אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:פאראייניגטע קעניגרייך"

קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
ק
החלפת טקסט – "פאראייניק" ב־"פאראייניג"
ק (החלפת טקסט – "פאראייניקטע" ב־"פאראייניגטע")
ק (החלפת טקסט – "פאראייניק" ב־"פאראייניג")
שורה 35: שורה 35:
דאס פאראייניגטע קעניגרייך האט א גוטע עקאנאמיע, א סאפיסטיקירטע טעכנאלאגיע, און צום וויכטיקסטן איז עס א לאנד פון שלום און פרייהייט. בכלל ווערט עס פאררעכנט אלס הויך סטאנדארט לאנד צו וווינען.
דאס פאראייניגטע קעניגרייך האט א גוטע עקאנאמיע, א סאפיסטיקירטע טעכנאלאגיע, און צום וויכטיקסטן איז עס א לאנד פון שלום און פרייהייט. בכלל ווערט עס פאררעכנט אלס הויך סטאנדארט לאנד צו וווינען.


א סך לענדער פון דער וועלט זענען אין די פארגאנגענהייט באאיינפלוסט געווארן פון דער בריטישער געשיכטע און קולטור. מיט יעדן פארבייגייענדיקן יאר ווערט ענגליש נענטער און נענטער צו ווערן דער וועלטס שפראך פאר געלערנטע מענטשן אזויווי לאטיין איז אמאל געווען. די סיבה דערפון איז די שטארקע פארשפרייטונג פון דער בריטישער אימפעריע אין די פארגאנגענע דריי דורות. אין אנהייב פון די 1900ער יארן (ווערט גערופן מיטן נאמען "דער 20סטער יארהונדערט") איז א דריטל פון דער וועלטס באפעלקערונג און א דריטל פון דער וועלטס לאנד אויבערפלאך געווען קאנטראלירט אין עפעס א וועג דורכן פאראייניקטן קעניגרייך. א סך לענדער האבן באקומען זעק מיט אימיגראנטן און זענען אנטוויקלט געווארן, ווי מען פלעגט עס דעמאלט רופן, אין טעכטער לענדער. די קאלאניעס (יישובים) האבן זיך עווענטועל פארמירט אייגענע רעגירונגן און זיך פארזעלבסשטענדיקט אלס דאמיניעס (ממשלות). למשל קאנאדע, אויסטראליע, און ניו זילאנד האבן פונקט אזא צושטאנד באקומען.
א סך לענדער פון דער וועלט זענען אין די פארגאנגענהייט באאיינפלוסט געווארן פון דער בריטישער געשיכטע און קולטור. מיט יעדן פארבייגייענדיקן יאר ווערט ענגליש נענטער און נענטער צו ווערן דער וועלטס שפראך פאר געלערנטע מענטשן אזויווי לאטיין איז אמאל געווען. די סיבה דערפון איז די שטארקע פארשפרייטונג פון דער בריטישער אימפעריע אין די פארגאנגענע דריי דורות. אין אנהייב פון די 1900ער יארן (ווערט גערופן מיטן נאמען "דער 20סטער יארהונדערט") איז א דריטל פון דער וועלטס באפעלקערונג און א דריטל פון דער וועלטס לאנד אויבערפלאך געווען קאנטראלירט אין עפעס א וועג דורכן פאראייניגטן קעניגרייך. א סך לענדער האבן באקומען זעק מיט אימיגראנטן און זענען אנטוויקלט געווארן, ווי מען פלעגט עס דעמאלט רופן, אין טעכטער לענדער. די קאלאניעס (יישובים) האבן זיך עווענטועל פארמירט אייגענע רעגירונגן און זיך פארזעלבסשטענדיקט אלס דאמיניעס (ממשלות). למשל קאנאדע, אויסטראליע, און ניו זילאנד האבן פונקט אזא צושטאנד באקומען.


דאס פאראייניגטע קעניגרייך איז געווען א פירנדער [[מיטגלידשטאט פונעם אייראפעישן פארבאנד|מיטגלידשטאַט]] פונעם [[אייראפעישער פארבאנד]] און זיין פארגייער, די [[אייראפעישע עקאנאמישע געמיינדע]], זייט 1973. אום 23סטן יוני 2016 אבער, אין א רעפערענדום וועגן דעם לאנד'ס מיטגלידערשאפט אינעם אייראפעישן פארבאנד, האבן 51.9% געוויילט אז מ'זאל ארויסגיין, און עס איז טאקע ארויס אין יאר 2020.
דאס פאראייניגטע קעניגרייך איז געווען א פירנדער [[מיטגלידשטאט פונעם אייראפעישן פארבאנד|מיטגלידשטאַט]] פונעם [[אייראפעישער פארבאנד]] און זיין פארגייער, די [[אייראפעישע עקאנאמישע געמיינדע]], זייט 1973. אום 23סטן יוני 2016 אבער, אין א רעפערענדום וועגן דעם לאנד'ס מיטגלידערשאפט אינעם אייראפעישן פארבאנד, האבן 51.9% געוויילט אז מ'זאל ארויסגיין, און עס איז טאקע ארויס אין יאר 2020.
שורה 69: שורה 69:
== געשיכטע ==
== געשיכטע ==


פאר א לאנגער צייט איז [[אינדיע]] געווען די וויכטיקסטע קאלאניע אין דער בריטישער אימפעריע, אבער נאך א לענגערע אנטי־קאלאניעל געפעכט מיטן פאראייניקטן קעניגרייך איז איר געלונגען צו ווערן אן אומאפהענגיקע דעמאקראטיע. די בריטישע אימפעריע האט א מאל אריינגענומען גרויסע טיילן פון צפון, מערב, און מזרח אפריקע. וויכטיקע טיילן פון אזיע, ווי האנג קאנג, און א גרויסע צאל אינדזלען אינעם [[פאציפישער אקעאן|שטילן אקעאן]]. היינט צו טאג זענען ס'רוב פון די דערמאנטע ערטער אומאפהענגיק אבער א טייל דערפון האלטן נאך אן א סך בריטישע געזעצן, אינסטיטוציעס, און מינהגים.
פאר א לאנגער צייט איז [[אינדיע]] געווען די וויכטיקסטע קאלאניע אין דער בריטישער אימפעריע, אבער נאך א לענגערע אנטי־קאלאניעל געפעכט מיטן פאראייניגטן קעניגרייך איז איר געלונגען צו ווערן אן אומאפהענגיקע דעמאקראטיע. די בריטישע אימפעריע האט א מאל אריינגענומען גרויסע טיילן פון צפון, מערב, און מזרח אפריקע. וויכטיקע טיילן פון אזיע, ווי האנג קאנג, און א גרויסע צאל אינדזלען אינעם [[פאציפישער אקעאן|שטילן אקעאן]]. היינט צו טאג זענען ס'רוב פון די דערמאנטע ערטער אומאפהענגיק אבער א טייל דערפון האלטן נאך אן א סך בריטישע געזעצן, אינסטיטוציעס, און מינהגים.


אינטרעסאנט אז מערערע לענדער וואס זענען קיין מאל נישט געווען אונטער בריטישער הערשאפט האבן אויסגעקליבן איר פארלאמענטארישע רעגירונג סיסטעם, וואס טייטש אז דער נידעריקער טייל פונעם פארלימענט, וואס ווערט גערופן הויז אף קאמאנס, געבן די לעגיסלאטיווע קראפטן. די הויז אף קאמאנס דערוויילט א טשיף עקזעקיוטיוו, וועלכער איז דער פרעמיער-מיניסטער. דער פרעמיער-מיניסטער וויילט זיך אליין אויס ווער פונעם קאמאנס זאל אריינגענומען ווערן אין דעם קאבינעט און אזוי אויך דערוויילט ער זיך אליין זיינע יועצים. אין אנדערע ווערטער מיינט דאס אז די עקזעקיוטיוו איז נישט אפגעטיילט פון די לעגיסלאטור.
אינטרעסאנט אז מערערע לענדער וואס זענען קיין מאל נישט געווען אונטער בריטישער הערשאפט האבן אויסגעקליבן איר פארלאמענטארישע רעגירונג סיסטעם, וואס טייטש אז דער נידעריקער טייל פונעם פארלימענט, וואס ווערט גערופן הויז אף קאמאנס, געבן די לעגיסלאטיווע קראפטן. די הויז אף קאמאנס דערוויילט א טשיף עקזעקיוטיוו, וועלכער איז דער פרעמיער-מיניסטער. דער פרעמיער-מיניסטער וויילט זיך אליין אויס ווער פונעם קאמאנס זאל אריינגענומען ווערן אין דעם קאבינעט און אזוי אויך דערוויילט ער זיך אליין זיינע יועצים. אין אנדערע ווערטער מיינט דאס אז די עקזעקיוטיוו איז נישט אפגעטיילט פון די לעגיסלאטור.


דאס פאראייניגטע קעניגרייך איז געווען איינער פון די גרעסטע פיאנערן אין עקאנאמישע ענינים. די ערשטע [[אינדוסטריעלע רעוואלוציע]] [די רעזולטאט פון א סך פונדאמענטאלע בייטונגען וואס האבן טראנספארמירט אגריקולטור עקענאמיעס אין אינדוסטריעלע. די ערשטע טויש איז געווען פראדוקציע. מערערע זאכן וואס זענען טראדיציאנעל פאבריצירט געווארן אין היימען און אין קליינע ווארשטאטן האבן אנגעהויבן פאבריצירט ווערן אין פאבריקן] איז פארגעקומען אינעם פאראייניקטן קעניגרייך אין די 18טן און 19טן יארהונדערטער און האט געפירט צו דער אנטוויקלונג פון דער וועלטס ערשטער געזעלשאפט דאמינירטע דורך א מיטל קלאס. בריטאניע איז געווען דאס ערשטע לאנד אין דער וועלט וואו מער פון א העלפט פון אירע איינוווינערס האבן געוווינט אין די שטעט. גיכע עקאנאמישע אנטוויקלונג און וועלטס האנדל האבן געמאכט בריטאניע דאס רייכסטע לאנד דורכאויס דער הערשאפט פון [[קעניגין וויקטאריע]].{{הערה|קעניגין וויקטאריע האט געוועלטיקט אויף דער בריטישער אימפעריע אין אירע בעסטע יארן פון 1837 ביז 1901. איר הערשפאט איז געווען די לענגסטע פון יעדער מאנארכיע אין דער בריטישער געשיכטע ביז איר צייט (די היינטיגע קעניגין [[עליזאבעט די צווייטע]] קעניגט שוין לענגער ווי וויקטאריע) און איז באצייכנט געווארן אלס די וויקטאריאנישע תקופה}} א לאנגע צייט פאר און נאך דער אינדוסטריעלער רעוואלוציע איז לאנדאן געווען דער צענטער פון דער וועלטס קאפיטאליזם. נאך היינט איז ער איינער פון די וויכטיקסטע ביזנעס און פינאנציעלע צענטערס אין דער גארער וועלט.
דאס פאראייניגטע קעניגרייך איז געווען איינער פון די גרעסטע פיאנערן אין עקאנאמישע ענינים. די ערשטע [[אינדוסטריעלע רעוואלוציע]] [די רעזולטאט פון א סך פונדאמענטאלע בייטונגען וואס האבן טראנספארמירט אגריקולטור עקענאמיעס אין אינדוסטריעלע. די ערשטע טויש איז געווען פראדוקציע. מערערע זאכן וואס זענען טראדיציאנעל פאבריצירט געווארן אין היימען און אין קליינע ווארשטאטן האבן אנגעהויבן פאבריצירט ווערן אין פאבריקן] איז פארגעקומען אינעם פאראייניגטן קעניגרייך אין די 18טן און 19טן יארהונדערטער און האט געפירט צו דער אנטוויקלונג פון דער וועלטס ערשטער געזעלשאפט דאמינירטע דורך א מיטל קלאס. בריטאניע איז געווען דאס ערשטע לאנד אין דער וועלט וואו מער פון א העלפט פון אירע איינוווינערס האבן געוווינט אין די שטעט. גיכע עקאנאמישע אנטוויקלונג און וועלטס האנדל האבן געמאכט בריטאניע דאס רייכסטע לאנד דורכאויס דער הערשאפט פון [[קעניגין וויקטאריע]].{{הערה|קעניגין וויקטאריע האט געוועלטיקט אויף דער בריטישער אימפעריע אין אירע בעסטע יארן פון 1837 ביז 1901. איר הערשפאט איז געווען די לענגסטע פון יעדער מאנארכיע אין דער בריטישער געשיכטע ביז איר צייט (די היינטיגע קעניגין [[עליזאבעט די צווייטע]] קעניגט שוין לענגער ווי וויקטאריע) און איז באצייכנט געווארן אלס די וויקטאריאנישע תקופה}} א לאנגע צייט פאר און נאך דער אינדוסטריעלער רעוואלוציע איז לאנדאן געווען דער צענטער פון דער וועלטס קאפיטאליזם. נאך היינט איז ער איינער פון די וויכטיקסטע ביזנעס און פינאנציעלע צענטערס אין דער גארער וועלט.


== גרייס ==
== גרייס ==
שורה 85: שורה 85:
== געאגראפישע באשטאנדטיילן און גרענעצן ==
== געאגראפישע באשטאנדטיילן און גרענעצן ==


דאס פאראייניגטע קעניגרייך גרענעצט זיך אויף דרום מיטן [[ענגלישער קאנאל]] (דער ענגלישער קאנאל טיילט אפ צווישן דעם פאראייניקטן קעניגרייך און [[פראנקרייך]]. עס איז א שמאלער און לאנגער ים), וועלכער טיילט איר אפ פונעם [[אייראפע]]ישן [[קאנטינענט]]. אויף מזרח, גרענעצט עס זיך מיטן צפון [[ים]] (אן ארעם פונעם [[אטלאנטיק]]), און אויף מערב מיטן [[אירישער ים|אירישן ים]] און דעם אטלאנטיק. דעם פאראייניקטן קעניגרייכס איינציגסטע לאנד גרעניץ מיט אן אנדערן לאנד איז צווישן צפון אירלאנד און [[אירלאנד]].
דאס פאראייניגטע קעניגרייך גרענעצט זיך אויף דרום מיטן [[ענגלישער קאנאל]] (דער ענגלישער קאנאל טיילט אפ צווישן דעם פאראייניגטן קעניגרייך און [[פראנקרייך]]. עס איז א שמאלער און לאנגער ים), וועלכער טיילט איר אפ פונעם [[אייראפע]]ישן [[קאנטינענט]]. אויף מזרח, גרענעצט עס זיך מיטן צפון [[ים]] (אן ארעם פונעם [[אטלאנטיק]]), און אויף מערב מיטן [[אירישער ים|אירישן ים]] און דעם אטלאנטיק. דעם פאראייניגטן קעניגרייכס איינציגסטע לאנד גרעניץ מיט אן אנדערן לאנד איז צווישן צפון אירלאנד און [[אירלאנד]].


[[ענגלאנד]] איז די גרעסטע, מערסט באקאנטסטע, און רייכסטע אפטיילונג פון דעם פאראייניקטן קעניגרייך. עס נעמט אויף 50,352 קוואדראט מייל (130,410 קילאמעטער) פון דאס פאראייניגטע קעניגרייך'ס סך-הכל 94,251 קוואדראט מייל (244,110 קילאמעטער). די געגנט פון סקאטלענד איז 30,420 קוואדראט מייל (78,790 קילאמעטער), וויילז נעמט אויף 8,020 קוואדראט מייל(20,760 קילאמעטער), און צפון אירלאנד נעמט אויף 5,470 קוואדראט מייל (14,160 קילאמעטער). דאס מיינט אז ענגלאנד נעמט אויף 53.4 פראצענט פון דעם פאראייניקטן קעניגרייך, סקאטלענד 32.3 פראצענט, וויילז 8.5 פראצענט, און צפון אירלאנד 5.8 פראצענט.
[[ענגלאנד]] איז די גרעסטע, מערסט באקאנטסטע, און רייכסטע אפטיילונג פון דעם פאראייניגטן קעניגרייך. עס נעמט אויף 50,352 קוואדראט מייל (130,410 קילאמעטער) פון דאס פאראייניגטע קעניגרייך'ס סך-הכל 94,251 קוואדראט מייל (244,110 קילאמעטער). די געגנט פון סקאטלענד איז 30,420 קוואדראט מייל (78,790 קילאמעטער), וויילז נעמט אויף 8,020 קוואדראט מייל(20,760 קילאמעטער), און צפון אירלאנד נעמט אויף 5,470 קוואדראט מייל (14,160 קילאמעטער). דאס מיינט אז ענגלאנד נעמט אויף 53.4 פראצענט פון דעם פאראייניגטן קעניגרייך, סקאטלענד 32.3 פראצענט, וויילז 8.5 פראצענט, און צפון אירלאנד 5.8 פראצענט.


דאס פאראייניגטע קעניגרייך אנטהאלט אין זיך א סך קליינע אינדזלען. צווישן זיי איז די איילענד אף ווייט, ענגליסעי, סילי, העברידעס, ארקני איילענד, און שעטלענד אייילענדס.
דאס פאראייניגטע קעניגרייך אנטהאלט אין זיך א סך קליינע אינדזלען. צווישן זיי איז די איילענד אף ווייט, ענגליסעי, סילי, העברידעס, ארקני איילענד, און שעטלענד אייילענדס.


מיט א קורצן בליק:
מיט א קורצן בליק:
דער [[אינזל פון ווייט]] געפינט זיך אינעם ענגלישן קאנאל אויף דרום פון דעם מפאראייניקטן קעניגרייך. דאס אינדזל ציט צו א סך טוריסטן, ווייל דער וועטער איז געוויינטעך מילד און זוניק. דעם אינדזלס הויפט חיונה קומט פון עירקרעפט פאבריצירונג וועלכע גייט שוין אן דארט פון פאר דער [[צווייטע וועלט מלחמה|צווייטער וועלט-מלחמה]]. [[ענגלסי]] געפינט זיך אינעם אירישן ים, האט א סך געליטן פון אלע בריטישע מלחמות.
דער [[אינזל פון ווייט]] געפינט זיך אינעם ענגלישן קאנאל אויף דרום פון דעם מפאראייניגטן קעניגרייך. דאס אינדזל ציט צו א סך טוריסטן, ווייל דער וועטער איז געוויינטעך מילד און זוניק. דעם אינדזלס הויפט חיונה קומט פון עירקרעפט פאבריצירונג וועלכע גייט שוין אן דארט פון פאר דער [[צווייטע וועלט מלחמה|צווייטער וועלט-מלחמה]]. [[ענגלסי]] געפינט זיך אינעם אירישן ים, האט א סך געליטן פון אלע בריטישע מלחמות.


סילי, געפינט זיך אינעם אטלאנטישן אקעאן, איז באמת צענדליקער קליינע אינדזלען און גרויסע שטיינער אין א צוזאמענגענומענעם שטח. אינגאנצן פינף פון די אינדזלען זענען באוווינט מיט קנאפע 3,000 מענטשן. זיי פלאנצן בלומען און גרינסן וועלכע זיי שיקן צום מארק קיין לאנדאן.
סילי, געפינט זיך אינעם אטלאנטישן אקעאן, איז באמת צענדליקער קליינע אינדזלען און גרויסע שטיינער אין א צוזאמענגענומענעם שטח. אינגאנצן פינף פון די אינדזלען זענען באוווינט מיט קנאפע 3,000 מענטשן. זיי פלאנצן בלומען און גרינסן וועלכע זיי שיקן צום מארק קיין לאנדאן.

נאוויגאציע מעניו