בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "היינטיק" ב־"היינטיג"
ק (החלפת טקסט – "דזשיימס" ב־"דזשעימס") |
ק (החלפת טקסט – "היינטיק" ב־"היינטיג") |
||
| שורה 53: | שורה 53: | ||
=== היסטארישע געאגראפיע === | === היסטארישע געאגראפיע === | ||
היסטארישע געאגראפיע איז דער צווייג פון געאגראפיע וואס פארשט פארשידענע געביטן ווי דער מענטש האט געווירקט אויף דער סביבה אין דער פארגאנגענהייט, אדער אנדערש ארויסגערעדט: אלץ וואס מענטשלעכע געאגראפיע שטודירט היינט אבער אין די פארגאנגענע יארן. | היסטארישע געאגראפיע איז דער צווייג פון געאגראפיע וואס פארשט פארשידענע געביטן ווי דער מענטש האט געווירקט אויף דער סביבה אין דער פארגאנגענהייט, אדער אנדערש ארויסגערעדט: אלץ וואס מענטשלעכע געאגראפיע שטודירט היינט אבער אין די פארגאנגענע יארן. | ||
למשל, איינער פון די קלאסישע געביטן אין געאגראפישער היסטאריע פארשט ווי די קולטורן און געזעלשאפטן האבן זיך אנטוויקלט אריבער דער וועלט און וויאזוי זיי זענען ארויסגעוואקסן אין זייער | למשל, איינער פון די קלאסישע געביטן אין געאגראפישער היסטאריע פארשט ווי די קולטורן און געזעלשאפטן האבן זיך אנטוויקלט אריבער דער וועלט און וויאזוי זיי זענען ארויסגעוואקסן אין זייער היינטיגער פארעם. | ||
אויספארשן דעם אייבערפלאך איז איינע פון די וויכטיקע געצייג אין דעם צווייג, ווייל אזוי קען מען בעסער פארשטיין דעם איינפלוס פון מענטשן אויף זייער סביבה; די הויפט מיטלען אין היסטארישע־געאגראפישער פארשונג זענען דאקומענטן, וואס געפינען זיך אין ארכיוון, וואס דורך זיי טוט מען אנטפלעקן די געזעלשאפטלעכע־פאליטישע־עקאנאמישע פראצעסן וואס האבן געשאפן די אמאליקע לאנדשאפטן. | אויספארשן דעם אייבערפלאך איז איינע פון די וויכטיקע געצייג אין דעם צווייג, ווייל אזוי קען מען בעסער פארשטיין דעם איינפלוס פון מענטשן אויף זייער סביבה; די הויפט מיטלען אין היסטארישע־געאגראפישער פארשונג זענען דאקומענטן, וואס געפינען זיך אין ארכיוון, וואס דורך זיי טוט מען אנטפלעקן די געזעלשאפטלעכע־פאליטישע־עקאנאמישע פראצעסן וואס האבן געשאפן די אמאליקע לאנדשאפטן. | ||
| שורה 91: | שורה 91: | ||
נאך דער ענדע פון דער [[רוימישע אימפעריע|רוימישער אימפעריע]] האבן די מוסולמענער געאגראפן געשאפן פרטימדיקע מאפעס פון דער וועלט, און האבן פארטייטשט די געאגראפישע ביכער פון די אוראלט גריכן און רוימער. | נאך דער ענדע פון דער [[רוימישע אימפעריע|רוימישער אימפעריע]] האבן די מוסולמענער געאגראפן געשאפן פרטימדיקע מאפעס פון דער וועלט, און האבן פארטייטשט די געאגראפישע ביכער פון די אוראלט גריכן און רוימער. | ||
[[אל-בירוני]] האט אנטוויקלט טעכניקן צו מעסטן די הייך פון [[בארג|בערג]] און די טיף פון [[טאל]]ן. ער האט געחשבונט דעם ארומנעם פון דער ערד גאנץ גענוי, נאענט צו דער | [[אל-בירוני]] האט אנטוויקלט טעכניקן צו מעסטן די הייך פון [[בארג|בערג]] און די טיף פון [[טאל]]ן. ער האט געחשבונט דעם ארומנעם פון דער ערד גאנץ גענוי, נאענט צו דער היינטיגער אפשאצונג פון דער ערד'ס ארומנעם. זיין אפשאץ פון 6,339.9 ק"מ פאר דער ערד'ס [[ראדיוס]] איז זייער נאענט צום היינטיגן ווערט פון 6,356.7 ק"מ. ביז זיינע צייטן האט געמאסטן די ערד דורך מעסטן די זון גלייכצייטיק פון צוויי ערטער, אבער דאס גיט נישט קיין גענויע רעזולטאטן, אל-בירוני האט אנטוויקלט א נייעם מעטאד פון טריגאנאמעטרישע חשבונות, באזירט אויפן ווינקל צווישן א [[פלוין]] און דעם שפיץ פון א [[בארג]], וואס געט א מער גענויעם מאס פון דער ערד'ס ארומנעם, און איין מענטש קען דאס מאכן אליין. | ||
אינעם 15טן יארהונדערט האט אנגעהויבן די [[תקופה פון אנטדעקונג]], ווען מען האט אנטפלעקט א סך נייע לענדער. די באריכטן פון די אויספארשונגען וואס [[מארקא פאלא]], [[קריסטאפער קאלאמבוס|קאלאמבוס]] און [[דזשעימס קוק]] האבן אוועקגגעשטעלט פעסטע יסודות פאר געאגראפיע. א וויכטיקער פראבלעם פאר אויספארשער און געאגראפן איז געווען וויאזוי אוועקצושטעלן די מערידיאן און גארטל ליניע פון א געוויסער לאקאציע. די גארטל ליניע האט מען שוין געלייזט, אבער דער מערידיאן איז געווען א שווערער פראבלעם, סיי וואו זאל זיין דער נול מערידיאן, סיי וויאזוי מ'קען דערגיין דעם מערידיאן פון א לאקאציע. [[דזשאן העריסאן]] האט געלייזט דעם צווייטן פראבלעם אין 1760 מיט זיין H4 כראנאמעטער, א גענויער זייגער מיט וואס קען שטענדיק וויסן די צייט אין א באשטימטן פלאץ, און די צייט וואו מען געפינט זיך ווייסט מען לויט דער זון, ממילא די אונטערשייד לאזט וויסן דעם מערידיאן. דעם נול מערידיאן פראגע האט מען נאר געלייזט אין 1884 ווען די אינטערנאציאנאלע מערידיאן קאנפערענץ האט באשלאסן אז דער [[גריניטש מערידיאן]] זאל זיין דער נול מערידיאן. | אינעם 15טן יארהונדערט האט אנגעהויבן די [[תקופה פון אנטדעקונג]], ווען מען האט אנטפלעקט א סך נייע לענדער. די באריכטן פון די אויספארשונגען וואס [[מארקא פאלא]], [[קריסטאפער קאלאמבוס|קאלאמבוס]] און [[דזשעימס קוק]] האבן אוועקגגעשטעלט פעסטע יסודות פאר געאגראפיע. א וויכטיקער פראבלעם פאר אויספארשער און געאגראפן איז געווען וויאזוי אוועקצושטעלן די מערידיאן און גארטל ליניע פון א געוויסער לאקאציע. די גארטל ליניע האט מען שוין געלייזט, אבער דער מערידיאן איז געווען א שווערער פראבלעם, סיי וואו זאל זיין דער נול מערידיאן, סיי וויאזוי מ'קען דערגיין דעם מערידיאן פון א לאקאציע. [[דזשאן העריסאן]] האט געלייזט דעם צווייטן פראבלעם אין 1760 מיט זיין H4 כראנאמעטער, א גענויער זייגער מיט וואס קען שטענדיק וויסן די צייט אין א באשטימטן פלאץ, און די צייט וואו מען געפינט זיך ווייסט מען לויט דער זון, ממילא די אונטערשייד לאזט וויסן דעם מערידיאן. דעם נול מערידיאן פראגע האט מען נאר געלייזט אין 1884 ווען די אינטערנאציאנאלע מערידיאן קאנפערענץ האט באשלאסן אז דער [[גריניטש מערידיאן]] זאל זיין דער נול מערידיאן. | ||