4,450
רעדאגירונגען
ק
אויסשטעל הצעה (נאכ'ן קענענלערנען די געשיכטע)
ק (הגהה (הצעות)) |
ק (אויסשטעל הצעה (נאכ'ן קענענלערנען די געשיכטע)) |
||
| שורה 4: | שורה 4: | ||
[[טעקע:The Three Jewish Heroes (Die Drei Guten Juden), from Heroes and Heroines MET DP834004.jpg|קליין|אַן אַלטע צייכענונג מיט׳ן טיטל ׳דריי גוטע יודן׳. פון רעכטס צו לינקס: [[יהודה המכבי]], [[דוד המלך]] און [[יוסף הצדיק]].]] | [[טעקע:The Three Jewish Heroes (Die Drei Guten Juden), from Heroes and Heroines MET DP834004.jpg|קליין|אַן אַלטע צייכענונג מיט׳ן טיטל ׳דריי גוטע יודן׳. פון רעכטס צו לינקס: [[יהודה המכבי]], [[דוד המלך]] און [[יוסף הצדיק]].]] | ||
דער געשיכטע איבער דער טאכטער פון מתתיהו וואס האט געזאלט גענומען ווערן צו א הגמון, און אירע ברידער די חשמונאים האבן דאס באקעמפט, ווערט שוין דערמאנט אין די [[ברייתא]] אויף [[מגילת תענית]] ביי [[י"ז אלול]]. אין די נוסח אין לשון קודש פון [[מגילת אנטיוכוס]] וואס איז געדרוקט אין די ספרד'ישע סידורים, און אין [[מדרשים]]{{הערה|[[#מדרשא|מדרש מעשה חנוכה]]; [[#מדרשב|מדרש לחנוכה]]; [[#שאיל|שאילתות]]}} און [[פיוטים]]{{הערה|[[#אודאנ|פיוט אודך כי אנפת]] און [[#אודענ|פיוט אודך כי עניתני]]}} אויף חנוכה ווערט דערמאנט אז דער געשיכטע איז דאס וואס האט געברענגט די חשמונאים ארויסצוגיין קעגן די יוונים. אזוי שטייט אויך אין [[פסקי ריא"ז]]: "און דורך זיי [די פרויען] איז דער נס געשען, ווען [[יהודה המכבי|יהודה]] האט געצערנט פאר זיין שוועסטער וואס האט זיך אנגעטון שמאטעס בשעת'ן חופה צוליב וואס מען האט איר געזאלט אזוי פארשוועכן [שיקנדיג צום הגמון], און פון דאן האבן זיי זיך געשטארקט איבער די יוונים"{{הערה|{{אוצר החכמה|[[רבי ישעיה די טראני]]|פסקי הריא"ז|9782|ניו יורק, תש"א, זייט יט|page=19|כרך=שבת}}.}}. | דער געשיכטע איבער דער טאכטער פון מתתיהו וואס האט געזאלט גענומען ווערן צו א הגמון, און אירע ברידער די חשמונאים האבן דאס באקעמפט, ווערט שוין דערמאנט אין די [[ברייתא]] אויף [[מגילת תענית]] ביי [[י"ז אלול]]. אין די נוסח אין לשון קודש פון [[מגילת אנטיוכוס]] וואס איז געדרוקט אין די ספרד'ישע סידורים, און אין [[מדרשים]]{{הערה|[[#מדרשא|מדרש מעשה חנוכה]]; [[#מדרשב|מדרש לחנוכה]]; [[#שאיל|שאילתות]]}} און [[פיוטים]]{{הערה|[[#אודאנ|פיוט אודך כי אנפת]] און [[#אודענ|פיוט אודך כי עניתני]]}} אויף חנוכה ווערט דערמאנט אז דער געשיכטע איז דאס וואס האט געברענגט די חשמונאים ארויסצוגיין קעגן די יוונים. אזוי שטייט אויך אין [[פסקי ריא"ז]]: "און דורך זיי [די פרויען] איז דער נס געשען, ווען [[יהודה המכבי|יהודה]] האט געצערנט פאר זיין שוועסטער וואס האט זיך אנגעטון שמאטעס בשעת'ן חופה צוליב וואס מען האט איר געזאלט אזוי פארשוועכן [שיקנדיג צום הגמון], און פון דאן האבן זיי זיך געשטארקט איבער די יוונים"{{הערה|{{אוצר החכמה|[[רבי ישעיה די טראני]]|פסקי הריא"ז|9782|ניו יורק, תש"א, זייט יט|page=19|כרך=שבת}}.}}. | ||
== די געשיכטע == | == די געשיכטע == | ||
| שורה 16: | שורה 14: | ||
דער געשעעניש האט פאסירט אום י"ז אלול, און די שלאכטן זענען אנגעגאנען ביז נאנט צו יום כיפור, ווען [[יוחנן כהן גדול]] האט בשעת די עבודה פון יום כיפור געהערט א [[בת קול]] ארויס קומען פון [[קודש קדשים]] זאגנדיג: {{ציטוטון|נצחו טליא דאזלו לאגחא קרבא לאנטוכיא}} ("עס האבן געזיגט די יונגלעך וואס זענען געגאנגען קעמפן אין שלאכט צו [[אנטוכיא]]"){{הערה|און דאס איז דער געשיכטע וואס ווערט דערמאנט אין {{בבלי|סוטה|לג|א}}, און רש"י.}}. י"ז אלול איז אוועק געשטעלט געווארן אין מגילת תענית אלץ יום טוב: {{ציטוטון|בשבעה עשר ביה נפקו רומאי מן ירושלם}}. | דער געשעעניש האט פאסירט אום י"ז אלול, און די שלאכטן זענען אנגעגאנען ביז נאנט צו יום כיפור, ווען [[יוחנן כהן גדול]] האט בשעת די עבודה פון יום כיפור געהערט א [[בת קול]] ארויס קומען פון [[קודש קדשים]] זאגנדיג: {{ציטוטון|נצחו טליא דאזלו לאגחא קרבא לאנטוכיא}} ("עס האבן געזיגט די יונגלעך וואס זענען געגאנגען קעמפן אין שלאכט צו [[אנטוכיא]]"){{הערה|און דאס איז דער געשיכטע וואס ווערט דערמאנט אין {{בבלי|סוטה|לג|א}}, און רש"י.}}. י"ז אלול איז אוועק געשטעלט געווארן אין מגילת תענית אלץ יום טוב: {{ציטוטון|בשבעה עשר ביה נפקו רומאי מן ירושלם}}. | ||
און רעאקציע צו דעם, לויט טייל מקורות{{הערה|[[#מדרשב|מדרש לחנוכה]]; [[#שאיל|שאילתות]]; [[#אודאנ|פיוט אודך כי אנפת]]}}, איז [[אליפורנוס]] געשיקט געוואן מיט זיין מיליטער צו באזיגן די חשמונאים. אן [[אסטראלאג]] מיטן נאמען 'עיטור'{{הערה|[[#שאיל|שאילתות]]}} (אדער 'אכיור'{{הערה|[[#אודאנ|פיוט אודך כי אנפת]]}}) האט אים געווארנט אז ער וועט נישט זיגן, און אליפורנוס האט אים באשטראפט פאר זיינע רייד און אים געהאנגען קעגן די טויערן פון ירושלים. דאן האט פאסירט די געשיכטע פון [[ספר יהודית|יהודית]]. | און רעאקציע צו דעם, לויט טייל מקורות{{הערה|[[#מדרשב|מדרש לחנוכה]]; [[#שאיל|שאילתות]]; [[#אודאנ|פיוט אודך כי אנפת]]}}, איז [[אליפורנוס]] געשיקט געוואן מיט זיין מיליטער צו באזיגן די חשמונאים. אן [[אסטראלאג]] מיטן נאמען 'עיטור'{{הערה|[[#שאיל|שאילתות]]}} (אדער 'אכיור'{{הערה|[[#אודאנ|פיוט אודך כי אנפת]]}}) האט אים געווארנט אז ער וועט נישט זיגן, און אליפורנוס האט אים באשטראפט פאר זיינע רייד און אים געהאנגען קעגן די טויערן פון ירושלים. דאן האט פאסירט די געשיכטע פון [[ספר יהודית|יהודית]]. דער געשיכטע ענדלט צו די [[ספר יהודית|מעשה פון יהודית]], אבער די מקורות צעטיילן די צוויי געשעענישן, וואס האבן לויט זיי פאסירט איינס נאכ'ן צווייטן{{הערה|אבער פון [[משנה ברורה]] ({{משנה ברורה|תרע|י|ללא=שם}}) איז משמע אז ער שטעלט יא צוזאמען די צוויי געשעענישן.}}. | ||
אין עטליכע פון די מקורות ווערט דערמאנט אן אנדערע גירסא אין דער געשיכטע, אדער נאך א געשיכטע, אין וואס דער הגמון האט שוין פארשוועכט די כלה, אדער כמעט פארשוועכט, און דאן זענען די חשמונאים געקומען נקמה צו נעמען פון די יוונים און צו ראטעווען זייער שוועסטער{{הערה|{{אוצר החכמה||חמדת ימים|53383|איזמיר, תצ"א, דף עז עמוד ב|עמוד=158|כותרת=סיפור נס חנוכה|כרך=ב}}; [[#שאיל|שאילתות]]; פירוש על הניסים לרוקח אין: {{היברובוקס|רבי אלעזר מגרמיזא|פירושי סידור התפילה לרוקח|49926|page=348|באנד=ב|ירושלים, תשנ"ב, זייט תשטו}}.}}. אין דער "סיפור נס חנוכה" אין חמדת ימים ווערט געברענגט אז די טאטן פון יוחנן בן מתתיהו וואס ווערן דערציילט אנהייב מגילת אנטיוכוס (פסוקים יד-כח) זענען געטון געווארן אין רעאקציע צו דער פאסירונג. | אין עטליכע פון די מקורות ווערט דערמאנט אן אנדערע גירסא אין דער געשיכטע, אדער נאך א געשיכטע, אין וואס דער הגמון האט שוין פארשוועכט די כלה, אדער כמעט פארשוועכט, און דאן זענען די חשמונאים געקומען נקמה צו נעמען פון די יוונים און צו ראטעווען זייער שוועסטער{{הערה|{{אוצר החכמה||חמדת ימים|53383|איזמיר, תצ"א, דף עז עמוד ב|עמוד=158|כותרת=סיפור נס חנוכה|כרך=ב}}; [[#שאיל|שאילתות]]; פירוש על הניסים לרוקח אין: {{היברובוקס|רבי אלעזר מגרמיזא|פירושי סידור התפילה לרוקח|49926|page=348|באנד=ב|ירושלים, תשנ"ב, זייט תשטו}}.}}. אין דער "סיפור נס חנוכה" אין חמדת ימים ווערט געברענגט אז די טאטן פון יוחנן בן מתתיהו וואס ווערן דערציילט אנהייב מגילת אנטיוכוס (פסוקים יד-כח) זענען געטון געווארן אין רעאקציע צו דער פאסירונג. | ||