אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:מגילת אסתר"

1,237 בייטן אראפגענומען ,  פֿאַר 2 יאָר
קיין רעדאגירונג באמערקונג
(פארברייטערט)
אין תקציר עריכה
שורה 35: שורה 35:
ווען מרדכי דערוויסט זיך פונעם גזירה, צערייסט ער זיינע קליידער, טוט אָן א זאַק און לייגט אש אויפ'ן קאפ, און גייט ארום אין די גאסן מיט א געוואלד ביזן קעניגליכן טויער. די גזירה קומט דערווייל אן צו די איבריגע אידן אין די פערסישן אימפעריע, און זיי הייבן אויך אָן פאסטן און טרויערן. די באדינערקעס דערציילן אסתר און זי שיקט קליידער צו איבערטון מרדכי, אבער מרדכי זאגט אפ. אסתר באפעלט הֲתָך, איינער פון קעניג'ס הערן, צו נאכפרעגן וואס גייט פאָר. מרדכי דערצייט אים אלעס וואס קומט פאר, און ווי המן טוט ווירקן ביים קעניג מיט געלט צו אומברענגען די אידן. ער געט איבער פאר התך'ן דעם אפיציעלן דאקומענט וואס רופט צו הרג'ענען די אידן ער זאל עס ווייזן פאר אסתר, און גלייכצייטיג איר באפעלן צו גיין זיך איינבעטן ביי אחשורוש צו אפזאגן די גזירה. צום ערשט וויל אסתר נישט, ווייל פאר'ן גיין צום קעניג אָן אַן איינלאדונג, ווייסט יעדער, באקומט מען טויט שטראף, אבער נאך אסאך בעטן און סטראַשן שטימט אסתר צו, און בעט צו איינזאמלען אלע שושן'ע אידן צו פאסטן פאר דריי טעג און נעכט, צוזאמען מיט איר און אירע מוידן.
ווען מרדכי דערוויסט זיך פונעם גזירה, צערייסט ער זיינע קליידער, טוט אָן א זאַק און לייגט אש אויפ'ן קאפ, און גייט ארום אין די גאסן מיט א געוואלד ביזן קעניגליכן טויער. די גזירה קומט דערווייל אן צו די איבריגע אידן אין די פערסישן אימפעריע, און זיי הייבן אויך אָן פאסטן און טרויערן. די באדינערקעס דערציילן אסתר און זי שיקט קליידער צו איבערטון מרדכי, אבער מרדכי זאגט אפ. אסתר באפעלט הֲתָך, איינער פון קעניג'ס הערן, צו נאכפרעגן וואס גייט פאָר. מרדכי דערצייט אים אלעס וואס קומט פאר, און ווי המן טוט ווירקן ביים קעניג מיט געלט צו אומברענגען די אידן. ער געט איבער פאר התך'ן דעם אפיציעלן דאקומענט וואס רופט צו הרג'ענען די אידן ער זאל עס ווייזן פאר אסתר, און גלייכצייטיג איר באפעלן צו גיין זיך איינבעטן ביי אחשורוש צו אפזאגן די גזירה. צום ערשט וויל אסתר נישט, ווייל פאר'ן גיין צום קעניג אָן אַן איינלאדונג, ווייסט יעדער, באקומט מען טויט שטראף, אבער נאך אסאך בעטן און סטראַשן שטימט אסתר צו, און בעט צו איינזאמלען אלע שושן'ע אידן צו פאסטן פאר דריי טעג און נעכט, צוזאמען מיט איר און אירע מוידן.


אחשורוש נעמט אויף אסתר און אסתר בעט אחשורוש צו קומען פאר א סעודה מיט המן. ביים סעודה בעט אסתר נאכאמאל אחשורוש צו קומען פאר נאך א סעודה מיט המן אויף מארגנס. המן קערט זיך אהיים צופרידן נאכן ערשטע סעודה, אבער באגעגענט זיך מיט מרדכי וואס וויל זיך נישט בוקן צו איהם ווערט ער אויפגערעגט. מיט די עצה פון זרש זיין ווייב און ליבהאבער, גרייט ער צו א בוים פון פופציג איילן הויך צו אויפהענגען מרדכי אויף דעם ווי שנעלער איינמאל אחשורוש געט איהם רשות.
אחשורוש נעמט אויף אסתר און אסתר בעט אחשורוש צו קומען פאר א סעודה מיט המן. ביים סעודה בעט אסתר פון אחשורוש צו קומען פאר נאך א סעודה מיט המן אויף מארגנס. המן קערט זיך אהיים צופרידן נאכן ערשטע סעודה, אבער באגעגענט זיך מיט מרדכי וואס וויל זיך נישט בוקן צו איהם ווערט ער אויפגערעגט. מיט די עצה פון זיין ווייב זרש און זיינע ליבהאבער, גרייט ער צו א בוים פון פופציג איילן הויך צו אויפהענגען מרדכי דעם קומענדיגן אינדערפרי.


=== מרדכי'ס כבוד און המן'ס דערנידערונג ===
=== מרדכי'ס כבוד און המן'ס דערנידערונג ===
יענע נאכט האט אחשורוש נישט געקענט איינשלאפן, האט ער גערופן זיין באדינער צו איהם פארליינען אינעם "ספר דברי ימים" פון פרס. די ספר האט זיך אויפגעמישט פון זיך אליין צו די מעשה פון בגתן און תרש, אחשורוש פארלאנגט אז מען זאל באצאלן מרדכי פארן ראטעווען זיין לעבן, אחשורוש זוכט איינער פון זיינע מינערסטארן צו זיך שואל עצה זיין ווי אזוי צו באלוינען מרדכי, המן איז דארט געוועהן צו פרעגן רשות צו אויפהענגען מרדכי, אחשורוש פרעגט המן ווי אזוי מען קען באלוינען איינער וואס דארף ווערן באלוינט אן דערמאנן מרדכי'ס נאמען. המן מיינט אז מען רעדט פון איהם, הייבט ער אן צו אויסרעכן א סעריע פון אויסערווענדליכע באלוינעגען: מען זאל אן טוהן פאר יענעם מאן די קעניגליכן קליידער, ארוים רייטן מיטן קעניגליכן פערד ארוים די גאסן פון שטאט דורך א מיניסטאר פון קעניג, און ער זאל אויס רופן: "ככה ייעשה לאיש אשר המלך חפץ ביקרו" - אזוי טוט מען פארן מענטש וואס די קעניג וויל באלוינן. אחשורוש האט ליב המן עצה און באפעלט המן דאס צו טוהן פאר מרדכי, אז ער אליין זאל ארום פירן מרדכי אין די גאסן פון די שטאט. חז"ל דערציילן אונז אז ווען המן האט ארוים געפירט מרדכי האט המן טאכטער געמיינט אז איר טאטע איז אויפן פערד און מרדכי פירט די פערד, האט זי אויסגעגאסן די בית הכסא מיסט אויף דער וואס פירט דער פערד, נאך ווי וואס זי איז באוויסטיג געווארן אז עס איז איר טאטע וואס פירט די פערד, האט זי ארויפ געפאלן פון הויז און געשטראבען. המן איז געגאנגען זיך אפרעדעט צו זיין פאמיליע און צו זיין באדינערס אויף דער דערנידערונג וואס מען האט איהם דערנידערט, האבן זיי איהם געענפערט: "אִם מִזֶּרַע הַיְּהוּדִים מָרְדֳּכַי אֲשֶׁר הַחִלּוֹתָ לִנְפֹּל לְפָנָיו לֹא תוּכַל לוֹ כִּי נָפוֹל תִּפּוֹל לְפָנָיו".
יענע נאכט קען אחשורוש נישט איינשלאפן און ער זאגט צו פאָרליינען פאַר אים אינעם מעמוארן בוך. די ספר מישט זיך אויף צו די מעשה פון בגתן און תרש, און אחשורוש פארלאנגט אז מען זאל באצאלן מרדכי פארן ראטעווען זיין לעבן. המן קומט אריין מיט'ן פלאן צו זאגן פאר'ן קעניג צו אויפהענגען מרדכי. אחשורוש פרעגט המן וואס זאח מען טון צו איינער וואס דער קעניג וויל באערן. המן מיינט אז מען רעדט פון איהם, רעכנט ער אויס א סעריע פון אויסערווענדליכע באערונגען: מען זאל אנטון פאר יענעם די קעניגליכע קליידער, ארום רייטן מיטן קעניגליכן פערד ארום די גאסן פון שטאט דורך א מיניסטאר פון קעניג, און ער זאל אויסרופן: "אזוי טוט מען פארן מענטש וואס דער קעניג וויל זיין ערע". אחשורוש באפעלט המן אז ער זאל שנעל אליין אויספירן וואס ער האט פארגעשלאגן מיט מרדכי. נאכן ענדיגן ארומפירן מרדכי, איילט זיך המן אהיים קלאגנדיג און מיט א צוגעדעקט קאָפּ, און דערציילט זיין ווייב און זיינע ליבהאבער אלעס וואס האט אים געטראפן, זיי ענטפערן אים: "אויב איז ער א איד דער מרדכי וועסטו פאַלן פאר אים". זיי האלטן נאך אינמיטן רעדן און די סריסים קומען צויאגן המן צום משתה וואס אסתר האט געמאכט.


=== ביטול הגזירה ===
=== ביטול הגזירה ===
קוים וואס המן האט זיך געקענט אומקערן אהיים פון דער דערנידערונג האט מען איהם געיאגט צו דער צווייטער סעודה וואס אסתר האט איהם איינגעלאדענט ביים ערשטע סעודה. ביים סעודה פרעגט אחשורוש אסתר צום דריטען מאל וואס איז אירע געבעט און זאגט צו, צו געבן ביז אן האלבע קעניגרייך פאר איר, אסתר בעט אחשורוש צו ראטעווען אירעלעבן און אירע פאלק לעבן. אחשורוש פארשטייט נישט וואס זי וויל און פרעגט זי צו עקלערן אירעווערטער. אסתר אנפלעקט אירע אפשטאם און געוויזן אויף המן: כ"אִישׁ צַר וְאוֹיֵב, הָמָן הָרָע הַזֶּה". אחשורוש שטייט אויף גערעגט און גייט ארויס צום גארטן, המן פרובירט אויס צונוצן די צייט איבערבעטן אסתר און פאלט צו פיס פונעם אסתר בעט פונקט אין די צייט וואס אחשורוש קערט זיך צוריק, וואס מאכט אחשורוש נאך מער אויפגערעגט. פונקט דענמאלטס געפינט זיך חרבונה איינע פון אחשורוש ראטגעבערס, און ווייזט אן פאר אחשורוש המן בוים וואס ער האט צוגעגרייט אויפצוהענגן מרדכי. די קעניג באפעלט אויפן פלאץ צו אויפהענגן המן אויפן זעלבן בוים "על ששלח ידו ביהודים" און נאר נאכדעם איז ער געווארן רוהיג.
ביים סעודה פרעגט אחשורוש אסתר צום דריטען מאל וואס איז אירע געבעט און זאגט צו, צו געבן ביז אן האלבע קעניגרייך פאר איר, אסתר בעט אחשורוש צו ראטעווען אירעלעבן און אירע פאלק לעבן. אחשורוש פארשטייט נישט וואס זי וויל און פרעגט זי צו עקלערן אירעווערטער. אסתר אנפלעקט אירע אפשטאם און געוויזן אויף המן: כ"אִישׁ צַר וְאוֹיֵב, הָמָן הָרָע הַזֶּה". אחשורוש שטייט אויף גערעגט און גייט ארויס צום גארטן, המן פרובירט אויס צונוצן די צייט איבערבעטן אסתר און פאלט צו פיס פונעם אסתר בעט פונקט אין די צייט וואס אחשורוש קערט זיך צוריק, וואס מאכט אחשורוש נאך מער אויפגערעגט. פונקט דענמאלטס געפינט זיך חרבונה איינע פון אחשורוש ראטגעבערס, און ווייזט אן פאר אחשורוש המן בוים וואס ער האט צוגעגרייט אויפצוהענגן מרדכי. די קעניג באפעלט אויפן פלאץ צו אויפהענגן המן אויפן זעלבן בוים "על ששלח ידו ביהודים" און נאר נאכדעם איז ער געווארן רוהיג.


די קעניג געט פאר אסתר די הויז פון המן, ווען עס ווערט באוויסט צו איהם די נאנטקייט פון מרדכי צו אסתר, האט די קעניג איהם געגעבו זיין קעניגליכן רינגל אויף די דרייצענטע טאג פון חודש אדר, אויף וואס ביז דענמאלטס איז עס געוועהן ביי המן. אסתר שטעלט מרדכי אלס אויפזעהער אויף המן הויז און בעט אחשורוש צוריק ציען פון די גזירות וואס זענען שוין ארויס געשיקט אינעם פערסישע אימפעריע. אחשורוש ענפערט אז פאר דאס וואס המן האט געוואלט הרג'ענען אלע אידן זאל מען איהם אויפהענגען אויף א בוים. נאר נאך וואס די קעניגליכן באפעהל איז ארויסגעשיקט וואס איז גשריבן און גע'חתמט אינעם נאמען פונעם קעניג, קען מען נישט צוריק ציען פונעם גזירה. אחשורוש שטעלט פאר אז אנשטאט'ס צו מבטל זיין די גזירה קען מען איבער שרייבן די געזעצן פונעם גזירה. און אריין שרייבן אינעם גזירה אז די אידן מעגן זיך באשיצן פונעם פיינט וואס ווילן זיי הרג'ענען. די רשות צו שרייבן וואס זיי ווילן האט אחשורוש געגעבן פאר מרדכי און אסתר צו שרייבן צו די אידן אינעם נאמען, באפעהל און חתימה פונעם קעניג. און אזוי איז געטוהן געווארן, די געזעצן וואס זענען געשריבן געווארן אין דריי און צוואנציג'סטן טאג אין חודש סיון וואס האט גוזר געוועהן צו הרג'ענען אלע אידן אינעם באשטימטע טאג די דרייצענטע פון אדר, מער ווי דריי פערטל יאָר איידער די טאָג פון אויספירן די גזירה, איז נישט מבוטל געווארן. נאר מען האט איבערגעמאכט די געזעצן, עס איז געשריבן געווארן (אבער נישט ארויסגשיקט ביזן דרייצענטע פון אדר) נייע באפעהלען אז די אידן מעגן זיך באשיצן פון זייערע פיינט.
די קעניג געט פאר אסתר די הויז פון המן, ווען עס ווערט באוויסט צו איהם די נאנטקייט פון מרדכי צו אסתר, האט די קעניג איהם געגעבו זיין קעניגליכן רינגל אויף די דרייצענטע טאג פון חודש אדר, אויף וואס ביז דענמאלטס איז עס געוועהן ביי המן. אסתר שטעלט מרדכי אלס אויפזעהער אויף המן הויז און בעט אחשורוש צוריק ציען פון די גזירות וואס זענען שוין ארויס געשיקט אינעם פערסישע אימפעריע. אחשורוש ענפערט אז פאר דאס וואס המן האט געוואלט הרג'ענען אלע אידן זאל מען איהם אויפהענגען אויף א בוים. נאר נאך וואס די קעניגליכן באפעהל איז ארויסגעשיקט וואס איז גשריבן און גע'חתמט אינעם נאמען פונעם קעניג, קען מען נישט צוריק ציען פונעם גזירה. אחשורוש שטעלט פאר אז אנשטאט'ס צו מבטל זיין די גזירה קען מען איבער שרייבן די געזעצן פונעם גזירה. און אריין שרייבן אינעם גזירה אז די אידן מעגן זיך באשיצן פונעם פיינט וואס ווילן זיי הרג'ענען. די רשות צו שרייבן וואס זיי ווילן האט אחשורוש געגעבן פאר מרדכי און אסתר צו שרייבן צו די אידן אינעם נאמען, באפעהל און חתימה פונעם קעניג. און אזוי איז געטוהן געווארן, די געזעצן וואס זענען געשריבן געווארן אין דריי און צוואנציג'סטן טאג אין חודש סיון וואס האט גוזר געוועהן צו הרג'ענען אלע אידן אינעם באשטימטע טאג די דרייצענטע פון אדר, מער ווי דריי פערטל יאָר איידער די טאָג פון אויספירן די גזירה, איז נישט מבוטל געווארן. נאר מען האט איבערגעמאכט די געזעצן, עס איז געשריבן געווארן (אבער נישט ארויסגשיקט ביזן דרייצענטע פון אדר) נייע באפעהלען אז די אידן מעגן זיך באשיצן פון זייערע פיינט.