מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
3,951
רעדאגירונגען
ק
קו מפריד בטווח מספרים, הגהה, אויסשטעל
ק (הגהה) |
ק (קו מפריד בטווח מספרים, הגהה, אויסשטעל) |
||
| שורה 5: | שורה 5: | ||
== אינהאלט פון די מגילה == | == אינהאלט פון די מגילה == | ||
=== ערשטע שלאכט קעגן ניקנור=== | === ערשטע שלאכט קעגן ניקנור=== | ||
די מגילה שילדערט דער מאכטפולער גריכישער קעניג אנטיוכוס און זיין שני למלך בגריס, ווי זיי האבן געבויט די שטעט אנטוכיא און באגראס אויף זייער נאמען, און זייערע האַס אויף די אידן. אין זיין 23'טע יאר שיקט אנטיוכוס זיין הויפּטמאַן ניקנור איינצונעמען ירושלים און איינצופירן דאָרט זיין אייגענע אָרדענונג. ער טוט אזוי, און שטעלט אוועק אין בית המקדש א מזבח צום גריכישן אפגאט, אויף וועלכן מ'האט געקוילעט חזירים. | די מגילה שילדערט דער מאכטפולער גריכישער קעניג אנטיוכוס און זיין שני למלך בגריס, ווי זיי האבן געבויט די שטעט אנטוכיא און באגראס אויף זייער נאמען, און זייערע האַס אויף די אידן. אין זיין 23'טע יאר שיקט אנטיוכוס זיין הויפּטמאַן ניקנור איינצונעמען ירושלים און איינצופירן דאָרט זיין אייגענע אָרדענונג. ער טוט אזוי, און שטעלט אוועק אין בית המקדש א מזבח צום גריכישן אפגאט, אויף וועלכן מ'האט געקוילעט חזירים. | ||
דאס ברענגט דער ערשטע ווידערשטאנד דורך יוחנן בן מתתיהו כהן גדול. יוחנן האט זיך אריינגעכאפט צו ניקנור דורך שפילן אז ער גיט זיך איבער צו אים. יוחנן האט דערשטאכן ניקנור'ן צום טויט מיט א קליינעם שווערד וואס ער האט געהאט באהאלטן, און דערנאך ארויס אין מלחמה מיט די יוונים אויס'הרג'ענענדיג 72,000 פון זיי. צוריקקומענדיג האט ער געבויט א מנורה און עס גערופן "מקבי". | דאס ברענגט דער ערשטע ווידערשטאנד דורך יוחנן בן מתתיהו כהן גדול. יוחנן האט זיך אריינגעכאפט צו ניקנור דורך שפילן אז ער גיט זיך איבער צו אים. יוחנן האט דערשטאכן ניקנור'ן צום טויט מיט א קליינעם שווערד וואס ער האט געהאט באהאלטן, און דערנאך ארויס אין מלחמה מיט די יוונים אויס'הרג'ענענדיג 72,000 פון זיי. צוריקקומענדיג האט ער געבויט א מנורה און עס גערופן "מקבי". | ||
=== צווייטע שלאכט קעגן בגריס === | === צווייטע שלאכט קעגן בגריס === | ||
בגריס ווערט געשיקט דורך אנטיוכוס אונטערצודריקן די אויפשטאנד, ער נעמט צוריק איין ירושלים און ברענגט אַהין טויט און פאַרוויסטונג, און ער פארבאט שבת, חודש, און מילה. | בגריס ווערט געשיקט דורך אנטיוכוס אונטערצודריקן די אויפשטאנד, ער נעמט צוריק איין ירושלים און ברענגט אַהין טויט און פאַרוויסטונג, און ער פארבאט שבת, חודש, און מילה. | ||
די מגילה שילדערט עטליכע העראאישע געשיכטעס איבער דעם מסירת נפש פון די אידן אין יענע צייט: | די מגילה שילדערט עטליכע העראאישע געשיכטעס איבער דעם מסירת נפש פון די אידן אין יענע צייט: | ||
*מען פלעגט שטראפן מיט'ן הענגען עלטערן וואס זענען געכאפט געווארן מל'ען זייער קינד. א פרוי וואס האט גע'מל'עט איר זון איז ארויף אויף די מויערן פון ירושלים און אויסגערופן "לך נאמר בגרס הרשע, ברית אבותינו לא תחדל ממנו". דאן האט זי זיך אראפגעווארפן פונעם מויער אינאיינעם מיט איר זון צו זייער טויט. | |||
*טויזנט אידן האבן זיך באהאלטן אין א הייל צו היטן שבת, און בגריס האט באפוילן אנצוצינדן א פייער ביי דער עפענונג, און אזוי זענען טויזנטער אידישע מענער, פרויען, און קינדער אומגעקומען פון פייער און דערשטיקט געוואָרן פון רויך. | |||
*ין טייל נוסחאות ווערט געברענגט א דריטע מעשה איבער א שוועסטער פון די חשמונאים וואס האט איבערגערעדט אירע ברידער ארויסצוגיין קעגן די יוונים, ווען זיי האבן איר געוואלט נעמען צו בגריס דעם נאכט פון אירע חתונה. | |||
דאַן האָבן זיך דערוועקט די פינף זין פון מתתיהו (וואס האבן געטראגן דעם נאמען "חשמונאים", אדער "מכבים") זיי האבן צוזאמגעשטעלט גרויסע אידישע מחנות, וואס האבן געקעמפט מיט לייבן-מוט, ביז זיי האבן פאַרטיליגט די גריכישע מיליטער. | דאַן האָבן זיך דערוועקט די פינף זין פון מתתיהו (וואס האבן געטראגן דעם נאמען "חשמונאים", אדער "מכבים") זיי האבן צוזאמגעשטעלט גרויסע אידישע מחנות, וואס האבן געקעמפט מיט לייבן-מוט, ביז זיי האבן פאַרטיליגט די גריכישע מיליטער. | ||
=== דריטע שלאכט קעגן בגריס === | === דריטע שלאכט קעגן בגריס === | ||
בגריס מיט זיינע לייט האָבן זיך געראַטעוועט און זיי זענען אַנטלאָפן אויף אַ שיף, און אנטיוכוס איז מחליט צו שיקן א ריזיגער מיליטער קעגן די אידן. צוזאמגעקליבן האָבן זיך אַלע זייערע מעכטיגע הארדעס און געברענגט האָבן זיי צום שלאכטפעלד אסאך עלעפאנטן אנגעטון אין פּאַנצערס. עטליכע מדינות העלפן צו די יוונים קעגן די אידן, זיי נעמען ווידער איין ירושלים, ברעכן אויף דרייצן פרצות אין דער סורג, האקן אפ די וואסער, און צינדן אונטער דעם שטאט. | בגריס מיט זיינע לייט האָבן זיך געראַטעוועט און זיי זענען אַנטלאָפן אויף אַ שיף, און אנטיוכוס איז מחליט צו שיקן א ריזיגער מיליטער קעגן די אידן. צוזאמגעקליבן האָבן זיך אַלע זייערע מעכטיגע הארדעס און געברענגט האָבן זיי צום שלאכטפעלד אסאך עלעפאנטן אנגעטון אין פּאַנצערס. עטליכע מדינות העלפן צו די יוונים קעגן די אידן, זיי נעמען ווידער איין ירושלים, ברעכן אויף דרייצן פרצות אין דער סורג, האקן אפ די וואסער, און צינדן אונטער דעם שטאט. | ||
האָבן די פינף זין פון מתתיהו זיך צוזאמגענומען אין מצפה גלעד, און געפאסט און געדאוונט, און זייער אַלטן פאָטער מתתיהו האט זיי געוואונטשן איידער זיי גייען ארויס. אַ שוידערליכע שלאַכט האָט זיך אַנטוויקלט, און אנהייב שלאכט איז יהודה המכבי געפאלן טויט. זייער פאטער איז געקומען אנשטאט אים די אַנדערע דריי ברידער און געקעמפט מיט גרויס העלדישקייט און באַזיגט זייערע מעכטיגע פיינט. אלעזר וועלכע האט פראבירט אומצוברענגען אן עלעפאנט ווערט גע'הרג'עט ווען ער ווערט דערטרונקען אין די געדערים פון א שטארבנדיגער עלעפאנט. | האָבן די פינף זין פון מתתיהו זיך צוזאמגענומען אין מצפה גלעד, און געפאסט און געדאוונט, און זייער אַלטן פאָטער מתתיהו האט זיי געוואונטשן איידער זיי גייען ארויס. אַ שוידערליכע שלאַכט האָט זיך אַנטוויקלט, און אנהייב שלאכט איז יהודה המכבי געפאלן טויט. זייער פאטער איז געקומען אנשטאט אים די אַנדערע דריי ברידער און געקעמפט מיט גרויס העלדישקייט און באַזיגט זייערע מעכטיגע פיינט. אלעזר וועלכע האט פראבירט אומצוברענגען אן עלעפאנט ווערט גע'הרג'עט ווען ער ווערט דערטרונקען אין די געדערים פון א שטארבנדיגער עלעפאנט. | ||
בגריס דער שני למלך האט מען פאַרברענט אין פייער, און דער קעניג אנטיוכוס איז אַנטלאָפן אויף אַ שיף, און נעמט זיך דאס לעבן אונטערוועגנס. | בגריס דער שני למלך האט מען פאַרברענט אין פייער, און דער קעניג אנטיוכוס איז אַנטלאָפן אויף אַ שיף, און נעמט זיך דאס לעבן אונטערוועגנס. | ||
די חשמונאים האָבן אויסגערייניגט דעם בית המקדש און אָנגעצונדן דאָרט דעם מנורה. זיי האָבן געפונען דאָרט בלויז איין קריגל אויל, בלויז אויף איין טאג, האט אבער אַ נס געטראָפן און דאָס קריגעלע האט געקלעקט אויף גאַנצע אַכט טאג. | די חשמונאים האָבן אויסגערייניגט דעם בית המקדש און אָנגעצונדן דאָרט דעם מנורה. זיי האָבן געפונען דאָרט בלויז איין קריגל אויל, בלויז אויף איין טאג, האט אבער אַ נס געטראָפן און דאָס קריגעלע האט געקלעקט אויף גאַנצע אַכט טאג. | ||
פון דעמאלט אן איז בטל געווארן די הערשאַפט פון מלכות יון, און עס האט זיך אנגעהויבן די הערשאַפט פון דער אידישער דינאַסטיע — די חשמונאים. און אָנגעהאַלטן האָט די אידישע הערשאַפט ביזן חורבן, וואס איז פארגעקומען שפּעטער מיט 206 יאר. | פון דעמאלט אן איז בטל געווארן די הערשאַפט פון מלכות יון, און עס האט זיך אנגעהויבן די הערשאַפט פון דער אידישער דינאַסטיע — די חשמונאים. און אָנגעהאַלטן האָט די אידישע הערשאַפט ביזן חורבן, וואס איז פארגעקומען שפּעטער מיט 206 יאר. | ||
==מחבר פון די מגילה== | ==מחבר פון די מגילה== | ||
| שורה 50: | שורה 47: | ||
מ'טרעפט דעם מנהג פון ליינען די מגילה אין די מנהגים פון [[גרדאייא]], [[אלזשיר]], און פון די קרימטשאקעס{{הערה|[[#פריד|פריד]], זייט 17-21}}. נתן פריד ווייזט אן אז עס איז מעגליך אז אויך אין אשכנז און אין פראנקרייך האט מען עס אמאל געליינט חנוכה, וויבאלד דער מגילה איז געטראפן געווארן אין אן אשכנזישער מגילה פון הפטורות{{הערה|[[#פריד|פריד]], זייט 18}}. | מ'טרעפט דעם מנהג פון ליינען די מגילה אין די מנהגים פון [[גרדאייא]], [[אלזשיר]], און פון די קרימטשאקעס{{הערה|[[#פריד|פריד]], זייט 17-21}}. נתן פריד ווייזט אן אז עס איז מעגליך אז אויך אין אשכנז און אין פראנקרייך האט מען עס אמאל געליינט חנוכה, וויבאלד דער מגילה איז געטראפן געווארן אין אן אשכנזישער מגילה פון הפטורות{{הערה|[[#פריד|פריד]], זייט 18}}. | ||
די מגילה איז געווען היבש פארשפרייט ביי אידן, אזוי אז אין דער הקדמה צו זיין 'ספר מעשיות', פארשפּרעכט [[רב ניסים גאון]] פון קירואן צו דערציילן די גאנצע היסטאריע פון די אידן, "אויסער וואס איז אין דער מגילת אסתר און מגילת חשמונאי (ווארשיינליך די מגילת אנטיכוס) און די 24 ספרים [פון תנ"ך]"{{הערה|1={{היברובוקס|רבי נסים מקירואן|ספר מעשיות: והוא חבור יפה מהישועה|38609|page=4|מקום הוצאה=ווארשע|שנת הוצאה=תקצ"ז|עמ=דף ב, ב}};}}. | די מגילה איז געווען היבש פארשפרייט ביי אידן, אזוי אז אין דער הקדמה צו זיין 'ספר מעשיות', פארשפּרעכט [[רב ניסים גאון]] פון קירואן צו דערציילן די גאנצע היסטאריע פון די אידן, "אויסער וואס איז אין דער מגילת אסתר און מגילת חשמונאי (ווארשיינליך די מגילת אנטיכוס) און די 24 ספרים [פון תנ"ך]"{{הערה|1={{היברובוקס|רבי נסים מקירואן|ספר מעשיות: והוא חבור יפה מהישועה|38609|page=4|מקום הוצאה=ווארשע|שנת הוצאה=תקצ"ז|עמ=דף ב, ב}};}}. | ||
| שורה 57: | שורה 53: | ||
*{{היברובוקס|אברהם אליהו הרכבי|זכרון לראשונים וגם לאחרונים|32264|page=204|באנד=ה|שנת הוצאה=תרנ"ב|עמ=205–209}} | *{{היברובוקס|אברהם אליהו הרכבי|זכרון לראשונים וגם לאחרונים|32264|page=204|באנד=ה|שנת הוצאה=תרנ"ב|עמ=205–209}} | ||
*{{אנקער|פריד|{{אוצר החכמה|נתן פריד|סיני|16163|ירושלים, תשכ"ט, זייט צז-קמ|page=101|כותרת=נוסח עברי חדש של מגילת אנטיוכוס|כרך=סד}}}} | *{{אנקער|פריד|{{אוצר החכמה|נתן פריד|סיני|16163|ירושלים, תשכ"ט, זייט צז-קמ|page=101|כותרת=נוסח עברי חדש של מגילת אנטיוכוס|כרך=סד}}}} | ||
*{{אנקער|פריד2|{{אוצר החכמה|נתן פריד|ארשת|180381|זייט | *{{אנקער|פריד2|{{אוצר החכמה|נתן פריד|ארשת|180381|זייט 166–174|כותרת=עניינות מגילת אנטיוכוס|כרך=ד}}}} | ||
*{{אנקער|פריד3|{{אוצר החכמה|נתן פריד|צפונות|106581|בני ברק, תשנ"ג, זייטן סה-עד|page=65|כותרת=נוסח עברי חדש של מגילת אנטיוכוס|כרך=יז}}.}} | *{{אנקער|פריד3|{{אוצר החכמה|נתן פריד|צפונות|106581|בני ברק, תשנ"ג, זייטן סה-עד|page=65|כותרת=נוסח עברי חדש של מגילת אנטיוכוס|כרך=יז}}.}} | ||
*{{אנקער|זייבלד|{{אקדמיה|יהוזה זייבלד|חלקו של רס"ג בעריכת מגילת אנטיוכוס וההדרה של הקדמתו|35121818|חצי גבורים|י, ניסן תשע"ז}}}} | *{{אנקער|זייבלד|{{אקדמיה|יהוזה זייבלד|חלקו של רס"ג בעריכת מגילת אנטיוכוס וההדרה של הקדמתו|35121818|חצי גבורים|י, ניסן תשע"ז}}}} | ||