רוי:פאהאד בין אבדול אזיז

פאהאד בין אבדול אזיז

5'טער קעניג פון סאודי אראביע 13 יוני 1982 – 1 אויגוסט 2005 → כאלעד, קעניג פון סאודי אבדאללא בין אַבד אל-עאזיז א-סעוד ←

פאהאד בין אבדול אזיז (6טן מערץ 1921 - 1טן אויגוסט 2005) איז געווען דער קעניג און פרעמיער מיניסטער פון סאודי אראביע. ער איז געווען איינער פון 37 קינדער פון זיין טאטן, דער גרינדער פון דעם סאודיע קעניגרייך. ער איז געווען דער פערטער זון איבערצונעמען דאס קעניגרייך נאך זיין טאטנ'ס טויט און א פינפטער ברודער האט אים איבערגענומען נאך זיין טויט.

ביאגראפיע

פאהאד איז געבוירן אין 1921 צו זיין פאטער אבדול אזיז, דער ערשטער קעניג פון דער מאדערנער סאודיע אראביע, און האט געלערנט אין א ספעציעלער שולע וועלכע זיין טאטע האט געגרינדעט פאר די מיטגלידער פון דער קעניגליכער פאמיליע וואו מען האט זיי געלערנט וועגן איסלאם און די מאכט און פירערשאפט פון דעם קעניגרייך. ווען פאהאד איז אלט געווען ניין יאר האט ער מיטגעהאלטן וויאזוי זיין טאטע ווערט געקרוינט קעניג פון סאודיע אראביע נאכדעם וואס דאס לאנד איז געווארן זעלבסטשטענדיג פון דער בריטישער אימפעריע אין דעם היסטארישן אפמאך פון דזשעדא. פאהאד האט אין די יונגע יארן נישט געהאט קיין אינטערעסע אין די קעניגרייך און האט זיך ארומגעדרייט אין אייראפע צו מאכן א לעבן מיט מיליאנען דאלארן אין טאש וועלכע ער האט באקומען פון זיין טאטענ'ס מלוכה. אינדערצווישן איז זיין טאטע געשטארבן און זיין עלטערער ברודער פייסעל איז געווארן קעניג.

ביי די 25 יאר איז ער איינגעלאדענט געווארן דורך זיין ברודער דער קעניג וועלכער האט אים צוגעזאגט א צוקונפט אין די מאנארכיע אויב ער לאזט אפ זיין שוואוילטאג לעבן. ער האט באלד באקומען א פאסטן און א יאר דערויף איז ער געווען דער סאודיע אראביע שליח אין דער ערשטער עפענונג סעסיע פון דער אלגעמיינער פארזאמלונג פון די פאראייניגטע פעלקער אין ניו יארק אין 1945. אין 1953 איז ער באשטימט געווארן דורך זיין ברודער אלס דער ערציאונג'ס מיניסטער. נאך עטליכע יאר איז ער דערהויבן געווארן אלס דער אינערן מיניסטער און נאך עטליכע יאר שפעטער איז ער שוין געווען דער דריטער אין אמט אלס דער צווייטער דעפיוטי מיניסטער.

פעיסאל איז אומגעבראכט געווארן אין 1975 (אן אינערליכע פאמיליע קרוגעריי) און זיין ברודער כאליד איז געווארן קעניג און פאהאד איז געווארן דער צווייטער אין ראנג אלס קרוין פרינץ און דעפיוטי פרעמיער מיניסטער. (עס איז געווען אן עלטערער ברודער אין די פאמיליע וועלכער האט זיך אנטזאגט פון די מאנארכיע). ווען כאליד איז געשטארבן אין 982' איז פאהאד אויטאמאטיש געווארן קעניג און האט גענומען זיין האלבן ברודער, אבדולא, אלס קרוין פרינץ. פאהאד'ס פירערשאפט האט אנגעהאלטן ביז אין 95' ווען ער האט געליטן א שווערע פראפלעקסיע און האט אפיציעל איבערגעגבן די פירערשאפט פאר אבדולא אבער ער איז פארבליבן קעניג אין זיין רעדערשטול.

כאטש זיין צוריקקער צו די מאנארכיע איז אלעס געווען א דאנק זיין עלטערער ברודער פעיסאל האט אבער פאהאד אים פיינט געהאט זיין גאנץ לעבן וויבאלד זיין ברודער האט אים פארשעמט פאר הונדערטער אנוועזנדע ווען ער האט אים געלאזט ווארטן איבער א שטונדע אין זייט פון זיין בענקל ווען פאהאד האט זיך מיט אים באגעגענט אין ריאד. טייל סאודיע אראביער זענען נאך היינט ביי דער מיינונג אז פאהאד איז גאנץ מעגליך געווען פארמישט אין דעם טויט פון זיין ברודער אלס נקמה פאר זיין פארשעמונג.

עס איז אנגענומען אז פאהאד'ס יונגע יארן אלס א פרייער יונג האט אים גאר געהאלפן אין זיין סוקסעספולן קעניגרייך וויבאלד ער האט זיך געלערנט צו פארברענגן מיט מענטשן און רעדן צו יעדן, א מעלה מיט וועלכע ער איז געווען באוואוסט אלס קעניג. ער האט געקענט האלטן א שמועס מיט יעדן פירער פון סיי וועלכן לאנד אפילו ער האט יענעם נישט געקענט פון בעפאר. לויט אומאפיציעלע שאצונגען האט פאהאד פארמאגט א פערזענליכע רייכטום פון 18 ביליאן דאלאר.

דיפלאמאטיע

פאהאד איז באוואוסט געווען מיט זיינע נאנטע באציאונגן מיט די מערב וועלט און ספעציעל די פאראייניגטע שטאטן און בריטאניע, וועלכע האבן געקויפט דאס מערסטע נאפט און האבן אויך גענוצט זיין נאנטשאפט פאר פאליטישע צוועקן. פאהאד איז געווען א שטארקער פירער וועלכער האט פארשטאנען וויאזוי צו באלאנסירן זיין נאנטשאפט מיט די מערב וועלט און זיין געטריישאפט צו זיין איסלאמישן לאנד.

פאהאד האט באלד גענומען אן אנדערע צוגאנג צו די מערב וועלט ווי זיינע פארגייער. זיין ברודער פעיסאל האט געברענט קעגן מדינת ישראל און נאך די זעקסטאגיקע מלחמה ווען ער האט זיך דערוואוסט אז מדינת ישראל האט געווינען האט ער דאס נישט אויסגעהאלטן און לויט ווי זיינע נאנטע געהילפן האבן געזאגט, האט ער מער קיינמאל נישט ארויס געוויזן א שמייכל אויף זיין געזיכט. אין 973' האט זיין ברודער אנגעפירט די אויל עמבארגא אויף די פאראייניגטע שטאטן אלס נקמה פאר איר הילף צו מדינת ישראל דורכאויס די יום כיפור מלחמה. אויך זיין עלעטערע ברודער כאליד איז געווען פארביסן קעגן די מערב וועלט כאטש ער האט דאס נישט אזוי שטארק ארויסגעוויזן.

פאהאד האט צו אלעמענ'ס וואונדער גענומען א נייעם צוגאנג אבער האט דאך געוואוסט וויאזוי צו באלאנסירן זיין נאנטשאפט צו די מערב וועלט און דאך בלייבן אנגענומען צווישן די איסלאמישע. ער האט געבויט א רייע מעטשעטן און געגעבן אסאך געלט פאר איסלאמישע ארגאניזאציעס.

נאך בעפאר ער איז געווען קעניג האט ער גענוצט זיין דיפלאמאטיע צו ענדיגן די לאנג פארצויגענע בלוטיגע לבנון ברודער קריג און האט באוויזן זיי צוזאמענצוברענגן צום פארהאנדלונג'ס טיש אין די שטאט טייף, און אונטערשרייבן די טייף אפמאך. אין די ענדע 70'גער יארן האט ער נאכאנאנד געגעבן שטיצע צו איראק ביי די אויסברעכונג פון די איראן-איראק מלחמה. אין 1981, איין יאר בעפאר ער איז געווארן קעניג, האט ער אנגעהויבן ארבעטן אויף א שלום צווישן מדינת ישראל און די פאלעסטינער, א שריט וועלכע האט דערשטוינט די סאודיע איינוואוינער.

אבער דער מכה בפטיש איז געקומען אין 91' נאך איראק'ס אינוואזיע אין קאוועיט ווען ער האט געמאכט א געוואגטן באשלוס אריינצולאזן די אמעריקאנער כוחות אין זיין לאנד צו קעמפן קעגן איראק. ער איז קריטיקירט געווארן און געסטראשעט געווארן אבער ער האט זיך נישט דערשראקן פון קיינעם און איבערגעטאן דעם זעלבן שפיל ביי די צווייטע קריג אין איראק. ווען די אמעריקאנער כוחות האבן געלאנדעט אין סאודיע אראביע האט פאהאד געזאגט זיין פאלק אז זיין לאנד וועט קעמפן אינאיינעם קעגן איראק און זייער אנוועזנהייט וועט זיין צייטווייליג. ווען די קריג איז פאראיבער איז אבער אמעריקע נאך נישט אזוי שנעל אנטלאפן פון סאודיע אראביע און די קריטיק איז געווארן גרויס. אין 96' האט א באמבע אויפגעריסן אין אן אמעריקאנער באזע אינעם מדבר וועלכע האט אומגעברענגט 19.

אבער דאס אריינלאזן די אמעריקאנער כוחות אויף די פארהייליגטע אראבישע ערד איז נאך א קליינע עבירה קעגן איסלאם וואו די קעניגרייך'ס באטייליגונג אין דעם קאמף קעגן טעראריזם. ווי עס הייסט איז אל-קאידא גאר געגרינדעט געווארן נאך די ערשטע גאלף קריג ווען דער מייסטער טעראריסטישער פירער, אסאמא בין לאדען, א סאודיע געבוירענער, האט באשלאסן צו נעמען נקמה פון אמעריקע פאר'ן באטראטן אירע הייליגע ערד. בין לאדען האט עטליכע מאל געשוואוירן אז ער וועט ארויספירן די אמעריקאנער מיליטער פון סאודיע אראביע אבער ער האט דאס קיינמאל נישט אויסגעפירט און אנשטאט באשלאסן נקמה צו נעמען פון אמעריקע. עס האט לאנג געדויערט אבער בין לאדען האט נישט פארגעסן זיין ציל און האט אנגעגרייפט אמעריקאנער אינטערעסן אין אויסלאנד אין עטליכע אטאקעס אין די 90'גער יארן.

אמעריקע האט אין די פרידליכע צייטן שוואך רעאגירט צו אל קאידא און די טעראריסטישע ארגאניזאציע האט זיך געשטארקט אונטער די אויגן פון אמעריקאנער אויסשפיר אגענטורן. מען האט פארזען און פארזען און דערנאך איז געקומען די ענדגילטיגע אטאקע אין וועלכע 15 פון די היידזשעקער זענען געווען סאודיע געבוירענע.

אל-קאידא האט קיינמאל נאך נישט פרובירט נקמה נעמען פון דעם קעניגריך דירעקט נאר ענדערש פרובירט אטאקירן די מערב וועלט. קיין מיליטערישער פראנט איז טאקע נישט פאראן צווישן אל קאידא און די סאודיע מאנארכיע אבער א קריג מיט ווערטער גייט אן אויף א גרויסער פארנעם און עס איז גאנץ מעגליך אז אל קאידא וועט עווענטועל פרובירן אטאקירן די קעניגרייך.

די סאודיע מאנארכיע האט גאר געהאלפן קעמפן קעגן אל קאידא אין די ערשטע יארן נאך די סעפטעמבער 11 אטאקעס און האט צוזאמענגעשטעלט א ליסטע פון 26 סאודיע טעראריסטן וועלכע האבן געהאט א טייל אין די אטאקעס. ביז 3 יאר זענען 23 פון די ליסטע געווען פארכאפט אדער אומגעברענגט.

זיין טויט און זיין נאכפאלגער

פאהאד איז געשטארבן אום 1טן אויגוסט 2005 און זיין ברודער אבדולא איז באלד געווארן קעניג. אין פאקט איז ער שוין געווען פירער איבער 5 יאר זינט זיין האלבן ברודער האט צוליב זיינע קראנקהייטן מער נישט געקענט פארנעמען די פאראנטווארטליכקייטן.

דער בלאט קומט פון יידיש-וויקיפעדיע.
אריגינעלער בלאט • ערלויבעניש cc-by-sa 3.0.

דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!