אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רבי אהרן הגדול פון קארלין"
(←ביאגראפיע: מציבה) |
(←ביאגראפיע: מקור?) |
||
| שורה 36: | שורה 36: | ||
רבי אהרן איז געבוירן געווארן אין [[יאנאווא]] צו יעקב און פּערל{{ביאור|פון זיין מוטער'ס נאָמען, פּערל, שטאמט די משפחה נאמען פון דער קאַרלינער דינאַסטיע - "פערלאָוו"{{הערה|{{היברובוקס|דוד חיים זילבערשלאג|כרם החסידות|28727|ניסן תשמ"ה|page=156}}}}.}}. אין זיין יוגנט האָט ער געלערנט אסאך ש"ס און פוסקים. אונטער דער השפּעה פון זיין מוטער'ס ברודער, רבי מאנעלע פון קארלין, איז ער געווארן נאנט צום מעזריטשער מגיד, און איז געוואָרן פאררעכנט אלס איינער פון זיינע גרעסטע תלמידים{{הערה|זעט: [[רבי אליעזר דוד פרידמאן]], '''מפי ספרים וסופרים''', חלק שני עמוד קע"ח, אין נאמען פון [[רבי יצחק פרידמאן (באיאן)|דער פחד יצחק פון באיאן]], אז רבי אהרן הגדול און [[רבי מנחם מענדל פון וויטעבסק]] זענען געווען אנגענומען אלס די צוויי גרעסטע תלמידים פונעם מעזריטשער מגיד}}. זיצנדיג ביים טיש פון זיין רבי'ן האט ער געהאט אייגענע י"ב חלות ביי אלע שבת'דיגע סעודות{{הערה|{{היברובוקס||בית אהרן - על התורה ועל העבודה|46089|page=295}}}}. | רבי אהרן איז געבוירן געווארן אין [[יאנאווא]] צו יעקב און פּערל{{ביאור|פון זיין מוטער'ס נאָמען, פּערל, שטאמט די משפחה נאמען פון דער קאַרלינער דינאַסטיע - "פערלאָוו"{{הערה|{{היברובוקס|דוד חיים זילבערשלאג|כרם החסידות|28727|ניסן תשמ"ה|page=156}}}}.}}. אין זיין יוגנט האָט ער געלערנט אסאך ש"ס און פוסקים. אונטער דער השפּעה פון זיין מוטער'ס ברודער, רבי מאנעלע פון קארלין, איז ער געווארן נאנט צום מעזריטשער מגיד, און איז געוואָרן פאררעכנט אלס איינער פון זיינע גרעסטע תלמידים{{הערה|זעט: [[רבי אליעזר דוד פרידמאן]], '''מפי ספרים וסופרים''', חלק שני עמוד קע"ח, אין נאמען פון [[רבי יצחק פרידמאן (באיאן)|דער פחד יצחק פון באיאן]], אז רבי אהרן הגדול און [[רבי מנחם מענדל פון וויטעבסק]] זענען געווען אנגענומען אלס די צוויי גרעסטע תלמידים פונעם מעזריטשער מגיד}}. זיצנדיג ביים טיש פון זיין רבי'ן האט ער געהאט אייגענע י"ב חלות ביי אלע שבת'דיגע סעודות{{הערה|{{היברובוקס||בית אהרן - על התורה ועל העבודה|46089|page=295}}}}. | ||
אין תקכ"ה, ווען זיין רבי האט נאך געלעבט, האט ער שוין געגרינדעט אַן אייגענעם געמיינדע אין דער שטאָט [[קארלין]] (היינט א פאָרשטאָט אין דער שטאָט [[פינסק]] אין [[ווייסרוסלאַנד]]), וועלכער איז פארוואנדלט געוואָרן אלס צענטער פאר חסידות אין צפון ליטא. אינאיינעם מיט [[רבי מנחם מענדל פון וויטעבסק]] האָט ער פאַרשפּרייט די תורת החסידות איבער גאנץ ליטא. א באווייז איבער זיין גרויסע השפּעה איז דער פאַקט אַז די [[מתנגדים]] צו חסידות אין דער צייט, פלעגן רופן אַלע חסידים "קארלינער"{{הערה|{{היברובוקס|רבי דוד צבי הילמאן|אגרות בעל-התניא ובני דורו|6664|עמוד קל"ז|page=154}}}}. זיין רבי האט אויף אים געשריבן אז זיין הדרכה איז גוט אין די אויגן פון באשעפער, און באפוילן זיינע תלמידים אין יענעם געגנט צו זיין אנגעקניפט מיט רבי אהרן{{הערה|שמע שלמה, חלק שני, שער סיפורים אות מ"ח}}. צווישן די תלמידים פון מעזריטשער מגיד וואס רבי אהרן האט דערנענטערט צו חסידות זענען געווען [[רבי חיים חייקא פון אמדור]] און [[רבי שלמה פון קארלין]]{{הערה|{{אוצר החכמה|אהרן הויזמאן|ברכת אהרן - פרח מטה אהרן|154449|page=12}}}}. | אין תקכ"ה{{מקור|פאר דעם ספעציפישן דאטום}}, ווען זיין רבי האט נאך געלעבט, האט ער שוין געגרינדעט אַן אייגענעם געמיינדע אין דער שטאָט [[קארלין]] (היינט א פאָרשטאָט אין דער שטאָט [[פינסק]] אין [[ווייסרוסלאַנד]]), וועלכער איז פארוואנדלט געוואָרן אלס צענטער פאר חסידות אין צפון ליטא. אינאיינעם מיט [[רבי מנחם מענדל פון וויטעבסק]] האָט ער פאַרשפּרייט די תורת החסידות איבער גאנץ ליטא. א באווייז איבער זיין גרויסע השפּעה איז דער פאַקט אַז די [[מתנגדים]] צו חסידות אין דער צייט, פלעגן רופן אַלע חסידים "קארלינער"{{הערה|{{היברובוקס|רבי דוד צבי הילמאן|אגרות בעל-התניא ובני דורו|6664|עמוד קל"ז|page=154}}}}. זיין רבי האט אויף אים געשריבן אז זיין הדרכה איז גוט אין די אויגן פון באשעפער, און באפוילן זיינע תלמידים אין יענעם געגנט צו זיין אנגעקניפט מיט רבי אהרן{{הערה|שמע שלמה, חלק שני, שער סיפורים אות מ"ח}}. צווישן די תלמידים פון מעזריטשער מגיד וואס רבי אהרן האט דערנענטערט צו חסידות זענען געווען [[רבי חיים חייקא פון אמדור]] און [[רבי שלמה פון קארלין]]{{הערה|{{אוצר החכמה|אהרן הויזמאן|ברכת אהרן - פרח מטה אהרן|154449|page=12}}}}. | ||
איינע פון די אייגנשאפטן פון זיין דרך איז געווען דער מנהג צו דאווענען מיט התלהבות ביז א געשריי. דער פירונג עקזיסטירט ביז היינט אינעם קארלינער הויף. רבי אהרן, וועלכער האט געהאט א [[נגינה|מוזיקאלישן]] חוש, איז דער מחבר פון דעם באקאנטן זמר '''[[י-ה אכסוף]]'''. דער זמר איז פון די איינציגסטע חסיד'ישע זמירות וואָס זענען אַריין אין [[זמירות שבת]] און ווערט געזינגען אין אַ גרויסן טייל פון די חסידישע הויפן, אין עטליכע ניגונים. לויט ווי מקובל ביי חסידים, איז דער זמר פארפאסט געוואָרן אויפן באַפעל פון זיין רבי'ן, דער מגיד. | איינע פון די אייגנשאפטן פון זיין דרך איז געווען דער מנהג צו דאווענען מיט התלהבות ביז א געשריי. דער פירונג עקזיסטירט ביז היינט אינעם קארלינער הויף. רבי אהרן, וועלכער האט געהאט א [[נגינה|מוזיקאלישן]] חוש, איז דער מחבר פון דעם באקאנטן זמר '''[[י-ה אכסוף]]'''. דער זמר איז פון די איינציגסטע חסיד'ישע זמירות וואָס זענען אַריין אין [[זמירות שבת]] און ווערט געזינגען אין אַ גרויסן טייל פון די חסידישע הויפן, אין עטליכע ניגונים. לויט ווי מקובל ביי חסידים, איז דער זמר פארפאסט געוואָרן אויפן באַפעל פון זיין רבי'ן, דער מגיד. | ||
רעוויזיע פון 08:39, 9 מאי 2024
| געבורט |
1736 ה'תצ"ו יאנאווא | ||
|---|---|---|---|
| פטירה |
1772 (אלט: 36 בערך) י"ט ניסן ה'תקל"ב | ||
| טאטע | יעקב | ||
|
| |||
רבי אהרן פערלאוו פון קארלין (ה'תצ"ו; 1736 – י"ט ניסן ה'תקל"ב; אפריל 22 1772) איז געווען פון די ערשטע חסידי'שע רבי'ס, א תלמיד פון מעזריטשער מגיד, איינער פון די גרעסטע פארשפרייטער פון תורת החסידות אין די ליטא געגנט, און דער גרינדער פונעם קארלין־סטאָלינער דינאסטיע. ער ווערט אנגערופן רבי אהרן הגדול.
ביאגראפיע
נוסח פון זיין מציבה
|
|---|
|
פ"נ |
רבי אהרן איז געבוירן געווארן אין יאנאווא צו יעקב און פּערל[א]. אין זיין יוגנט האָט ער געלערנט אסאך ש"ס און פוסקים. אונטער דער השפּעה פון זיין מוטער'ס ברודער, רבי מאנעלע פון קארלין, איז ער געווארן נאנט צום מעזריטשער מגיד, און איז געוואָרן פאררעכנט אלס איינער פון זיינע גרעסטע תלמידים[2]. זיצנדיג ביים טיש פון זיין רבי'ן האט ער געהאט אייגענע י"ב חלות ביי אלע שבת'דיגע סעודות[3].
אין תקכ"ה[מקור פארלאנגט: פאר דעם ספעציפישן דאטום], ווען זיין רבי האט נאך געלעבט, האט ער שוין געגרינדעט אַן אייגענעם געמיינדע אין דער שטאָט קארלין (היינט א פאָרשטאָט אין דער שטאָט פינסק אין ווייסרוסלאַנד), וועלכער איז פארוואנדלט געוואָרן אלס צענטער פאר חסידות אין צפון ליטא. אינאיינעם מיט רבי מנחם מענדל פון וויטעבסק האָט ער פאַרשפּרייט די תורת החסידות איבער גאנץ ליטא. א באווייז איבער זיין גרויסע השפּעה איז דער פאַקט אַז די מתנגדים צו חסידות אין דער צייט, פלעגן רופן אַלע חסידים "קארלינער"[4]. זיין רבי האט אויף אים געשריבן אז זיין הדרכה איז גוט אין די אויגן פון באשעפער, און באפוילן זיינע תלמידים אין יענעם געגנט צו זיין אנגעקניפט מיט רבי אהרן[5]. צווישן די תלמידים פון מעזריטשער מגיד וואס רבי אהרן האט דערנענטערט צו חסידות זענען געווען רבי חיים חייקא פון אמדור און רבי שלמה פון קארלין[6].
איינע פון די אייגנשאפטן פון זיין דרך איז געווען דער מנהג צו דאווענען מיט התלהבות ביז א געשריי. דער פירונג עקזיסטירט ביז היינט אינעם קארלינער הויף. רבי אהרן, וועלכער האט געהאט א מוזיקאלישן חוש, איז דער מחבר פון דעם באקאנטן זמר י-ה אכסוף. דער זמר איז פון די איינציגסטע חסיד'ישע זמירות וואָס זענען אַריין אין זמירות שבת און ווערט געזינגען אין אַ גרויסן טייל פון די חסידישע הויפן, אין עטליכע ניגונים. לויט ווי מקובל ביי חסידים, איז דער זמר פארפאסט געוואָרן אויפן באַפעל פון זיין רבי'ן, דער מגיד.
רבי אהרן האט זיך אסאך באשעפטיגט מיט קירוב רחוקים. לויט וואס ווערט דערציילט האט ער מחזיר בתשובה געווען בערך אכציג טויזנט אידן[7].
רבי אהרן איז אוועק דעם דריטן טאג חוה"מ פסח, אכט חדשים איידער די פטירה פון זיין רבי'ן דער מעזריטשער מגיד, זייענדיג בלויז 36 יאר אלט. אויף זיין מצבה אויפן בית החיים אין קארלין שטייט: "זכה וזכה את הרבים כמה וכמה פעמים ומסר את נפשו במסירות נפש על זה, לפי שכלו לזכות את הרבים והיה מוכיח לרבים בתוכחת מגולה ואהבה מסותרת לקרב את ישראל לאביהם שבשמים וליחדם בייחוד גמור".
ביי זיין פטירה איז זיין זון רבי אשר סטאלינער אלט געווען בלויז פערצן יאר, דעריבער האט רבי אהרן'ס תלמיד און חבר, רבי שלמה פון קארלין, איבערגענומען די רביסטעווע, און ער איז אויך געווען פאראנטווארטליך פאר דער ערציאונג און חינוך פון רבי אשר וועלכער איז שפעטער געווארן דער דריטער רבי אין דער דינאסטיע, און איז אריבער קיין סטאָלין, מינסקער גובערניע.
זיינע דברי תורה זענען געברענגט געווארן אין די כתבים פון זיינע תלמידים, און בפרט אין די ספרים פון זיין אייניקל רבי אהרן פון קארלין (צווייטער), מחבר פונעם ספר "בית אהרן". פון קארלינער חדר שטאמען, צווישן אנדערע, די הויפן לודמיר, לעכאוויטש, קאברין, סלאנים און קוידינאוו.
פאמיליע
רבי אהרן און זיין ווייב לאה האבן געהאט פיר קינדער:
- זייער עלטסטער זון, רבי יעקב וואס איז ארויף קיין ארץ ישראל און האט געוואוינט אין צפת און אין טבריה[8]
- רבי אשר - שפעטער דער רבי פון קארלין. ער איז אלט געווען צוועלף יאר ווען זיין פאטער איז נפטר געווארן
- חיה שרה, די ווייב פון רבי מרדכי פון טשערנאביל
- רבקה, די ווייב בזיווג שני פון רבי שלום שכנא אלטשולער, וועלכער איז געווען דער פאטער פון דער צמח צדק מיט זיין ערשטן זיווג[9]
דרויסנדע לינקס
| וויקימעדיע פונדאציע פּראיעקטן |
|---|
 ציטאַטן אויף וויקיציטאט: אהרן הגדול מקרלין |
- צוואת רבי אהרן הגדול, בית אהרן - על התורה ועל העבודה
- "ר' אהרן (הגדול) מקארלין זצ"ל - י"ט ניסן שנת תקל"ב", אשכול אויף אייוועלט
- אהרון הגדול מקארלין, אין "אנציקלופדיה יהודית" אויף "דעת"
- א. אברהם שווארץ, אור הגנוז, גליון ו', שבט-ניסן תשמ"ח, עמ' 26–36, אויף היברובוקס
נאטיצן
רעפערענצן
- ↑ דוד חיים זילבערשלאג, כרם החסידות, ניסן תשמ"ה
- ↑ זעט: רבי אליעזר דוד פרידמאן, מפי ספרים וסופרים, חלק שני עמוד קע"ח, אין נאמען פון דער פחד יצחק פון באיאן, אז רבי אהרן הגדול און רבי מנחם מענדל פון וויטעבסק זענען געווען אנגענומען אלס די צוויי גרעסטע תלמידים פונעם מעזריטשער מגיד
- ↑ בית אהרן - על התורה ועל העבודה
- ↑ רבי דוד צבי הילמאן, אגרות בעל-התניא ובני דורו, עמוד קל"ז
- ↑ שמע שלמה, חלק שני, שער סיפורים אות מ"ח
- ↑ אהרן הויזמאן, ברכת אהרן - פרח מטה אהרן
- ↑ ישראל סבא ז' י"ח; שפע חיים על תורה ומועדים עמ' ג'
- ↑ זעט א ברייטער באשרייבונג איבער אים אין קובץ בית אהרן וישראל אב-אלול תשמ"ו
- ↑ זיין ערשטע ווייב, דבורה לאה, איז געווען א טאכטער פון בעל התניא
| פריערדיגער: - |
אדמו"רים פון חסידות קארלין | קומענדיגער: רבי שלמה פון קארלין |