בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,368
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רבי אלעזר הקליר"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
|||
| שורה 13: | שורה 13: | ||
===ביי די ראשונים=== | ===ביי די ראשונים=== | ||
אסאך [[ראשונים]] שרייבן אז רבי אליעזר האט געלעבט אין די צייטן פון די [[תנאים]]. [[רבינו תם]] איז מצדד אז ער איז דער תנא [[רבי אלעזר ברבי שמעון]], אויף וועמען דער [[מדרש]]{{הערה|{{היברובוקס|באבער (רעדאקטאר)|פסיקתא|14056|page=410|עמ=קעט, א}}; {{רבה|ויקרא|ל}}; {{רבה|שיר השירים|ג|ו}}}} זאגט אז ער איז געווען א "פייטן"{{הערה|נאמען=בעתס|{{בבלי|חגיגה|יג|א|מפרש=תוספות|ד"ה=ורגלי}}{{ביאור|די גמרא דארט אין חגיגה זאגט, אז דער מרחק צו גיין פון די ערד ביזן הימל איז א מהלך ת"ק שנה. און אזוי אויך די רגלי החיות פאר זיך איז אויך א מהלך פון ת"ק שנה. ברענגט דארט תוס' דעם פיוט פון ר' אלעזר הקליר וואס זאגט, אז די רגלי החיות זענען א מהלך תקט"ו שנה. תוס' זאגט אויף דעם אז עס זענען דא אזעלכע וואס ווילן טוישן דעם לשון הפיוט און אראפנעמען די ט"ו שנה, כדי אז עס זאל שטימען מיט די גמרא. אויף דעם זאגט אבער תוס' אז עס פעלט זיך נישט אויס, וויבאלד רבי אלעזר הקליר איז געווען א תנא און טאקע נישט קיין צווייטער ווי התנא רבי אלעזר בן רבי שמעון און ווי מיר ווייסן האט ער געוואוינט אין ארץ ישראל. און תוס' ברענגט אראפ א ירושלמי וואו מיר זעען אז די תנאים פון ירושלים האבן געלערנט אז די רגלי החיות זענען א מהלך פון תקט"ו אמות. און ממילא איז פארשטענדליך פארוואס אין פיוט פון רבי אלעזר שרייבט ער כדברי התלמוד ירושלמי.}} | אסאך [[ראשונים]] שרייבן אז רבי אליעזר האט געלעבט אין די צייטן פון די [[תנאים]]. [[רבינו תם]] איז מצדד אז ער איז דער תנא [[רבי אלעזר ברבי שמעון]], אויף וועמען דער [[מדרש]]{{הערה|{{היברובוקס|באבער (רעדאקטאר)|פסיקתא|14056|page=410|עמ=קעט, א}}; {{רבה|ויקרא|ל}}; {{רבה|שיר השירים|ג|ו}}}} זאגט אז ער איז געווען א "פייטן"{{הערה|נאמען=בעתס|{{בבלי|חגיגה|יג|א|מפרש=תוספות|ד"ה=ורגלי}}{{ביאור|די גמרא דארט אין חגיגה זאגט, אז דער מרחק צו גיין פון די ערד ביזן הימל איז א מהלך ת"ק שנה. און אזוי אויך די רגלי החיות פאר זיך איז אויך א מהלך פון ת"ק שנה. ברענגט דארט תוס' דעם פיוט פון ר' אלעזר הקליר וואס זאגט, אז די רגלי החיות זענען א מהלך תקט"ו שנה. תוס' זאגט אויף דעם אז עס זענען דא אזעלכע וואס ווילן טוישן דעם לשון הפיוט און אראפנעמען די ט"ו שנה, כדי אז עס זאל שטימען מיט די גמרא. אויף דעם זאגט אבער תוס' אז עס פעלט זיך נישט אויס, וויבאלד רבי אלעזר הקליר איז געווען א תנא און טאקע נישט קיין צווייטער ווי התנא רבי אלעזר בן רבי שמעון און ווי מיר ווייסן האט ער געוואוינט אין ארץ ישראל. און תוס' ברענגט אראפ א ירושלמי וואו מיר זעען אז די תנאים פון ירושלים האבן געלערנט אז די רגלי החיות זענען א מהלך פון תקט"ו אמות. און ממילא איז פארשטענדליך פארוואס אין פיוט פון רבי אלעזר שרייבט ער כדברי התלמוד ירושלמי.}}}}. דאס איז אויך געברענגט בשמו אין [[מחזור ויטרי]]{{הערה|שם=ויטרי|מחזור ויטרי, {{שיתופתא|Machzor_Vitry,_Laws_of_Rosh_HaShanah/325|סי' שכה}}}}, [[אור זרוע]]{{הערה|אור זרוע, הלכות ק"ש {{שיתופתא|Ohr_Zarua,_Volume_I/19|סימן יט}}}}, און [[שבלי הלקט]]{{הערה|1=שבלי הלקט, {{שיתופתא|Shibbolei_HaLeket/28|סימן כח}}}}. אזוי שרייבן אויך דער רא"ש{{הערה|פסקי הרא"ש ברכות {{על התורה||פרק ה סי' כא|Rosh_Berakhot_5}} שטייט "ויש אומרים שתנא הוא", זעט דארט אין מעדני יום טוב סק"ה}}, [[רבי יהודה שירליאון|תוס' ר' יהודה החסיד]]{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי יהודה שירליאון|תוספות רבינו יהודה שירלאון|193|page=139|עמ=ברכות יא, א}}}}, אבודרהם{{הערה|1=אבודרהם פרק ט' ב'}}, און הגהות מיימוניות {{הערה|הגהות מיימוניות, תפילה, פרק ו' ג'}}. דער [[רשב"א]] שרייבט אז ער איז [[רבי אלעזר בן ערך]], לכאורה לויט אן אנדערע גירסא וואס ער האט געהאט אינעם מדרש{{הערה|נאמען=רשבא|{{היברובוקס|2=שו"ת הרשב"א|3=14649|page=216|באנד=א|לינק טעקסט=תס"ט}}}}. די ראשונים טוען מיט דעם אפשלאגן די הלכה'דיגע טענות וואס זענען ארויפגעברענגט געווארן קעגן דאס זאגן פיוטים אינמיטן דאווענען{{הערה|שם=בעתס}}{{הערה|נאמען=רשבא}}. | ||
אויך [[רבי חיים וויטאל]] ברענגט אין שער הכוונות אז ער האט געהערט אין נאמען פון זיין רבי'ן דער [[אר"י]] אז דער קליר איז רבי אלעזר בר' שמעון{{הערה|{{ספריא|2=שער הכוונות|3=Sha'ar_HaKavanot%2C_Sermons_on_Aleinu_and_the_Prayer_Formula.1.1|4=דרושי עלינו לשבח ונוסח התפילה, א׳|5=ניין}}}}. דער [[יעב"ץ]] ברענגט אין נאמען פון אר"י אז ער איז געווען א [[גלגול נשמות|גלגול]] פון ר' אלעזר ברבי שמעון{{הערה|קולן של סופרים (חגיגה יג.) דער [[חיד"א]] ברענגט עס אין זיין נאמען, אין מחזיק ברכה או"ח קיב, יג}}. דער [[רבי חיים אלעזר שפירא|מנחת אלעזר]] באמערקט אבער אז פון דער לשון האר"י איז משמע אז עס איז יא ממש ער{{הערה|{{היברובוקס|רבי חיים אלעזר שפירא|שו"ת מנחת אלעזר|3=4745|page=49|לינק טעקסט=סימן יא}}}}. | אויך [[רבי חיים וויטאל]] ברענגט אין שער הכוונות אז ער האט געהערט אין נאמען פון זיין רבי'ן דער [[אר"י]] אז דער קליר איז רבי אלעזר בר' שמעון{{הערה|{{ספריא|2=שער הכוונות|3=Sha'ar_HaKavanot%2C_Sermons_on_Aleinu_and_the_Prayer_Formula.1.1|4=דרושי עלינו לשבח ונוסח התפילה, א׳|5=ניין}}}}. דער [[יעב"ץ]] ברענגט אין נאמען פון אר"י אז ער איז געווען א [[גלגול נשמות|גלגול]] פון ר' אלעזר ברבי שמעון{{הערה|קולן של סופרים (חגיגה יג.) דער [[חיד"א]] ברענגט עס אין זיין נאמען, אין מחזיק ברכה או"ח קיב, יג}}. דער [[רבי חיים אלעזר שפירא|מנחת אלעזר]] באמערקט אבער אז פון דער לשון האר"י איז משמע אז עס איז יא ממש ער{{הערה|{{היברובוקס|רבי חיים אלעזר שפירא|שו"ת מנחת אלעזר|3=4745|page=49|לינק טעקסט=סימן יא}}}}. | ||
| שורה 47: | שורה 47: | ||
אין דער [[אקראסטיך]] פון זיינע פיוטים ערשיינט ער אפטמאל אלס "רבי אלעזר בריבי קליר מקרית ספר". | אין דער [[אקראסטיך]] פון זיינע פיוטים ערשיינט ער אפטמאל אלס "רבי אלעזר בריבי קליר מקרית ספר". | ||
די משמעות פון די נאמען "קליר" איז נישט קלאר (צומאל ערשיינט ער אויך מיט '''קלר''' און '''קיליר'''). לויט [[ רבי נתן מרומי|רבי נתן]] בעל '[[הערוך]]', איז די מקור פונעם נאמען פון די [[גריכיש]]ע ווארט {{משמאל לימין|κολλύρα}}{{הערה|{{אנצ יהודית|9148-kalir-eleazar|ḲALIR, ELEAZAR|Richard Gottheil, Caspar Levias}}|שם=אנצ|כיוון=שמאל}}’ וואס איר טייטש איז א [[קוכן]], און דאס איז וויבאלד די קלוגשאפט פון ר' אלעזר איז אים אנגעקומען פון עסן א קוכן וואס דערין איז געווען אויסגעקריצט א [[קמיע]]{{הערה|{{ספריא|2=ספר הערוך|3=Sefer_HeArukh%2C_Letter_Kof.233|4=ערך קלר|5=ניין}}}}{{ביאור|איבער דעם מנהג פון געבן צו עסן פאר קינדער קוכן מיט פסוקים, ברענגט [[רבי אלעזר פון ווירמייזא|רבי אלעזר בעל הרוקח]] א מנהג צו פיטערן די קינדער מיט קוכן און דערויף פסוקים פון {{תנ"ך|ישעיהו|נ|ד|ה}} און {{תנ"ך|יחזקאל|ג|ג}} ביים אריינגיין צו לערנען תורה [[שבועות]] ביינאכט.}}. | די משמעות פון די נאמען "קליר" איז נישט קלאר (צומאל ערשיינט ער אויך מיט '''קלר''' און '''קיליר'''). לויט [[רבי נתן מרומי|רבי נתן]] בעל '[[הערוך]]', איז די מקור פונעם נאמען פון די [[גריכיש]]ע ווארט {{משמאל לימין|κολλύρα}}{{הערה|{{אנצ יהודית|9148-kalir-eleazar|ḲALIR, ELEAZAR|Richard Gottheil, Caspar Levias}}|שם=אנצ|כיוון=שמאל}}’ וואס איר טייטש איז א [[קוכן]], און דאס איז וויבאלד די קלוגשאפט פון ר' אלעזר איז אים אנגעקומען פון עסן א קוכן וואס דערין איז געווען אויסגעקריצט א [[קמיע]]{{הערה|{{ספריא|2=ספר הערוך|3=Sefer_HeArukh%2C_Letter_Kof.233|4=ערך קלר|5=ניין}}}}{{ביאור|איבער דעם מנהג פון געבן צו עסן פאר קינדער קוכן מיט פסוקים, ברענגט [[רבי אלעזר פון ווירמייזא|רבי אלעזר בעל הרוקח]] א מנהג צו פיטערן די קינדער מיט קוכן און דערויף פסוקים פון {{תנ"ך|ישעיהו|נ|ד|ה}} און {{תנ"ך|יחזקאל|ג|ג}} ביים אריינגיין צו לערנען תורה [[שבועות]] ביינאכט.}}. רבי דוד גינצבורג פון פולדא איז מעתיק פון א "ספר ישן נושן והיו בו דברים נפלאים נסתרים ונעלמים, את פתיחות הלב של רבינו אליעזר קלירי הפייטן וקלירי פ['ירושו] עוגה, ועל שם פתיחות הלב הזה נקרא קלירי"{{היברובוקס|ג' שלום|כתבי יד בקבלה|36766|page=118|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תר"צ|עמ=110}}. פון רבי סעדיה גאון ווערט געברענגט א סגולה לשכחה וואס רב סעדיה גאון האט געטראפן "במערתא דר' אלעזר קליר" און ער און אלע חכמי ישראל פלעגן דאס נוצן און אזוי מצליח זיין{{הערה|{{היברובוקס|ח' הורוויץ|תורתן של ראשונים א|20424|page=57|מקום הוצאה=פראנקפורט|שנת הוצאה=תרמ"ב|עמ=58}}; זעט {{אקדמיה|אליעזר בראדט|סגולה לזכרון ופתיחת לב|12080612|ירושתנו|תשע"א}}}}. רבי שמחה מויטרי לשיטתו אז דאס איז רבי אלעזר ברבי שמעון, צייכנט צו א פסיקתא{{הערה|{{ספריא|2=פסיקתא דרב כהנא|3=Pesikta_DeRav_Kahana.11.18|4=פיסקא י, ויהי בשלח|5=ניין}}}} וואס דערציילט אז איידער ער איז געווארן א תלמיד חכם איז רבי אלעזר געווען א טרעגער וואס פלעגט עסן גאר אסאך ברויט, און מעגליך אז ער האט געמאכט זיינע פיוטים ווען ער פלעגט פון זיינע פארדינסטן קויפן קיכלעך, און דעריבער האט ער געהייסן קליר{{הערה|שם=ויטרי}}. | ||
אנדערע האבן פארגעשלאגן אז מעגליך איז די מקור פון איבערדרייען די אותיות פון די ביזאנטישע נאמען קיריל, און מען דארף עס ליינען קיליר{{הערה|1=[[שמואל דוד לוצאטו|שד"ל]] ציטירט דעם געדאנק פון משה לנדאו אין זיין פירוש אויפ'ן ספר הערוך "מערכי לשון".}}. מאנכע קלערן אז די מקור פון זיין נאמען איז פון די באגריף "קליראָס" ([[גריכיש]]: κλήρος, איינציגער מאן), א קירכעריש באגריף וואס באצייכנט א מענטש פון קירכע קעגן די געווענליכע קריסטן{{ביאור|די גריכישע ווארט κλήρος און איר פשוט'ע טייטש מיינט א טייל פון א באדן, א גורל, א קארטע וואס מ'נוצט פאר א הגרלה, א פארמעגן אדער א זאך וואס מען באקומט ביי א הגרלה, און דאס גלייכן. א פארבונדענע באגריף צו די ווארט אין גריכיש איז ירושה, ווען κληρονομος איז א ווארט פארן יורש - ווער עס באקומט פארמעגן ביי די הגרלה אדער ביי די ירושה.}}. מעגליך אז דאס ווארט האט באנוצט אויך מענטשן פון אנדערע רעליגיעס ווי רבנים{{ביאור|אן ענליכער ערשיינונג איז געפונען געווארן אויך אין אנדערע שפראכן; אזוי צום ביישפיל, די אידישע [[כהן|כהנים]]-פאמיליע נאמען "קאפלאן" קומט פון א באגריף אויף א רעליגיעזע פאזיציע אין [[איטאליעניש]].}}. | אנדערע האבן פארגעשלאגן אז מעגליך איז די מקור פון איבערדרייען די אותיות פון די ביזאנטישע נאמען קיריל, און מען דארף עס ליינען קיליר{{הערה|1=[[שמואל דוד לוצאטו|שד"ל]] ציטירט דעם געדאנק פון משה לנדאו אין זיין פירוש אויפ'ן ספר הערוך "מערכי לשון".}}. מאנכע קלערן אז די מקור פון זיין נאמען איז פון די באגריף "קליראָס" ([[גריכיש]]: κλήρος, איינציגער מאן), א קירכעריש באגריף וואס באצייכנט א מענטש פון קירכע קעגן די געווענליכע קריסטן{{ביאור|די גריכישע ווארט κλήρος און איר פשוט'ע טייטש מיינט א טייל פון א באדן, א גורל, א קארטע וואס מ'נוצט פאר א הגרלה, א פארמעגן אדער א זאך וואס מען באקומט ביי א הגרלה, און דאס גלייכן. א פארבונדענע באגריף צו די ווארט אין גריכיש איז ירושה, ווען κληρονομος איז א ווארט פארן יורש - ווער עס באקומט פארמעגן ביי די הגרלה אדער ביי די ירושה.}}. מעגליך אז דאס ווארט האט באנוצט אויך מענטשן פון אנדערע רעליגיעס ווי רבנים{{ביאור|אן ענליכער ערשיינונג איז געפונען געווארן אויך אין אנדערע שפראכן; אזוי צום ביישפיל, די אידישע [[כהן|כהנים]]-פאמיליע נאמען "קאפלאן" קומט פון א באגריף אויף א רעליגיעזע פאזיציע אין [[איטאליעניש]].}}. | ||