בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,358
רעדאגירונגען
פארברייטערט
(←פטירה) |
(פארברייטערט) |
||
| שורה 2: | שורה 2: | ||
{{אישיות רבנית | {{אישיות רבנית | ||
| בילד = רבי אלעזר בן ערך.JPG | | בילד = רבי אלעזר בן ערך.JPG | ||
| כיתוב = זיין מסורה'דיגן ציון אין [[עלמא]] | |||
| כינוי = רבי נהוראי (לויט א דעה אין גמרא) | |||
| געבורט דאטום = [[1'טער יארהונדערט]] | |||
| געבורט ארט = [[ארץ ישראל]] | | געבורט ארט = [[ארץ ישראל]] | ||
| פטירה דאטום = [[1'טער יארהונדערט]] | |||
| פטירה ארט = ארץ ישראל | | פטירה ארט = ארץ ישראל | ||
| מקום קבורה = [[עלמא]], [[אויבער גליל]]{{ש}}{{coord|33.0548002|35.4903996|טיפ=primary}} | | מקום קבורה = [[עלמא]], [[אויבער גליל]]{{ש}}{{coord|33.0548002|35.4903996|טיפ=primary}} | ||
| התחלת פעילות = צווייטער דור פון | | וואוין ארט = [[ירושלים]], אמאוס | ||
| סיום פעילות = צווייטער דור פון | | התחלת פעילות = צווייטער דור פון [[תנאים]] | ||
| סיום פעילות = צווייטער דור פון [[תנאים]] | |||
| רביס = [[רבן יוחנן בן זכאי]] | | רביס = [[רבן יוחנן בן זכאי]] | ||
| בני דורו = [[רבי אליעזר בן הורקנוס]], [[רבי יהושע בן חנניה]], [[רבי יוסי הכהן]], [[רבי שמעון בן נתנאל]] | | בני דורו = [[רבי אליעזר בן הורקנוס]], [[רבי יהושע בן חנניה]], [[רבי יוסי הכהן]], [[רבי שמעון בן נתנאל]] | ||
| טאטע = עֲרָך | |||
}} | }} | ||
'''רַבִּי אֶלְעָזָר בֶּן עֲרָךְ''' איז געווען א [[תנא]] אין צווייטן דור פון תנאים אין ארץ ישראל, און פון די פינף גרעסטע תלמידים פון [[רבן יוחנן בן זכאי]], צוזאמען מיט [[רבי אליעזר בן הורקנוס]], [[רבי יהושע בן חנניה]], רבי יוסי הכהן און רבי שמעון בן נתנאל{{הערה|שם=אבותבח|{{משנה|אבות|ב|ח}}}}. | '''רַבִּי אֶלְעָזָר בֶּן עֲרָךְ''' איז געווען א [[תנא]] אין צווייטן דור פון תנאים אין ארץ ישראל, און פון די פינף גרעסטע תלמידים פון [[רבן יוחנן בן זכאי]], צוזאמען מיט [[רבי אליעזר בן הורקנוס]], [[רבי יהושע בן חנניה]], רבי יוסי הכהן און רבי שמעון בן נתנאל{{הערה|שם=אבותבח|{{משנה|אבות|ב|ח}}}}. | ||
| שורה 42: | שורה 48: | ||
אין מדרש רבה ווערט דערציילט, אז ער האט געמיינט אז זיינע חברים וועלן קומען צו אים (וויבאלד ער איז געווען דער גרעסטער צווישן זיי), און ווען ער האט געזען אז זיי קומען נישט האט ער געוואלט גיין צו זיי, און זיין ווייב האט אים נישט געלאזט. זי האט אים געזאגט: "ווער דארף צוקומען צו וועם?" און ער האט איר צוגעהערט, און איז זיך דארט געזעצן ביז ער האט פארגעסן זיין לערנען. ווען זיינע חברים זענען אמאל אנגעקומען צו אים און אים געפרעגט א דבר הלכה האט ער נישט געוואוסט צו ענטפערן{{הערה|{{מדרש רבה|קהלת|ז|ז}}}}. אין בבלי ווערט נאך דערציילט{{הערה|{{בבלי|שבת|קמז|ב}}; זעט אויך {{ילקוט שמעוני|קהלת|תתקעג}}.}}, אז ווען ער איז געקומען ליינען אין די תורה "הַחֹדֶשׁ הַזֶּה לָכֶם"{{הערה|{{תנ"ך|שמות|יב|ב}}}}, האט ער געליינט אנשטאט דעם "הח'''ר'''ש ה'''י'''ה ל'''ב'''ם"{{הערה|פילייכט האט ער נישט פארגעסן אויף אזוי ווייט, נאר ס'איז אים אריינגעפאלן דעם טעות אין מויל אים צו מרמז זיין אז זיין הארץ איז פארשטאפט געווארן פון פארשטיין, נאך וואס ער איז געווען כמעיין המתגבר (זעט חידושי אגדות מהר"ל און מהרש"א). זעט אין פתח עינים פון [[חיד"א]] [[שית:Petach_Einayim_on_Shabbat/147b|אויף שבת קמז, ב]] וואו ער ברענגט פון [[רבי שמשון פון אסטראפאלי]] וואס איז מסביר דער גמרא על פי סוד. זעט אויך [[שית:Penei_David,_Exodus,_Bo/6|פני דוד, בא]] וואס דער חיד"א לייגט צו.}}. די חכמים האבן געבעטן רחמים אויף אים און זיין לערנען האט זיך אים צוריקגעקערט. | אין מדרש רבה ווערט דערציילט, אז ער האט געמיינט אז זיינע חברים וועלן קומען צו אים (וויבאלד ער איז געווען דער גרעסטער צווישן זיי), און ווען ער האט געזען אז זיי קומען נישט האט ער געוואלט גיין צו זיי, און זיין ווייב האט אים נישט געלאזט. זי האט אים געזאגט: "ווער דארף צוקומען צו וועם?" און ער האט איר צוגעהערט, און איז זיך דארט געזעצן ביז ער האט פארגעסן זיין לערנען. ווען זיינע חברים זענען אמאל אנגעקומען צו אים און אים געפרעגט א דבר הלכה האט ער נישט געוואוסט צו ענטפערן{{הערה|{{מדרש רבה|קהלת|ז|ז}}}}. אין בבלי ווערט נאך דערציילט{{הערה|{{בבלי|שבת|קמז|ב}}; זעט אויך {{ילקוט שמעוני|קהלת|תתקעג}}.}}, אז ווען ער איז געקומען ליינען אין די תורה "הַחֹדֶשׁ הַזֶּה לָכֶם"{{הערה|{{תנ"ך|שמות|יב|ב}}}}, האט ער געליינט אנשטאט דעם "הח'''ר'''ש ה'''י'''ה ל'''ב'''ם"{{הערה|פילייכט האט ער נישט פארגעסן אויף אזוי ווייט, נאר ס'איז אים אריינגעפאלן דעם טעות אין מויל אים צו מרמז זיין אז זיין הארץ איז פארשטאפט געווארן פון פארשטיין, נאך וואס ער איז געווען כמעיין המתגבר (זעט חידושי אגדות מהר"ל און מהרש"א). זעט אין פתח עינים פון [[חיד"א]] [[שית:Petach_Einayim_on_Shabbat/147b|אויף שבת קמז, ב]] וואו ער ברענגט פון [[רבי שמשון פון אסטראפאלי]] וואס איז מסביר דער גמרא על פי סוד. זעט אויך [[שית:Penei_David,_Exodus,_Bo/6|פני דוד, בא]] וואס דער חיד"א לייגט צו.}}. די חכמים האבן געבעטן רחמים אויף אים און זיין לערנען האט זיך אים צוריקגעקערט. | ||
דער גמרא ברענגט אויף דעם די משנה אין אבות{{הערה|{{משנה|אבות|ד|יד}}}}: [[רבי נהוראי]] אומר, "הוי גולה למקום תורה, ואל תאמר שהיא תבוא אחריך, שחבירך יקיימוה בידך. ואל בינתך אל תישען". דער גמרא ברענגט א דעה אז "רבי נהוראי" איז רבי אלעזר בן ערך, און פארוואס ווערט ער אנגערופן רבי נהוראי? ווייל ער לייכט אויף די אויגן פון חכמים אין הלכה{{הערה| | דער גמרא ברענגט אויף דעם די משנה אין אבות{{הערה|{{משנה|אבות|ד|יד}}}}: [[רבי נהוראי]] אומר, "הוי גולה למקום תורה, ואל תאמר שהיא תבוא אחריך, שחבירך יקיימוה בידך. ואל בינתך אל תישען". דער גמרא ברענגט א דעה אז "רבי נהוראי" איז רבי אלעזר בן ערך, און פארוואס ווערט ער אנגערופן רבי נהוראי? ווייל ער לייכט אויף די אויגן פון חכמים אין הלכה{{הערה|{{בבלי|שבת|קמז|ב}}; {{בבלי|עירובין|יג|ב}}}}. לויט דעם, האט רבי נהוראי געזאגט די ווערטער קעגן זיך אויף די מעשה וואס האט פאסירט צו אים, אז ער האט געווארט אז זיינע חברים זאלן קומען צו אים און נישט געגאנגען צו זיי{{הערה|זעט הקדמת הרד"ל צו פרקי דרבי אליעזר, קונטרס "שם האחד אליעזר"}}. | ||
== פטירה == | == פטירה == | ||
רבי אלעזר בן ערך איז ווארשיינליך נפטר געווארן פריער ווי זיינע חברים, ווייל מען טרעפט אין א ברייתא{{הערה|{{תוספתא|נדרים|ו|ה}}; זעט אויך {{ירושלמי|נדרים|י|ו}}}} אז רבי יהושע האט געזאגט פאר [[רבי עקיבא]]: "וואלסטו ווען געווען אין רבי אלעזר בן ערך'ס צייטן וואלסטו געענטפערט דעם תשובה"{{הערה|ספר יוחסין, תולדות תנאים ואמוראים}}. | רבי אלעזר בן ערך איז ווארשיינליך נפטר געווארן פריער ווי זיינע חברים, ווייל מען טרעפט אין א ברייתא{{הערה|{{תוספתא|נדרים|ו|ה}}; זעט אויך {{ירושלמי|נדרים|י|ו}}}} אז רבי יהושע האט געזאגט פאר [[רבי עקיבא]]: "וואלסטו ווען געווען אין רבי אלעזר בן ערך'ס צייטן וואלסטו געענטפערט דעם תשובה"{{הערה|ספר יוחסין, תולדות תנאים ואמוראים}}. | ||
לויט ווי אנגענומען, איז רבי אלעזר בן ערך באערדיגט אין דארף [[עלמא]] (אין צפון ארץ ישראל), נאנט צום מקום קבורה פון עטליכע תלמידים פון רבן יוחנן בן זכאי, און אזוי | לויט ווי אנגענומען, איז רבי אלעזר בן ערך באערדיגט אין דארף [[עלמא]] (אין צפון ארץ ישראל), נאנט צום מקום קבורה פון עטליכע תלמידים פון רבן יוחנן בן זכאי, און אזוי צייכענען שוין אָן די רייזנדער [[בנימין פון טאדעלא]]{{הערה|{{אוצר החכמה|2=מסעות של ר' בנימן ז"ל|3=152920|page=36|מקום הוצאה=לאנדאן|שנת הוצאה=תרס"ו|4=עמ' ל}} לויט'ן כתב יד; לויט אנדערע דרוקן שרייבט ער אז ער ליגט אין [[קדש נפתלי]]. זעט {{אוצר החכמה|מיכאל איש-שלום|קברי אבות|15561|page=118}}}} און רבי שמואל ב"ר שמשון{{הערה|{{היברובוקס|יהודה דוד אייזנשטיין|אוצר מסעות|2933|page=64|קעפל=מסע דפליסטינא מר' שמואל ב"ר שמשון|עמ=64}}}}. נאך פריער דערמאנט [[רב אביתר גאון]] אז ער ליגט אין געגנט פון [[דלתון]]{{הערה|[https://geniza.princeton.edu/he/documents/1600/ מגילת אביתר], ע' 2}}, און מען שאַצט אז ער האט געמיינט עלמא{{הערה|מקומות קדושים וקברי צדיקים בגליל חלק ב'}}. אויף זיין ציון אין עלמא איז פארהאן א גרויסן שטיין. [[רבי משה באסולה]] (ה'ר"מ–הש"כ) דערציילט אז די אראבער האבן אוועקגענומען דעם שטיין צו מאכן דערפון א מיל, און צומארגנס האט מען געטראפן דעם שטיין צוריק אויף איר פלאץ{{הערה|{{היברובוקס|יערי|מסעות ארץ ישראל|36832|ע' 141|page=140}}}}. לויט די מסורה איז זיין הילולא [[ט"ו אייר]]. | ||
יוסף סופר, וועלכער האט באזוכט ארץ ישראל בערך אין תק"כ, איז דער איינציגער וואס צייכנט אן זיין קבר אין כפר זיתים, נעבן צפת, נאנט צום קבר פון רבי יהושע בן חנניא{{הערה|{{היברובוקס|יוסף סופר|עדות ביהוסף|20943|page=35}}}}. | |||
אין די ת"ש יארן איז זיין קבר געווען אנגעצייכנט אין דער חלקת תנאים ביי רבן יוחנן בן זכאי אין [[טבריה]], אבער די אידענטיפיקאציע איז לכאורה געמאכט געווארן אן א בפירוש'ן מקור, אויסער דער דערמאנונג פון יעקב בן נתנאל הכהן וואס זאגט אז רבי יוחנן איז געווארן באַגראָבן צוזאַמען מיט אַכט פון זיינע תלמידים אָבער האט נישט ספּעציפיצירט וועלכע פון זיי{{הערה|{{היברובוקס|יערי, אברהם, 1899-1966|מסעות ארץ ישראל|36832|page=54}}}}. | |||
אין שטאט דמשק איז געווען א בית כנסת, וואס איז חרוב געווארן פאר עטליכע הונדערט יאר צוריק, וואס איז, לויט די מסורה, געבויט געווארן דורך רבי אלעזר בן ערך{{הערה|זעט [[רשב"ץ]], {{משנה|אבות|ב|ח|מפרש=מגן אבות}}; שו"ת המבי"ט {{אוצר הספרים היהודי|שו"ת מבי"ט/ג/צט|חלק ג, צט}}}}. פארהאן וואס זאגן אז דאס איז נאך פון די צייטן פון [[אלישע]], און רבי אלעזר בן ערך האט עס מחדש געווען{{הערה|{{היברובוקס|רבי משה באסולה|מסעות ארץ ישראל|36832|יערי, ע' 153|page=152}}}}. | אין שטאט דמשק איז געווען א בית כנסת, וואס איז חרוב געווארן פאר עטליכע הונדערט יאר צוריק, וואס איז, לויט די מסורה, געבויט געווארן דורך רבי אלעזר בן ערך{{הערה|זעט [[רשב"ץ]], {{משנה|אבות|ב|ח|מפרש=מגן אבות}}; שו"ת המבי"ט {{אוצר הספרים היהודי|שו"ת מבי"ט/ג/צט|חלק ג, צט}}}}. פארהאן וואס זאגן אז דאס איז נאך פון די צייטן פון [[אלישע]], און רבי אלעזר בן ערך האט עס מחדש געווען{{הערה|{{היברובוקס|רבי משה באסולה|מסעות ארץ ישראל|36832|יערי, ע' 153|page=152}}}}. | ||