בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,362
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:קערעסטיר"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דרעפט}} | {{דרעפט}} | ||
[[טעקע:Bodrogkisfalud, látkép.jpg|קליין|באדראג־קערעסטור]] | |||
'''קערעסטיר'''{{הערה|אויך ב’ קערסטיר, ב’ קריסטהיר, קרעסטיר, קרעסטור, קערעסטער, קראַסטיהר, קערסטור, קרעסטאהר. זעט בערל כהן, ספר הפרענומעראנטן, זז' 23 און 272.}} (אונגעריש: Bodrogkeresztúr, '''באָדראָג־קערעסטור'''{{הערה|אפּצוטיילן פון [https://hu.wikipedia.org/wiki/Keresztúr_(egyértelműsítő_lap) פילע אנדערע שטעט מיט דעם נאמען קערעסטור].}}) איז א קליין שטעטל אין דער געגנט פון באָרשוד-אַבאַוי-זעמפּלען, אין צפון־מזרח אונגערן. דאס שטעטל איז באַנאָמענט נאכן טייך באָדראָג, וואס פליסט נעבן אים. עס זענען דא בערג ארום דעם שטעטל. קערעסטיר גרענעצט מיט [[טאקאי|טאָקאַי]], וואס איז בארימט פאר זיינע וויינען. דאס שטעטל געפינט זיך 48 קילאמעטער מזרח פון דער שטאט [[מישקאלץ]]. די קאָאָרדינאַטן פון שטעטל זענען 48°10' צפון, 21°22' מזרח. | '''קערעסטיר'''{{הערה|אויך ב’ קערסטיר, ב’ קריסטהיר, קרעסטיר, קרעסטור, קערעסטער, קראַסטיהר, קערסטור, קרעסטאהר. זעט בערל כהן, ספר הפרענומעראנטן, זז' 23 און 272.}} (אונגעריש: Bodrogkeresztúr, '''באָדראָג־קערעסטור'''{{הערה|אפּצוטיילן פון [https://hu.wikipedia.org/wiki/Keresztúr_(egyértelműsítő_lap) פילע אנדערע שטעט מיט דעם נאמען קערעסטור].}}) איז א קליין שטעטל אין דער געגנט פון באָרשוד-אַבאַוי-זעמפּלען, אין צפון־מזרח אונגערן. דאס שטעטל איז באַנאָמענט נאכן טייך באָדראָג, וואס פליסט נעבן אים. עס זענען דא בערג ארום דעם שטעטל. קערעסטיר גרענעצט מיט [[טאקאי|טאָקאַי]], וואס איז בארימט פאר זיינע וויינען. דאס שטעטל געפינט זיך 48 קילאמעטער מזרח פון דער שטאט [[מישקאלץ]]. די קאָאָרדינאַטן פון שטעטל זענען 48°10' צפון, 21°22' מזרח. | ||
| שורה 10: | שורה 11: | ||
די ערשטע אידן האבן זיך באזעצט אין קערעסטיר אין 1726, זיבן משפּחות וואס זענען געקומען פון פּוילן. זיי האָבן זיך באזעצט מיט דער שטיצע פון די בעלי־אחוזות. די ערשטע ידיעות וועגן אידן אין שטעטל זענען פון דעם צענזוס פון 1723–1724. | די ערשטע אידן האבן זיך באזעצט אין קערעסטיר אין 1726, זיבן משפּחות וואס זענען געקומען פון פּוילן. זיי האָבן זיך באזעצט מיט דער שטיצע פון די בעלי־אחוזות. די ערשטע ידיעות וועגן אידן אין שטעטל זענען פון דעם צענזוס פון 1723–1724. | ||
'''פּאפּולאציע:''' די אידישע באפעלקערונג אין קערעסטיר איז געשוואונגען: 58 אין 1746, 336 אין 1880, 535 אין 1930, און 455 אין 1941, וואס איז געווען 20.2% פון די 2,248 איינוואוינער פונעם שטעטל. נאכן חורבן, זענען צוריקגעקומען 37 איבערלעבער, וואס איז געוואקסן צו 63 ביז 1949{{הערה|{{יודאיקה|Laszlo Harsanyi / Randolph Braham|Bodrogkeresztúr|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/bodrogkeresztur}}}}, און ביים שפּיץ, איז די אידישע פּאפּולאציע נאכן קריג געווען בערך 100 משפּחות{{הערה|שם=גליק|[https://kehilalinks.jewishgen.org/Bodrogkeresztur/Gluck.html Sarah Gluck]}}. | '''פּאפּולאציע:''' די אידישע באפעלקערונג אין קערעסטיר איז געשוואונגען: 58 אין 1746, 336 אין 1880, 535 אין 1930, און 455 אין 1941, וואס איז געווען 20.2% פון די 2,248 איינוואוינער פונעם שטעטל. נאכן חורבן, זענען צוריקגעקומען 37 איבערלעבער, וואס איז געוואקסן צו 63 ביז 1949{{הערה|שם=יודאיקע|{{יודאיקה|Laszlo Harsanyi / Randolph Braham|Bodrogkeresztúr|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/bodrogkeresztur}}}}, און ביים שפּיץ, איז די אידישע פּאפּולאציע נאכן קריג געווען בערך 100 משפּחות{{הערה|שם=גליק|[https://kehilalinks.jewishgen.org/Bodrogkeresztur/Gluck.html Sarah Gluck]}}. | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| שורה 55: | שורה 56: | ||
די קהילה האט זיך ארגאניזירט סוף פונעם 18טן יארהונדערט. א חברה קדישא און א אידישן בית־עלמין זענען געגרינדעט געווארן אין 1767. עס איז אויך געווען א חברת גמילות חסדים, א חברת ש"ס, און א יוגנט גרופּע באקאנט אלס תפארת בחורים. די קהילה האט געהאט צוויי צווייגן אין באדראג־קישפאלוד און סעגי{{הערה|[https://kehilalinks.jewishgen.org/Bodrogkeresztur/Religious_life.html Religious Life in Keresztúr]}}. די ערשטע שול איז געבויט געווארן אין 1767. נאך א פייער אין 1906, איז זי ערזעצט געווארן דורך א נייע שול. אין תרכ"ט האט די קהילה זיך דעפינירט אלס [[ארטאדאקסישע אידנטום|ארטאדאקסיש]]. אין 1885 האבן זיך צוגעשלאסן צו דער קהילה פון קערעסטיר די קלענערע נאנטע קהילות. פיל פון די אידן זענען געווען חסידים און האבן געהאט אַן אייגענע שול. קערעסטיר איז געווארן א צענטער פאר די ארטאדאקסישע קהילות אין דער געגנט. א אידישע עלעמענטאר שולע איז געגרינדעט געווארן אין 1784, אבער נאך עטליכע יאר איז זי ערזעצט געווארן דורך א [[חדר]] און תלמוד תורה. עס איז אויך געווען א ישיבה אין שטעטל{{הערה|שם=פנקס}}. | די קהילה האט זיך ארגאניזירט סוף פונעם 18טן יארהונדערט. א חברה קדישא און א אידישן בית־עלמין זענען געגרינדעט געווארן אין 1767. עס איז אויך געווען א חברת גמילות חסדים, א חברת ש"ס, און א יוגנט גרופּע באקאנט אלס תפארת בחורים. די קהילה האט געהאט צוויי צווייגן אין באדראג־קישפאלוד און סעגי{{הערה|[https://kehilalinks.jewishgen.org/Bodrogkeresztur/Religious_life.html Religious Life in Keresztúr]}}. די ערשטע שול איז געבויט געווארן אין 1767. נאך א פייער אין 1906, איז זי ערזעצט געווארן דורך א נייע שול. אין תרכ"ט האט די קהילה זיך דעפינירט אלס [[ארטאדאקסישע אידנטום|ארטאדאקסיש]]. אין 1885 האבן זיך צוגעשלאסן צו דער קהילה פון קערעסטיר די קלענערע נאנטע קהילות. פיל פון די אידן זענען געווען חסידים און האבן געהאט אַן אייגענע שול. קערעסטיר איז געווארן א צענטער פאר די ארטאדאקסישע קהילות אין דער געגנט. א אידישע עלעמענטאר שולע איז געגרינדעט געווארן אין 1784, אבער נאך עטליכע יאר איז זי ערזעצט געווארן דורך א [[חדר]] און תלמוד תורה. עס איז אויך געווען א ישיבה אין שטעטל{{הערה|שם=פנקס}}. | ||
====רבנים==== | |||
צווישן די רבנים וואס האבן געדינט אין דער קהילה זענען געווען: | |||
* ר' אליעזר לאנדאן (1780–1796), | |||
* ר' ישראל וואַהרמאַן (1785–1799), | |||
* רבי אברהם אביש טעננענבוים (1800–1815){{הערה|{{היברובוקס|פנחס זעליג שווארץ|שם הגדולים מארץ הגר|67723|page=10|באנד=א|מקום הוצאה=פאקש|שנת הוצאה=תרע"ד|עמ=7}}}}, | |||
* רבי צבי הירש הכהן גלאנץ (1826–1827?){{הערה|{{היברובוקס|פנחס זעליג שווארץ|שם הגדולים מארץ הגר|67723|page=212|באנד=א|מקום הוצאה=פאקש|שנת הוצאה=תרע"ד|עמ=63}}}}, אַן אייניקל פון [[רבי משה טייטלבוים (ישמח משה)|רבי משה טייטלבוים]], וועמענס השפּעה האט געמאכט די קהילה א פעסטונג פון חסידות. | |||
* ר' משה אליהו ווייבערג (1833–1837?), | |||
* ר' מנחם גרשון מאנדל (שפעטער געטוישט זיין נאמען צו גרינוואלד; 1860–1870), וועלכער איז געקומען פון [[קעמעטשע]]. זיין קבר, מיט א נייער מצבה, געפינט זיך נידעריגער אויפן בית־עלמין בערגל{{הערה|[https://kehilalinks.jewishgen.org/Bodrogkeresztur/Silberman.html Al Silberman]}}, | |||
* ר' משה גינז־שלעזינגער (1894–1924/28), און זיין זון | |||
* ר' חיים שלעזינגער (1924/28–1944), וואס איז אומגעקומען אין חורבן. | |||
====[[רבי ישעיה שטיינער]] (ר' ישעילע)==== | |||
ר' ישעיה שטיינער (1851–1925), באקאנט אלס ר' ישעי'לע, איז געווען באקאנט אלס א וואונדער טוער רבי. ער איז געבוירן געווארן אין זבאָראָ, אונגערן אין תרי"א. נאך זיין פאטער'ס פטירה, איז ער אין עלטער פון 12 יאר געשיקט געווארן צו לערנען ביי [[רבי צבי הירש פון ליסקא]], און איז געווארן זיין משמש. נאך רבי צבי הירש'ס פטירה (תרל"ד) האט [[רבי מרדכי פון נאדווארנע]] פארגעלייגט פאר רבי ישעי'לע זיך אריבערצוציען קיין קערעסטיר. רבי ישעילע איז געווארן א בארימטער חסידישער רבי. זיין הויז געפינט זיך ביי קאָשוט אוטצא 65–67. ר' ישעילע איז געווען באוואוסט פאר זיינע חסדים און גרויסע סעודות. ר' ישעילע האט ארגאניזירט הילף פאר פּליטים פון גאליציע בעת דער ערשטער וועלט מלחמה. אפילו גויים האבן אים צוגעשריבן איבערנאטירליכע כוחות און האבן געזוכט זיין הילף{{הערה|שם=פנקס}}. זיין קבר (דאס אוהל) געפינט זיך אויפן שפּיץ פון דערעזלע בערגל{{הערה|[https://kehilalinks.jewishgen.org/Bodrogkeresztur/Bodrogkeresztur.html A little about Bodrogkeresztúr]}}. זיין קבר איז נאך אלץ א ארט פון עליה לרגל. דאס הויז איז איבערגעבויט געווארן און דינט היינט פאר רייזנדע. א סך מענטשן קומען אהין, ספּעציעל אין זיין יארצייט. נאך זיין פטירה אין תרפ"ה, האט אים נאכגעפאלגט זיין זון רבי אברהם (תרפ"ה–תרפ"ז). רבי ישעיה גראָס, אַן אייניקל פון רבי ישעי'לע און הייסט נאך אים, האט איבערגעלעבט דעם חורבן און איז געווען דער ערשטער וואס איז צוריקגעקומען קיין אונגארן פון אמעריקע אין 1964. ער האט געארבעט אויף צו פארריכטן דאס אוהל. עס זענען דאָן אייניקלעך פון ר' ישעילע וואס פירן א קהילה פון קערעסטיר אין בארא פּארק, ברוקלין, נ"י. | |||
====די מעשׂה פון ר' חיים בעל שם==== | |||
א מעשה איז דערציילט פון ר' ישעילע אז אין תקמ"ב האט געלעבט א מיסטיקער מיטן נאמען מרדכי אין א גאסטהויז אויפן וועג צווישן קערעסטיר און טאָקיי. בעת א ברית מילה, האט ר' מרדכי באשלאסן צו פארוויילן די געסט און געזאגט אז ער וועט איינלאדן [[יואב בן צרויה|יוֹאָב בּן צְרוּיָה]], וואס איז געווען דוד המלך'ס גענעראל, צו דער צערעמאניע. ער האט געזאגט עטליכע "מאַגישע" ווערטער, און פּלוצלינג איז פון דער ערד ארויסגעקומען א שרעקליכע געשטאלט אין פולער מיליטערישער פאָרעם מיט א שווערד און שפּיז. די געסט זענען געווארן שטארק דערשראקן, און ר' מרדכי האט אים באפוילן צוריקצוגיין צו זיין ארט. די געשטאלט האט זיך אפּגעזאגט און דערקלערט אז ווייל ער איז געשטערט געווארן, וועט ער פארניכטן די שטאָט קערעסטיר. די דערשראקענע געסט האבן נישט געוואוסט וואס צו טון, ווען פּלוצלינג איז באוויזן געווארן ר' חיים, וואס האט געלעבט אין דעם נאנטן דארף סעג (Szeg) און איז געווען א וויינגערטנער היטער. ר' חיים האט באפוילן דער געשטאלט צוריקצוגיין. די געשטאלט איז גיך פארשוואונדן געווארן. אזוי איז אנטפּלעקט געווארן דער באהאלטענער גרויסער מאן, ר' חיים. מ'האלט אז דער קבר פון ר' חיים בעל שם געפינט זיך אין בית־עלמין און ווערט באצייכנט דורך א מצבה עלטער פון צוויי הונדערט יאר. לעצטנס האט מען איבערגעמאט דעם מציבה און צוגעלייגט אויף אים דעם טיטל "בעל שם טוב" (!){{הערה|{{אוצר החכמה|יוסף מרדכי גינצלער|מי באר ישעיהו|19195|page=35|מקום הוצאה=טארנא|שנת הוצאה=תרפ"ח|עמ=לה–לו}}; זעט {{אייוועלט|43425|הבעל שם טוב מקערעסטיר - רבי חיים ב"ר יחיאל מיכאל זצוק"ל - נפטר בדר"ח חשון תקמ"ב לפ"ק}}}}. | |||
=== | ===ציונות=== | ||
די ציוניסטישע | די ציוניסטישע באוועגונג האט זיך געשטארקט און פארשפּרייט מיט דעם אנקומען פון פּליטים פון גאליציע נאך דער ערשטער וועלט מלחמה, און פיל פון די אלטע איינוואוינער פונעם שטעטל האבן זיך שפּעטער צוגעשלאסן צו זיי. נאך די פּרעות פון "[[ווייסן טעראר]]" אין 1919, איז דארט געגרינדעט געווארן א ציוניסטישער סניף{{הערה|שם=פנקס}}. | ||
===אנטיסעמיטיזם=== | ===אנטיסעמיטיזם=== | ||
סוף 18טן און | סוף 18טן און אנהייב 19טן יארהונדערט האבן די אידן פונעם שטעטל געליטן פון אנטיסעמיטיזם פון די גויאישע [[פויער]]ן, וואס זענען געווען אָן רעכטן. די פּויערן האבן מקנא געווען די אידן פאר זייער הצלחה אין וויין־פּראדוקציע און פארקויף, א געביט אין וואס זיי האבן נישט מצליח געווען. זיי האבן אויך נישט גוט געזען די פארבינדונגען פון די אידן מיט די גיט־באזיצער. עס זענען געווען פּרואוון צו פארמיידן אידן פון קויפן וויינגערטנער, און כאטש עס זענען ארויסגעגעבן געווארן באפעלן דערין, זענען זיי נישט פאקטיש אויסגעפירט געווארן{{הערה|שם=פנקס}}. | ||
ביים ערשטן וועלט מלחמה, ווען די רוסישע ארמיי האט איינגענומען גאליציע, זענען פיל אידן אנטלאפן קיין אונגארן. עטליכע הונדערט פון די פּליטים האבן זיך באזעצט אין קערעסטיר. זייער אנקומען האט ארויסגערופן ווידערשטאנד פון די גויאישע תושבים און האט געפירט צו אנטיסעמיטישע אויסדרוקן, וועלכע זענען ביז דאן נישט געווען אזוי ברייט פארשפּרייט. עס האט זיך אנגעהויבן א הסתה קעגן די בחורים פון לאקאלן ישיבה, באשולדיגנדיג זיי אין אויסמיידן מיליטער-דינסט, ספּעציעל בעת דעם "ווייסן טעראר". פיל האבן באשולדיגט די אידן פאר דעם דורכפאל פון אונגארן אין דער מלחמה. די לאגע האט דערגרייכט א שפּיץ, ווען א דעמאביליזירטער סאלדאט אין קערעסטיר האט דערמארדעט א גאנצע אידישע משפּחה{{הערה|שם=פנקס}}. | |||
===דער חורבן=== | ===דער חורבן=== | ||
בעת דער צווייטער וועלט מלחמה, זענען די אידן | בעת דער צווייטער וועלט מלחמה, זענען די אידן אונטערגעווארפן געווארן דראַקאָנישע אַנטי־אידישע מיטלען. זיי זענען בארויבט געווארן פון זייער פּרנסה, און פיל בחורים זענען רעקרוטירט געווארן פאר צוואנגס ארבעט. | ||
נאך דער דייטשער אקופּאציע פון אונגארן (19טן מערץ 1944), זענען די אידן צוזאמגענומען געווארן (אסרו חג פסח, 16–17טן אפּריל). זיי זענען ערשט קאנצענטרירט געווארן אין א לאקאלן געטא, באשטייענדיג פון דער שול און די ארומיגע קהילה בנינים, וואו זיי זענען בארויבט געווארן פון זייער לעצטן פארמעגן. עס זענען פארשפּרייט געווארן פּלאקאטן צווישן די גויאישע איינוואוינער, וואס האבן געווארנט מיט טויט־שטראף פאר יעדן וואס פּרואווט העלפן אידן אנטלויפן, און מיט ארעסט פאר יעדן וואס נעמט אידיש פארמעגן אלס פקדון{{הערה|שם=פנקס}}. | |||
נאך עטליכע טעג, זענען זיי אריבערגעפירט געווארן צום געטא פון [[איהעל]], וואו אויך אנדערע אידן פון דער געגנט זענען קאנצענטרירט געווארן. די איינוואוינער פונעם שטעטל האבן צוגעקוקט גלייכגילטיג ווי מען דעפּארטירט די אידן. א טאג נאך דער דעפּארטאציע, איז אלץ פון די אידן — קליידער, מעבל — אויפגעקליבן געווארן דורך דער לאקאלער צווייג פונעם [[פייל קרייץ|פייל־קרייץ]] און פארטיילט געווארן צווישן די איינוואוינער. זייערע הייזער זענען אויך פארכאפּט געווארן דורך די קריסטן{{הערה|שם=פנקס}}. | |||
ביים ארויסגיין פון קערעסטיר, איז זיי נישט ערלויבט געווארן מיטצונעמען מער ווי א קליינע האנט־טאש. מען האט געמאכט א גרונטליכע זוכונג אויף יעדן וואס איז אריין אין געטא, און יעדע ווערטפולע זאך וואס מען האט געפונען ביי זיי, איז צוגענומען געווארן. די ענגשאפט אין געטא איז געווען זייער גרויס, בערך 20–25 מענטשן אין איין צימער. די צאל פון די פארשפּארטע אין געטא האט דערגרייכט 15,000 מענטשן, און עס איז זיי געגעבן געווארן ווייניג עסן. די זשאנדארמען האבן אויסגעפארשט די אידן, מיט פּייניגונגען, כדי ארויסצופּרעסן פון זיי הודאות וועגן זייער באהאלטן ווערטפולע זאכן. עטליכע זענען געשטארבן פון די פּייניגונגען, און אנדערע האבן זיך גענומען דאס לעבן{{הערה|שם=פנקס}}. | |||
די אידן זענען דעפּארטירט געווארן פון איהעל קיין אוישוויץ אין פיר טראנספּארטן. די מערהייט פון די אידן פון קערעסטיר זענען געווען אין דעם דריטן טראנספּארט, וואס איז ארויסגעפארן דעם 25טן מאי, מיט 4,000 מענטשן. זיי זענען אנגעקומען קיין אוישוויץ ערב שבועות תש"ד{{הערה|שם=פנקס}}. פון די 700 וואס זענען דעפּארטירט געווארן, זענען ווייניגער ווי הונדערט געבליבן לעבן. | |||
==נאכן חורבן== | |||
נאָך דער מלחמה זענען צוריקגעקומען קיין קערעסטיר 37 איבערלעבער, מערסטנס די יונגערע. די קהילה איז געוואקסן צו 63 ביז 1949{{הערה|שם=יודאיקע}}, אבער זיי האבן זיך אַלע אריבערגעצויגן אין גרעסערע קהילות אדער עמיגרירט נאך עטליכע יאר. דאס איז געווען טיילווייז צוליב דעם פיינטליכן באציאונג פון דער לאקאלער באפעלקערונג. די לעצטע אידן האבן פארלאזט דאס ארט נאך דער [[אונגארישער רעוואלוציע]] אין 1956{{הערה|שם=פנקס}}. היינט וואוינען דארט נישט מער קיין אידן. די שול ווערט היינט גענוצט פאַר מאגאזין. | |||
'''היינטצייטיגער מצב:''' די גאסן זענען פארבעסערט געווארן, עס איז דא א באן סטאנציע, מער אויטאס און טעלעוויזיעס. אבער עס זענען נאך אלץ דא פיל קיען און פערד, און דאס שטעטל איז נאָך זייער קליין. די שול ווערט היינט גענוצט פאר מאגאזין. ר' ישעילעס הויז איז אביסל א טוריסטן־אטראקציע, ספּעציעל בעת זיין יארצייט. די מער פארמעגליכע אדער די וואס זוכן בילדונג האבן זיך אריבערגעצויגן אין די שטעט, אזוי אז פיל פון די לייט דארט זענען אָרעם אדער עלטער{{הערה|שם=גליק}}. | |||
==נאָטירבאַרע ערטער און | ==נאָטירבאַרע ערטער און אטראקציעס== | ||
'''ר' | '''ר' ישעי'לע'ס הויז:''' געפינט זיך ביי קאָשוט אוטצא 67{{הערה|https://maps.app.goo.gl/bFTWfAZgMNFGjymG6}}. עס איז איבערגעבויט געווארן און ווערט היינט גענוצט פאר רייזנדע. עס ציט א סך מענטשן יערליך, ספּעציעל אויף זיין יארצייט{{הערה|{{לינק|שרייבער=AFP|קעפל=Walking In The Footsteps Of Hungary's Revered Rabbi Steiner|זייטל=RFE/RL|דאטום=אפריל 25, 2023|אדרעס=https://www.rferl.org/a/hungary-rabbi-steiner-pilgrimage-orthodox-jews/32377072.html}}}}. עס זענען צוגעשטעלט געווארן באקוועמליכקייטן פאר טוריסטן, ווי א באדשטוב. | ||
'''ר' | '''ר' ישעי'לע'ס קבר (דאס אוהל):''' געפינט זיך אויפן שפּיץ פון דערעזלע בערגל. דאס אוהל איז אַן אָרט פון פּילגרימאַזש. ארום תש"ס פלעגן ארום 600–800 מענטשן מאכן די יערליכע רייזע צום יארצייט{{הערה|[https://kehilalinks.jewishgen.org/Bodrogkeresztur/Grosz.html Rabbi Shaye Grosz]}}. | ||
'''אידישער בית־עלמין:''' געגרינדעט אין 1767. עס ליגן | '''אידישער בית־עלמין:''' געגרינדעט אין 1767. עס ליגן דארט רבנים ווי דער רב, ר' מנחם גרשון מאנדל. אַן אלטער קבר, מער ווי צוויי הונדערט יאר אלט, געפינט זיך דארט. פיל גלויבן אז דארט ליגט ר' חיים בעל שם. | ||
'''אנדערע דענקמעלער און אַטראַקציעס:''' דער מלחמה קרבנות מעמאָריאַל־פּאַרק, דער חורבן מעמאָריאַל טאַבלאַט און מעמאָריאַל אָרט זענען נאָענט צום הויפּט גאַס פונעם דאָרף. אן | '''אנדערע דענקמעלער און אַטראַקציעס:''' דער מלחמה קרבנות מעמאָריאַל־פּאַרק, דער חורבן מעמאָריאַל טאַבלאַט און מעמאָריאַל אָרט זענען נאָענט צום הויפּט גאַס פונעם דאָרף. אן אייגנארטיגע אטראקציע איז דער אונגערישער מאטארביציקל מוזעום{{הערה|[https://footstepsofwonderrabbis.com/en/tourism/item/hungarian-motorcycle-museum-1106 Footsteps of the wonder rabbis - Hungarian Motorcycle Museum]}}. עס זענען אויך ארומיקע בערג. דאס שטעטל גרעניצט זיך מיט טאָקאי, בארימט פאר וויין. די [[שטיינברוך]] איז נאך אלץ זעבאר פונעם בית־עלמין און מ'גלויבט אז זי ווערט נאך גענוצט. | ||
==נאָטירבאַרע מענטשן (אויסער די רבנים)== | ==נאָטירבאַרע מענטשן (אויסער די רבנים)== | ||
| שורה 86: | שורה 109: | ||
*חיים בן חיים הכהן אונגאר, איז געווען א פארוואלטער אינעם שטיינברוך אין קערעסטיר. זיין טאכטער יוטא איז אדאפּטירט געווארן דורך ר' ישעי'לע{{הערה|[https://kehilalinks.jewishgen.org/Bodrogkeresztur/Ungar.html Stuart Ungar]; [https://kehilalinks.jewishgen.org/Bodrogkeresztur/Boehm.html Irene Boehm]|כיוון=שמאל}}. | *חיים בן חיים הכהן אונגאר, איז געווען א פארוואלטער אינעם שטיינברוך אין קערעסטיר. זיין טאכטער יוטא איז אדאפּטירט געווארן דורך ר' ישעי'לע{{הערה|[https://kehilalinks.jewishgen.org/Bodrogkeresztur/Ungar.html Stuart Ungar]; [https://kehilalinks.jewishgen.org/Bodrogkeresztur/Boehm.html Irene Boehm]|כיוון=שמאל}}. | ||
== | ==ביבליאגראפיע== | ||
*ר' ישעיה גראס, '''פון קערעסטיר ביז אמעריקא''', תשס"א – אן אויטאביאגראפיע | |||
==דרויסנדיגע לינקס== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||
*{{קהילה לינקס|Bodrogkeresztur}} | *{{קהילה לינקס|Bodrogkeresztur}} | ||
*[https://www.visitkerestir.com/en וויזיט קערעסטיר וועבזייטל] | |||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||
{{רעפערענצן}} | {{רעפערענצן}} | ||