בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,420
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "קונע"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 3: | שורה 3: | ||
[[טעקע:Mariacki obrecz.jpg|קליין|א קונע ביי א קירכע אין קראקא]] | [[טעקע:Mariacki obrecz.jpg|קליין|א קונע ביי א קירכע אין קראקא]] | ||
[[טעקע:Synagoga w Przysusze 05.jpg|קליין|א קונע ביים שול אין פשיסחא]] | [[טעקע:Synagoga w Przysusze 05.jpg|קליין|א קונע ביים שול אין פשיסחא]] | ||
דער '''קונע''' איז א | דער '''קונע''' איז א פארעם פון א קערפערליכע שטראף באנוצט דורך אידן און גוים אין פוילן און ליטא אין שפעט [[מיטלאלטער]], אין וואס מען פלעגט אריינשטעלן אידן אלס די קונע איז באשטאנען פון א שאנד-סלופּ, א רינג אויף א קייט וואס איז געווען צוגעפעסטיגט צו דער וואנט, מיט וועלכע מען האט צוגעבונדן דעם פארזינדיגטן ביים האלז אדער ביי די הענט. | ||
דער פארברעכער איז אריינגעשטעלט געווארן אין דער קונע באלד פאר שחרית אדער מנחה פאר א צאל שטונדן; און יעדער מתפלל האט געהאט די רעכט, און אפילו געהאלטן פאר א פליכט, צו שפייען דעם שולדיגן אין פנים, און אים שלאגן און אנדערש באליידיגן. | די קונע פלעגן אידן נוצן קעגן די וואס האבן געזינדיגט קעגן אידישקייט אדער קעגן די אינטערעסן פון דער קהילה, ווי פאר מסירה, חוצפה פאר'ן רב אד"ג, און איז געווען פּלאצירט אין א ווינקל פונעם קהל-שטיבל, וואס איז געווענליך געווען נעבן דער שול, ווי אין [[פאליש|פּאָליש]]. דער פארברעכער איז אריינגעשטעלט געווארן אין דער קונע באלד פאר שחרית אדער מנחה פאר א צאל שטונדן; און יעדער מתפלל האט געהאט די רעכט, און אפילו געהאלטן פאר א פליכט, צו שפייען דעם שולדיגן אין פנים, און אים שלאגן און אנדערש באליידיגן. | ||
די נאמען קונע איז פון פוילישער kuna. ווען די קונע איז איינגעפירט געווארן אין די אידישע געמיינדעס איז נישט באקאנט. די אידן האבן דאס, ווי עס זעט אויס, גענומען פון זייערע קריסטליכע שכנים. | די נאמען קונע איז פון פוילישער kuna. די סארט שטראף איז געווען פארשפרייט אין קאטוילישע קירכעס און אויף פריצ'ישע גיטער. ווען די קונע איז איינגעפירט געווארן אין די אידישע געמיינדעס איז נישט באקאנט. די אידן האבן דאס, ווי עס זעט אויס, גענומען פון זייערע קריסטליכע שכנים. | ||
רבי העשיל לעווין דערציילט אין זיין "עליית אליהו", א ביאגראפיע פון [[ווילנער גאון]]{{הערה|{{היברובוקס|רבי יהושע העשיל לעווין|עליות אליהו|46776|page=36|מקום הוצאה=ווילנע|שנת הוצאה=תרל"ד|עמ=47—50}}}}, אז אין תק"ל איז א פריידענקער באשטראפט געווארן דורך די זקנים פונעם קהל אין ווילנע. ס'איז מסתמא געווען [[אבא גלוסק]] ("גלוסקער מגיד"), וואס האט פאר'ן גאון פון ווילנא געמאכט ביליגע באמערקונגען וועגן דער הגדה של פסח. דער שולדיגער איז ארעסטירט געווארן דעם זעלבן טאג; ער האט באקומען פערציג שלעק; און איז דעמאלט אריינגעלייגט געווארן אין דער קונע. נאכן ליידן די געווענליכע באליידיגונגען, האט מען דעם אומגליקליכן מענטש ארויסגעפירט פון שטעטל און באפוילן נישט צוריקצוקומען{{הערה|זעט די דראמאטישע שילדערונג אין ד"ר ש. א. האראדעצקי'ס בוך: "יהדות השכל ויהדות הרגש" אינעם קאפּיטל: "הגאון מווילנה", באנד ב', ז' 360.}}. | רבי העשיל לעווין דערציילט אין זיין "עליית אליהו", א ביאגראפיע פון [[ווילנער גאון]]{{הערה|{{היברובוקס|רבי יהושע העשיל לעווין|עליות אליהו|46776|page=36|מקום הוצאה=ווילנע|שנת הוצאה=תרל"ד|עמ=47—50}}}}, אז אין תק"ל איז א פריידענקער באשטראפט געווארן דורך די זקנים פונעם קהל אין ווילנע. ס'איז מסתמא געווען [[אבא גלוסק]] ("גלוסקער מגיד"), וואס האט פאר'ן גאון פון ווילנא געמאכט ביליגע באמערקונגען וועגן דער הגדה של פסח. דער שולדיגער איז ארעסטירט געווארן דעם זעלבן טאג; ער האט באקומען פערציג שלעק; און איז דעמאלט אריינגעלייגט געווארן אין דער קונע. נאכן ליידן די געווענליכע באליידיגונגען, האט מען דעם אומגליקליכן מענטש ארויסגעפירט פון שטעטל און באפוילן נישט צוריקצוקומען{{הערה|זעט די דראמאטישע שילדערונג אין ד"ר ש. א. האראדעצקי'ס בוך: "יהדות השכל ויהדות הרגש" אינעם קאפּיטל: "הגאון מווילנה", באנד ב', ז' 360.}}. | ||
| שורה 15: | שורה 15: | ||
אין יאר 1782 האבן די זקנים פון [[מינסק]]ער קהל, ווערנדיג באשולדיגט פון עטליכע אידישע האנטארבעטער אין אונטערדריקן דעם המון און מיט פארנוצן די פאלקס-געלט, באשטראפט די פירער פון די אומצופרידענע מיטן זיי אריינלייגן אין די קונע. | אין יאר 1782 האבן די זקנים פון [[מינסק]]ער קהל, ווערנדיג באשולדיגט פון עטליכע אידישע האנטארבעטער אין אונטערדריקן דעם המון און מיט פארנוצן די פאלקס-געלט, באשטראפט די פירער פון די אומצופרידענע מיטן זיי אריינלייגן אין די קונע. | ||
ס'האט אפילו געטראפן אז א ספר וואס מען האט פאר'משפּט אויף פארברענען, איז פריער אויפגעהאנגען געווארן אויף אזא "קונע", ווי למשל, ווייזל'ס בוך: "דברי שלום ואמת"{{הערה|שם=דאוויד}}. | ס'האט אפילו געטראפן אז א ספר וואס מען האט פאר'משפּט אויף פארברענען, איז פריער אויפגעהאנגען געווארן אויף אזא "קונע", ווי למשל, ווייזל'ס בוך: "דברי שלום ואמת"{{הערה|שם=דאוויד|דוד דאווידאוויטש, '''שולן אין פוילן''', בוענאס אייראס, תשכ"א, ז' 333–334; 359}}. | ||
אזעלכע "קונעס" האבן זיך געפונען אין א סך פּוילישע שולן אבער מיט דער צייט איז א טייל פון זיי געווארן ליקווידירט. אין די שולן פון: [[לעמבערג]]{{הערה|[https://www.moreshetyahadutpolin.org/he/node/1078 לבוב – מרכז מורשת יהדות פולין]}}, ווילנע, ליסע, פּינטשעוו, פּיעטריקאָוו-טריב., סטריזשעוו ביי ריישע און אין די הילצערנע שולן פון פּשעדבאָזש, גאמבין, וואָרקע, דוואַרט (וואַרטאַ), האבן זיך די "קונעס" אפּגעהיטן ביז צו די לעצטע צייטן{{הערה|שם=דאוויד}}. | אזעלכע "קונעס" האבן זיך געפונען אין א סך פּוילישע שולן אבער מיט דער צייט איז א טייל פון זיי געווארן ליקווידירט. אין די שולן פון: [[לעמבערג]]{{הערה|[https://www.moreshetyahadutpolin.org/he/node/1078 לבוב – מרכז מורשת יהדות פולין]}}, ווילנע, ליסע, פּינטשעוו, פּיעטריקאָוו-טריב., סטריזשעוו ביי ריישע און אין די הילצערנע שולן פון פּשעדבאָזש, גאמבין, וואָרקע, דוואַרט (וואַרטאַ), האבן זיך די "קונעס" אפּגעהיטן ביז צו די לעצטע צייטן{{הערה|שם=דאוויד}}. | ||
| שורה 21: | שורה 21: | ||
עס זענען אויך באקאנט "קונעס" אויסער פּוילן און ליטא, ווי אין דער [[מאטערסדארף|מאטעסדארפער]] שול (בורגענלאנד, עסטרייך){{הערה|זע מ. גולדשטיין: מאמר שבע קהילות, תל-אביב תשט"ו, ז' 11.}}. | עס זענען אויך באקאנט "קונעס" אויסער פּוילן און ליטא, ווי אין דער [[מאטערסדארף|מאטעסדארפער]] שול (בורגענלאנד, עסטרייך){{הערה|זע מ. גולדשטיין: מאמר שבע קהילות, תל-אביב תשט"ו, ז' 11.}}. | ||
איינע פון | איינע פון די מנהגים וואס די [[קאראאימער]] האבן איבערגענומען פון די אידן אין ליטע איז געווען די קונע, אין וועלכער זיי פלעגן אריינשטעלן פאר דעם קלענסטן חטא{{הערה| | ||
{{אוצר החכמה|מ. אוריאל|ליטע|151419|page=101|קעפל=די קאראאימער פאר די לעצטע 15 יאר|באנד=א|מקום הוצאה=ניו יארק|שנת הוצאה=תשי"א|מו"ל=קולטור-געזעלשאפט פון ליטווישע יידן|עמ=205}}}} | {{אוצר החכמה|מ. אוריאל|ליטע|151419|page=101|קעפל=די קאראאימער פאר די לעצטע 15 יאר|באנד=א|מקום הוצאה=ניו יארק|שנת הוצאה=תשי"א|מו"ל=קולטור-געזעלשאפט פון ליטווישע יידן|עמ=205}}}} | ||
| שורה 29: | שורה 29: | ||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||
{{רעפערענצן}} | {{רעפערענצן}} | ||
[[he:עמוד הקלון]] | |||