אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "דרעפט:יודל מארק"

קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
660 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 9 חדשים
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה
אין תקציר עריכה
שורה 11: שורה 11:


==שרייבערישע טעטיגקייט==
==שרייבערישע טעטיגקייט==
זיין שרייבערישע טעטיגקייט האט מארק אנגעהויבן אין דער טאג-צייטונג "נייס", [[קאוונע]], 1921 (רעד' ד"ר א. מוקדוני), וואס איז פון יוני 1922 בין סוף 1923 ארויס ווי א וואכנבלאט אונטער מארק'ס און י. טשערניכאוו'ס רעדאקציע און אין די יארן 1926 ביז מיטן 1927 אונטער מארק'ס און עוזר פינקעלשטיינ'ס רעדאקציע. 1923–1924 איז מארק געווען א מיטארבעטער פון ד"ר זשיטלאווסקי'ס חודש-זשורנאל "דאס נייע לעבען". ער האט זיך באטייליגט אויך אין דער זמ"ג "דער וועג צו דער ייִדישער וויסנשאַפט", קאָוונע, 1926; "דאָס פאָלק", "פרימאָרגן" ריגע; "ווילנער טאָג", "ייִדיש פאַר אַלע", "די נייע שול" ווילנע; "שול־וועגן", וואַרשע; "דרום־אַמעריקע", ב"א, א"א. 1934-1930 געווען הויפט־רעדאקטאר פון "פאָלקסבלאַט", קאָוונע, וואו עס זענען, חוץ ארטיקלען אויף פארשיידענע טעמעס, דורך אים אויך געדרוקט אין המשכים פון דייטש איבערגעזעצטע ראָמאַנען: "אויפן מערב־פראָנט קיין נייס" פון עריק מאריא רעמאַרק און "בערלין אָן {{ללא בוט|יידן}}" פון סאמ. גראנעמאן. פון אָנהייב 1930 ביז זיין קומען קיין אמעריקע געווען דער ליטווישער קאָרעספּאָנדענט פון ניו יארקער "פאָרווערטס" (אונטערן [[פסעוודאנים]] ד"ר שטיינבאך – "בריון פון ליטע"). אין אמעריקע (זינט 1936) זיך באטייליגט אין "צוקונפט", "פארווערטס", "אונזער שול", "קולטור און דערציאונג", "אויפן שוועל", "אידישער קעמפער", "ייִדישע דערציונג". "פּראָלעטאַרישע וועלט", "אונזער וועג", "קינדער צייטונג" - נ"י.
זיין שרייבערישע טעטיגקייט האט מארק אנגעהויבן אין דער טאג-צייטונג "נייס", [[קאוונע]], 1921 (רעד' ד"ר א. מוקדוני), וואס איז פון יוני 1922 בין סוף 1923 ארויס ווי א וואכנבלאט אונטער מארק'ס און י. טשערניכאוו'ס רעדאקציע און אין די יארן 1926 ביז מיטן 1927 אונטער מארק'ס און עוזר פינקעלשטיינ'ס רעדאקציע. 1923–1924 איז מארק געווען א מיטארבעטער פון ד"ר זשיטלאווסקי'ס חודש-זשורנאל "דאס נייע לעבען". ער האט זיך באטייליגט אויך אין דער זמ"ג "דער וועג צו דער ייִדישער וויסנשאַפט", קאָוונע, 1926; "דאָס פאָלק", "פרימאָרגן" ריגע; "ווילנער טאָג", "ייִדיש פאַר אַלע", "די נייע שול" ווילנע; "שול־וועגן", וואַרשע; "דרום־אַמעריקע", ב"א, א"א. 1934-1930 געווען הויפט־רעדאקטאר פון "פאָלקסבלאַט", קאָוונע, וואו עס זענען, חוץ ארטיקלען אויף פארשיידענע טעמעס, דורך אים אויך געדרוקט אין המשכים פון דייטש איבערגעזעצטע ראָמאַנען: "אויפן מערב־פראָנט קיין נייס" פון עריק מאריא רעמאַרק און "בערלין אָן יידן" פון סאמ. גראנעמאן. פון אָנהייב 1930 ביז זיין קומען קיין אמעריקע געווען דער ליטווישער קאָרעספּאָנדענט פון ניו יארקער "פאָרווערטס" (אונטערן [[פסעוודאנים]] ד"ר שטיינבאך – "בריון פון ליטע"). אין אמעריקע (זינט 1936) זיך באטייליגט אין "צוקונפט", "פארווערטס", "אונזער שול", "קולטור און דערציאונג", "אויפן שוועל", "אידישער קעמפער", "ייִדישע דערציונג". "פּראָלעטאַרישע וועלט", "אונזער וועג", "קינדער צייטונג" - נ"י.


ער איז געווען א מיטאַרבעטער (זינט 1930) אין די "ייווא בלעטער" (ווילנע–נ"י), וואו ער האט פארעפנטליכט צענדליגער ארבעטן איבער לינגוויסטישע פראַגעס, איז געווען דער רעדאקטאר פון דעם ייווא זשורנאַל "יידישע שפראך", וואו ער האט, צווישן אנדערע, אפגעדרוקט אַן ארבעט איבער מענדל לעפין־סאַטאַנאָווער, ווי אויך זיין עקספערימענט פון דער ייִדישער איבערזעצונג פון לינקאלנ'ס "געטעסבורגער אדרעס". אין "זאַמלבוך לכבוד 250טן יובל פון דער יידישער פּרעסע, 1686–1936", נ"י, 1937, זז' 250–298, פאַרעפנטליכט די ארבעט "ייִדישע פעריאדישע אויסגאבעס אין ליטע" און אין זמ"ב "ליטע", באנד 1, נ"י, 1951, זז' 472-429, די אָפּהאַנדלונג: "אונזער ליטווישער ייִדיש". ער האט אנגעשריבן דעם אריינפיר און אפגעקליבן דעם מאַטעריאל פאר דעם בוך: "ד"ר חיים זשיטלאווסקי – געקליבענע ווערק", נ"י, 1955, 422 זז', ארויס אין דער "שטיי־ביבליאטעק" ביים אלוועלטליכן ייִדישן קולטור־קאנגרעס. ער האט געשריבן די "הערות און באמערקונגען" צום באנד 8 פון ש. דובנאוו'ס "וועלט־געשיכטע פון יידישן פאלק", ב"א, 1955. אין דעם "ש. ניגער בוך, ייווא", נ"י, 1958, זז' 157-127 אפגעדרוקט ייִדיש־העברעאישע און העברעאיש־יידישע ניי-שאַפונגען". זיך באטייליגט אין די ייִדיש־העברעאישע "יארביכער" פון ביכער־ראט, נ"י; אין Jewish Education; פינקעלשטיינ'ס The Jews. אין דער Encyclopedia of Literature, נ"י, 1947, פארעפנטליכט טיילן פון א גרעסערער "געשיכטע פון ייִדישער ליטעראַטור".
ער איז געווען א מיטאַרבעטער (זינט 1930) אין די "ייווא בלעטער" (ווילנע–נ"י), וואו ער האט פארעפנטליכט צענדליגער ארבעטן איבער לינגוויסטישע פראַגעס, איז געווען דער רעדאקטאר פון דעם ייווא זשורנאַל "יידישע שפראך", וואו ער האט, צווישן אנדערע, אפגעדרוקט אַן ארבעט איבער מענדל לעפין־סאַטאַנאָווער, ווי אויך זיין עקספערימענט פון דער ייִדישער איבערזעצונג פון לינקאלנ'ס "געטעסבורגער אדרעס". אין "זאַמלבוך לכבוד 250טן יובל פון דער יידישער פּרעסע, 1686–1936", נ"י, 1937, זז' 250–298, פאַרעפנטליכט די ארבעט "ייִדישע פעריאדישע אויסגאבעס אין ליטע" און אין זמ"ב "ליטע", באנד 1, נ"י, 1951, זז' 472-429, די אָפּהאַנדלונג: "אונזער ליטווישער ייִדיש". ער האט אנגעשריבן דעם אריינפיר און אפגעקליבן דעם מאַטעריאל פאר דעם בוך: "ד"ר חיים זשיטלאווסקי – געקליבענע ווערק", נ"י, 1955, 422 זז', ארויס אין דער "שטיי־ביבליאטעק" ביים אלוועלטליכן ייִדישן קולטור־קאנגרעס. ער האט געשריבן די "הערות און באמערקונגען" צום באנד 8 פון ש. דובנאוו'ס "וועלט־געשיכטע פון יידישן פאלק", ב"א, 1955. אין דעם "ש. ניגער בוך, ייווא", נ"י, 1958, זז' 157-127 אפגעדרוקט ייִדיש־העברעאישע און העברעאיש־יידישע ניי-שאַפונגען". זיך באטייליגט אין די ייִדיש־העברעאישע "יארביכער" פון ביכער־ראט, נ"י; אין Jewish Education; פינקעלשטיינ'ס The Jews. אין דער Encyclopedia of Literature, נ"י, 1947, פארעפנטליכט טיילן פון א גרעסערער "געשיכטע פון ייִדישער ליטעראַטור".
שורה 17: שורה 17:
מארק איז געווען רעדאקטאר פון: "פעדאגאגישן ביולעטין", נ"י (זינט 1941); "פנקס ביאליסטאק", באנד 1, 1949, באנד 2, 1950; באנד 2 פון "יארבוך פון אַמאָפּטייל פון ייווא", נ"י, 1939 (צוזאמען מיט לייבוש לעהרער). איז דער מיטרעדאקטאר (צוזאמען מיט פּראָפ, יודא א. יאפע) פון דעם "גרויסן ווערטערבוך פון דער ייִדישער שפראַך", באנד 1, נ"י, 1962.
מארק איז געווען רעדאקטאר פון: "פעדאגאגישן ביולעטין", נ"י (זינט 1941); "פנקס ביאליסטאק", באנד 1, 1949, באנד 2, 1950; באנד 2 פון "יארבוך פון אַמאָפּטייל פון ייווא", נ"י, 1939 (צוזאמען מיט לייבוש לעהרער). איז דער מיטרעדאקטאר (צוזאמען מיט פּראָפ, יודא א. יאפע) פון דעם "גרויסן ווערטערבוך פון דער ייִדישער שפראַך", באנד 1, נ"י, 1962.


אין בוכפארם: "שול־גראמאטיק". ערשטער קאנצענטער, קאוונע, 1921, 124 זז' (צווייטע אויסגאבע, קאוונע, 1923, 144 זז'); "איינהייטלעכע פאלקשול" (אווטאנאמיע אין שול; אונזערע ריכטונגען; די איינחייטלעכע שול), קאוונע, 1922, 119 זז'; "פראגראם פאר יידיש, שפראך און ליטעראטור" (פאַר פעדאַגאגישע קורסן, פאַר לערער־סעמינארן, פאַר לערער־עקזאמענס), ריגע, 1928, 32 זז' (צוזאמען מיט י. כארלאש); "אַלע מאמעט זײנען שיין" (לויט מ. י. בערדיטשעווסקי), נ"י, 1937, 48 זז' (צווייטע אויפלאגע, 1939); "פראָגראַם פאַר יידיש אין דער עלעמע\נטאַרשול", נ"י, 1939, 81 זז'; "ארבעטסבוך פאַר ייִדיש אין מישלשול", בוך איינס, 1939, 106 זז': צווייטער טייל, 1940, 35 זז' (צווייטע, פאַרבעסערטע אויסגאבע, 1941, 207 זז'): "גוט יום טוב", מעשהלעך וועגן ימים טובים פֿאַר קינדער (חניכה, פורים, פסה. מגילת רות), נ"י, 1940; די געשיכטע פֿון דער ייִדישער ליטעראטור (קאנספעקט), ג"י, 1943, 54 זז'; דער וואהאבולאר פֿאָרן אוחייבער קלאס אין דער אַמעריי קאנער ייִדישער שול (צוזאמען מיט י. שטיינבוים און דור ברידזשער), נ"י, 1944, 78 ': חומט פֿאר קינדער (לויט יהואש), נ"י, 1944, 270 זי', פֿון זײַנע דערציילונגען וועגן יידישע היסטארישע געשטאלטן. געדרוקט אין קינדער צײַטווג, זײַנען דערשינען: רבינו גרשום. רש"י, יהודה הסיד, כ"י, 1941, 32 חז": דור הראובני און שלמה מולכו, נ"י, 1941, 98 זו"; דער ייִדישער פויפסס, נ"י, 1947, 125 זו', מיט צייכענונגען פֿון י. ליכטענשטיין; דער רמבם, כ"י, 1947, 56 11' - די אלע, צוזאמען מיט די צוגעגעבענע ר' מאיר פֿון דאטענבורג", משה בן חנוד", חסדאי איבן שפרוט". ר' שמואל הנניד", דתינו בהין אבן פקודה", משה אבן עורא", שלמה אבן גבירול", ר' יהודה הלוי", אברהם אבן עזרא", דער רמב"ן" אין אַ ניעבערע דערציילינג די עקירח" (איטור זיגעלבוים) - ויינען אַרײַן אין זײַן בוך היטמארישע בעשטאלטן, ב"א, 1957, 164 זז'ן צוויי ועפעראמן (די שליחות פֿון דער ייִדישער שול" און אויפן שוועל פון 4טן י"ח") ב"י, 1954. 3 זז'; יידישע יודער (ליישנבוד פֿארן טו לערניאר, נ"י, 1955 או, ב"י, 1957: ארבעטסבוך יידישע קינדער, נ"י, 224 ו' (צוזאמען מיט ועפרניקין): העפֿט פֿאָר ייִדיש, 1959, 80 ש פֿאַר שול און היים, נ"י, 1981 25 זז' ייִדיש און 24 וז' ענגליש; שמעון דובנאוו. נ"י 1962, 78 זז', האט איבערגעזעצט פֿון דײַטש: וו. טאָמאַס מאַן, פֿאַניא קרצינוור, מיט אז ארייכפֿיר וועגן טאַמאַב מאַן אין זײַן שאַפֿן, רינע, 1930 189 ז'. האראן, מנגל אדער מייול (חכרישע שמועסן וועגן דער געשלעכטס פֿראנע"), ריגע, 1929 168 זון געדרוקט אויד א"פ: ט. רעכטמאן, מ, מירקין, י. פֿיינעם, ל. זאמט, ד"י שטיינבאך א"ט. וואוינט אין 1947 1958 באזוכט מדינת ישראל, 1958 דרום אפריקע און 1963 - ארנענטינע.
אין בוכפארם: "שול־גראמאטיק". ערשטער קאנצענטער, קאוונע, 1921, 124 זז' (צווייטע אויסגאבע, קאוונע, 1923, 144 זז'); "איינהייטלעכע פאלקשול" (אווטאנאמיע אין שול; אונזערע ריכטונגען; די איינחייטלעכע שול), קאוונע, 1922, 119 זז'; "פראגראם פאר יידיש, שפראך און ליטעראטור" (פאַר פעדאַגאגישע קורסן, פאַר לערער־סעמינארן, פאַר לערער־עקזאמענס), ריגע, 1928, 32 זז' (צוזאמען מיט י. כארלאש); "אַלע מאמעט זענען שיין" (לויט מ. י. בערדיטשעווסקי), נ"י, 1937, 48 זז' (צווייטע אויפלאגע, 1939); "פראָגראַם פאַר יידיש אין דער עלעמע\נטאַרשול", נ"י, 1939, 81 זז'; "ארבעטסבוך פאַר ייִדיש אין מישלשול", בוך איינס, 1939, 106 זז': צווייטער טייל, 1940, 35 זז' (צווייטע, פאַרבעסערטע אויסגאבע, 1941, 207 זז'): "גוט יום טוב", מעשהלעך וועגן ימים טובים פאַר קינדער (חנוכה, פורים, פסח, מגילת רות), נ"י, 1940; "די געשיכטע פון דער ייִדישער ליטעראַטור" (קאָנספּעקט), נ"י, 1943, 54 זז'; "דער וואָקאַבולאַר פאַרן אָנהייבער־קלאַס אין דער אַמעריקאַנער ייִדישער שול" (צוזאַמען מיט י. שטיינבוים און דוד ברידזשער), נ"י, 1944, 78 וז'; "חומש פאַר קינדער" (לויט יהואש), נ"י, 1944, 270 זז'.
 
פון זיינע דערציילונגען וועגן ייִדישע היסטארישע געשטאַלטן, געדרוקט אין "קינדער־צייטונג", זענען ערשינען: "רבינו גרשום, רש"י, יהודה חסיד", נ"י, 1941, 32 זז'; "דוד הראובני און שלמה מולכו", נ"י, 1941, 98 זז'; "דער ייִדישער פויפסט", נ"י, 1947, 125 זז', מיט צייכענונגען פון י. ליכטענשטיין; "דער רמבם", נ"י, 1947, 56 זז' - די אַלע, צוזאַמען מיט די צוגעגעבענע "ר' מאיר פון ראָטענבורג", "משה בן חנוך", "חסדאי איבן שפרוט", "ר' שמואל הנגיד", "רבינו בחיי אבן פקודה", "משה אבן עזרא", "שלמה אבן גבירול", "ר' יהודה הלוי", "אַברהם אבן עזרא", "דער רמב"ן" און א גרעסערע דערציילונג "די עקידה" (ארטור זיגעלבוים) - זענען אַריין אין זיין בוך "היסטארישע געשטאַלטן", ב"א, 1957, 164 זז'; "צוויי רעפעראַטן" ("די שליחות פון דער ייִדישער שול" און "אויפן שוועל פון 4טן י"ה") נ"י, 1954, 31 זז'; "ייִדישע קינדער" (לייענבוך פארן 2טן לערניאר), נ"י, 1955, 224 זז' (צוזאַמען מיט יעפרויקין); "העפט פאַר ייִדיש", א־ו, נ"י, 1957; "אַרבעטסבוך - ייִדישע קינדער", נ"י, 1959, 80 זז'; "ייִדיש פאַר שול און היים", נ"י, 1961, 25 זז' ייִדיש און 24 זז' ענגליש; "שמעון דובנאוו", נ"י, 78,1962 זז'. האט איבערגעזעצט פון דייטש: וו. האדאן, "יינגל אָדער מיידל" ("חברישע שמועסן וועגן דער געשלעכטס פראַגע"), ריגע, 168,1929 זו'; טאָמאַס מאַן, "טאָניא קרעיגער", מיט אַן אַריינפיר וועגן טאָמאַס מאַן און זיין שאַפן, ריגע, 1930, 189 זז'. געדרוקט אויך א"פ: מ. רעכטמאַן, מ. מירקין, י. פייגעס, ל. זאמט, ד"ר שטיינבאך א"א. וואוינט אין נ"י. 1947 און 1958 באזוכט מדינת ישראל, 1958 דרום אַפריקע און 1963 - אַרגענטינע.
 
(מארק'ס פרוי, פייגל מארק, געב' 1912 אין צויזמער, פוילן, האָט געדרוקט דערציילונגען אין "קינדער־צייטונג" און "קינדער־זשורנאַל" און אַ סעריע ארטיקלען וועגן מאַלעריי אין "אידישער קעמפער" - נ"י. איז א לערערין פון ייִדיש אין דער "ניו סקול פאַר סאושעל ריסוירטש" אין ג"י, - מ'יס זון, עמנואל מ', האָט געדרוקט לידער אין "צוקונפט".)


==שטעלונגען==
==שטעלונגען==

נאוויגאציע מעניו