1,047
רעדאגירונגען
←הלכה
(←הלכה) |
|||
| שורה 15: | שורה 15: | ||
דער פיוט אקדמות איז נתחבר געווארן ארום די ד'ת"ת יארן, דורך [[רבי מאיר ש"ץ|רבי מאיר ב"ר יצחק]]. דער [[שליח ציבור]] פון שטאט{{הערה|עס נישט קלאר די גענויע דאטומען פון די לעבן פון רבי מאיר ש"ץ. מיר זעען אז רש"י ברענגט אים עטליכע מאל מיט'ן טיטל זצ"ל, הושע ו ט, עמוס ג יב, און תהילים עג יב. אבער ער [אדער זיין רבי??? האט אים נאך געקענט ביים לעבן, זע {{היברובוקס|2=סדור רש"י|3=21221|page=145|4="שמעתי מפי צדיק רבי מאיר ברבי יצחק". זיין זון רבי יצחק איז אומגעקומען דורך די קרייצציגלער אין יאר [[ד'תתנ"ו]] ווי דערמאנט אין פנקס הזכרת נשמות פון ווירמייזא}}}}. אינערהאלב זיין פאסטן אלס שליח ציבור האט ער מתקן געווען א צאל תיקונים אין די נוסח התפילה, און פארפאסט צענדליגער פיוטים, צווישן זיי א צאל וואס מען זאגט ביז'ן היינטיגן טאג. | דער פיוט אקדמות איז נתחבר געווארן ארום די ד'ת"ת יארן, דורך [[רבי מאיר ש"ץ|רבי מאיר ב"ר יצחק]]. דער [[שליח ציבור]] פון שטאט{{הערה|עס נישט קלאר די גענויע דאטומען פון די לעבן פון רבי מאיר ש"ץ. מיר זעען אז רש"י ברענגט אים עטליכע מאל מיט'ן טיטל זצ"ל, הושע ו ט, עמוס ג יב, און תהילים עג יב. אבער ער [אדער זיין רבי??? האט אים נאך געקענט ביים לעבן, זע {{היברובוקס|2=סדור רש"י|3=21221|page=145|4="שמעתי מפי צדיק רבי מאיר ברבי יצחק". זיין זון רבי יצחק איז אומגעקומען דורך די קרייצציגלער אין יאר [[ד'תתנ"ו]] ווי דערמאנט אין פנקס הזכרת נשמות פון ווירמייזא}}}}. אינערהאלב זיין פאסטן אלס שליח ציבור האט ער מתקן געווען א צאל תיקונים אין די נוסח התפילה, און פארפאסט צענדליגער פיוטים, צווישן זיי א צאל וואס מען זאגט ביז'ן היינטיגן טאג. | ||
דער פיוט אקדמות איז נתחבר געווארן אלס "רשות" און אריינפיר פאר'ן "תורגמן"{{לינק|אדרעס=https://digital.bodleian.ox.ac.uk/objects/9e481d9a-06e6-41e8-ae36-a58d445a1ffa/|קעפל=מחזור מנהג אשכנז}}, וואס פלעגט איבערטייטשן די פסוקים פון עשרת הדברות אויף אראמיש, און צוגעלייגט דערביי פיוטים אויף אראמיש. דער מנהג פון מתרגם זיין די תורה איז געווען איינגעפירט בימי חז"ל, און איז שפעטער פארבליבן בלויז אין שבועות און נאך{{הערה|זע {{על התורה|2=חזקוני|3=Dual/Chizkuni/Shemot/20.13#m7e0n6|4="בעצרת שהיא דוגמא מתן תורה ומתרגמינן הדברות"}}. זע אויך {{עלהתורה ש"ס|תוספות|מגילה|כד|א:}}"והא שאנו מתרגמין הפטרות של פסח ועצרת טפי משאר י״ט, לפי שהן מדברות בנס היום כדי לפרסם הנס, וכן במתן תורה כדי לפרסם הנס".}}. שפעטער ווען דאס האט שוין אויך נישט אנגעהאלטן, איז אבער דער פיוט פון אקדמות פארבליבן<ref>{{צ-בוך|מחבר=מהר"ם אש|נאמען=זכרון יהודה|עמ=לח}}{{צ-בוך | דער פיוט אקדמות איז נתחבר געווארן אלס "רשות" און אריינפיר פאר'ן "תורגמן"{{לינק|אדרעס=https://digital.bodleian.ox.ac.uk/objects/9e481d9a-06e6-41e8-ae36-a58d445a1ffa/|קעפל=מחזור מנהג אשכנז}}, וואס פלעגט איבערטייטשן די פסוקים פון עשרת הדברות אויף אראמיש, און צוגעלייגט דערביי פיוטים אויף אראמיש. דער מנהג פון מתרגם זיין די תורה איז געווען איינגעפירט בימי חז"ל, און איז שפעטער פארבליבן בלויז אין שבועות און נאך{{הערה|זע {{על התורה|2=חזקוני|3=Dual/Chizkuni/Shemot/20.13#m7e0n6|4="בעצרת שהיא דוגמא מתן תורה ומתרגמינן הדברות"}}. זע אויך {{עלהתורה ש"ס|תוספות|מגילה|כד|א:}}"והא שאנו מתרגמין הפטרות של פסח ועצרת טפי משאר י״ט, לפי שהן מדברות בנס היום כדי לפרסם הנס, וכן במתן תורה כדי לפרסם הנס".}}. שפעטער ווען דאס האט שוין אויך נישט אנגעהאלטן, איז אבער דער פיוט פון אקדמות פארבליבן<ref>{{צ-בוך|מחבר=מהר"ם אש|נאמען=זכרון יהודה|עמ=לח}}{{צ-בוך|מחבר=רבי וואלף היידנהיים|נאמען=הבנת המקרא|עמ=לח|סדרה=סוף חומש שמות}}</ref>. | ||
רבי אברהם קלויזנער ברענגט דעם מנהג צו זאגן דעם פיוט אקדמות{{הערה|{{היברובוקס|רבי יעקב מולן|ספר מהרי"ל|44458|page=54}}}}, און עס ווערט פארצייכנט צווישן די פארצייטישע מנהגי אשכנז{{הערה|{{היברובוקס|טירנא, רבי יצחק אייזיק|ספר המנהגים|8913|page=33}}}}. אויך געפונט מען דאס אין מחזור ווירמייזא, און אין נאך כתבי יד{{הערה|{{אוצר החכמה|2=מחזור וורמיישא מנהג אשכנז|3=618509|page=146|שנת הוצאה=ה'ל"ב}}}}. | רבי אברהם קלויזנער ברענגט דעם מנהג צו זאגן דעם פיוט אקדמות{{הערה|{{היברובוקס|רבי יעקב מולן|ספר מהרי"ל|44458|page=54}}}}, און עס ווערט פארצייכנט צווישן די פארצייטישע מנהגי אשכנז{{הערה|{{היברובוקס|טירנא, רבי יצחק אייזיק|ספר המנהגים|8913|page=33}}}}. אויך געפונט מען דאס אין מחזור ווירמייזא, און אין נאך כתבי יד{{הערה|{{אוצר החכמה|2=מחזור וורמיישא מנהג אשכנז|3=618509|page=146|שנת הוצאה=ה'ל"ב}}}}. | ||
| שורה 25: | שורה 25: | ||
דער מנהג איז געווען צו זאגן דעם פיוט נאכ'ן ערשטן פסוק "בחודש השלישי". רבי אפרים בן יעקב הכהן, פון ווילנא איז אנגעפרעגט געווארן פון די קהילה אין ווענעציא איבער דעם מנהג וואס די אשכנזים האבן זיך געפירט, און די ארטיגע ספרדים האבן גע'טענה'ט אז ס'איז נישט אויסגעהאלטן צו מאכן א הפסק אינמיטן קריאת התורה, דער שער אפרים איז מבאר אז דער מנהג איז א פארצייטישער מנהג און מען קען נישט מפקפק זיין דערויף, און איינמאל מען ליינט שוין דעם ערשטן פסוק איז עס מער נישט קיין הפסק, און ער שטעלט אוועק אז די ספרדים קענען זיך נישט מישן אין די מנהגים פון די אשכנזים זיי מבטל צו זיין{{הערה|{{היברובוקס|רבי אפרים בן יעקב, הכהן, מוילנה|שער אפרים|19541|page=21}}}}. | דער מנהג איז געווען צו זאגן דעם פיוט נאכ'ן ערשטן פסוק "בחודש השלישי". רבי אפרים בן יעקב הכהן, פון ווילנא איז אנגעפרעגט געווארן פון די קהילה אין ווענעציא איבער דעם מנהג וואס די אשכנזים האבן זיך געפירט, און די ארטיגע ספרדים האבן גע'טענה'ט אז ס'איז נישט אויסגעהאלטן צו מאכן א הפסק אינמיטן קריאת התורה, דער שער אפרים איז מבאר אז דער מנהג איז א פארצייטישער מנהג און מען קען נישט מפקפק זיין דערויף, און איינמאל מען ליינט שוין דעם ערשטן פסוק איז עס מער נישט קיין הפסק, און ער שטעלט אוועק אז די ספרדים קענען זיך נישט מישן אין די מנהגים פון די אשכנזים זיי מבטל צו זיין{{הערה|{{היברובוקס|רבי אפרים בן יעקב, הכהן, מוילנה|שער אפרים|19541|page=21}}}}. | ||
דער ט"ז שרייבט אז דאס איז א הפסק נישט האבנדיג קיין שייכות מיט'ן ליינען, און זאל דאס זאגן בעפאר די ברכה פונעם כהן{{הערה|{{שולחן ערוך|אורח חיים|תצד|ב|מפרש=טורי זהב}}}}. ווידעראום דער מגן אברהם ברענגט אראפ דעם מנהג פון זאגן אקדמות נאכ'ן ערשטן פסוק און דערמאנט נישט חשש דערביי. דער שו"ת פנים מאירות ברענגט (ח"ג סימן לא), אז ס'איז געווען א רב וואס האט דאס געוואלט איינפירן ווי דער ט"ז, און דער קהל האט אים נישט געלאזט, און ער פירט אויס, אז וויבאלד אקדמות איז געזאגט און א גרויסע שבח וואס מען האט מקבל געווען די פריערדיגע דורות, און מען פירט זיך צו מפסיק זיין אינמיטן קריאת התורה, קענען מיר נישט מבטל זיין דעם מנהג און זיין קלוגער פון די פריערדיגע צו זאגן אז זיי האבן נישט גוט געטון, ומנהג ישראל תורה היא. | דער ט"ז שרייבט אז דאס איז א הפסק נישט האבנדיג קיין שייכות מיט'ן ליינען, און זאל דאס זאגן בעפאר די ברכה פונעם כהן{{הערה|{{שולחן ערוך|אורח חיים|תצד|ב|מפרש=טורי זהב}}}}. ווידעראום דער מגן אברהם (סימן קמו) ברענגט אראפ דעם מנהג פון זאגן אקדמות נאכ'ן ערשטן פסוק און דערמאנט נישט חשש דערביי. דער שו"ת פנים מאירות ברענגט (ח"ג סימן לא), אז ס'איז געווען א רב וואס האט דאס געוואלט איינפירן ווי דער ט"ז, און דער קהל האט אים נישט געלאזט, און ער פירט אויס, אז וויבאלד אקדמות איז געזאגט און א גרויסע שבח וואס מען האט מקבל געווען די פריערדיגע דורות, און מען פירט זיך צו מפסיק זיין אינמיטן קריאת התורה, קענען מיר נישט מבטל זיין דעם מנהג און זיין קלוגער פון די פריערדיגע צו זאגן אז זיי האבן נישט גוט געטון, ומנהג ישראל תורה היא. | ||
עס ווערט דערציילט אז דער שאגת אריה איז געווארן רב אין מיץ האט ער געוואלט איינפירן צו זאגן אקדמות איידער'ן זאגן די ברכה, א זאך וואס איז אויסגעשטאנען קענערשאפט פון די בני הקהילה, און האט אים שיר נישט געקאסט דאס רבנות פאסטן. | עס ווערט דערציילט אז דער שאגת אריה איז געווארן רב אין מיץ האט ער געוואלט איינפירן צו זאגן אקדמות איידער'ן זאגן די ברכה, א זאך וואס איז אויסגעשטאנען קענערשאפט פון די בני הקהילה, און האט אים שיר נישט געקאסט דאס רבנות פאסטן. | ||