בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,360
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "וועלעכע" ב־"וועלכע"
ק (החלפת טקסט – "אזעלעכע" ב־"אזעלכע") |
ק (החלפת טקסט – "וועלעכע" ב־"וועלכע") |
||
| שורה 27: | שורה 27: | ||
ווען אנטיפאטער האט דאס געהערט האט ער געשיקט א בריוו צו זיין זון הורדוס וואו פאלגאנד: "ווען הורקנוס וועט דיך רופן, זאלסטו זיך נישט פארזוימען, גיי געשוואונד, אבער היט זיך גיי נישט אליינס, נעם מיט א גרויסע מיליטער, אבער לאז זיי איבער אינדרויסן פון ירושלים, אין שטאט זאלסטו אריינגיין נאר מיט אפאר גיבורים." | ווען אנטיפאטער האט דאס געהערט האט ער געשיקט א בריוו צו זיין זון הורדוס וואו פאלגאנד: "ווען הורקנוס וועט דיך רופן, זאלסטו זיך נישט פארזוימען, גיי געשוואונד, אבער היט זיך גיי נישט אליינס, נעם מיט א גרויסע מיליטער, אבער לאז זיי איבער אינדרויסן פון ירושלים, אין שטאט זאלסטו אריינגיין נאר מיט אפאר גיבורים." | ||
ווען די שלוחים פון הורקנוס זענען אונגעקומען צו הורדוס האט ער געוטן וואו זיין טאטע האט אים באפוילן און האט זיך געלאזט און וואג מיט א גרויסע מיליטער, | ווען די שלוחים פון הורקנוס זענען אונגעקומען צו הורדוס האט ער געוטן וואו זיין טאטע האט אים באפוילן און האט זיך געלאזט און וואג מיט א גרויסע מיליטער, וועלכער ער האט איבערגעלאזט אינדרויסן פון ירושלים, און זיך געשטעלט פאר די סנהדרין מיט עטליכע גיבורים, ער איז געווען געקליידעט מיט פערפל וואל און אן אויסגעקעמטע קאפ. | ||
ווען ער איז אריינגעקומען צום סנהדרין האט ער באגריסט די דיינים אבער זיי זענען געווען דערשראקן פון זיין גאוה אין האבן מורא געהאט אים צו ענטפערן. עס זענען געזעצן דארטן שמאי און מנחם (די תלמידים פון הלל הזקן) אלס נשיא און אב"ד, שמאי האט זיך אונגערופן צום בית דין: "גאוני השם און זיינע הייליגע! איך האב היינט געזעהן א נייע זאך וועלכער איך האב נאך נישט געזעהן זייט איך דין אייך. געווענליך א זינדיגער דארף זיך שטעלן צום משפט מיט שווארצע קליידער, מיט זאמד אין די האר, און בעט רחנות אויף זיין זינד. אבער דער בחור הורדוס שטעלט זיך פאר אייך מיט פערפל וואל און א אויסגעקעמטע קאפ און נאך מיט א שווערד און ארום איך א קופקע גבורים, אז אויב וועט ער ווערן באשולידגט און משפט וועט ער טייטן די שופטים, דאס איז א נייע ווערטשאפט ביי אייך. איך בין נישט פארוואונדערט אויף הורדוס ווייל ער טוט דאס ווייל ער וועט פארבירן זיך ראטעווען, איך וואונדער זיך אויף אייך פארוואס איר לאזט דאס צו. וועגן דעם זאג איך אייך, אז עס קומען טעג און דער הורדוס וועט אויף אייך געוועלטיגען און וועט הרג'נען אייערע גרויסע לייט און וועט אייך נישט מכבד זיין ביי א משפט, און הורקנוס | ווען ער איז אריינגעקומען צום סנהדרין האט ער באגריסט די דיינים אבער זיי זענען געווען דערשראקן פון זיין גאוה אין האבן מורא געהאט אים צו ענטפערן. עס זענען געזעצן דארטן שמאי און מנחם (די תלמידים פון הלל הזקן) אלס נשיא און אב"ד, שמאי האט זיך אונגערופן צום בית דין: "גאוני השם און זיינע הייליגע! איך האב היינט געזעהן א נייע זאך וועלכער איך האב נאך נישט געזעהן זייט איך דין אייך. געווענליך א זינדיגער דארף זיך שטעלן צום משפט מיט שווארצע קליידער, מיט זאמד אין די האר, און בעט רחנות אויף זיין זינד. אבער דער בחור הורדוס שטעלט זיך פאר אייך מיט פערפל וואל און א אויסגעקעמטע קאפ און נאך מיט א שווערד און ארום איך א קופקע גבורים, אז אויב וועט ער ווערן באשולידגט און משפט וועט ער טייטן די שופטים, דאס איז א נייע ווערטשאפט ביי אייך. איך בין נישט פארוואונדערט אויף הורדוס ווייל ער טוט דאס ווייל ער וועט פארבירן זיך ראטעווען, איך וואונדער זיך אויף אייך פארוואס איר לאזט דאס צו. וועגן דעם זאג איך אייך, אז עס קומען טעג און דער הורדוס וועט אויף אייך געוועלטיגען און וועט הרג'נען אייערע גרויסע לייט און וועט אייך נישט מכבד זיין ביי א משפט, און הורקנוס וועלכער האט אויף אים אזוי געשוינט וועט נישט צוריקבאקומען די זעלבע נאר הורדוס וועט אים הרג'נען און איבערנעמען זיין קעניגרייך. | ||
ווען די סנהדרין און די שופטים האבן געהערט די ווערטער פון שמאי, האבן זיי צו זיך געקוקט איינער אויפן צווייטן און געזאגט "גערעכט איז שמאי" (הורקנוס דער קעניג איז דארט געזעצן און געהערט די שמועס), מנחם דער חבר פון שמאי האט גענומען דאס ווארט און געזאגט, וואס וועט איר האבן פון קוקען איינער אויפן צווייטען? פארוואס זאלט איר זיך דערשרעקן? איר ווייסט דאך אז דאס משפט איז פארן באשעפער, הערט אויף צו חנפ'נען און גיבט ארויס א גערעכטער פסק, און דער באשעפער וועט מיט אייך זיין ווייל מיין חבר שמאי האט ריכטיג געזאגט. | ווען די סנהדרין און די שופטים האבן געהערט די ווערטער פון שמאי, האבן זיי צו זיך געקוקט איינער אויפן צווייטן און געזאגט "גערעכט איז שמאי" (הורקנוס דער קעניג איז דארט געזעצן און געהערט די שמועס), מנחם דער חבר פון שמאי האט גענומען דאס ווארט און געזאגט, וואס וועט איר האבן פון קוקען איינער אויפן צווייטען? פארוואס זאלט איר זיך דערשרעקן? איר ווייסט דאך אז דאס משפט איז פארן באשעפער, הערט אויף צו חנפ'נען און גיבט ארויס א גערעכטער פסק, און דער באשעפער וועט מיט אייך זיין ווייל מיין חבר שמאי האט ריכטיג געזאגט. | ||
| שורה 64: | שורה 64: | ||
די שטרעבונג פון הורדוס איז געווען אויפ-צו-בויען די בית המקדש, וואס מיט דעם האט ער זיך איינגעקויפט אסאך פריינד, און דאס האט ער געטוהן צו פארצייען אויף זיינע זינד און רציחות. | די שטרעבונג פון הורדוס איז געווען אויפ-צו-בויען די בית המקדש, וואס מיט דעם האט ער זיך איינגעקויפט אסאך פריינד, און דאס האט ער געטוהן צו פארצייען אויף זיינע זינד און רציחות. | ||
צו בויען נאר די מויער ארום די בית המקדש האט זיך פארלאנגט 10,000 מענער און 10 יאר ארבייט (אין די מויער שטייט היינט די מוסלאמענער מטשעט, מיט די גאלדענע קאפל). די כותל המערבי וואס מיר זעהן היינט איז נאר א חלק פון די 1500 פיס'יגער וואט וואס ער האט געבויעט אויף מערב אונטערצוהאלטן די פאדלאגע אויף וואס די בית המקדש איז געשטאנען, (אין וועלכע עס גייט אריין בערך 12 גרויסע פוט-באל פעלדער). די גרויסער שטח האט ער געבויעט כדאי צו קענען ענטהאלטען די 7-8 מיליון אידן | צו בויען נאר די מויער ארום די בית המקדש האט זיך פארלאנגט 10,000 מענער און 10 יאר ארבייט (אין די מויער שטייט היינט די מוסלאמענער מטשעט, מיט די גאלדענע קאפל). די כותל המערבי וואס מיר זעהן היינט איז נאר א חלק פון די 1500 פיס'יגער וואט וואס ער האט געבויעט אויף מערב אונטערצוהאלטן די פאדלאגע אויף וואס די בית המקדש איז געשטאנען, (אין וועלכע עס גייט אריין בערך 12 גרויסע פוט-באל פעלדער). די גרויסער שטח האט ער געבויעט כדאי צו קענען ענטהאלטען די 7-8 מיליון אידן וועלכע פלעגן קומען עולה רגל זיין פסח, שבועות און סוכות. דער בנין פון בית המקדש וואס ער האט דארט אוועקגעשטעלט צייכט די תלמוד אן אזוי: "מי שלא ראה בית המקדש בבניינו לא ראה בניין מפואר מעולם" = "ווער עס האט נישט געזעהן די בית המקדש האט קיינמאל קיין שיין בנין נישט געזען.{{הערה|מסכת סוכה, דף נ"ב עמ' א}} לויט ספר יוסיפין האט ער געבויעט די בנין מיט שניי ווייסע שטיינער, מיט מארמויער שטיין אין מיט גאלדענע בלעכן. די פאדלאגע פון בית המקדש האט ער געבויעט מיט בלויע מארמויער שטיין, צו גיבן די אויסזעה פון רוישיגע וואסער. די פירהאנגען האט ער געמאכט פון בלוי ווייס רויט און פערפל פאדעם, צו גיבן די אויסזעהן פון די הימל. | ||
דער שרייבער יוסיפוס בלביוס שרייבט: די אויג קען זיך נישט פארשטעלן די אויס-זעהן פון בית המקדש, עס איז געווען פארדעקט מיט גרויסע גאלדענע בלעכן, ביים זין אויפגיין האט דאס אפ-געשפיגלט וואו פלאמען, מען האט נישט געקענט קוקן דערויף נאר אפאר סקונדעס, ווייל עס האט געשיינט פונקט וואו די זין, ווען מען האט געקוקט פון דערווייטענס אויפן בארק האט דאס אויסגעזעהן פארדעקט מיט שניי וועגן די ציכטיג ווייסע שטייענער וואס ער האט געניצט. | דער שרייבער יוסיפוס בלביוס שרייבט: די אויג קען זיך נישט פארשטעלן די אויס-זעהן פון בית המקדש, עס איז געווען פארדעקט מיט גרויסע גאלדענע בלעכן, ביים זין אויפגיין האט דאס אפ-געשפיגלט וואו פלאמען, מען האט נישט געקענט קוקן דערויף נאר אפאר סקונדעס, ווייל עס האט געשיינט פונקט וואו די זין, ווען מען האט געקוקט פון דערווייטענס אויפן בארק האט דאס אויסגעזעהן פארדעקט מיט שניי וועגן די ציכטיג ווייסע שטייענער וואס ער האט געניצט. | ||
ביים אריינגאנג האט הורדוס געשטעלט א גרויסער רוימישער אדלער, א זאך וואס האר פארדראסן די ערליכע אידן, און האבן דאס אונגענימען פאר א חילול השם, ווייל דאס איז געווען די צייכן פון די רוימישער עבודה זרה. הורדס האט די אלע תלמידי חכמים און ערליכע אידן געלאזט ברענגן צו זיך מיט קייטלעך און האט זיי פארברענט לעבעדיגערהייט. | ביים אריינגאנג האט הורדוס געשטעלט א גרויסער רוימישער אדלער, א זאך וואס האר פארדראסן די ערליכע אידן, און האבן דאס אונגענימען פאר א חילול השם, ווייל דאס איז געווען די צייכן פון די רוימישער עבודה זרה. הורדס האט די אלע תלמידי חכמים און ערליכע אידן געלאזט ברענגן צו זיך מיט קייטלעך און האט זיי פארברענט לעבעדיגערהייט. | ||
| שורה 73: | שורה 73: | ||
הורדוס איז געבליבן אין דער אידישער היסטאריע פארשריבן מיט שאנדע, וועגן זיינע רציחות, צווישן די רציחות וואס זענען באקאנט איז: | הורדוס איז געבליבן אין דער אידישער היסטאריע פארשריבן מיט שאנדע, וועגן זיינע רציחות, צווישן די רציחות וואס זענען באקאנט איז: | ||
* זיין שוויגער [[אלכסנדרה החשמונאית]] | * זיין שוויגער [[אלכסנדרה החשמונאית]] | ||
* זיין ווייב [[מרים החשמונאית]], | * זיין ווייב [[מרים החשמונאית]], וועלכער איז געווען בייז אויף אים פארן טויטן איר מאמע, ער האט איר פארמשפט צו טויט פארן חשד אז זי וויל אים פארסמן | ||
* זיינע צווי זין, ער האט געהאלטן אז זיי ווילן ווידערשפעניגען אין אים אלס נקמה פאר זייער מאמעס און זיידעס בלוט, ער האט א לאנגע צייט נישט גערעדט מיט זיי, און נאך א דורכגעפאלענעם שלום פרווו, האט ער זיי געלאזט טויטן | * זיינע צווי זין, ער האט געהאלטן אז זיי ווילן ווידערשפעניגען אין אים אלס נקמה פאר זייער מאמעס און זיידעס בלוט, ער האט א לאנגע צייט נישט גערעדט מיט זיי, און נאך א דורכגעפאלענעם שלום פרווו, האט ער זיי געלאזט טויטן | ||
* זיין שוואגער - [[אריסטובולוס דער דריטער]] | * זיין שוואגער - [[אריסטובולוס דער דריטער]] | ||