בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,358
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "זײַנען" ב־"זענען"
ק (החלפת טקסט – "pר" ב־"פר") |
ק (החלפת טקסט – "זײַנען" ב־"זענען") |
||
| שורה 6: | שורה 6: | ||
פעס איז איצט א פארבאנד פון דריי שטעט. פעס על באַלי - (די ערשטע אלטע שטאָט פון פעס) איז איצט באטראכט: "די גרעסטע אלטע שטאָט אין דער וועלט", געגרינדעט דורך ידריס וו אין 789 אַד אויף די באַנקס פון די פעז טייך . מיט פינף הונדערט יאָר שפּעטער האָט סולטאַנס המלנינים צוגעגעבן קעראַקטעריסטיקס [[ארכיטעקטור|אַרקאַטעקטשער]] שפּאַניש לערערס, פילע פון די אַלט שטאָט, און געבויט Fez El Jadida - (אלטע שטאָט פון Fez II) אַרויס די ווענט. בעשאַס [[20סטער י"ה|די 20 יאָרהונדערט,]] די פראנצויזיש געבויט די מאָדערן פּאַס (וויל נאָבלע) וועגן 2 קילאמעטער מערב. | פעס איז איצט א פארבאנד פון דריי שטעט. פעס על באַלי - (די ערשטע אלטע שטאָט פון פעס) איז איצט באטראכט: "די גרעסטע אלטע שטאָט אין דער וועלט", געגרינדעט דורך ידריס וו אין 789 אַד אויף די באַנקס פון די פעז טייך . מיט פינף הונדערט יאָר שפּעטער האָט סולטאַנס המלנינים צוגעגעבן קעראַקטעריסטיקס [[ארכיטעקטור|אַרקאַטעקטשער]] שפּאַניש לערערס, פילע פון די אַלט שטאָט, און געבויט Fez El Jadida - (אלטע שטאָט פון Fez II) אַרויס די ווענט. בעשאַס [[20סטער י"ה|די 20 יאָרהונדערט,]] די פראנצויזיש געבויט די מאָדערן פּאַס (וויל נאָבלע) וועגן 2 קילאמעטער מערב. | ||
במשך די יארן איז געווען א אידישע געמיינדע אין פעז, און עס איז געווארן וויכטיג ווייל עס איז באוואוינט געווארן דורך גרויסע דענקער און ארבייטער ווי [[רבי יוסף איבן מיגאש]], [[רי"ף|רבי יצחק אלפסי]] (רי"ף) און דער גרויסער דענקער און פאָרמולאַטאָר פון הלכה, [[רמב"ם]]. אין די לעצטע טויזנט יאָר, אמווייניקסטנס דריי מאָל, האָבן מוסולמענער דורכגעפירט וויכטיקע אומרוען קעגן די יידן פון דער שטאָט. אין די ערשטע צוויי פאלן, האָבן טויזנטע אידן מקבר געווען, בעת אין דער לעצטער שכיטע, וואָס איז פאָרגעקומען אין צוואַנציקסטן יאָרהונדערט, זיינען בלויז "צענדליקער מערדער געווען. די איבעריקע ייִדן | במשך די יארן איז געווען א אידישע געמיינדע אין פעז, און עס איז געווארן וויכטיג ווייל עס איז באוואוינט געווארן דורך גרויסע דענקער און ארבייטער ווי [[רבי יוסף איבן מיגאש]], [[רי"ף|רבי יצחק אלפסי]] (רי"ף) און דער גרויסער דענקער און פאָרמולאַטאָר פון הלכה, [[רמב"ם]]. אין די לעצטע טויזנט יאָר, אמווייניקסטנס דריי מאָל, האָבן מוסולמענער דורכגעפירט וויכטיקע אומרוען קעגן די יידן פון דער שטאָט. אין די ערשטע צוויי פאלן, האָבן טויזנטע אידן מקבר געווען, בעת אין דער לעצטער שכיטע, וואָס איז פאָרגעקומען אין צוואַנציקסטן יאָרהונדערט, זיינען בלויז "צענדליקער מערדער געווען. די איבעריקע ייִדן זענען אַנטלאָpן אָדער זענען דעפּאָרטירט געוואָרן. | ||
== אידן אין פעס == | == אידן אין פעס == | ||
| שורה 35: | שורה 35: | ||
אין [[1925|1925 האבן]] די יידן אנגעהויבן וואוינען אין דעם נייעם טייל פון פעז. אין די צענזוס פון 1931 האבן געוואוינט אין פעז 10,496 יידן. בלויז די ארעמע יידן זיינען געבליבן אין מלאך. | אין [[1925|1925 האבן]] די יידן אנגעהויבן וואוינען אין דעם נייעם טייל פון פעז. אין די צענזוס פון 1931 האבן געוואוינט אין פעז 10,496 יידן. בלויז די ארעמע יידן זיינען געבליבן אין מלאך. | ||
אין [[1935]], | אין [[1935]], זענען געווען שולעס פון דער "תלמוד תורה בין הבנים" נעץ פון אינסטיטוציעס, וואָס האָבן געזוכט צו קאָנקורירן מיט דער " [[כל ישראל חברים|קול ישראל העבריים]] " שולע, וואָס איז געגרינדעט געוואָרן אין 1883 און האָט רעזערווירט [[כל ישראל חברים|דערפון]] . אין מאַלאַטש איז געווען אַ שולע פאַר יינגלעך און אַ שולע פאַר גערלז און אין די נייע שטאָט עס איז געווען אַ געמישט שולע. | ||
אין [[1947]] עס זענען געווען 22,484 יידן אין דער קהילה, דאָס נומער כולל יענע וואס געלעבט אַרום די שטאָט. | אין [[1947]] עס זענען געווען 22,484 יידן אין דער קהילה, דאָס נומער כולל יענע וואס געלעבט אַרום די שטאָט. | ||
| שורה 43: | שורה 43: | ||
אין די יארן 1948–1953 זענען ארום 30,000 מאראקאנער יידן [[עליה אין ארץ ישראל|אימיגרירט געווארן קיין ישראל]], און אין 1954/5 - בערך 37,000. די יידן האבן מורא געהאט אז ווען מאראקא וועט ווערן אן אומאפהענגיקע מדינה, וועט זייער סיטואציע פארערגערן, אָבער נאָכן פארדינען איר אומאפהענגיקייט, האט זייער סיטואַציע זיך פארבעסערט, בעת אימיגראַציע קיין ישראל איז געווען באגרעניצט. | אין די יארן 1948–1953 זענען ארום 30,000 מאראקאנער יידן [[עליה אין ארץ ישראל|אימיגרירט געווארן קיין ישראל]], און אין 1954/5 - בערך 37,000. די יידן האבן מורא געהאט אז ווען מאראקא וועט ווערן אן אומאפהענגיקע מדינה, וועט זייער סיטואציע פארערגערן, אָבער נאָכן פארדינען איר אומאפהענגיקייט, האט זייער סיטואַציע זיך פארבעסערט, בעת אימיגראַציע קיין ישראל איז געווען באגרעניצט. | ||
אין [[1951]], נאָך אימיגראַציע קיין ישראל, | אין [[1951]], נאָך אימיגראַציע קיין ישראל, זענען געבליבן 12,648. רוב פון די יידן זענען אימיגרירט קיין ישראל און א מינאריטעט עמיגרירט קיין קאנאדע און פראנקרייך. | ||
אין [[1959|1959 האָט מען]] געמאָנט מאָראָקאַנישע ייִדן צו נעמען ציוניסטישע אַקטיוויטעטן און ייִדן האָבן געליטן פון אנטיסעמיטיזם. אין דעם פּעריאָד, אומגעפער 47,000 יידן ימאַגרייטיד צו ישראל אין 1956-1960. | אין [[1959|1959 האָט מען]] געמאָנט מאָראָקאַנישע ייִדן צו נעמען ציוניסטישע אַקטיוויטעטן און ייִדן האָבן געליטן פון אנטיסעמיטיזם. אין דעם פּעריאָד, אומגעפער 47,000 יידן ימאַגרייטיד צו ישראל אין 1956-1960. | ||