אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:סעלצער"

קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
1,777 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 3 חדשים
קיין רעדאגירונג באמערקונג
(בס"ד)
צייכן: רויע רעדאגירונג
 
אין תקציר עריכה
צייכן: רויע רעדאגירונג
שורה 1: שורה 1:
'''סאדע וואַסער''' (ענגליש: Carbonated water), אויך באַקאַנט ווי זעלצער וואַסער אָדער בלעזלדיק וואַסער (Sparkling water), איז וואַסער וואָס אַנטהאַלט צעלאָזטע קוילן-זויער גאַז, אָדער קינסטלעך אַרייַנגעשפּריצט אונטער דרוק, אָדער נאַטירלעך פאָרמירט דורך געאָלאָגישע פּראָצעסן. די קאַרבאָנאַציע פאַרשאַפט קליינע בובעלעך צו פאָרמירן, געבנדיג דעם וואַסער אַ ברומענדיקע קוואַליטעט.
'''סעלצער וואסער''', אויך באקאנט ווי קארבאנירטע וואסער (ענגליש: Carbonated water), זאָדיג-וואסער, אדער '''סאדע וואסער''', איז וואסער וואס אנטהאלט אויפגעלייזטע קוילן-זויערע גאז (carbon dioxide). דאס גאז קען אריינגעפירט ווערן קינסטליך אונטער דרוק, אדער עס קען פאסירן נאטירליך צוליב געאלאגישע פראצעסן. די קארבאנאציע פארשאַפט קליינע בלעזלעך (bubbles) צו פאָרמירן, וואס גיט דעם וואסער א שפריצלדיגע קוואליטעט.
 
סעלצער איז לאנג געווען א באליבטע טרינקווארג צווישן אשכנזישע אידן, פון די סאלאנען אין ניו יארק'ס לאוער איסט סייד ביז היינטיגע שבת טישן. עס איז אזוי שטארק פארבונדן מיט דער אידישער קולטור, אז עס ווערט אפט באצייכנט אלס "אידישער שאמפאניער". די פאפולאריטעט פון סעלצער איז געשטיגן אין אמעריקע, און עס האט דערגרייכט א נייעם רעקארד אין קאנסומציע{{הערה|שם=פארווערד|'Jewish Champagne,' AKA Seltzer, Sees Its Popularity Bubble - The Forward}}.
 
==עטימאָלאָגיע==
דאס ווארט "סעלצער" איז א אידישער דריי אויפן ארגינעלן דייטשן ווארט "seltser"{{הערה|שם=פארווערד}}. עס שטאמט פונעם דייטשן שטעטל נידערזעלטערס (Niederselters) נעבן פראנקפורט, וואס איז בארימט פאר אירע נאטירליך שפריצלדיקע מינעראל קוואלן. די וואסער פון דארט איז געווען פאפולער פאר יארהונדערטער, באקאנט פאר אירע מעדיצינישע אייגנשאפטן.


עס זענען פאראן עטליכע סארטן קארבאנירטע וואסער:
עס זענען פאראן עטליכע סארטן קארבאנירטע וואסער:
שורה 10: שורה 15:
==היסטאריע==
==היסטאריע==
===אנטדעקונג פון קארבאנאציע===
===אנטדעקונג פון קארבאנאציע===
די געשיכטע פון סאדע וואַסער הייבט זיך אָן מיט נאַטירלעך בלעזלדיקע מינעראל-וואַסערס, וואָס זענען באַקאַנט געווען פאַר זייער מעדיצינישע אייגנשאַפטן שוין אין אוראלטע צייטן. די דייטשע שטעטל נידערזעלטערס (Niederselters) איז געווען באַרימט פאַר זיין נאַטירלעך פיזיקע וואַסער, און דער נאָמען "זעלצער" שטאמט פונעם דייטשישן "Selterser Wasser".
שוין אין אוראלטע צייטן, האבן מענטשן געגלייבט אז נאטירליך שפריצלדיגע וואסערן האבן מעדיצינישע אייגנשאפטן. [[היפאקראטוס]] האט געשריבן וועגן דעם אין זיין ווערק "אויף לופט, וואסער און ערטער"{{הערה|The Effervescent History of Seltzer, From the Early Days of Home Delivery to Today's Trendy Cans - Smithsonian Magazine}}. די קונסטליכע קארבאנאציע פון וואסער האט זיך אנגעהויבן אין די 18טן יארהונדערט.
 
*וויליאם בראונריגג (William Brownrigg) איז לכאורה געווען דער ערשטער צו פראדוצירן קונסטלעך קארבאנירטע וואסער אין די פריע 1740ער יארן, ניצנדיק קוילן-זויערע פון מינעס.
*הענרי קעווענדיש (Henry Cavendish) האט אין 1766 אנטוויקלט א לופטונגס-אפאראט.


אין די 1760ער יאָרן האָט דער ענגלישער גייסטלעכער און וויסנשאַפטלער דזשאָזעף פּריסטלי (Joseph Priestley) אַנטדעקט א מעטאָד צו קינסטלעך קארבאנירן וואַסער. ער האָט געפונען אַז דורך גיסן וואַסער פון איינעם צו דעם אַנדערן איבער אַ ביר-פאַס ביי אַ ברועריי אין לידס, ענגלאַנד, קען מען דאָס וואַסער פאַרבונדן מיט קוילן-זויער גאַז ("פאַרפעסטיקטע לופט" ווי ער האָט עס גערופן), וואָס גיט אים אַ אָנגענעם טעם. פּריסטלי האָט פאַרעפנטלעכט זיין אַרבעט אין 1772 מיטן נאָמען "Directions for Impregnating Water with Fixed Air". פריערדיקע פאָרשונגען זענען געווען דורך וויליאם בראַונריג אין די 1740ער יאָרן און הענרי קאווענדיש אין די 1760ער יאָרן.
אין די 1760ער יאָרן האָט דער ענגלישער גייסטליכער און וויסנשאַפטלער דזשאָזעף פּריסטלי (Joseph Priestley) אַנטדעקט א מעטאָד צו קינסטלעך קארבאנירן וואַסער. ער האָט געפונען אַז דורך גיסן וואַסער פון איינעם צו דעם אַנדערן איבער אַ ביר-פאַס ביי אַ ברועריי אין לידס, ענגלאַנד, קען מען דאָס וואַסער פאַרבונדן מיט קוילן-זויער גאַז ("פאַרפעסטיקטע לופט" ווי ער האָט עס גערופן), וואָס גיט אים אַ אָנגענעם טעם. פּריסטלי האָט פאַרעפנטלעכט זיין אַרבעט אין 1772 מיטן נאָמען "Directions for Impregnating Water with Fixed Air". פריערדיקע פאָרשונגען זענען געווען דורך וויליאם בראַונריג אין די 1740ער יאָרן און הענרי קאווענדיש אין די 1760ער יאָרן.


===קאָמערציעלע אַנטוויקלונג===
===קאָמערציעלע אַנטוויקלונג===

נאוויגאציע מעניו