך אבער אנגענומען פאר'ן קליר{{הערה|מהר"ל, נתיבות עולם, {{ויקיטקסט|נתיבות עולם/נתיב העבודה/יב|נתיב העבודה פרק יב}}}}{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי עקיבא אייגער|מכתבי רבי עקיבא איגר|11041|page=17|מקום הוצאה=ארץ ישראל|שנת הוצאה=תשכ"ט|עמ=ה|לינק טעקסט=סימן ג}}}}. | |||
דער [[אבן עזרא]] איז ארויס גאר שארף | |||
משכילים און פערזאנען וועלכע האבן אויפגעלעבט עברית האבן שטארק מזלזל געווען אין זיין סטיל. [[מענדעלע מוכר ספרים]] האט גענוצט א טערמין "מתאצקוצצים" צו שפעטן פון דער סטיל פון די פייטנים וואס ער האט נישט פארשטאנען{{הערה|מנדלי מוכר ספרים, '''[http://benyehuda.org/mos/book_of_beggars.html ספר הקבצנים]''', עמ' 23–24}}, און [[חיים נחמן ביאליק|ביאליק]] האט עס אנגערופן "אבני חצץ של אץ קוצץ"{{הערה|1=[[חיים נחמן ביאליק]], "[http://benyehuda.org/bialik/article07.html שירתנו הצעירה]", אודסה, כסלו תרפ"ו}}. צוביסלעך האבן חוקרים און לינגוויסטן קענענגעלערנט די טיפקייט און רייכטום פון דעם קליר'ס סטיל, בפרט ווען מ'האט אנגעהויבן פארשן די קאירא גניזה. | משכילים און פערזאנען וועלכע האבן אויפגעלעבט עברית האבן שטארק מזלזל געווען אין זיין סטיל. [[מענדעלע מוכר ספרים]] האט גענוצט א טערמין "מתאצקוצצים" צו שפעטן פון דער סטיל פון די פייטנים וואס ער האט נישט פארשטאנען{{הערה|מנדלי מוכר ספרים, '''[http://benyehuda.org/mos/book_of_beggars.html ספר הקבצנים]''', עמ' 23–24}}, און [[חיים נחמן ביאליק|ביאליק]] האט עס אנגערופן "אבני חצץ של אץ קוצץ"{{הערה|1=[[חיים נחמן ביאליק]], "[http://benyehuda.org/bialik/article07.html שירתנו הצעירה]", אודסה, כסלו תרפ"ו}}. צוביסלעך האבן חוקרים און לינגוויסטן קענענגעלערנט די טיפקייט און רייכטום פון דעם קליר'ס סטיל, בפרט ווען מ'האט אנגעהויבן פארשן די קאירא גניזה. | ||