4,450
רעדאגירונגען
ק
−קאַטעגאָריע:אומבאקוקט; +קאַטעגאָריע:עלעמענטארע ארטיקלען צו פארברייטערן דורך HotCat, החלפות (דיגיטלי)
שרגא (שמועס | ביישטייערונגען) ק (החלפת טקסט – "\{\{\#אייגנשאפט\:p\d+\}\}" ב־"") |
ק (−קאַטעגאָריע:אומבאקוקט; +קאַטעגאָריע:עלעמענטארע ארטיקלען צו פארברייטערן דורך HotCat, החלפות (דיגיטלי)) |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
די '''אַריטמעטיק''' (פון [[גריכיש]] | די '''אַריטמעטיק''' (פון [[גריכיש]] [[wikt:en:ἀριθμός#Ancient Greek|ἀριθμός]], ''אַריטמאס'' "[[נומער]]") איז דער עלצטער<ref>{{cite web|title=Mathematics|url=http://www.scienceclarified.com/Ma-Mu/Mathematics.html|publisher=Science Clarified|accessdate={{ר}}23סטן אקטאבער 2012}}</ref> און עלעמענטארסטער צווייג פון [[מאטעמאטיק]], געניצט דורך כמעט יעדן איינעם, פאר ארבעטן פון פשוטן טאג־טעגליכן ציילן ביז פארגעשריטענע [[וויסנשאפט]] און [[האנדל]] חשבונות. זי איז געבויט אויף דער שטודיע פון [[קוואנטיטעט]], ספעציעל ווי דער רעזולטאט פון אפעראציעס וואס קאמבינירן צאלן. אין דער געווענלעכער שפראך, מיינט זי מער פשוטע אייגנקייטן ווען מען ניצט די טראדיציאנעלע [[אפעראציע (מאטעמאטיק)|אפעראציעס]] פון [[צוגאב]], [[אראפנעם]], [[טאפלונג]] און [[צעטיילונג]] מיט קלענערע צאלן. פראפעסיאנעלע [[מאטעמאטיקער]] ניצן אמאל דעם טערמין ''(העכערע) אריטמעטיק''<ref>[[Harold Davenport|Davenport, Harold]], ''The Higher Arithmetic: An Introduction to the Theory of Numbers'' (7th ed.), Cambridge University Press, Cambridge, UK, 1999, ISBN 0-521-63446-6</ref> בנוגע צו פארגעשריטענע רעזולטאטן אין [[נומערן טעאריע]], אבער מ'זאל דאס נישט אויסטוישן מיט [[חשבון]]. | ||
== היסטאריע == | == היסטאריע == | ||
| שורה 9: | שורה 9: | ||
די [[בינארישע סיסטעם]], וואס ניצט נאר צוויי סימבאלן, 0 און 1, איז אנטקוויקלט געווארן אינעם 17טן יארהונדערט דורך [[גאטפריד ווילהעלם לייבניץ|לייבניץ]], אבער זי איז נישט געווארן ברייט געניצט ביז דער אנטוויקלונג פון דיגיטאלישער עלעקטראניק, בעיקר א דאנק צו [[קלאד שאנאן]]. | די [[בינארישע סיסטעם]], וואס ניצט נאר צוויי סימבאלן, 0 און 1, איז אנטקוויקלט געווארן אינעם 17טן יארהונדערט דורך [[גאטפריד ווילהעלם לייבניץ|לייבניץ]], אבער זי איז נישט געווארן ברייט געניצט ביז דער אנטוויקלונג פון דיגיטאלישער עלעקטראניק, בעיקר א דאנק צו [[קלאד שאנאן]]. | ||
== אריטמעטישע אפעראציעס == | == אריטמעטישע אפעראציעס == | ||
{{הויפט ארטיקל|חשבון}} | {{הויפט ארטיקל|חשבון}} | ||
די גרונטלעכע אריטמעטישע אפעראציעס זענען [[צוגאב]], [[אראפנעם]], [[טאפלונג]] און [[צעטיילונג]]. אנדערע אפעראציעס זענען [[פראצענט]], [[קוואדראט ווארצל]]ען, [[מדריגה (מאטעמאטיק)|פאטענץ]] און [[לאגאריטם|לאגאריטמען]]. | די גרונטלעכע אריטמעטישע אפעראציעס זענען [[צוגאב]], [[אראפנעם]], [[טאפלונג]] און [[צעטיילונג]]. אנדערע אפעראציעס זענען [[פראצענט]], [[קוואדראט ווארצל]]ען, [[מדריגה (מאטעמאטיק)|פאטענץ]] און [[לאגאריטם|לאגאריטמען]]. | ||
=== צוגאב (+) === | === צוגאב (+) === | ||
| שורה 23: | שורה 22: | ||
דער [[נייטראלער עלעמענט]] פאר צוגאב איז 0; ד"ה אז מען גיט צו 0 צו נאר וועלכער צאל באקומט מען די זעלבע צאל. | דער [[נייטראלער עלעמענט]] פאר צוגאב איז 0; ד"ה אז מען גיט צו 0 צו נאר וועלכער צאל באקומט מען די זעלבע צאל. | ||
צוגאב פון דער נומער 1 נאכאנאנד איז די גרונטלעכער פארעם פון [[ציילן]]; דער רעזולטאט פון צוגעבן 1 ווערט | צוגאב פון דער נומער 1 נאכאנאנד איז די גרונטלעכער פארעם פון [[ציילן]]; דער רעזולטאט פון צוגעבן 1 ווערט געווענטליך גערופן דער נאכגייער פון דער אריגינעלער צאל. | ||
=== טאפלונג | === טאפלונג (× אדער · אדער *) === | ||
{{הויפט ארטיקל|טאפלונג}} | {{הויפט ארטיקל|טאפלונג}} | ||
טאפלונג איז די צווייטע יסודותדיקע אפעראציע פון אריטמעטיק. מען שטעלט צוזאמען צוויי צאלן צו פראדוצירן איין צאל, דעם פראדוקט. די ערשטע צוויי נומערן רופט מען דעם טאפלער און דעם פארטאפלטער, אדער סתם "[[פאקטאריזאציע|פאקטארן]]. | טאפלונג איז די צווייטע יסודותדיקע אפעראציע פון אריטמעטיק. מען שטעלט צוזאמען צוויי צאלן צו פראדוצירן איין צאל, דעם פראדוקט. די ערשטע צוויי נומערן רופט מען דעם טאפלער און דעם פארטאפלטער, אדער סתם "[[פאקטאריזאציע|פאקטארן]]. | ||
| שורה 39: | שורה 38: | ||
מיט די געזעצן ווערן די אפעראציעס פון אריטמעטיק שטארק נוצלעך מיט א סך אפליקאציעס. אין א פאראלגעמיינערטן שטייגער, א מאטעמאטישע סטרוקטור ווי די [[ראציאנאלע צאל]] אדער די [[רעאלע צאל]] וואס האט די אריטמעטישע אפעראציעס און היט זייערע געזעצן ווערט אנגערופן א [[פעלד (מאטעמאטיק)|פעלד]]. | מיט די געזעצן ווערן די אפעראציעס פון אריטמעטיק שטארק נוצלעך מיט א סך אפליקאציעס. אין א פאראלגעמיינערטן שטייגער, א מאטעמאטישע סטרוקטור ווי די [[ראציאנאלע צאל]] אדער די [[רעאלע צאל]] וואס האט די אריטמעטישע אפעראציעס און היט זייערע געזעצן ווערט אנגערופן א [[פעלד (מאטעמאטיק)|פעלד]]. | ||
פאלגנד זענען די פונדאמענטאלע געזעצן פון אריטמעטיק. | פאלגנד זענען די פונדאמענטאלע געזעצן פון אריטמעטיק. | ||
==== אסאציאטיווער געזעץ ==== | ==== אסאציאטיווער געזעץ ==== | ||
| שורה 53: | שורה 52: | ||
* <math>\!\, 1-0=1</math>, אבער <math>\!\, 0-1=-1</math> | * <math>\!\, 1-0=1</math>, אבער <math>\!\, 0-1=-1</math> | ||
* <math>\!\, 4/2=2</math>, אבער <math>\!\, 2/4=\frac{1}{2}</math> | * <math>\!\, 4/2=2</math>, אבער <math>\!\, 2/4=\frac{1}{2}</math> | ||
== נומערן סיסטעמען == | == נומערן סיסטעמען == | ||
| שורה 73: | שורה 71: | ||
[[קאַטעגאָריע:אריטמעטיק|*]] | [[קאַטעגאָריע:אריטמעטיק|*]] | ||
[[קאטעגאריע: | [[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:עלעמענטארע ארטיקלען צו פארברייטערן]] | ||
[[he:אריתמטיקה]] | |||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||