בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,368
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|"מלך גוים" דערמאנט אין בראשית פרק יד}} | {{דעסקריפציע|"מלך גוים" דערמאנט אין בראשית פרק יד}} | ||
[[טעקע:Tempesta Abraham Makes the Enemies Flee Who Hold His Nephew.jpg|220px|קליין|שמאל|[[אברהם]] באזיגט די פיר קעניגן, אילוסטראציע פון [[אנטאניא טעמפעסטא]], יאר 1613]] | [[טעקע:Tempesta Abraham Makes the Enemies Flee Who Hold His Nephew.jpg|220px|קליין|שמאל|[[אברהם]] באזיגט די פיר קעניגן, אילוסטראציע פון [[אנטאניא טעמפעסטא]], יאר 1613]] | ||
'''תִּדְעָל מלך גוים''' ווערט דערמאנט אין {{תנ"ך|בראשית|יד}} אלס א קעניג אנטיילגענומען ביי דער מלחמה אין עמק השידים. די פיר קעניגן, אמרפל, אריוך, כדרלעמר, און תדעל האבן זיך פאראייניגט צו אונטערדריקן אן | '''תִּדְעָל מלך גוים''' ווערט דערמאנט אין {{תנ"ך|בראשית|יד}} אלס א קעניג אנטיילגענומען ביי דער מלחמה אין עמק השידים. די פיר קעניגן, [[אמרפל]], [[אריוך]], [[כדרלעמר]], און תדעל האבן זיך פאראייניגט צו אונטערדריקן אן אויפשטאנד פון פינף קעניגן פון [[כיכר הירדן]] וואס האבן ווידערגעשפעניגט אין כדרלעמר אין די צייטן פון [[אברהם אבינו]]. | ||
==אידענטיטעט== | ==אידענטיטעט== | ||
עס איז ברייט אנגענומען אז תדעל איז א טראנסקריפציע פון דעם [[ | עס איז ברייט אנגענומען אז תדעל איז א טראנסקריפציע פון דעם [[חתים|חיתישן]] {{העב|חתים}} נאמען "טודחאַליאַ", וואס פיר-פינף קעניגן פון די בני-חת האבן געטראגן. דער נאמען ווערט ווארשיינליך דערמאנט אין דאקומענטן אין [[אוגאריטיש]] {{העב|אוגריתית}} אלס "תדעל", ווי אין די תורה{{הערה|[[שמואל ייבין]], '''מחקרים בתולדות ישראל וארצו''', ירושלים, מ.ניומן, 1959, ע"מ 58.}}. ספּעציפיש איז געווען אנגענומען אז תדעל איז א פריער טודחאַליאַ וואס ווערט דערמאנט אין איין חיתישער דאקומענט, אין א ליסטע קעניגן פון דעם שטאט קושאר פאר כאטושילי דער ערשטער, דער גרינדער פון דער אור-אלטער חיתישער קעניגרייך. ער האט געלעבט אין די 18'טע יארהונדערט פצ"ר, ארום דער זעלבער תקופה פון [[חאמוראבי]], וועלכע ווערט אידענטיפיצירט מיט אמרפל{{הערה|Adam Simon van der Woude, Adrianus van Selms. (1968). ''Adhuc Loquitur''. E.J. Brill. p.36.|כיוון=שמאל}}. סילבין קושק האלט אבער אז עס איז נישט מסתבר אז דער טודחאַליאַ האט געפירט א מיליטערישער קאמפיין אינדרויסן פון [[אנאטאליע]], און אוודאי נישט אין ארץ ישראל{{הערה|שם=קושק|[[#אנצמ|קושק]], תדעל}}. | ||
אלישע קמרון און חיים תדמור שטעלן צו אנדערע גרויסע חיתישער קעניגן מיט'ן נאמען טודכאליא, ווי טודכאליא דער צווייטער (דער ערשטער טודאכאליא פון דער חיתישער קעניגרייך) אדער דער פינפטער{{הערה|[[#אנצמ|קושק]], תדעל; [[#קמרון|קמרון]], 1993}}. סטעפאן דאלעי אידענטיפיצירט תדעל אלס דער מיליטערישער פירער "טוכאליא דער שר המשקים" וועס ווערט דערמאנט אין א געוויסן חיתישן ערדערנעם טאבלעט{{הערה|כיוון=שמאל|{{cite book |title=The City of Babylon: A History, c. 2000 BC – AD 116 |last=Dalley |first=Stephanie |publisher=Cambridge University Press |year=2021 |isbn=9781107136274 |pages=319–321 |url=https://books.google.com/books?id=TMsvEAAAQBAJ&pg=PA319}}. (פון ענגלישער וויקיפעדיע)}}{{הערה|כיוון=שמאל|{{cite book |title=Ups and Downs at Kanesh: Chronology, History and Society in the Old Assyrian Period |last=Barjamovic |first=Gojko |publisher=Netherlands Institute for the Near East |year=2012 |isbn=978-90-6258-331-7 |pages=39 |url=https://www.academia.edu/2092700 |last2=Hertel |first2=Thomas |last3=Larsen |first3=Mogens Trolle}} | |||
}}. | }}. | ||
==גוים== | |||
לגבי זיין הערשאפט איבער "גוים", טייטש [[אונקלוס]] "מלך גויים" - "מַלְכָּא דְּעַמְמֵי", א קעניג פון פעלקער. עס זענען דא וואס ווילן עס זען אלס אן אויסדרוק פאראלעל צו דער אקאדישער טערמין "אומאַן-מאַנדאַ" וואס באצייכנט אן אומבאקאנטע פאלק אדער גרופע קעמפער. ספיציפיש איז געווען א טעאריע אז "מלך גוים" דא מיינט דער פירער פון אן אינדא-אייראפעאישע גרופע קעמפער וואס האט איינגענומען מצרים איינאיינעם מיט די היקסוס, אבער די טעאריע האט נישט קיין גרונד{{הערה|שם=קושק}}. אנדערע ווילן זאגן אז דער פסוק באציט זיך צו די "גוים" אין {{תנ"ך|בראשית|י|ה}}: מֵאֵלֶּה נִפְרְדוּ אִיֵּי הַגּוֹיִם בְּאַרְצֹתָם אִישׁ לִלְשֹׁנוֹ לְמִשְׁפְּחֹתָם בְּגוֹיֵהֶם. דער פסוק דארט רעכענט דערמיט אריין אלע אנדערע ווייניגער-באקאנטע פעלקער וואס שטאמען פון יפת, און דא אין די כוונה אז תדעל איז געווען קעניג איבער איינס פון יענע פעלקער{{הערה|[[#מדק|קאסוטו]], גוים.}}. | לגבי זיין הערשאפט איבער "גוים", טייטש [[אונקלוס]] "מלך גויים" - "מַלְכָּא דְּעַמְמֵי", א קעניג פון פעלקער. עס זענען דא וואס ווילן עס זען אלס אן אויסדרוק פאראלעל צו דער אקאדישער טערמין "אומאַן-מאַנדאַ" וואס באצייכנט אן אומבאקאנטע פאלק אדער גרופע קעמפער. ספיציפיש איז געווען א טעאריע אז "מלך גוים" דא מיינט דער פירער פון אן אינדא-אייראפעאישע גרופע קעמפער וואס האט איינגענומען מצרים איינאיינעם מיט די היקסוס, אבער די טעאריע האט נישט קיין גרונד{{הערה|שם=קושק}}. אנדערע ווילן זאגן אז דער פסוק באציט זיך צו די "גוים" אין {{תנ"ך|בראשית|י|ה}}: מֵאֵלֶּה נִפְרְדוּ אִיֵּי הַגּוֹיִם בְּאַרְצֹתָם אִישׁ לִלְשֹׁנוֹ לְמִשְׁפְּחֹתָם בְּגוֹיֵהֶם. דער פסוק דארט רעכענט דערמיט אריין אלע אנדערע ווייניגער-באקאנטע פעלקער וואס שטאמען פון יפת, און דא אין די כוונה אז תדעל איז געווען קעניג איבער איינס פון יענע פעלקער{{הערה|[[#מדק|קאסוטו]], גוים.}}. | ||
| שורה 14: | שורה 17: | ||
==ביבליאגראפיע== | ==ביבליאגראפיע== | ||
*{{אנקער|אנצמ|סילבין קושק, חיים תדמור | *{{אנקער|אנצמ|סילבין קושק, חיים תדמור, '''אנציקלופדיה מקראית''' ח, תשמ"ב, עמ' 434-435, "תדעל".}} | ||
*{{אנקער|מדק|משה דוד קאסוטו | *{{אנקער|מדק|משה דוד קאסוטו, '''אנציקלופדיה מקראית''' ב, תשי"ד, עמ' 457, "גוים".}} | ||
*{{אנקער|קמרון|אלישע קמרון, '''עולם התנ"ך: בראשית''', תל אביב, דוידזון עתי, | *{{אנקער|קמרון|אלישע קמרון, '''עולם התנ"ך: בראשית''', תל אביב, דוידזון עתי, 1993, עמ' 104.}} | ||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||