אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:די טיילונג אין אונגארישן אידנטום"

קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
ק
החלפת טקסט – "יידישקייט" ב־"אידישקייט"
(קרדיט + קטגוריות)
ק (החלפת טקסט – "יידישקייט" ב־"אידישקייט")
שורה 19: שורה 19:
|colspan="2"|<small>הרב [[עזריאל הילדעסהיימער]] און ר' יהודה לייב לעף.</small>
|colspan="2"|<small>הרב [[עזריאל הילדעסהיימער]] און ר' יהודה לייב לעף.</small>
|}
|}
ביזן סוף פון דעם [[18טער י"ה|18טן יארהונדערט]] האבן די יידישע געמיינדעס אין [[אייראפע]] געהאט א ברייטע [[יוסטיץ|געריכטליכע]] [[אויטאנאמיע]], און די [[בית דין|בתי דין]] האבן געקענט די [[הלכה]] שטרענג ארויפצווינגען אויפן עולם. די מאדערניזירונג, [[אויפקלערונג]] און [[שטאט|ארבאניזאציע]] האבן די טראדיציאנעלע יידישע געזעלשאפט שארף אומגעוואנדלט, און געמאכט דעם וועג ברייט פאר א [[רעפארמער|רעפארם אין יידישקייט]]. קעגן די רעפארמיסטן, ווי ר' [[אהרן חורינער]], זענען געשטאנען דער [[חת"ם סופר]] און אנדערע רבנים, וואס האבן געזוכט דעם אלטן דרך צו אָפּהיטן ?אונע די בעפוגניסע? - צום ביישפיל, [[חרם]] - וואס די מלכות האט אוועקגענומען. די רעפארמער האבן זיי א א נאהמען געגעהבן "[[ארטאדאקסישע יידנטום|ארטאדאקסן]]".
ביזן סוף פון דעם [[18טער י"ה|18טן יארהונדערט]] האבן די יידישע געמיינדעס אין [[אייראפע]] געהאט א ברייטע [[יוסטיץ|געריכטליכע]] [[אויטאנאמיע]], און די [[בית דין|בתי דין]] האבן געקענט די [[הלכה]] שטרענג ארויפצווינגען אויפן עולם. די מאדערניזירונג, [[אויפקלערונג]] און [[שטאט|ארבאניזאציע]] האבן די טראדיציאנעלע יידישע געזעלשאפט שארף אומגעוואנדלט, און געמאכט דעם וועג ברייט פאר א [[רעפארמער|רעפארם אין אידישקייט]]. קעגן די רעפארמיסטן, ווי ר' [[אהרן חורינער]], זענען געשטאנען דער [[חת"ם סופר]] און אנדערע רבנים, וואס האבן געזוכט דעם אלטן דרך צו אָפּהיטן ?אונע די בעפוגניסע? - צום ביישפיל, [[חרם]] - וואס די מלכות האט אוועקגענומען. די רעפארמער האבן זיי א א נאהמען געגעהבן "[[ארטאדאקסישע יידנטום|ארטאדאקסן]]".


אין דעם קעניגרייך פון אונגארן - די היינטיקע אונגארן, [[סלאוואקיי]], [[בורגנלאנד]], [[זיבנבערגן]], [[קארפאטארוס]] און נאך - האט זיך אן אָרטליכע רעפארם-באוועגונג פארמירט ארום ה'תק"ץ-ה'תר"י, די [[נעאלאגן]]. זי זענען געווען מעסיק אין אירע פאדערונגען, און קעגן פארענדערונגען אין עיקרי הדת. די וויכטיקסטע נעאלאגישע רב, יהודה ליב (לעאפאלד) לעף (ה'תקע"א - ה'תרל"ו), האט אָפּגעוואָרפן די פארשלאגן פון די דייטשע רעפארמער ר' אברהם גייגער און ר' שמואל האלדהיים, די אינטעלעקטואלישע פארלויפער פון היינטיקע [[רעפארם יידנטום]]. די נעאלאגישע השקפה איז געווען עהנליך צום היינטיקע [[קאנסערוואטיוו יידנטום]], אבער מער טראדיציאנעל. ווען האלדהיים'ס תלמיד ר' יצחק איינהארן האט געגרינדעט א קהילה אין פעשט אם ה'תר"ח, ווו מ'האט אבגעשאפן די ברית מילה און אריבערגעפירט שבת קיין זונטאג, האבן זיי לעף און זיינע אנהענגער גערודפט: זיי האבן געזאגט איינהארן און זיינע קהילה האבן זיך "מוציא געוועהן פון כלל ישראל".
אין דעם קעניגרייך פון אונגארן - די היינטיקע אונגארן, [[סלאוואקיי]], [[בורגנלאנד]], [[זיבנבערגן]], [[קארפאטארוס]] און נאך - האט זיך אן אָרטליכע רעפארם-באוועגונג פארמירט ארום ה'תק"ץ-ה'תר"י, די [[נעאלאגן]]. זי זענען געווען מעסיק אין אירע פאדערונגען, און קעגן פארענדערונגען אין עיקרי הדת. די וויכטיקסטע נעאלאגישע רב, יהודה ליב (לעאפאלד) לעף (ה'תקע"א - ה'תרל"ו), האט אָפּגעוואָרפן די פארשלאגן פון די דייטשע רעפארמער ר' אברהם גייגער און ר' שמואל האלדהיים, די אינטעלעקטואלישע פארלויפער פון היינטיקע [[רעפארם יידנטום]]. די נעאלאגישע השקפה איז געווען עהנליך צום היינטיקע [[קאנסערוואטיוו יידנטום]], אבער מער טראדיציאנעל. ווען האלדהיים'ס תלמיד ר' יצחק איינהארן האט געגרינדעט א קהילה אין פעשט אם ה'תר"ח, ווו מ'האט אבגעשאפן די ברית מילה און אריבערגעפירט שבת קיין זונטאג, האבן זיי לעף און זיינע אנהענגער גערודפט: זיי האבן געזאגט איינהארן און זיינע קהילה האבן זיך "מוציא געוועהן פון כלל ישראל".

נאוויגאציע מעניו