בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,420
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 31: | שורה 31: | ||
==אפשטאם== | ==אפשטאם== | ||
דער אפשטאם פון דער פיוט איז אומקלאר. [[רבי ידידיה טיאה ווייל]] שרייבט אז ער האט געהערט אז מען האט עס געטראפן אויף א קלף אין דער בית מדרש פון [[רבי אלעזר רוקח|דער רוקח]] אין [[ווארמס|גרמייזא]]{{הערה|{{אוצר הספרים היהודי | דער אפשטאם פון דער פיוט איז אומקלאר. [[רבי ידידיה טיאה ווייל]] שרייבט אז ער האט געהערט אז מען האט עס געטראפן אויף א קלף אין דער בית מדרש פון [[רבי אלעזר רוקח|דער רוקח]] אין [[ווארמס|גרמייזא]]{{הערה|שם=ווייל|{{אוצר הספרים היהודי|הגדה של פסח (מרבה לספר)/נרצה/חד גדיא#ב|הגדה של פסח המרבה לספר}}}}. דער בית מדרש איז פארברענט געווארן ביי די אומרוען אין יאר [[ה'ק"ט]], און מען האט דעם חד גדיא מעגליך געטראפן ביים איבערבויען שפעטער, מסתמא ארום יאר ה'קט"ו{{הערה|שם=פוקס|{{אוצר החכמה|מנחם צבי פוקס|אסופות|152612|ירושלים, תשמ"ח, זייטן רא-רכו|כותרת=לתולדות השירים 'אחד מי יודע' ו'חד גדיא' בישראל ובעמים|כרך=ב|עמוד=198}}}}. | ||
באזירט אויף א [[גימטריא]]{{ביאור|"אני יהונתן בן העוזיאל" איז בגימטריא "חד גדיא דזבן אבא בתרי זוזי חד גדיא" (763)}}, האט [[רבי יוסף לעווינשטיין]] פון סעראצק געהאלטן אז דער תנא [[יונתן בן עוזיאל]] איז דער מחבר{{הערה|{{היברובוקס|רבי אליעזר שווערדשארף|הגדה של פסח דמשק אליעזר|4907|קאלאמייע, תרמ"ג|עמוד=65|קעפל=מסורת ההגדה}}}}. אנדערע האלטן אז דער מחבר איז [[רבי חייא]]{{הערה|{{היברובוקס|[[רבי שלמה צבי שיק]]|סידור רשב"ן|21467|וויין, תרנ"ד|עמוד=72}}}}, און טייל האלטן אז ענליך צו [[הא לחמא עניא]] וואס איז אויך געשריבן אין אראמיש, איז חד גדיא נתחבר געווארן אין [[בבל]] נאנט נאכן [[חורבן]]{{היברובוקס|רבי דוד דב מייזליש|הגדה של פסח ריח דודאים|10949|פיעטריקוב, תרס"ב, דף נז|עמוד=115}}; {{אוצר החכמה|רבי מרדכי מקאליש|מאמר מרדכי|146867|דירנפורט, תקנ"ד}}}}. די אלע השערות האבן אבער נישט קיין קראנטע מקורות אדער ראיות{{הערה|{{אוצר החכמה|ישראל דרנוביץ|קובץ עץ חיים (באבוב)|195029|ניו יארק תשע"ה|עמוד=397|כותרת=ואתא עכברא ונשכה לגדיא – גילויים בפיוט 'חד גדיא'|כרך=כג}} ([https://forum.otzar.org/viewtopic.php?p=212898#p212898 אראפלאדענען אומזינסט])}}, און [[רבי שלמה קלוגער]] שרייבט, "שיר נכבד הזה הוא שיר קדום, לא נודע שם מחברו"{{הערה|שם=קלוגר}}. | באזירט אויף א [[גימטריא]]{{ביאור|"אני יהונתן בן העוזיאל" איז בגימטריא "חד גדיא דזבן אבא בתרי זוזי חד גדיא" (763)}}, האט [[רבי יוסף לעווינשטיין]] פון סעראצק געהאלטן אז דער תנא [[יונתן בן עוזיאל]] איז דער מחבר{{הערה|{{היברובוקס|רבי אליעזר שווערדשארף|הגדה של פסח דמשק אליעזר|4907|קאלאמייע, תרמ"ג|עמוד=65|קעפל=מסורת ההגדה}}}}. אנדערע האלטן אז דער מחבר איז [[רבי חייא]]{{הערה|{{היברובוקס|[[רבי שלמה צבי שיק]]|סידור רשב"ן|21467|וויין, תרנ"ד|עמוד=72}}}}, און טייל האלטן אז ענליך צו [[הא לחמא עניא]] וואס איז אויך געשריבן אין אראמיש, איז חד גדיא נתחבר געווארן אין [[בבל]] נאנט נאכן [[חורבן]]{{היברובוקס|רבי דוד דב מייזליש|הגדה של פסח ריח דודאים|10949|פיעטריקוב, תרס"ב, דף נז|עמוד=115}}; {{אוצר החכמה|רבי מרדכי מקאליש|מאמר מרדכי|146867|דירנפורט, תקנ"ד}}}}. די אלע השערות האבן אבער נישט קיין קראנטע מקורות אדער ראיות{{הערה|{{אוצר החכמה|ישראל דרנוביץ|קובץ עץ חיים (באבוב)|195029|ניו יארק תשע"ה|עמוד=397|כותרת=ואתא עכברא ונשכה לגדיא – גילויים בפיוט 'חד גדיא'|כרך=כג}} ([https://forum.otzar.org/viewtopic.php?p=212898#p212898 אראפלאדענען אומזינסט])}}, און [[רבי שלמה קלוגער]] שרייבט, "שיר נכבד הזה הוא שיר קדום, לא נודע שם מחברו"{{הערה|שם=קלוגר}}. | ||
| שורה 38: | שורה 38: | ||
===ווערסיעס=== | ===ווערסיעס=== | ||
דער פיוט איז צום ערשטן מאל געדרוקט געווארן אין ה'ש"נ אין דער [[פראגער הגדה]], נאך וואס אין די פריערדיגע דרוקן פון דער פראגער הגדה איז עס נישט געווען. עס איז דארט ערשינען אינאיינעם מיט אן איבערזעצונג אין אידיש{{הערה|חד גדיא אין {{אוצר החכמה||דער פראגער הגדה|147189|פון שנת ה'ש"נ|עמוד=79}}}}. | דער פיוט איז צום ערשטן מאל געדרוקט געווארן אין [[ה'ש"נ]] אין דער [[פראגער הגדה]], נאך וואס אין די פריערדיגע דרוקן פון דער פראגער הגדה איז עס נישט געווען. עס איז דארט ערשינען אינאיינעם מיט אן איבערזעצונג אין אידיש{{הערה|חד גדיא אין {{אוצר החכמה||דער פראגער הגדה|147189|פון שנת ה'ש"נ|עמוד=79}}}}. | ||
אין א האנט-געשריבענע הגדה פון 15'טן אדער 16'טן יארהונדערט ערשיינט דער חד גדיא מיט פארשידענע טוישן אין נוסח; צווישן אנדערע, הייבט זיך עס אן מיט א מייז וואס עסט דעם ציג, און דער קאץ עסט דעם מייז{{הערה|{{אוצר החכמה|א. מ. הברמן|מחניים|200537|ירושלים, תש"ל זייט 140|כותרת=חד גדיא|כרך=נה|עמוד=140}}}}. א דריטע ווערסיע טרעפט מען אין א האנט-געשריבענער פראווענסער סידור פון 13'טן יארהונדערט, וואו דער הונט איז דער וואס עסט דעם ציג, און אנשטאט דער שוחט קומט א שטריק וואס בינדט דעם קו, א מייז וואס בייסט דעם שטריק, און קאץ וואס עסט דאס מייז. מנחם צבי פוקס שילדערט די השתלשלות פון דער פיוט ווי פאלגנד: די אריגינעלע ווערסיע איז ווי אין דער פראווענסער סידור, שפעטער האט מען אריבערגערוקט דעם מייז און קאץ צום אנהייב און צוגעלייגט ביים ענדע א שוחט, מלאך המוות און הקדוש ברוך הוא כדי צו געבן דעם פיוט א פאסיגע אידישע תוכן. צום לעצט האט מען ארויסגענומען דעם מייז, ווייל אז א מייז זאל עסן א ציג לייגט זיך נישט אויפן שכל{{הערה|שם=פוקס}}. | אין א האנט-געשריבענע הגדה פון 15'טן אדער 16'טן יארהונדערט ערשיינט דער חד גדיא מיט פארשידענע טוישן אין נוסח; צווישן אנדערע, הייבט זיך עס אן מיט א מייז וואס עסט דעם ציג, און דער קאץ עסט דעם מייז{{הערה|{{אוצר החכמה|א. מ. הברמן|מחניים|200537|ירושלים, תש"ל זייט 140|כותרת=חד גדיא|כרך=נה|עמוד=140}}}}. א דריטע ווערסיע טרעפט מען אין א האנט-געשריבענער פראווענסער סידור פון 13'טן יארהונדערט, וואו דער הונט איז דער וואס עסט דעם ציג, און אנשטאט דער שוחט קומט א שטריק וואס בינדט דעם קו, א מייז וואס בייסט דעם שטריק, און קאץ וואס עסט דאס מייז. מנחם צבי פוקס שילדערט די השתלשלות פון דער פיוט ווי פאלגנד: די אריגינעלע ווערסיע איז ווי אין דער פראווענסער סידור, שפעטער האט מען אריבערגערוקט דעם מייז און קאץ צום אנהייב און צוגעלייגט ביים ענדע א שוחט, מלאך המוות און הקדוש ברוך הוא כדי צו געבן דעם פיוט א פאסיגע אידישע תוכן. צום לעצט האט מען ארויסגענומען דעם מייז, ווייל אז א מייז זאל עסן א ציג לייגט זיך נישט אויפן שכל{{הערה|שם=פוקס}}. | ||
| שורה 50: | שורה 50: | ||
==ביים סדר נאכט== | ==ביים סדר נאכט== | ||
רבי ידידיה טיאה ווייל שרייבט אז מען האט געטראפן דעם פיוט אין בית המדרש פון דער רוקח, און מען האט קובע געווען עס צו זאגן פסח ביינאכט{{הערה|שם=ווייל | רבי ידידיה טיאה ווייל שרייבט אז מען האט געטראפן דעם פיוט אין בית המדרש פון דער רוקח, און מען האט קובע געווען עס צו זאגן פסח ביינאכט{{הערה|שם=ווייל}}. פון אנדערע מפרשים איז משמע אז עס איז דירעקט נתחבר געווארן צו זאגן ביים סדר{{הערה|ווי אין: {{אוצר החכמה|רבי מרדכי מקאליש|מאמר מרדכי|146867|דירנפורט, תקנ"ד}}}}. | ||
דער שייכות צום סדר ווערט ערקלערט אויף פארשידענע וועגן. לויט טייל מפרשים, איז דער טעם אויסצודרוקן בענקשאפט נאך די צייטן פון [[בית המקדש]], ווען מען האט מקריב געווען דעם [[קרבן פסח]]{{הערה|שם=ווייל}}{{הערה|שם=חתם}}. אנדערע, וואס טייטשן דעם פיוט על דרך ה[[מוסר]], זאגן אז עס איז כדי מען זאל נישט קומען צו קלות ראש נאכן סדר וואו מען האט געגעסן און געטרינקען{{הערה|שם=הורוויץ}}. טייל זאגן אז וויבאלד מען וועט זיין נייגעריג צו דערגיין פשט פון דעם חידה, וועט מען דורך דעם ממילא עוסק זיין אין [[סיפור יציאת מצרים]]{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי מרדכי מקאליש|מאמר מרדכי|146867|דירנפורט, תקכ"ד|ללא}}}}. עס זענען דא וואס זאגן אז עס איז א [[לחש]] קעגן [[עין הרע]] וואס קען קומען פון די [[מלאך|מלאכים]], וואס זיי זענען מקנא די מדריגות פון די אידן ביים סדר{{הערה|רבי נפתלי צבי מראפשיץ, געברענגט אין: {{אוצר החכמה|ישכר דב פרידמאן|יד שלום|198077|ניו יארק, תשע"ו, זייט קפט|עמוד=191}}}}. | דער שייכות צום סדר ווערט ערקלערט אויף פארשידענע וועגן. לויט טייל מפרשים, איז דער טעם אויסצודרוקן בענקשאפט נאך די צייטן פון [[בית המקדש]], ווען מען האט מקריב געווען דעם [[קרבן פסח]]{{הערה|שם=ווייל}}{{הערה|שם=חתם}}. אנדערע, וואס טייטשן דעם פיוט על דרך ה[[מוסר]], זאגן אז עס איז כדי מען זאל נישט קומען צו קלות ראש נאכן סדר וואו מען האט געגעסן און געטרינקען{{הערה|שם=הורוויץ}}. טייל זאגן אז וויבאלד מען וועט זיין נייגעריג צו דערגיין פשט פון דעם חידה, וועט מען דורך דעם ממילא עוסק זיין אין [[סיפור יציאת מצרים]]{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי מרדכי מקאליש|מאמר מרדכי|146867|דירנפורט, תקכ"ד|ללא}}}}. עס זענען דא וואס זאגן אז עס איז א [[לחש]] קעגן [[עין הרע]] וואס קען קומען פון די [[מלאך|מלאכים]], וואס זיי זענען מקנא די מדריגות פון די אידן ביים סדר{{הערה|רבי נפתלי צבי מראפשיץ, געברענגט אין: {{אוצר החכמה|ישכר דב פרידמאן|יד שלום|198077|ניו יארק, תשע"ו, זייט קפט|עמוד=191}}}}. | ||
| שורה 60: | שורה 60: | ||
פילע פירושים זענען געזאגט געווארן אויף דעם פיוט. געוויסע זענען מסביר אז דער פיוט שפעט פון די גוים וואס דינען אפגעטער, און ברענגט ארויס אז יעדער באשעפעניש האט א שוואכקייט און א צווייטע קען אים בייקומען - נאר דער באשעפער איז שטערקער פון אלעם{{הערה|געברענגט אין: {{אוצר החכמה|2=אוצר מפרשי ההגדה|3=157081|4=מוסד ירושלים, תשס"ח, זייט 381 הערה 3|עמוד=388}}}}. דער געדאנק איז געבויט אויף א מדרש, וואס שילדערט א דיאלאג צווישן [[אברהם]] און [[נמרוד]] וואס לויפט אויף דער גאנג פון חד גדיא:{{ציטוט|אמר ליה נסגוד לנורא, אמר ליה אברהם ונסגוד למיא דמטפין נורא, אמר ליה נמרוד נסגוד למיא, אמר ליה אם כן נסגוד לעננא דטעין מיא, אמר ליה נסגוד לעננא, אמר ליה אם כן נסגוד לרוחא דמבדר עננא, אמר ליה נסגוד לרוחא, אמר ליה ונסגוד לבר אינשא דסביל רוחא|בראשית רבה פרשה לח פסקא יג}} | פילע פירושים זענען געזאגט געווארן אויף דעם פיוט. געוויסע זענען מסביר אז דער פיוט שפעט פון די גוים וואס דינען אפגעטער, און ברענגט ארויס אז יעדער באשעפעניש האט א שוואכקייט און א צווייטע קען אים בייקומען - נאר דער באשעפער איז שטערקער פון אלעם{{הערה|געברענגט אין: {{אוצר החכמה|2=אוצר מפרשי ההגדה|3=157081|4=מוסד ירושלים, תשס"ח, זייט 381 הערה 3|עמוד=388}}}}. דער געדאנק איז געבויט אויף א מדרש, וואס שילדערט א דיאלאג צווישן [[אברהם]] און [[נמרוד]] וואס לויפט אויף דער גאנג פון חד גדיא:{{ציטוט|אמר ליה נסגוד לנורא, אמר ליה אברהם ונסגוד למיא דמטפין נורא, אמר ליה נמרוד נסגוד למיא, אמר ליה אם כן נסגוד לעננא דטעין מיא, אמר ליה נסגוד לעננא, אמר ליה אם כן נסגוד לרוחא דמבדר עננא, אמר ליה נסגוד לרוחא, אמר ליה ונסגוד לבר אינשא דסביל רוחא|בראשית רבה פרשה לח פסקא יג}} | ||
א מערהייט פון די מפרשים טייטשן אריין דערין די [[אידישע היסטאריע|היסטאריע פון כלל ישראל]] אין גלות ביז משיח'ס טאג. דער ציג איז [[כלל ישראל]], און די פיגורן דורכאויס דעם פיוט סימבאליזירן די מלכויות וואס ווארפן אום איינער דעם צווייטן{{הערה|{{אוצר החכמה||אחיות אחידן|141173|אמסטערדאם, תקכ"ב|ללא}}; {{אוצר החכמה|רבי מרדכי מקאליש|מאמר מרדכי|146867|דירנפורט, תקכ"ד|ללא}} אין די הקדמה; {{אוצר החכמה|רבי משה אברהם אבלי|גדי מקולס|149961|אלטונא, תק"ל|ללא}}; {{אוצר החכמה|רבי יהונתן אייבשיץ|מאמר יהונתן|143610|לבוב, תרכ"ב|ללא}}; {{אוצר החכמה|רבי יחזקאל קאצנעלענבויגן|מים יחזקאל|16020|פורציק, תקמ"ו, דף לד עמוד א|ללא|עמוד=115}}; {{אוצר | א מערהייט פון די מפרשים טייטשן אריין דערין די [[אידישע היסטאריע|היסטאריע פון כלל ישראל]] אין גלות ביז משיח'ס טאג. דער ציג איז [[כלל ישראל]], און די פיגורן דורכאויס דעם פיוט סימבאליזירן די מלכויות וואס ווארפן אום איינער דעם צווייטן{{הערה|{{אוצר החכמה||אחיות אחידן|141173|אמסטערדאם, תקכ"ב|ללא}}; {{אוצר החכמה|רבי מרדכי מקאליש|מאמר מרדכי|146867|דירנפורט, תקכ"ד|ללא}} אין די הקדמה; {{אוצר החכמה|רבי משה אברהם אבלי|גדי מקולס|149961|אלטונא, תק"ל|ללא}}; {{אוצר החכמה|רבי יהונתן אייבשיץ|מאמר יהונתן|143610|לבוב, תרכ"ב|ללא}}; {{אוצר החכמה|רבי יחזקאל קאצנעלענבויגן|מים יחזקאל|16020|פורציק, תקמ"ו, דף לד עמוד א|ללא|עמוד=115}}; {{אוצר הספרים היהודי|הגדה של פסח (מעשה נסים)/נרצה/חד גדיא|[[רבי יעקב לורבערבוים]] פון ליסא, הגדה של פסח '''מעשה נסים'''}} {{אוצר החכמה|רבי נתנאל חיים פאפע|מגיד מישרים על הגדה של פסח|51628|ירושלים, תר"ס|ללא|עמוד=63}}; און פילע נאך}}. די פעלקער זענען געווענליך: [[בבל]], [[פרס]], [[יוון]] און [[רומי]]; און אין טייל פירושים אויך [[מצרים]], [[איסלאם]] און [[קריסטנטום]]. דער אקס איז על פי רוב [[משיח בן יוסף]], דער שוחט איז ארמילס/[[גוג ומגוג]] וואס וועט אים אומברענגען, דער מלאך המוות איז די מגיפה קעגן די רשעים, און דערנאך קומט די ענדגילטיגע מלוכה פון באשעפער. | ||
אין אנדערע פירושים קאנצענטרירט זיך דער פיוט ארום די געשעענישן אין די [[תורה]], און באזונדער ביים [[דור המדבר]]{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי דוד מהילס|מגן דוד|192206|תק"ה|ללא}}; {{אוצר החכמה|רבי מרדכי מקאליש|מאמר מרדכי|146867|דירנפורט, תקכ"ד|ללא}} אין זיין צווייטע מהלך; {{אוצר החכמה|יהודה יודל אנגל|אמרי בינה|9284|אלטונא, תקל"ט|ללא}}; {{אוצר החכמה|רבי אריב ליב|נחמד ונעים|147150|אמסטערדאם, תקנ"ז|ללא}}; {{אוצר החכמה|רבי צבי הירש הערשמאן|מקרא קודש|151640|פראג, תקפ"ז|ללא}}; {{אוצר החכמה|רבי אהרן תאומים|מטה אהרן|629230|פרנקפורט דמיין, ת"ע, דף עא עמוד א|עמוד=142}}}}, דעקנדיג: [[ברכות יעקב]], [[מכירת יוסף]], [[משה רבינו]], [[חטא העגל]], [[מי מריבה]], פטירה פון [[נדב און אביהוא]] און דאס גלייכן. אנדערע פירושים הייבן אן ביי די געשעענישן פון די תורה, אבער גייען ווייטער ביז משיח'ס טאג; אנשטאט אריינטייטשן דערין די מלכויות, ווערט דערין אריינגעטייטשט פארשידענע מצבים ביי כלל ישראל: דער חורבן, [[אנשי כנסת הגדולה]], [[שנאת חנם]], און אזוי ווייטער{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי יהודה לייב מהאמבורג|מלא פי הגדי|147349|אלטונא, תקל"ו|ללא}}; {{אוצר החכמה|רבי אליהו מווילנא|הגדה של פסח עם פירוש ר"י גיקטליא והגר"א|170334|גראדנא, תקס"ה|עמוד=35|ללא}}}}. [[רבי יוסף זכריה שטערן]] טייטשט דעם פיוט אלס משל צו די געשעענישן אין מלכות ישראל, ווי די קעניגן פון די [[מלכי ישראל|זיבן דינאסטיעס]] ווארפן זיך אום איינער דעם אנדערן{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי יוסף זכריה שטערן|ביאור זכר יהוסף על הגדת פסח|26013|ווילנא, תרנ"ט|עמוד=59}}}}. | אין אנדערע פירושים קאנצענטרירט זיך דער פיוט ארום די געשעענישן אין די [[תורה]], און באזונדער ביים [[דור המדבר]]{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי דוד מהילס|מגן דוד|192206|תק"ה|ללא}}; {{אוצר החכמה|רבי מרדכי מקאליש|מאמר מרדכי|146867|דירנפורט, תקכ"ד|ללא}} אין זיין צווייטע מהלך; {{אוצר החכמה|יהודה יודל אנגל|אמרי בינה|9284|אלטונא, תקל"ט|ללא}}; {{אוצר החכמה|רבי אריב ליב|נחמד ונעים|147150|אמסטערדאם, תקנ"ז|ללא}}; {{אוצר החכמה|רבי צבי הירש הערשמאן|מקרא קודש|151640|פראג, תקפ"ז|ללא}}; {{אוצר החכמה|רבי אהרן תאומים|מטה אהרן|629230|פרנקפורט דמיין, ת"ע, דף עא עמוד א|עמוד=142}}}}, דעקנדיג: [[ברכות יעקב]], [[מכירת יוסף]], [[משה רבינו]], [[חטא העגל]], [[מי מריבה]], פטירה פון [[נדב און אביהוא]] און דאס גלייכן. אנדערע פירושים הייבן אן ביי די געשעענישן פון די תורה, אבער גייען ווייטער ביז משיח'ס טאג; אנשטאט אריינטייטשן דערין די מלכויות, ווערט דערין אריינגעטייטשט פארשידענע מצבים ביי כלל ישראל: דער חורבן, [[אנשי כנסת הגדולה]], [[שנאת חנם]], און אזוי ווייטער{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי יהודה לייב מהאמבורג|מלא פי הגדי|147349|אלטונא, תקל"ו|ללא}}; {{אוצר החכמה|רבי אליהו מווילנא|הגדה של פסח עם פירוש ר"י גיקטליא והגר"א|170334|גראדנא, תקס"ה|עמוד=35|ללא}}}}. [[רבי יוסף זכריה שטערן]] טייטשט דעם פיוט אלס משל צו די געשעענישן אין מלכות ישראל, ווי די קעניגן פון די [[מלכי ישראל|זיבן דינאסטיעס]] ווארפן זיך אום איינער דעם אנדערן{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי יוסף זכריה שטערן|ביאור זכר יהוסף על הגדת פסח|26013|ווילנא, תרנ"ט|עמוד=59}}}}. | ||