אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:פאראייניגטע קעניגרייך"

'''דאס פאראייניגטע קעניגרייך פון גרױסבריטאַניע און צפון אירלאנד''' ({{שפראך-en|United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland}}), אפט גערופן אין קורצן דאס '''פאַראײניגטע קעניגרײך''' (''United Kingdom'') ,איז א קאנסטיטוציאנאלע מאנארכיע אין צפון-מערב אייראפע.

[[גרויסבריטאניע]] איז דער גרעסטער [[אינזל]] פון דעם געזעמל פון אינזלען, אדער [[ארכיפעלאג]], באקאנט אלס די בריטישע אינזלען. [[ענגלאנד]] איז די גרעסטע און מערסט באקאנטע אפטיילונג פון דעם אינזל פון גרויס בריטאניע, אויפנעמענדיג די [[דרום]] און [[מזרח]]. [[וויילס]] איז אויף [[מערב]] און [[סקאטלאנד]] אויף [[צפון]]. [[צפון אירלאנד]] געפינט זיך ביים צפון-מזרח ווינקל פון [[אירלאנד]], די צווייט גרעסטע אינזל אין די בריטישע אינזלען. די [[הויפטשטאט]] פון דעם '''פאַראײניגטן קעניגרײך''' איז [[לאנדאן]] וועלכע געפינט זיך מער צו דרום-מזרח פון ענגלאנד.

מען קען פארקירצן דעם נאמען '''פאראייניגטע קעניגרייך פון גרױסבריטאַניע און צפון אירלאנד''' צו '''פאראייניגטע קעניגרייך''', אויף ענגליש אויך '''UK'''. אמאל זאגט מען אויך '''בריטאניע''' פארן לאנד, אבער מען דארף זיין פארזיכטיג ווייל מען זאגט אויך "בריטאניע" פארן אינזל "[[גרויסבריטאניע]]".

די צוויי גרעסטע טייכן זענען דער [[טעמז]] (215 מײַל, 346 ק"מ) און דער [[סעווערן]] (220 מײַל, 354 ק"מ). דער סעווערן פליסט דרום ארויס פון די בערג פון צענטראל וויילז ביז [[בריסטאל]]. דער טעמז פליסט אראפ פון די בערג ביז אריין קיין לאנדאן און ארויס אין דעם [[ענגלישער קאנאל|ענגלישן קאנאל]]. דער טעמז שטעלט צו וואסער פאר לאנדאן און פלעגט אמאל גענוצט ווערן פאר קאמערציאלע פראכט. דער לענגסטער טייך אין [[סקאטלאנד]] איז דער [[טיי טייך]] (117 מייל, 188 ק"מ), אין [[צפון אירלאנד]] דער [[באן טייך]] (76 מייל, 122 ק"מ) און אינגאנצן אין וויילז דער [[טאווי]] (75 מייל, 121 ק"מ).

בריטאניעס ערשטע יידן זענען געקומען פון צפון פראנקרייך אזוי פרי ווי אין 006' נאכדעם וואס פראנקרייך האט אונטערגענומען עטליכע נייע האנדל פאליסיס און האט געשטופט א סך רייכע ביזנעס לייט, צווישן דעם צענדליגער יידן, זיי זאלן זיך אריבערציען קיין ענגלאנד צו אויסברייטערן זייערע ביזנעסער און אזוי ארום פארברייטערן דאס האנדל צווישן ענגלאנד און פראנקרייך.

דאס ביסל יידן האבן זיך נישט שטארק געמערט און האבן געהאט שוועריקייטן מיט זייערע שכנים וועלכע האבן זיי נישט געוואלט אנארקענען און האבן זיי אויסגעטיילט נישט ווייניג צרות. אין משך פון צוויי הונדערט יאר איז די יידישע באפעלקערונג געוואקסן צו נישט מער ווי 4,000. מערערע אומפארצייכנטע בלוט בלבולים זענען ארויפגעלייגט געווארן אויף די יידישע איינוואוינער ביז אין 290' ווען דער דעמאלטדיגער קעניג עדווערד דער ערשטער האט זיך געלאזט איבעררעדן און פארטריבן די גאנצע יידישע באפעלקערונג.

פאר א לאנגער צייט ווייסט מען נישט פון קיין שום איד וואס האט געוואוינט אין בריטאניע ביז פאר בערך דריי הונדערט יאר צוריק ווען מאסן יידישע פאמיליעס האבן זיך אריבערגעצויגן קיין בריטאניע פון פראנקרייך, שפאניע, און פארטוגאל. די יידן האבן אין אנפאנג געהאט היבש שווערע צייטן ביז די צייטן פון די אינערליכע געפעכטן צווישן די מאנארכיע און די פארלאמענט האט אויפגעפלאמט צו א קריג און די פארלאמענט האט איבערגענומען דאס פירערשאפט מיט אליווער קראמוועל אלס פרעמיער מיניסטער. קראמוועל האט געגעבן די יידישע געמיינדע אפיציעלע אנארקענונג און אלע רעכטן.

די ערשטע יידישע קהלות אין בריטאניע זענען געווען ספרדים וועלכע זענען געקומען פון האלאנד. אביסל אשכנזים זענען אויך געקומען פון דייטשלאנד אבער זענען געווען קלענערע גרופעס. אינעם 18טן יאָרהונדערט האבן אנגעהויבן שטראמען אשכנז'ישע יידן פון גאנץ אייראפע. די אשכנזים און ספרדים האבן אין יענע יארן צוזאמען אויפגעשטעלט אן אפיציעלע אידישע באורד אין די רעגירונג וועלכע האט זיך גערופן די "באורד אף דעפיוטיס אף בריטיש דזשאוס". דער ערשטער יידישער פאליטישן אין בריטאניע איז געווען [[ליאנעל דע ראטשילד]] וועלכער האט געוואונען א זיץ אין די הויז אף קאמאנס נאכדעם וואס ער האט א סך צוגעהאלפן צו די אינדוסטריעלער אנטוויקלונג.

די גרעסטע יידישע אימיגראציע קיין בריטאניע איז געווען צווישן די יארן פון 881' און 914'. מען שאצט אז די יידישע באפעלקערונג איז געשטיגן אין די עטלעכע יאר פון 65,000 צו 300,000. אלע יידישע אימיגראנטן האבן געפינען היימען אין די אינערליכע שטעט ווי [[גלאזגא]], [[לידז]], ליווערפול, מאנטשעסטער און לאנדאן. דאס גרינדונג פון ציוניזם האט אין די צייטן בעפאר דער וועלט קריג געברענגט נאך טויזנטער יידן קיין בריטאניע פון ווי מען האט פלאנירט און עווענטועל זיך אויפגעשטעלט די יידישע מדינה.

עס וואוינען היינט צו טאג אין בריטאניע א געשאצטע 300,000 יידן פון דעם א שיינע צאל שמרי תורה ומצוות. די יידן וואוינען אין די גרויסע שטעט אין ענגלאנד אבער ווייניג אין סקאטלאנד, וויילס, און צפון אירלאנד. עס זענען אויך פאראן יידן אויף די ארומיקע בריטישע אינדזלען, רוב פון זיי אויף די [[טשאנעל אינדזלען]].

[[קאטעגאריע:אומבאקוקט]]

[[קאטעגאריע:אויף יידיש]]