אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "ערב ראש השנה"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
(רעדאגירונג) |
(טעכנישע הגהה דערווייל) |
||
| שורה 15: | שורה 15: | ||
| בחה{{ש}}בשה{{ש}}גכה{{ש}}זשה || פרייטאג || האזינו | | בחה{{ש}}בשה{{ש}}גכה{{ש}}זשה || פרייטאג || האזינו | ||
|} | |} | ||
==אין הלכה== | ==אין הלכה== | ||
אין די טאג פירט מען זיך צו שעכטן אסאך בהמות און פארקויפן פלייש לכבוד יום טוב. כדי צו קענען מאכן די מצווה האבן [[חז"ל]] מתקן געווען אז איינער וואס קויפט א טייל פון א בהמה קען דאס קונה זיין מיט [[קניין כסף]] אזוי ויי עס איז דער עיקר דין תורה, און מען דארף נישט מאכן [[קנין משיכה]]. איינער וואס פארקויפט א בהמה פאר א מענטש דארף ער עם זאגן אויב האט ער פארקויפט אין דעם טאג אויך די מאמע אדער די קינד פון די בהמה, ויל מסתמא וועט די בהמה געשעכט ווערן אין דעם טאג און ער וועט נכשל ווערן אין איסור [[אותו ואת בנו]]{{הערה|{{בבלי|חולין|פג|א}}, {{שוע|חושן משפט|קצט|ג}}}}. | אין די טאג פירט מען זיך צו שעכטן אסאך בהמות און פארקויפן פלייש לכבוד יום טוב. כדי צו קענען מאכן די מצווה האבן [[חז"ל]] מתקן געווען אז איינער וואס קויפט א טייל פון א בהמה קען דאס קונה זיין מיט [[קניין כסף]] אזוי ויי עס איז דער עיקר דין תורה, און מען דארף נישט מאכן [[קנין משיכה]]. איינער וואס פארקויפט א בהמה פאר א מענטש דארף ער עם זאגן אויב האט ער פארקויפט אין דעם טאג אויך די מאמע אדער די קינד פון די בהמה, ויל מסתמא וועט די בהמה געשעכט ווערן אין דעם טאג און ער וועט נכשל ווערן אין איסור [[אותו ואת בנו]]{{הערה|{{בבלי|חולין|פג|א}}, {{שוע|חושן משפט|קצט|ג}}}}. | ||
ביי א [[שמיטה]] יאר, אין די לעצטע סקונדע פון טאג ווער נשמט אלע חובות{{הערה|{{ | ביי א [[שמיטה]] יאר, אין די לעצטע סקונדע פון טאג ווער נשמט אלע חובות{{הערה|{{תנ"ך|דברים|טו|א}}}}, דער פאר דארף דער מלווה מאכן א [[פרוזבול]] אין דעם טאג אדער פארדעם כדי דאל די חובות נישט נשמט ווערן{{הערה|תוספתא שביעית פרק ח הלכה י, {{שוע|חושן משפט|סז|ל}}}} . | ||
==מנהגי ישראל== | ==מנהגי ישראל== | ||
*מען שטייט אוף פריי צו זאגן [[סליחות]] און מען וועקט זיך אוף אויף תשובה{{הערה|[[חיי אדם]] סימן קלח,ה}}, די אשכנזים פירן | *מען שטייט אוף פריי צו זאגן [[סליחות]] און מען וועקט זיך אוף אויף תשובה{{הערה|[[חיי אדם]] סימן קלח,ה}}, די אשכנזים פירן זיך צו זאגן מער סליחות און פיוטים פון אלע טעג, איינע פון די פיוטים איז "זכור ברית אברהם" וואס [[רבינו גרשום מאור הגולה]] האט געשריבן.\ | ||
*מען מאכט [[התרת נדרים]] אנקעגן דריי מענטשן כדי צו אריין גיין אין ראש השנה אן קיין עבירה פון [[נדרים]]{{הערה|[[של"ה]] מסכת יומא, [[חיי אדם]] כלל קלח, ח.}}. | *מען מאכט [[התרת נדרים]] אנקעגן דריי מענטשן כדי צו אריין גיין אין ראש השנה אן קיין עבירה פון [[נדרים]]{{הערה|[[של"ה]] מסכת יומא, [[חיי אדם]] כלל קלח, ח.}}. | ||
*מען זאגט נישט [[תחנון]] ביי [[שחרית]] אזוי ווי יעדע ערב יום טוב, אבער סליחות מעג מען זאגן אפילו עס האט שוין געווען [[עלות השחר]]{{הערה|{{שוע|אורח חיים|תקפא|ג}} און [[משנה ברורה]] סעיף קטן כג}}. | *מען זאגט נישט [[תחנון]] ביי [[שחרית]] אזוי ווי יעדע ערב יום טוב, אבער סליחות מעג מען זאגן אפילו עס האט שוין געווען [[עלות השחר]]{{הערה|{{שוע|אורח חיים|תקפא|ג}} און [[משנה ברורה]] סעיף קטן כג}}. | ||
*אפילו אז א גאנץ חודש [[אלול]] בלאזט מען אין א [[שופר]] יעדע [[תפילת שחרית]], ערב ראש השנה בלאזט מען נישט{{הערה|דער [[רמ"א]] אין {{שולחן ערוך|אורח חיים|תקפא|ג}}.}}, כדי צו מאכן א הפסק פון די תקיעות וואס איז נאר א מנהג צו די תקיעות [[ראש השנה]] וואס איז דאורייתא{{הערה|[[מגן אברהם]] תקפא, יד על פי דער [[לבוש]]. און דער [[מהרי"ל]] אין הלכות ימים הנוראים שרייבט אן אנדער טעם כדי צו פאטומלען דער [[שטן]] זאל ער מיינען אז עס האט שוין אריבער דער יום הדין,און עס איז געברענגט אין [[מטה משה (ספר)|מטה משה]].}}, אבער א בעל תוקע מעג בלאזן כדי צו זיך צו געווינען, אבער נאר אין א פארמאכטער צימער{הערה|{{ | *אפילו אז א גאנץ חודש [[אלול]] בלאזט מען אין א [[שופר]] יעדע [[תפילת שחרית]], ערב ראש השנה בלאזט מען נישט{{הערה|דער [[רמ"א]] אין {{שולחן ערוך|אורח חיים|תקפא|ג}}.}}, כדי צו מאכן א הפסק פון די תקיעות וואס איז נאר א מנהג צו די תקיעות [[ראש השנה]] וואס איז דאורייתא{{הערה|[[מגן אברהם]] תקפא, יד על פי דער [[לבוש]]. און דער [[מהרי"ל]] אין הלכות ימים הנוראים שרייבט אן אנדער טעם כדי צו פאטומלען דער [[שטן]] זאל ער מיינען אז עס האט שוין אריבער דער יום הדין,און עס איז געברענגט אין [[מטה משה (ספר)|מטה משה]].}}, אבער א בעל תוקע מעג בלאזן כדי צו זיך צו געווינען, אבער נאר אין א פארמאכטער צימער{הערה|{{משנה ברורה|תקפא|כד}} בשם דער [[אליה רבה]]}}. | ||
*מען שערט זיך אפ די האר און מען טוט זיך אן מיט שיינע קליידער, כדי צו וויזן אז אונז גלויבן אין אויבערשטער אז ער וועט אונז דן זיין אויף גוט{{הערה|{{ירושלמי|ראש השנה|א|ג}} {{ | *מען שערט זיך אפ די האר און מען טוט זיך אן מיט שיינע קליידער, כדי צו וויזן אז אונז גלויבן אין אויבערשטער אז ער וועט אונז דן זיין אויף גוט{{הערה|{{ירושלמי|ראש השנה|א|ג}} {{שלחן ערוך|אורח חיים|תקפא|ד}}}}. | ||
*עס איז דא וואס פירן זיך צו זאך טויבלען אין [[מקווה]]{{הערה|דער רמ"א אין {{שולחן ערוך|אורח חיים|תקפא|ד}}.}}. | *עס איז דא וואס פירן זיך צו זאך טויבלען אין [[מקווה]]{{הערה|דער רמ"א אין {{שולחן ערוך|אורח חיים|תקפא|ד}}.}}. | ||
*עס איז דא וואס פירן זיך צו פאסטן ביז חצות היום{{הערה|מנהג אשכנז עס איז געברענגט אין טור און אין {{שולחן ערוך|אורח חיים|תקפא|ב}}}}, לויט דער [[מדרש]] אז די חשובע פאסטן און דער אויבערשטער איז מוחל א שליש פון די עבירות{{הערה|{{מדרש רבה|ויקרא|ל}}, [[מדרש תנחומא]] פרשת אמור פיסקא כב און [[פסיקתא]] פיסקא כז, לויט גי גירסא פון דער [[ראבי"ה]] חלק ב סימן תקכט, און זעט אויך אין [[ספר האגור]] סימן תתקכ}}. אבער עס איז דא [[ראשונים]] וואס האבן געשריבן זאל מען נישט פאסטן וויל עס איז [[חוקות הגוים]] וואס פאסטן פאר זייערע חגאות{{הערה|[[הגהות מימוניות]], אויף {{ | *עס איז דא וואס פירן זיך צו פאסטן ביז חצות היום{{הערה|מנהג אשכנז עס איז געברענגט אין טור און אין {{שולחן ערוך|אורח חיים|תקפא|ב}}}}, לויט דער [[מדרש]] אז די חשובע פאסטן און דער אויבערשטער איז מוחל א שליש פון די עבירות{{הערה|{{מדרש רבה|ויקרא|ל}}, [[מדרש תנחומא]] פרשת אמור פיסקא כב און [[פסיקתא]] פיסקא כז, לויט גי גירסא פון דער [[ראבי"ה]] חלק ב סימן תקכט, און זעט אויך אין [[ספר האגור]] סימן תתקכ}}. אבער עס איז דא [[ראשונים]] וואס האבן געשריבן זאל מען נישט פאסטן וויל עס איז [[חוקות הגוים]] וואס פאסטן פאר זייערע חגאות{{הערה|[[הגהות מימוניות]], אויף {{רמב"ם|שופר|א|א}}.}}, און דערפאר איז דא וואס האבן געשריבן צו אופשטיין פאר עלות השחר און עסן{{הערה|[[המפה]], אויף {{שולחן ערוך|אורח חיים|תקפא|ב}}.}}. | ||
*עס איז דא וואס פירן זיך צו גיין צו קברי צדיקים{{הערה|דער רמ"א אין {{שוע|אורח חיים|תקפא|ד}}, {{קיצור שולחן ערוך|קכח|דיני חודש אלול, סעיף יג}}}} כדי צו בעטן רחמים אין זייער זכות{{הערה|משנה ברורה}}. | *עס איז דא וואס פירן זיך צו גיין צו קברי צדיקים{{הערה|דער רמ"א אין {{שוע|אורח חיים|תקפא|ד}}, {{קיצור שולחן ערוך|קכח|דיני חודש אלול, סעיף יג}}}} כדי צו בעטן רחמים אין זייער זכות{{הערה|משנה ברורה}}. | ||
*מען דארף אנצינדן א ליכט וואס בברענט לפחות 26 שעה כדי צו קענען אנצינדן ליכט ביים צווייטן נאכט פון ראש השנה. | *מען דארף אנצינדן א ליכט וואס בברענט לפחות 26 שעה כדי צו קענען אנצינדן ליכט ביים צווייטן נאכט פון ראש השנה. | ||
רעוויזיע פון 21:44, 17 סעפטעמבער 2023
אין ערב ראש השנה, וואס פאלט אויס ביי כ"ט אלול, פירט מען זיך אפאר עקסטערע מנהגים וואס האט צו טוהן מיט דער יום טוב וואס קומט גלליך שפעטער, ראש השנה (חוץ פון די מנהגים וואס מען פירט זיך ביים יעדע ערב יום טוב). לויט דער כלל לא אד"ו ראש ערב ראש השנה קען נישט אויס קומען ביי די טעג שבת, דינסטאג און דאנערשטאג, און עס קומט אויס נאר ביי די טעג זונטאג, מאנטאג מיטוואך און פרייטאג[1] .
| קביעות פון יאר | טאג | פרשת השבוע |
|---|---|---|
| בשז גכז הכז |
זונטאג | וילך |
| החא השא זחא |
מאנטאג | וילך |
| בחג השג זחג זשג |
מיטוואך | האזינו |
| בחה בשה גכה זשה |
פרייטאג | האזינו |
אין הלכה
אין די טאג פירט מען זיך צו שעכטן אסאך בהמות און פארקויפן פלייש לכבוד יום טוב. כדי צו קענען מאכן די מצווה האבן חז"ל מתקן געווען אז איינער וואס קויפט א טייל פון א בהמה קען דאס קונה זיין מיט קניין כסף אזוי ויי עס איז דער עיקר דין תורה, און מען דארף נישט מאכן קנין משיכה. איינער וואס פארקויפט א בהמה פאר א מענטש דארף ער עם זאגן אויב האט ער פארקויפט אין דעם טאג אויך די מאמע אדער די קינד פון די בהמה, ויל מסתמא וועט די בהמה געשעכט ווערן אין דעם טאג און ער וועט נכשל ווערן אין איסור אותו ואת בנו[2]. ביי א שמיטה יאר, אין די לעצטע סקונדע פון טאג ווער נשמט אלע חובות[3], דער פאר דארף דער מלווה מאכן א פרוזבול אין דעם טאג אדער פארדעם כדי דאל די חובות נישט נשמט ווערן[4] .
מנהגי ישראל
- מען שטייט אוף פריי צו זאגן סליחות און מען וועקט זיך אוף אויף תשובה[5], די אשכנזים פירן זיך צו זאגן מער סליחות און פיוטים פון אלע טעג, איינע פון די פיוטים איז "זכור ברית אברהם" וואס רבינו גרשום מאור הגולה האט געשריבן.\
- מען מאכט התרת נדרים אנקעגן דריי מענטשן כדי צו אריין גיין אין ראש השנה אן קיין עבירה פון נדרים[6].
- מען זאגט נישט תחנון ביי שחרית אזוי ווי יעדע ערב יום טוב, אבער סליחות מעג מען זאגן אפילו עס האט שוין געווען עלות השחר[7].
- אפילו אז א גאנץ חודש אלול בלאזט מען אין א שופר יעדע תפילת שחרית, ערב ראש השנה בלאזט מען נישט[8], כדי צו מאכן א הפסק פון די תקיעות וואס איז נאר א מנהג צו די תקיעות ראש השנה וואס איז דאורייתא[9], אבער א בעל תוקע מעג בלאזן כדי צו זיך צו געווינען, אבער נאר אין א פארמאכטער צימער{הערה|משנה ברורה, סימן תקפ"א, סעיף קטן כ"ד בשם דער אליה רבה}}.
- מען שערט זיך אפ די האר און מען טוט זיך אן מיט שיינע קליידער, כדי צו וויזן אז אונז גלויבן אין אויבערשטער אז ער וועט אונז דן זיין אויף גוט[10].
- עס איז דא וואס פירן זיך צו זאך טויבלען אין מקווה[11].
- עס איז דא וואס פירן זיך צו פאסטן ביז חצות היום[12], לויט דער מדרש אז די חשובע פאסטן און דער אויבערשטער איז מוחל א שליש פון די עבירות[13]. אבער עס איז דא ראשונים וואס האבן געשריבן זאל מען נישט פאסטן וויל עס איז חוקות הגוים וואס פאסטן פאר זייערע חגאות[14], און דערפאר איז דא וואס האבן געשריבן צו אופשטיין פאר עלות השחר און עסן[15].
- עס איז דא וואס פירן זיך צו גיין צו קברי צדיקים[16] כדי צו בעטן רחמים אין זייער זכות[17].
- מען דארף אנצינדן א ליכט וואס בברענט לפחות 26 שעה כדי צו קענען אנצינדן ליכט ביים צווייטן נאכט פון ראש השנה.
רעפערענצן
- ↑ משנה תורה לרמב"ם, הלכות קידוש החודש, פרק ז', הלכה א', שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תכ"ח, סעיף א'
- ↑ חולין פג, א, שולחן ערוך, חושן משפט, סימן קצ"ט, סעיף ג'
- ↑ דברים טו, א
- ↑ תוספתא שביעית פרק ח הלכה י, שולחן ערוך, חושן משפט, סימן ס"ז, סעיף ל'
- ↑ חיי אדם סימן קלח,ה
- ↑ של"ה מסכת יומא, חיי אדם כלל קלח, ח.
- ↑ שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תקפ"א, סעיף ג' און משנה ברורה סעיף קטן כג
- ↑ דער רמ"א אין שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תקפ"א, סעיף ג'.
- ↑ מגן אברהם תקפא, יד על פי דער לבוש. און דער מהרי"ל אין הלכות ימים הנוראים שרייבט אן אנדער טעם כדי צו פאטומלען דער שטן זאל ער מיינען אז עס האט שוין אריבער דער יום הדין,און עס איז געברענגט אין מטה משה.
- ↑ תלמוד ירושלמי, מסכת ראש השנה, פרק א', הלכה ג' שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תקפ"א, סעיף ד'
- ↑ דער רמ"א אין שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תקפ"א, סעיף ד'.
- ↑ מנהג אשכנז עס איז געברענגט אין טור און אין שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תקפ"א, סעיף ב'
- ↑ ויקרא רבה, פרשה ל', מדרש תנחומא פרשת אמור פיסקא כב און פסיקתא פיסקא כז, לויט גי גירסא פון דער ראבי"ה חלק ב סימן תקכט, און זעט אויך אין ספר האגור סימן תתקכ
- ↑ הגהות מימוניות, אויף משנה תורה לרמב"ם, הלכות שופר וסוכה ולולב, פרק א', הלכה א'.
- ↑ המפה, אויף שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תקפ"א, סעיף ב'.
- ↑ דער רמ"א אין שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תקפ"א, סעיף ד', קיצור שולחן ערוך, סימן קכח, סעיף דיני חודש אלול, סעיף יג
- ↑ משנה ברורה