אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "לישב בסוכה"
(רעדאגירונג) |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 5: | שורה 5: | ||
| רוחב = 23% | | רוחב = 23% | ||
| כותרת = ברכת לישב בסוכה | | כותרת = ברכת לישב בסוכה | ||
| תוכן = בָּרוּךְ אַתָּה ה' | | תוכן = בָּרוּךְ אַתָּה ה' אֱלֹהֵינוּ מֶלֶךְ הָעוֹלָם אֲשֶר קִדְּשָׁנוּ בְּמִצְוֹתָיו וְצִוָּנוּ לֵישֵׁב בַּסֻּכָּה. | ||
}} | }} | ||
'''ברכת "לישב בסוכה"''' איז א [[ברכה]] וואס [[חז"ל|חכמים]] האבן מתקן געווען צו | '''ברכת "לישב בסוכה"''' איז א [[ברכה]] וואס [[חז"ל|חכמים]] האבן מתקן געווען צו מאכן אויפן מקיים זיין די מצוה פון [[סוכה|זיצן אין סוכה]]. | ||
עס איז פארהאן א מחלוקת אין [[ראשונים]] ווען זאגט מען די ברכה. עס זענען דא וואס זאגן אז מען זאגט דאס יעדע מאל וואס מען גייט אריין אין סוכה אויף א לענגערע וויילע, און אנדערע האלטן אז נאר פאר א אכילת קבע אין סוכה, און א מערהייט אידן פירן זיך טאקע ווי די מיינונג, אלס [[ספק ברכות להקל]]. עס איז פארהאן נאך א מחלוקת אויף וועלכע אכילה | עס איז פארהאן א מחלוקת אין [[ראשונים]] ווען זאגט מען די ברכה. עס זענען דא וואס זאגן אז מען זאגט דאס יעדע מאל וואס מען גייט אריין אין סוכה אויף א לענגערע וויילע, און אנדערע האלטן אז נאר פאר א אכילת קבע אין סוכה, און א מערהייט אידן פירן זיך טאקע ווי די מיינונג, אלס [[ספק ברכות להקל]]. עס איז פארהאן נאך א מחלוקת אויף וועלכע אכילה מאכט מען 'לישב בסוכה'. די [[אשכנזים]] פירן זיך צו זאגן די ברכה אויף יעדע סעודה וואס מען איז מחויב צו [[עסן אין סוכה]]. אין די [[ספרדים]] פירן זיך צו זאגן די ברכה נאר אויף א סעודה פון ברויט אדער מיני דגן אין [[שיעור קביעת סעודה]] (נפח פון פיר אייער). | ||
== באגריפן == | == באגריפן == | ||
[[טעקע:Sukkot Prayer2.jpg|קליין|יהי רצון וואס מען זאגט פאר'ן אריינגיין אין די סוכה, כתב יד אויף קלף, פיורדא תצ"ח (1738).]] | |||
=== | ===ווען מען מאכט די ברכה=== | ||
וויבאלד סוכה איז א כסדר'דיגע מצוה וואס מען איז מקיים אין יעדע צייט וואס א מענטש וויילט דערין, איז געשאפן געווארן אן אומקלארקייט איבער ווען מען זאגט די ברכה 'לישב בסוכה', און די [[ראשונים]] האבן געהאט א מחלוקת דערין: | |||
# לויט די [[גאונים]] און אסאך ראשונים, צווישן זיי: [[בעל הלכות גדולות]], [[רב האי גאון]], [[רי"ף]], [[רמב"ם]] און [[רש"י]], אין יעדע צייט וואס א מענטש גייט אריין אין סוכה, אויך אויב ער פלאנט נישט צו טון דערין גארנישט אויסער זיצן, מאכט ער 'לישב בסוכה'. און אזוי האט דער [[ווילנער גאון]] גע'פסק'נט להלכה, און אזוי פירן זיך מערסטנס [[תימנ'ער אידן]]. | |||
# לויט גאונים און אנדערע ראשונים, צווישן זיי: [[רב יהודאי גאון]], [[רבנו תם]] און [[בעל העיטור]], איז נאר ווען א מענטשן האט אינזינען '''צו עסן''' אין סוכה, זאל ער פארן עסן מאכן 'לישב בסוכה'. | |||
==== מנהג אשכנז ==== | ====פסק הלכה==== | ||
די דעה פון דער [[גינת ורדים]], וואס איז געווארן אנגענומען ביי די [[אשכנזים|אשכנזישע]] פוסקים, און עס איז פארוואנדלט געווארן אין א מנהג יוצאי אשכנז, יעדע מאל וואס מען [[עסן אין סוכה|עסט אין סוכה]] וויבאלד עס ווערט גערעכנט ווי אן אכילת קבע, דארף מען | טראץ וואס די ראשונים האלטן אז מען דארף מאכן אויף יעדע מאל וואס מען גייט אריין אין סוכה אויף א לענגערע וויילן, וויבאלד אבער [[ספק ברכות להקל]], דערפאר האבן רוב הפוסקים אנגענומען ווי רבנו תם וסיעתו, אז נאר ביים עסן אין סוכה מאכט מען 'לישב בסוכה'. עס האבן זיך טאקע חולק געווען די מנהגים אויף וועלכע סארט 'עסן' מאכט מען די ברכה: | ||
====מנהג אשכנז==== | |||
די דעה פון דער [[גינת ורדים]], וואס איז געווארן אנגענומען ביי די [[אשכנזים|אשכנזישע]] פוסקים, און עס איז פארוואנדלט געווארן אין א מנהג יוצאי אשכנז, יעדע מאל וואס מען [[עסן אין סוכה|עסט אין סוכה]] וויבאלד עס ווערט גערעכנט ווי אן אכילת קבע, דארף מען מאכן פארדעם די ברכה 'לישב בסוכה'{{הערה|מ”ב בס”ק טו, “שאוכלם בחבורה, או שאוכל שיעור חשוב שקובע סעודתו בזה”}}. אבער אויף אן אכילת ארעי אין סוכה דארף מען נישט זאגן 'לישב בסוכה'. | |||
===== וויילן אין סוכה אן עסן ===== | ===== וויילן אין סוכה אן עסן ===== | ||
אין מנהג אשכנז, לויט אסאך פוסקים{{הערה|[[טורי זהב]], [[חיי אדם]], {{משנה ברורה|תרלט|מח}} און [[חזון איש]].}} ביי א פאל וואס א מענטש ווייסט אז ער וועט נישט עסן אן אכילת קבע אין סוכה, זאל ער | אין מנהג אשכנז, לויט אסאך פוסקים{{הערה|[[טורי זהב]], [[חיי אדם]], {{משנה ברורה|תרלט|מח}} און [[חזון איש]].}} ביי א פאל וואס א מענטש ווייסט אז ער וועט נישט עסן אן אכילת קבע אין סוכה, זאל ער מאכן 'לישב בסוכה' אויפן עצם וויילן אין סוכה. פון צווייטן זייט איז לויט דער מאמר מרדכי בענטש מען נאר אויף אן אכילת קבע איו סוכה. | ||
למעשה, פירן זיך אסאך צו מאכן א מין פשרה, אז ווען א מענטש האט נישט אינזין צו עסן אן אכילת קבע אין סוכה, | למעשה, פירן זיך אסאך צו מאכן א מין פשרה, אז ווען א מענטש האט נישט אינזין צו עסן אן אכילת קבע אין סוכה, מאכט ער אויפן עסן א קלייניקגייט וואס האט א געוויסע חשיבות, צום ביישפיל א געבעקס וואס מען מאכט דערויף א 'מזונות' (וואס ער עסט דערפון נישט מער ווי א [[כביצה]], ווייל מער פון דעם איז שוין אן אכילת קבע) אדער טרינקען וויין{{הערה|פניני הלכה סוכות פרק ג', הלכה ה', ובהערה 6.}}. | ||
==== מנהג ספרד ==== | ==== מנהג ספרד ==== | ||
די שיטה פון דער [[שואל ונשאל]]{{הערה|חלק ג' סימן צ"ה וסימן קס"ה.}} און דער [[בן איש חי]], וואס איז געווארן אנגענומען ביי די [[ספרדישע אידן|ספרדישע]] פוסקים, און איז פארוואנדלט געווארן אין א מנהג יוצאי ספרד, אז נאר אויף א סעודת קבע וואס רעכנט אריין עסן ברויט אדער א געבעקס אדער א געקעכטס וואס מען מאכט דערויף א 'מזונות' וואס ער האט געגעסן דערפון א [[שיעור קביעת סעודה]] (נפח פון פיר אייער){{הערה|אבער לויטן בן איש חי | די שיטה פון דער [[שואל ונשאל]]{{הערה|חלק ג' סימן צ"ה וסימן קס"ה.}} און דער [[בן איש חי]], וואס איז געווארן אנגענומען ביי די [[ספרדישע אידן|ספרדישע]] פוסקים, און איז פארוואנדלט געווארן אין א מנהג יוצאי ספרד, אז נאר אויף א סעודת קבע וואס רעכנט אריין עסן ברויט אדער א געבעקס אדער א געקעכטס וואס מען מאכט דערויף א 'מזונות' וואס ער האט געגעסן דערפון א [[שיעור קביעת סעודה]] (נפח פון פיר אייער){{הערה|אבער לויטן בן איש חי מאכט מען 'לישב בסוכה' נאר אויף א סעודה מיט ברויט.}} מאכט מען 'לישב בסוכה'. | ||
=== אופן פון די ברכה === | === אופן פון די ברכה === | ||
עס איז פארהאן א מחלוקת הראשונים אויף וועלכע סארט אופן | עס איז פארהאן א מחלוקת הראשונים אויף וועלכע סארט אופן מען מאכט די הברכה. לויטן רמב"ם וויבאלד די עיקר מצווה ווערט מקויים מיטן [[זיצן]] למעשה אין סוכה, דארף מען שטיין בשעתן זאגן די ברכה, פונקט ווי מען טוט ביי אלע [[ברכות המצוות]], און גלייך דערנאך זיך אוועקזעצן. און ווי אים פירט מען זיך ביי די [[תימנער אידן]]. אבער קעגנזייטיג, לויטן [[ראב"ד]] און רא"ש ווערט די מצווה מקויים שטייענדיג פונקט ווי זיצנדיג, און דערפאר איז נישטא קיין סיבה צו מאכן די ברכה שטייענדיג וויבאלד דאס מקיים זיין די מצוה האט זיך שוין אנגעפאנגען גלייך מיטן אריינגיין אין סוכה. און וויבאלד מען פירט זיך צו מאכן פארן סעודה, במילא מאכט מען די ברכה זיצנדיג פארן עסן. | ||
=== | ===סדר פון פּריאריטעט=== | ||
לויטן [[מהר"ם מרוטנבורג]] דארף מען | לויטן [[מהר"ם מרוטנבורג]] דארף מען מאכן 'לישב בסוכה' בעפאר די ברכה וואס מען זאגט אויפן עסנווארג, וויבאלד די חיוב ברכת הסוכה פאלט אויפן מענטש גלייך פון ווען ער איז אריין אין סוכה, און נישט נאר פון ווען ער איז צוגעגאנגען עסן. און אזוי איז די דעה פון רמב"ם. אקעגן זיי, לויטן רא"ש דארף מען פארדעם זאגן די ברכה אויפן עסנווארג, ווייל וויבאלד מען בינדט אן די ברכת הסוכה צום עסן, קומט אויס אז דאס עסן ברענגט צו צו די ברכה 'לישב בסוכה' זאל געזאגט ווערן, און דערפאר דארף מען מקדים זיין די ברכת המאכל. | ||
למעשה איז די מנהג [[אשכנזים]], און אזוי אויך [[מארקאנער אידן]], [[טוניזיע]] און רוב [[ספרדים]] צו | למעשה איז די מנהג [[אשכנזים]], און אזוי אויך [[מארקאנער אידן]], [[טוניזיע]] און רוב [[ספרדים]], צו מאכן אויף די עסנווארנג און דערנאך אויפן סוכה{{הערה|רמ"א אויף {{שולחן ערוך|אורח חיים|תרמג|ב}} און סעיף ג'. עלי הדס יא, ג.}}. און פסק פון שולחן ערוך, און אזוי איז דער מנהג פון אביסל פון יוצאי עדות המזרח צו זאגן קודם די ברכת הסוכה און דערנאך די ברכת המאכל{{הערה|{{שולחן ערוך|אורח חיים|תרמג|ג}}. [[בן איש חי]] האזינו ה'. [[יעקב חיים סופר|כף החיים]]. [[יחוה דעת|יחווה דעת]] חלק ה', סימן מ"ז.}}. | ||
=== פארגעסן צו | === פארגעסן צו מאכן 'לישב בסוכה'=== | ||
איינער וואס פארגעסט צו | איינער וואס פארגעסט צו מאכן 'לישב בסוכה' פארן עסן, אזוי לאנג ווי ער האט נאכנישט גענדיגט עסן - קען ער נאך מאכן. אויב ער האט שוין גענדיגט עסן און ער איז נישט פאראינטרעסירט צו עסן נאך, איז דא וואס זאגן אז אויכט דעמאלט קען ער מאכן 'לישב בסוכה'{{הערה|{{משנה ברורה|תרלט|מח}}}}, און עס זענען דא וואס זאגן אז ער זאל נישט מאכן{{הערה|[[יחוה דעת|יחווה דעת]] חלק ה', סימן מ"ח.}}. | ||
=== היסח הדעת וואס באדארפט א נייע ברכה === | === היסח הדעת וואס באדארפט א נייע ברכה === | ||
אין אַלגעמיין, פאלט די ברכה 'לישב בסוכה' אויפן מענטש ווילאנג ער וויילט אין סוכה, אזוי אויך אויב ער איז ארויס פאר א קלייניגקייט ווי צו טון זיינע באדערפענישן אדער שמועסן מיט א פריינד, און דאס גלייכן, דארף ער נישט נאכאמאל זאגן די ברכה ווען ער קערט זיך צוריק צו די סוכה{{הערה|שם=מב-תרלט-מז|{{משנה ברורה|תרלט|מז}}}}. אבער אויב איז ער ארויס אויף א לענגערע וויילע (מער פון א שטונדע) אדער צו א וויכטיגע ציל ווי דאווענען או שול אדער צו זיינע געשעפטן, וועט ער ווערן מחויב מיט נאך א ברכה ווען ער וועט צוריק קומען צום סוכה{{הערה|[[שולחן ערוך הרב]] אורח חיים סי' תרל"ט, סעיף י"ג.}}. | אין אַלגעמיין, פאלט די ברכה 'לישב בסוכה' אויפן מענטש ווילאנג ער וויילט אין סוכה, אזוי אויך אויב ער איז ארויס פאר א קלייניגקייט ווי צו טון זיינע באדערפענישן אדער שמועסן מיט א פריינד, און דאס גלייכן, דארף ער נישט נאכאמאל זאגן די ברכה ווען ער קערט זיך צוריק צו די סוכה{{הערה|שם=מב-תרלט-מז|{{משנה ברורה|תרלט|מז}}}}. אבער אויב איז ער ארויס אויף א לענגערע וויילע (מער פון א שטונדע) אדער צו א וויכטיגע ציל ווי דאווענען או שול אדער צו זיינע געשעפטן, וועט ער ווערן מחויב מיט נאך א ברכה ווען ער וועט צוריק קומען צום סוכה{{הערה|[[שולחן ערוך הרב]] אורח חיים סי' תרל"ט, סעיף י"ג.}}. | ||
אין בציאאונג צו א מענטש וואס האט געוויילט אין סוכה נאכאנאנד פון איין סעודה צו די צווייטע איז אויפגעוואכט א מחלוקת צווישן די [[אחרונים]] צו ער זאל זאגן נאכאמאל 'לישב בסוכה' פאר די צווייטע סעודה. לויטן ב"ח און ט"ז זאל ער זאגן נאכאמאל, ווייל מסתמא האט ער אינזינען געהאט צו פטר'ן מיט זיין ברכה זיין וויילן אין סוכה נאר ביז די קומענדע סעודה. און לויטן [[לבוש]], [[של"ה]], דער [[מגן אברהם]] [[שולחן ערוך הרב]] און דער [[משנה ברורה]]{{הערה|שם=מב-תרלט-מז}} זאל ער נישט | אין בציאאונג צו א מענטש וואס האט געוויילט אין סוכה נאכאנאנד פון איין סעודה צו די צווייטע איז אויפגעוואכט א מחלוקת צווישן די [[אחרונים]] צו ער זאל זאגן נאכאמאל 'לישב בסוכה' פאר די צווייטע סעודה. לויטן ב"ח און ט"ז זאל ער זאגן נאכאמאל, ווייל מסתמא האט ער אינזינען געהאט צו פטר'ן מיט זיין ברכה זיין וויילן אין סוכה נאר ביז די קומענדע סעודה. און לויטן [[לבוש]], [[של"ה]], דער [[מגן אברהם]] [[שולחן ערוך הרב]] און דער [[משנה ברורה]]{{הערה|שם=מב-תרלט-מז}} זאל ער נישט מאכן, ווייל ער האט נישט מסיח-דעת געווען פון די סוכה. און אזוי פירט מען זיך להלכה לויטן כלל [[ספק ברכות להקל]]{{הערה|לויטן יעב"ץ און בכורי יעקב, אויב ער איז ארויס אויף א קליינע ווילע פון סוכה, טראץ וואס אין אלגעמיין מאכט ער נישט נאכן זיך צוריק קערן פון אזא ארויסגיין, ווען ער האלט אבער פארן אנפאנגען א נייע סעודת קבע , דארף ער מאכן. און לויטן [[דרך החיים]] און [[שולחן ערוך הרב]] אויך אין אזא אופן זאל ער נישט מאכן.}}. | ||
=== אריבערגאנג צו א צווייטע סוכה אינמיטן א מאלצייט === | === אריבערגאנג צו א צווייטע סוכה אינמיטן א מאלצייט === | ||
אויך אין פאל וואס א מענטש גייט אריבער פון זיין סוכה צו א סוכה פון א צווייטן אינמיטן סעודה איז דא א מחלוקת צו ער דארף | אויך אין פאל וואס א מענטש גייט אריבער פון זיין סוכה צו א סוכה פון א צווייטן אינמיטן סעודה איז דא א מחלוקת צו ער דארף מאכן 'לישב בסוכה' ווען ער זעצט פאר די סעודה ביי זיין פריינד. די דעה פון מגן אברהם און שולחן ערוך הרב איז אז אן אריבעראנג פון איין סוכה צו די צווייטע באדארפט א נייע ברכה אין די סוכה וואס צו איר איז ער אריבער, אויך אויב ער האט אזוי געפלאנט פון פאראויס. און לויטן ט"ז און דער [[לבושי שרד]] אויב ווען ער האט געמאכט 'לישב בסוכה' אין די ערשטע סוכה האט ער געטראכט צו אריבערגיין אינמיטן די סעודה צו א אנדערע סוכה, זאל ער נישט מאכן אין איר 'לישב בסוכה'. די דעה פון משנה ברורה איז אז וויבאלד עס איז א מחלוקת, [[ספק ברכות להקל|זאל ער נישט מאכן אלס ספק]]. | ||
== זעט אויך == | == זעט אויך == | ||
| שורה 63: | שורה 63: | ||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||
{{רעפערענצן}} | {{רעפערענצן}} | ||
{{ברכות}} | |||
{{סוכות}} | {{סוכות}} | ||
רעוויזיע פון 04:53, 29 סעפטעמבער 2023
ברכת לישב בסוכה
|
|---|
|
בָּרוּךְ אַתָּה ה' אֱלֹהֵינוּ מֶלֶךְ הָעוֹלָם אֲשֶר קִדְּשָׁנוּ בְּמִצְוֹתָיו וְצִוָּנוּ לֵישֵׁב בַּסֻּכָּה. |
ברכת "לישב בסוכה" איז א ברכה וואס חכמים האבן מתקן געווען צו מאכן אויפן מקיים זיין די מצוה פון זיצן אין סוכה.
עס איז פארהאן א מחלוקת אין ראשונים ווען זאגט מען די ברכה. עס זענען דא וואס זאגן אז מען זאגט דאס יעדע מאל וואס מען גייט אריין אין סוכה אויף א לענגערע וויילע, און אנדערע האלטן אז נאר פאר א אכילת קבע אין סוכה, און א מערהייט אידן פירן זיך טאקע ווי די מיינונג, אלס ספק ברכות להקל. עס איז פארהאן נאך א מחלוקת אויף וועלכע אכילה מאכט מען 'לישב בסוכה'. די אשכנזים פירן זיך צו זאגן די ברכה אויף יעדע סעודה וואס מען איז מחויב צו עסן אין סוכה. אין די ספרדים פירן זיך צו זאגן די ברכה נאר אויף א סעודה פון ברויט אדער מיני דגן אין שיעור קביעת סעודה (נפח פון פיר אייער).
באגריפן
ווען מען מאכט די ברכה
וויבאלד סוכה איז א כסדר'דיגע מצוה וואס מען איז מקיים אין יעדע צייט וואס א מענטש וויילט דערין, איז געשאפן געווארן אן אומקלארקייט איבער ווען מען זאגט די ברכה 'לישב בסוכה', און די ראשונים האבן געהאט א מחלוקת דערין:
- לויט די גאונים און אסאך ראשונים, צווישן זיי: בעל הלכות גדולות, רב האי גאון, רי"ף, רמב"ם און רש"י, אין יעדע צייט וואס א מענטש גייט אריין אין סוכה, אויך אויב ער פלאנט נישט צו טון דערין גארנישט אויסער זיצן, מאכט ער 'לישב בסוכה'. און אזוי האט דער ווילנער גאון גע'פסק'נט להלכה, און אזוי פירן זיך מערסטנס תימנ'ער אידן.
- לויט גאונים און אנדערע ראשונים, צווישן זיי: רב יהודאי גאון, רבנו תם און בעל העיטור, איז נאר ווען א מענטשן האט אינזינען צו עסן אין סוכה, זאל ער פארן עסן מאכן 'לישב בסוכה'.
פסק הלכה
טראץ וואס די ראשונים האלטן אז מען דארף מאכן אויף יעדע מאל וואס מען גייט אריין אין סוכה אויף א לענגערע וויילן, וויבאלד אבער ספק ברכות להקל, דערפאר האבן רוב הפוסקים אנגענומען ווי רבנו תם וסיעתו, אז נאר ביים עסן אין סוכה מאכט מען 'לישב בסוכה'. עס האבן זיך טאקע חולק געווען די מנהגים אויף וועלכע סארט 'עסן' מאכט מען די ברכה:
מנהג אשכנז
די דעה פון דער גינת ורדים, וואס איז געווארן אנגענומען ביי די אשכנזישע פוסקים, און עס איז פארוואנדלט געווארן אין א מנהג יוצאי אשכנז, יעדע מאל וואס מען עסט אין סוכה וויבאלד עס ווערט גערעכנט ווי אן אכילת קבע, דארף מען מאכן פארדעם די ברכה 'לישב בסוכה'[1]. אבער אויף אן אכילת ארעי אין סוכה דארף מען נישט זאגן 'לישב בסוכה'.
וויילן אין סוכה אן עסן
אין מנהג אשכנז, לויט אסאך פוסקים[2] ביי א פאל וואס א מענטש ווייסט אז ער וועט נישט עסן אן אכילת קבע אין סוכה, זאל ער מאכן 'לישב בסוכה' אויפן עצם וויילן אין סוכה. פון צווייטן זייט איז לויט דער מאמר מרדכי בענטש מען נאר אויף אן אכילת קבע איו סוכה.
למעשה, פירן זיך אסאך צו מאכן א מין פשרה, אז ווען א מענטש האט נישט אינזין צו עסן אן אכילת קבע אין סוכה, מאכט ער אויפן עסן א קלייניקגייט וואס האט א געוויסע חשיבות, צום ביישפיל א געבעקס וואס מען מאכט דערויף א 'מזונות' (וואס ער עסט דערפון נישט מער ווי א כביצה, ווייל מער פון דעם איז שוין אן אכילת קבע) אדער טרינקען וויין[3].
מנהג ספרד
די שיטה פון דער שואל ונשאל[4] און דער בן איש חי, וואס איז געווארן אנגענומען ביי די ספרדישע פוסקים, און איז פארוואנדלט געווארן אין א מנהג יוצאי ספרד, אז נאר אויף א סעודת קבע וואס רעכנט אריין עסן ברויט אדער א געבעקס אדער א געקעכטס וואס מען מאכט דערויף א 'מזונות' וואס ער האט געגעסן דערפון א שיעור קביעת סעודה (נפח פון פיר אייער)[5] מאכט מען 'לישב בסוכה'.
אופן פון די ברכה
עס איז פארהאן א מחלוקת הראשונים אויף וועלכע סארט אופן מען מאכט די הברכה. לויטן רמב"ם וויבאלד די עיקר מצווה ווערט מקויים מיטן זיצן למעשה אין סוכה, דארף מען שטיין בשעתן זאגן די ברכה, פונקט ווי מען טוט ביי אלע ברכות המצוות, און גלייך דערנאך זיך אוועקזעצן. און ווי אים פירט מען זיך ביי די תימנער אידן. אבער קעגנזייטיג, לויטן ראב"ד און רא"ש ווערט די מצווה מקויים שטייענדיג פונקט ווי זיצנדיג, און דערפאר איז נישטא קיין סיבה צו מאכן די ברכה שטייענדיג וויבאלד דאס מקיים זיין די מצוה האט זיך שוין אנגעפאנגען גלייך מיטן אריינגיין אין סוכה. און וויבאלד מען פירט זיך צו מאכן פארן סעודה, במילא מאכט מען די ברכה זיצנדיג פארן עסן.
סדר פון פּריאריטעט
לויטן מהר"ם מרוטנבורג דארף מען מאכן 'לישב בסוכה' בעפאר די ברכה וואס מען זאגט אויפן עסנווארג, וויבאלד די חיוב ברכת הסוכה פאלט אויפן מענטש גלייך פון ווען ער איז אריין אין סוכה, און נישט נאר פון ווען ער איז צוגעגאנגען עסן. און אזוי איז די דעה פון רמב"ם. אקעגן זיי, לויטן רא"ש דארף מען פארדעם זאגן די ברכה אויפן עסנווארג, ווייל וויבאלד מען בינדט אן די ברכת הסוכה צום עסן, קומט אויס אז דאס עסן ברענגט צו צו די ברכה 'לישב בסוכה' זאל געזאגט ווערן, און דערפאר דארף מען מקדים זיין די ברכת המאכל.
למעשה איז די מנהג אשכנזים, און אזוי אויך מארקאנער אידן, טוניזיע און רוב ספרדים, צו מאכן אויף די עסנווארנג און דערנאך אויפן סוכה[6]. און פסק פון שולחן ערוך, און אזוי איז דער מנהג פון אביסל פון יוצאי עדות המזרח צו זאגן קודם די ברכת הסוכה און דערנאך די ברכת המאכל[7].
פארגעסן צו מאכן 'לישב בסוכה'
איינער וואס פארגעסט צו מאכן 'לישב בסוכה' פארן עסן, אזוי לאנג ווי ער האט נאכנישט גענדיגט עסן - קען ער נאך מאכן. אויב ער האט שוין גענדיגט עסן און ער איז נישט פאראינטרעסירט צו עסן נאך, איז דא וואס זאגן אז אויכט דעמאלט קען ער מאכן 'לישב בסוכה'[8], און עס זענען דא וואס זאגן אז ער זאל נישט מאכן[9].
היסח הדעת וואס באדארפט א נייע ברכה
אין אַלגעמיין, פאלט די ברכה 'לישב בסוכה' אויפן מענטש ווילאנג ער וויילט אין סוכה, אזוי אויך אויב ער איז ארויס פאר א קלייניגקייט ווי צו טון זיינע באדערפענישן אדער שמועסן מיט א פריינד, און דאס גלייכן, דארף ער נישט נאכאמאל זאגן די ברכה ווען ער קערט זיך צוריק צו די סוכה[10]. אבער אויב איז ער ארויס אויף א לענגערע וויילע (מער פון א שטונדע) אדער צו א וויכטיגע ציל ווי דאווענען או שול אדער צו זיינע געשעפטן, וועט ער ווערן מחויב מיט נאך א ברכה ווען ער וועט צוריק קומען צום סוכה[11].
אין בציאאונג צו א מענטש וואס האט געוויילט אין סוכה נאכאנאנד פון איין סעודה צו די צווייטע איז אויפגעוואכט א מחלוקת צווישן די אחרונים צו ער זאל זאגן נאכאמאל 'לישב בסוכה' פאר די צווייטע סעודה. לויטן ב"ח און ט"ז זאל ער זאגן נאכאמאל, ווייל מסתמא האט ער אינזינען געהאט צו פטר'ן מיט זיין ברכה זיין וויילן אין סוכה נאר ביז די קומענדע סעודה. און לויטן לבוש, של"ה, דער מגן אברהם שולחן ערוך הרב און דער משנה ברורה[10] זאל ער נישט מאכן, ווייל ער האט נישט מסיח-דעת געווען פון די סוכה. און אזוי פירט מען זיך להלכה לויטן כלל ספק ברכות להקל[12].
אריבערגאנג צו א צווייטע סוכה אינמיטן א מאלצייט
אויך אין פאל וואס א מענטש גייט אריבער פון זיין סוכה צו א סוכה פון א צווייטן אינמיטן סעודה איז דא א מחלוקת צו ער דארף מאכן 'לישב בסוכה' ווען ער זעצט פאר די סעודה ביי זיין פריינד. די דעה פון מגן אברהם און שולחן ערוך הרב איז אז אן אריבעראנג פון איין סוכה צו די צווייטע באדארפט א נייע ברכה אין די סוכה וואס צו איר איז ער אריבער, אויך אויב ער האט אזוי געפלאנט פון פאראויס. און לויטן ט"ז און דער לבושי שרד אויב ווען ער האט געמאכט 'לישב בסוכה' אין די ערשטע סוכה האט ער געטראכט צו אריבערגיין אינמיטן די סעודה צו א אנדערע סוכה, זאל ער נישט מאכן אין איר 'לישב בסוכה'. די דעה פון משנה ברורה איז אז וויבאלד עס איז א מחלוקת, זאל ער נישט מאכן אלס ספק.
זעט אויך
אינדרויסנדע לינקס
- ברכת לישב בסוכה, הרב אליעזר מלמד, אין וועבזייטל פניני הלכה
- ברכה אויפן זיצן אין סוכה, אין וועבזייטל פון ישיבת ברכת משה
- ברכת לישב בסוכה, אין וועבזייטל עולמות - לימוד בעיון
רעפערענצן
- ↑ מ”ב בס”ק טו, “שאוכלם בחבורה, או שאוכל שיעור חשוב שקובע סעודתו בזה”
- ↑ טורי זהב, חיי אדם, משנה ברורה, סימן תרל"ט, סעיף קטן מ"ח און חזון איש.
- ↑ פניני הלכה סוכות פרק ג', הלכה ה', ובהערה 6.
- ↑ חלק ג' סימן צ"ה וסימן קס"ה.
- ↑ אבער לויטן בן איש חי מאכט מען 'לישב בסוכה' נאר אויף א סעודה מיט ברויט.
- ↑ רמ"א אויף שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תרמ"ג, סעיף ב' און סעיף ג'. עלי הדס יא, ג.
- ↑ שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תרמ"ג, סעיף ג'. בן איש חי האזינו ה'. כף החיים. יחווה דעת חלק ה', סימן מ"ז.
- ↑ משנה ברורה, סימן תרל"ט, סעיף קטן מ"ח
- ↑ יחווה דעת חלק ה', סימן מ"ח.
- ↑ 10.0 10.1 משנה ברורה, סימן תרל"ט, סעיף קטן מ"ז
- ↑ שולחן ערוך הרב אורח חיים סי' תרל"ט, סעיף י"ג.
- ↑ לויטן יעב"ץ און בכורי יעקב, אויב ער איז ארויס אויף א קליינע ווילע פון סוכה, טראץ וואס אין אלגעמיין מאכט ער נישט נאכן זיך צוריק קערן פון אזא ארויסגיין, ווען ער האלט אבער פארן אנפאנגען א נייע סעודת קבע , דארף ער מאכן. און לויטן דרך החיים און שולחן ערוך הרב אויך אין אזא אופן זאל ער נישט מאכן.
| סוכות | ||
|---|---|---|
| טעג | יום טוב ראשון • חול המועד סוכות • הושענא רבא • שמיני עצרת • שמחת תורה |  |
| סוכה | סכך • עסן אין סוכה • שלאפן אין סוכה • לישב בסוכה • אושפיזין • מצטער פטור מן הסוכה • תשבו כעין תדורו • מעמיד • דופן עקומה • הלכות סוכה | |
| ארבעה מינים | אתרוג, לולב, הדס און ערבה • הלכות ארבעת המינים • קיישעלע | |
| מנהגים | הושענות • הקפות • חיבוט ערבה • זכר לשמחת בית השואבה • תיקון ליל הושענא רבא | |
| מצוות בזמן בית המקדש |
מצוות ערבה במקדש • הקפת המזבח • ניסוך המים • שמחת בית השואבה • הקהל • שלמי שמחה | |
| שמיני עצרת און שמחת תורה | תפילת גשם • וזאת הברכה • שמחת תורה פאן • הקפות פון שמחת תורה • הקפות שניות | |
| תפילות און פיוטים | הושענות (כהושעת אלים) • פיוטי הגשם (אף ברי · זכור אב · שפעת רביבים) • מפי קל • סוכה ולולב לעם סגולה • משה אמת | |
| פארשידנס | שמחת יום טוב • מסכת סוכה • סהרנה | |
קאטעגאריע:סוכות קאטעגאריע:הלכה קאטעגאריע:ברכות המצוות קאטעגאריע:הלכות חג הסוכות