בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,387
רעדאגירונגען
צונויפגיסן רעפערענצן, החלפות (חויב), איינהייטליכקייט אין רעפערענצן פלאצירונג
(פארברייטערט) צייכן: רויע רעדאגירונג |
(צונויפגיסן רעפערענצן, החלפות (חויב), איינהייטליכקייט אין רעפערענצן פלאצירונג) |
||
| שורה 57: | שורה 57: | ||
===אפאר מנהגים ביי די תקיעות פון מוסף=== | ===אפאר מנהגים ביי די תקיעות פון מוסף=== | ||
* דער [[רמב"ם]]{{הערה|{{רמב"ם|שופר וסוכה ולולב|ג|י|ספר=זמנים}}}} שרייבט אז צולייב טירחא דציבורא בלאזט מען ביי מוסף נאר צען קולות - נאך מלכויות בלאזט מען תשר"ת, און נאך זכרונות בלאזט מען תש"ת, און נאך שופרות תר"ת, איז מיט די זיצנדיגע תקיעות קומט אויס אז מען בלאזט 40 קולות (עס איז דא נאך [[ראשונים]] וואס האלטן ווי דער רמב"ם). | * דער [[רמב"ם]]{{הערה|{{רמב"ם|שופר וסוכה ולולב|ג|י|ספר=זמנים}}}} שרייבט אז צולייב טירחא דציבורא בלאזט מען ביי מוסף נאר צען קולות - נאך מלכויות בלאזט מען תשר"ת, און נאך זכרונות בלאזט מען תש"ת, און נאך שופרות תר"ת, איז מיט די זיצנדיגע תקיעות קומט אויס אז מען בלאזט 40 קולות (עס איז דא נאך [[ראשונים]] וואס האלטן ווי דער רמב"ם). | ||
* [[רבינו תם]] און אנדערע ראשונים האבן געהייסן, אז מען דארף בלאזן ביי מוסף 12 קולות דאס הייסט תשר" נאך יעדן ברכה און צוזאמען מיט די זצנדיגע תקיעות קומט אויס אז מען בלאזט 42 קולות. דער מנהג איז געפסקנט להלכה אין [[רמ"א]] | * [[רבינו תם]] און אנדערע ראשונים האבן געהייסן, אז מען דארף בלאזן ביי מוסף 12 קולות דאס הייסט תשר" נאך יעדן ברכה און צוזאמען מיט די זצנדיגע תקיעות קומט אויס אז מען בלאזט 42 קולות. דער מנהג איז געפסקנט להלכה אין [[רמ"א]]{{הערה|שם=שועתקצב|{{שולחן ערוך|אורח חיים|תקצב|א}}}}. | ||
לויט די ערשטע דעה אין [[שולחן ערוך]] | לויט די ערשטע דעה אין [[שולחן ערוך]]{{הערה|שם=שועתקצב}}, בלאזט מען ביי מוסף אזוי ווי שיטת הרמב"ם. און לויט די צוויטע דעה בלאזט מען נאך מלכויות דריי מאל תשר"ת, און נאך זכרונות דריי מאל תש"ת, און נאך שופרות דריי מאל תר"ת{{הערה|שם=שועתקצב}}. אבער דער [[ערוך השולחן]] שרייבט אז עס איז א גרייז און די כוונה איז אז נאך יעדן ברכה בלאזט מען תשר"ת תש"ת תר"ת{{הערה|{{HebrewBooks|הרב יחיאל מיכל הלוי אפשטיין|ערוך השלחן, אורח חיים תקצ"ב, סעיף ג'|9102|עמוד=306}}}}. און אין רוב פלעצער היינט פירט מען זאך אזוי, חוץ פון ביי די תימנים און ביי קהילות פון אשכנז וואס פירן זיך ווי דער רמב"ם, און א טייל פון די ספרדים וואס פירן זיך ווי עס שטייט בפשטות ביים צוויטן דעה אין שולחן ערוך, און ביי קהילת וויען אין ירושלים (און עפשער ביי נאך פלעצער) פירט מען זיך ווי דער רבינו תם און דער רמ"א. | ||
ביי די [[חסידים]] וואס דאווענען [[נוסח ספרד]] און ביי רוב קהילות פון די ספרדים פירט מען זיך צו בלאזן 30 קולות ביי שמונה עשרה, אזוי ווי מען בלאזט ביי חזרת הש"ץ. לויט דעם מנהג בלאזט מען 30 קולות פאר מוסף, 30 קולותביים שטילן שמונה עשרה, און 30 קולות ביים חזרת הש"ץ. און מנהג אשכנז און איטליה און אזוי פירן זיך די ספרדים פון מערב זייט פון [[אירופה]] איז צו נישט בלאזן ביי שמונה עשרה. | ביי די [[חסידים]] וואס דאווענען [[נוסח ספרד]] און ביי רוב קהילות פון די ספרדים פירט מען זיך צו בלאזן 30 קולות ביי שמונה עשרה, אזוי ווי מען בלאזט ביי חזרת הש"ץ. לויט דעם מנהג בלאזט מען 30 קולות פאר מוסף, 30 קולותביים שטילן שמונה עשרה, און 30 קולות ביים חזרת הש"ץ. און מנהג אשכנז און איטליה און אזוי פירן זיך די ספרדים פון מערב זייט פון [[אירופה]] איז צו נישט בלאזן ביי שמונה עשרה. | ||
אין רוב קהילות פירט מען זיך צו משלים זיין די נומער קולות צו הונדערט על ידי וואס מען בלאזט נאך חזרת הש"ץ (בדרך כלל אינמיטן [[קדיש]]) נאך 10, 40, אדער 60 קולות (לויט וויפל מען בלאזט ביי מוסף). די נומער איז מכוון צו די נומער יבבות פון די מאמע פון [[סיסרא]] לויט ווי עס איז מקובל | אין רוב קהילות פירט מען זיך צו משלים זיין די נומער קולות צו הונדערט על ידי וואס מען בלאזט נאך חזרת הש"ץ (בדרך כלל אינמיטן [[קדיש]]) נאך 10, 40, אדער 60 קולות (לויט וויפל מען בלאזט ביי מוסף). די נומער איז מכוון צו די נומער יבבות פון די מאמע פון [[סיסרא]] לויט ווי עס איז מקובל{{הערה|[[הערוך]] ערך ערב, עס ווערט געבריינגט אין [[ארבעה טורים|טור]] [[אורח חיים]] סימן תקצ"ב.}}. | ||
ביי די אידן פון [[ספרד]] און [[תימן]] פירט מען זיך צו בלאזן נאך דעם דאווענען א לאנגע תרועה וואס ווערט אנגערופן '''תרועה גדולה'''{{הערה|סדר רב עמרם גאון עס ווערט געבריינגט אין {{בבלי|ראש השנה|לג|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=שיעור תרועה}}}}. און מיט דעם בלאזן זיי 101 קולות. די חסידים פון [[חב"ד]] פירן זיך אז מען בלאזט נאך מוסף נאך 40 קולות אפילו זיי בלאזן אויך ביי שמונה עשרה, און צוזאמען בלאזן זיי 130 קולות. און די ספרדים פון מערב זייט פון [[אירופה]] פירן זיך צו בלאזן נאך מוסף נאר 10 קולות אפילו זיי בלאזן נישט ביי שמונה עשרה, און צוזאמען בלאזן זיי נאר 71 קולות. | ביי די אידן פון [[ספרד]] און [[תימן]] פירט מען זיך צו בלאזן נאך דעם דאווענען א לאנגע תרועה וואס ווערט אנגערופן '''תרועה גדולה'''{{הערה|סדר רב עמרם גאון עס ווערט געבריינגט אין {{בבלי|ראש השנה|לג|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=שיעור תרועה}}}}. און מיט דעם בלאזן זיי 101 קולות. די חסידים פון [[חב"ד]] פירן זיך אז מען בלאזט נאך מוסף נאך 40 קולות אפילו זיי בלאזן אויך ביי שמונה עשרה, און צוזאמען בלאזן זיי 130 קולות. און די ספרדים פון מערב זייט פון [[אירופה]] פירן זיך צו בלאזן נאך מוסף נאר 10 קולות אפילו זיי בלאזן נישט ביי שמונה עשרה, און צוזאמען בלאזן זיי נאר 71 קולות. | ||
| שורה 73: | שורה 73: | ||
פארן בלאזן אין שופר ווינטשט מען: | פארן בלאזן אין שופר ווינטשט מען: | ||
{{ציטוט|בָּרוּךְ אַתָּה ה' אֱלהֵינוּ מֶלֶךְ הָעולָם, אֲשֶׁר קִדְּשָׁנוּ בְּמִצְוֹתָיו וְצִוָּנוּ לִשְׁמוֹעַ קוֹל שׁוֹפָר.}} | {{ציטוט|בָּרוּךְ אַתָּה ה' אֱלהֵינוּ מֶלֶךְ הָעולָם, אֲשֶׁר קִדְּשָׁנוּ בְּמִצְוֹתָיו וְצִוָּנוּ לִשְׁמוֹעַ קוֹל שׁוֹפָר.}} | ||
ביי די ערשטע טאג פון [[ראש השנה]] (אדער ביים צוויטן טאג ווען דער ערשטן טאג קומט אויס ביי שבת) לייגט מען צו אויך א שהחיינו. און ביים צוויטן טאג (ווען דער ערשטן טאג קומט נישט אויס ביי שבת), לויט דער שולחן ערוך מאכט מען נישט קיין שהחיינו{{הערה|שו"ע או"ח תר.}} און לויט דער רמ"א מאכט מען יא{{הערה| | ביי די ערשטע טאג פון [[ראש השנה]] (אדער ביים צוויטן טאג ווען דער ערשטן טאג קומט אויס ביי שבת) לייגט מען צו אויך א שהחיינו. און ביים צוויטן טאג (ווען דער ערשטן טאג קומט נישט אויס ביי שבת), לויט דער שולחן ערוך מאכט מען נישט קיין שהחיינו{{הערה|שם=שועתר|שו"ע או"ח תר.}} און לויט דער רמ"א מאכט מען יא{{הערה|שם=שועתר}}. אין די קהילות וואס קומען פון מערב זייט פון אשכנז פירט מען זיך ווי דער שולחן ערוך{{הערה|מנהגי בית הכנסת לבני אשכנז לשנת תש"ף, אין [[ירושתנו]] יא, עמ' 7.}}. ווי באלד אז די ברכה איז אויך אויף די תקיעות פון מוסף, האבן די [[גאונים]] געשריבן אז מען טאר נישט אויס רעדן צווישן{{הערה|רא"ש פרק ד סימן יב {{שוע|אורח חיים|תקצב|ג}}}}. | ||
== די מצוה איז צו בלאזן אדער צו הערן == | == די מצוה איז צו בלאזן אדער צו הערן == | ||
בדרך כלל מאכט מען די מצוה דוראך אז איינער בלאזט און אלע הערן. אבער עס איז דא א גרויסע שאלה וואס איז דער עיקר החיוב: צו בלאזן אדער צו הערן. דהיינו, צו אלע וואס הערן זענען יוצא וויל די מצווה איז נאר צו הערן אדער וויל מדין [[שומע כעונה]] הייסט דאס כאילו זיי האבן אויך געבלאזן{{הערה|הערן מוז מען לויט אלעמען וויל אויב האט ער געבלאזן אין א בור און ער האט נישט געהערט האט ער נישט יוצא געווען. רא"ש}}. | בדרך כלל מאכט מען די מצוה דוראך אז איינער בלאזט און אלע הערן. אבער עס איז דא א גרויסע שאלה וואס איז דער עיקר החיוב: צו בלאזן אדער צו הערן. דהיינו, צו אלע וואס הערן זענען יוצא וויל די מצווה איז נאר צו הערן אדער וויל מדין [[שומע כעונה]] הייסט דאס כאילו זיי האבן אויך געבלאזן{{הערה|הערן מוז מען לויט אלעמען וויל אויב האט ער געבלאזן אין א בור און ער האט נישט געהערט האט ער נישט יוצא געווען. רא"ש}}. | ||
א נפקא מינא וואס קומט ארויס פון די שאלה (און די שאלה איז שוין געבריינגט ביי די גאונים) איז וועלכע ברכה דארף מען ווינטשן - 'לשמוע קול שופר' אדער 'על תקיעת שופר'{{הערה|דעת רבנו תם איז געבריינגט אין רא"ש ראש השנה פרק ד סימן י' און תוספות רא"ש ראש השנה דף לב עמוד א ומנהג צרפת הקדום}}, און די פאשטע שיטה איז צו זאגן 'לשמוע קול שופר' | א נפקא מינא וואס קומט ארויס פון די שאלה (און די שאלה איז שוין געבריינגט ביי די גאונים) איז וועלכע ברכה דארף מען ווינטשן - 'לשמוע קול שופר' אדער 'על תקיעת שופר'{{הערה|דעת רבנו תם איז געבריינגט אין רא"ש ראש השנה פרק ד סימן י' און תוספות רא"ש ראש השנה דף לב עמוד א ומנהג צרפת הקדום}}, און די פאשטע שיטה איז צו זאגן 'לשמוע קול שופר'{{הערה|אוצר הגאונים ראש השנה סימנים קא-קד וקיא, [[בה"ג]], {{רמבם|שופר|ג|י|ספר=זמנים}} ו{{רמבם|ברכות|יא|יד|ספר=אהבה}} רא"ש על פי דער ירושלמי וואס איז געבריינגט אין ראבי"ה}}. אויך דער רמב"ם בריינגט ראיות אז די מצוה איז צו הערן, וויל אויב האט ער געבלאזן און נישט געערט האט ער נישט יוצא געווען{{הערה|שו"ת [[תשובות הרמב"ם|פאר הדור]], סימן נא}} אבער עס איז דא [[אחרונים]] וואס בריינגען ראיות אז די מצוה איז אויך צו בלאזן{{הערה|[[שאגת אריה]] סימן ו}} און אזוי ווי מען זאגט ביי שופרות "שומע קול תרועת עמו ישראל". | ||
די סיבה וואס מען זאגט 'לשמוע קול שופר' און נישט 'על שמיעת קון שופר' איז וויל הערן קען מען נישט יוצא זיין מיט א שליח{{הערה|רא"ש פסחים פרק א סימן י. און אזוי איז געפאסקנט אין {{שוע|אורח חיים|תקפה|ב}}}}. | די סיבה וואס מען זאגט 'לשמוע קול שופר' און נישט 'על שמיעת קון שופר' איז וויל הערן קען מען נישט יוצא זיין מיט א שליח{{הערה|רא"ש פסחים פרק א סימן י. און אזוי איז געפאסקנט אין {{שוע|אורח חיים|תקפה|ב}}}}. | ||
| שורה 84: | שורה 84: | ||
== די סארט שופר == | == די סארט שופר == | ||
[[טעקע:Shofar-16-Zachi-Evenor.jpg|ממוזער|250px|א [[שופר]] פון א קרן [[איל]]]] | [[טעקע:Shofar-16-Zachi-Evenor.jpg|ממוזער|250px|א [[שופר]] פון א קרן [[איל]]]] | ||
עס איז דא א מחלוקת וועלכער שופר איז כשר צו בלאזן אין דעם. דער רמב"ם האלט אז נאר א שופר פון א שעפסל איז כשר{{הערה|{{רמב"ם|שופר סוכה ולולב|א|א|ספר=זמנים}} און אזוי שרייבט דער רס"ג אין זיין סידור דף ריז און {{בבלי|ראש השנה|לב|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=של יעל}}}} אבער לויט אנדערע דעות איז יעדער שופר כשר חוץ פון א שופר וואס קומט פון [[בקר]], אבער בכל אופן איז בעסער צו נעמען פון א שופר פון שעפסל{{הערה|{{שולחן ערוך|אורח חיים|תקפו|א}}.}} וויל עס דערמאנט די [[עקידת יצחק]] | עס איז דא א מחלוקת וועלכער שופר איז כשר צו בלאזן אין דעם. דער רמב"ם האלט אז נאר א שופר פון א שעפסל איז כשר{{הערה|{{רמב"ם|שופר סוכה ולולב|א|א|ספר=זמנים}} און אזוי שרייבט דער רס"ג אין זיין סידור דף ריז און {{בבלי|ראש השנה|לב|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=של יעל}}}} אבער לויט אנדערע דעות איז יעדער שופר כשר חוץ פון א שופר וואס קומט פון [[בקר]], אבער בכל אופן איז בעסער צו נעמען פון א שופר פון שעפסל{{הערה|{{שולחן ערוך|אורח חיים|תקפו|א}}.}} וויל עס דערמאנט די [[עקידת יצחק]]{{הערה|על פי וואס [[רבי אבהו]] זאגט אין {{תלמוד בבלי|ראש השנה|טז|א}}.}}. | ||
אין תימן האט מען זיך געפירט צו נעמען א שופר פון א חיה וואס הייסט 'קודו'. | אין תימן האט מען זיך געפירט צו נעמען א שופר פון א חיה וואס הייסט 'קודו'. | ||
== | == ווער איז מחויב אין די מצוה == | ||
יעדער מענטש פון כלל ישראל איז | יעדער מענטש פון כלל ישראל איז מחויב אין די מצוה חוץ פון וויבער און א [[חרש]] [[שוטה]] ו[[קטן]], אבער אנדערש פון אלע פלעצער אין חז,ל וואס א חרש הייסט איינער וואס סיי קען נישט הערן און סיי קען נישט רעדן, דא אפילו איינער וואס קען נאר נישט הערן איז אויך נישט חייב און קען נישט מוציא זיין אנדערע{{הערה|{{שו"ע|אורח חיים|תקפט|ב}}.}}. | ||
===בלאזן פאר וויבער=== | ===בלאזן פאר וויבער=== | ||
אין גמרא איז דא א מחלוקת אויב וויבער מעגן בלאזן | אין גמרא איז דא א מחלוקת אויב וויבער מעגן בלאזן{{הערה|{{תלמוד בבלי|ראש השנה|לג|א}}.}}. און תוספות שרייבט אז להלכה וויבער מעגן בלאזן און אויך ווינטשן "אשר קידשנו במצוותיו וציוונו". און אזוי האבן געפאסקנט די פוסקים פון אשכנז, אבער דער [[שאגת אריה]] שרייבט{{הערה|סימן קד.}} אז נישט אלע ראשונים האלטן אזוי און עס איז בעסער אז א מאן זאל בלאזן און זיי מוציא זיין. | ||
אבער דער שולחן ערוך {{שולחן ערוך|אורח חיים|תקפט|ו}} שרייבט אז וויבער קענען בלאזן אבער זיי קענען נישט ווינטשן די ברכה, און אזוי פירן זיך די ספרדים: {{ציטוט|אף על פי שנשים פטורות, יכולות לתקוע; וכן אחר שיצא כבר, יכול לתקוע להוציאן, אבל אין מברכות ולא יברכו להן.}} | אבער דער שולחן ערוך {{שולחן ערוך|אורח חיים|תקפט|ו}} שרייבט אז וויבער קענען בלאזן אבער זיי קענען נישט ווינטשן די ברכה, און אזוי פירן זיך די ספרדים: {{ציטוט|אף על פי שנשים פטורות, יכולות לתקוע; וכן אחר שיצא כבר, יכול לתקוע להוציאן, אבל אין מברכות ולא יברכו להן.}} | ||