אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:היסטאריע"

קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
קיין ענדערונג אין גרייס ,  פֿאַר 2 יאָר
ק
החלפת טקסט – "לעכן" ב־"ליכן"
ק (החלפת טקסט – "וויכטיק" ב־"וויכטיג")
ק (החלפת טקסט – "לעכן" ב־"ליכן")
שורה 25: שורה 25:
דער היסטארישער מעטאד באשטייט פון טעכניקן און רעכטליניעס דורך וועלכע [[היסטאריקער]] באניצן ערשטיקע מקורות און אנדערע באווייזן צו פארשן און דערנאך שרייבן [[היסטאריאגראפיע|היסטאריע]].<ref name="lamberg-karlovsky-p5">{{cite book|title=Ancient Civilizations: The Near East and Mesoamerica|author1=Lamberg-Karlovsky, C.C.|author2=Jeremy A. Sabloff|publisher=Benjamin-Cummings Publishing|year=1979|page=5|isbn=978-0-88133-834-8}}</ref> [[העראדאט]] (484  – בערך 425 פאר דער ציווילער רעכענונג) ווערט ברייט גערעכענט דער  "פאטער פון היסטאריע". זיין מיטצייטלער [[טוקידידעס]] (בערך 460 – בערך 400 פאר דער ציווילער רעכענונג), אבער, ווערט פאררעכענט דער ערשטער מיט א צוגאנג צו היסטאריע מיט א גוט־אנטוויקלטן היסטאריע־מעטאד אין זיין ווערק די ''[[היסטאריע פון דער פעלאפאנעזישער מלחמה]]''. טוקידידעס, אנדערש פון העראדאט, האט געהאלטן אז היסטאריע איז דער פראדוקט פון די אויסקלויבן און אקציעס פון מענטשן, און האט געקוקט אויף גורם און עפעקט, נישט סתם דער אויסקום פון הימלישן אינטערווענץ.<ref name="lamberg-karlovsky-p5" /> אין זיין היסטאריע־מעטאד, האט טוקידידעס אונטערשטריכן כראנאלאגיע, א נייטראלן קוק־פונקט, און אז די מענטשליכער וועלט איז די אויסקום פון די פעולות פון מענטשן. גריכישע היסטאריקער האבן אויך געקוקט אויף היסטאריע ווי ציקליש, אז געשעענישן קומען צוריק מיט א סדר.<ref name="lamberg-karlovsky-p6">{{cite book|title=Ancient Civilizations: The Near East and Mesoamerica|author1=Lamberg-Karlovsky, C.C.|author2=Jeremy A. Sabloff|publisher=Benjamin-Cummings Publishing|year=1979|page=6|isbn=978-0-88133-834-8}}</ref>
דער היסטארישער מעטאד באשטייט פון טעכניקן און רעכטליניעס דורך וועלכע [[היסטאריקער]] באניצן ערשטיקע מקורות און אנדערע באווייזן צו פארשן און דערנאך שרייבן [[היסטאריאגראפיע|היסטאריע]].<ref name="lamberg-karlovsky-p5">{{cite book|title=Ancient Civilizations: The Near East and Mesoamerica|author1=Lamberg-Karlovsky, C.C.|author2=Jeremy A. Sabloff|publisher=Benjamin-Cummings Publishing|year=1979|page=5|isbn=978-0-88133-834-8}}</ref> [[העראדאט]] (484  – בערך 425 פאר דער ציווילער רעכענונג) ווערט ברייט גערעכענט דער  "פאטער פון היסטאריע". זיין מיטצייטלער [[טוקידידעס]] (בערך 460 – בערך 400 פאר דער ציווילער רעכענונג), אבער, ווערט פאררעכענט דער ערשטער מיט א צוגאנג צו היסטאריע מיט א גוט־אנטוויקלטן היסטאריע־מעטאד אין זיין ווערק די ''[[היסטאריע פון דער פעלאפאנעזישער מלחמה]]''. טוקידידעס, אנדערש פון העראדאט, האט געהאלטן אז היסטאריע איז דער פראדוקט פון די אויסקלויבן און אקציעס פון מענטשן, און האט געקוקט אויף גורם און עפעקט, נישט סתם דער אויסקום פון הימלישן אינטערווענץ.<ref name="lamberg-karlovsky-p5" /> אין זיין היסטאריע־מעטאד, האט טוקידידעס אונטערשטריכן כראנאלאגיע, א נייטראלן קוק־פונקט, און אז די מענטשליכער וועלט איז די אויסקום פון די פעולות פון מענטשן. גריכישע היסטאריקער האבן אויך געקוקט אויף היסטאריע ווי ציקליש, אז געשעענישן קומען צוריק מיט א סדר.<ref name="lamberg-karlovsky-p6">{{cite book|title=Ancient Civilizations: The Near East and Mesoamerica|author1=Lamberg-Karlovsky, C.C.|author2=Jeremy A. Sabloff|publisher=Benjamin-Cummings Publishing|year=1979|page=6|isbn=978-0-88133-834-8}}</ref>


אין דער הקדמה צו זיין בוך ''די'' ''[[מוקאדימאה]]'' (1377), ווארענט דער אראבישער היסטאריקער [[איבן כאלדון]] וועגן זיבן גרייזן וואס ער האט געהאלטן אז היסטאריקער מאכן כסדר. אין דעם קריטיק האט ער א צוגאנג צו דער פארגאנגענהייט ווי מאדנע און וואס מען דארף אויסטייטשן. די אריגינעלקייט פון איבן כאלדון איז געווען צו טענה'ן אז די קולטורעלע אונטערשייד פון אן אנדער תקופה מוז חל זיין אויף דער אפשאצונג פון רעלעוואנטן היסטארישן מאטריאל, כדי אונטערשיידן די פרינציפן לויט וואס ס'איז מעגלעך צו פרואוון די אפשאצונג, און אויך צו שפירן די נויט פאר דערפארונג צוזאמן מיט ראציאנאלע פרינציפן, כדי אפצושאצן א קולטור פון דער פארגאנגענהייט. דערפאר האט איבן כאלדון איינגעפירט א וויסנשאפטלעכן מעטאד צו דער שטודיע פון היסטאריע, וואס ער האט אפטמאל גערופן זיין "נייע וויסנשאפט".<ref>[[איבן כאלדון|Ibn Khaldun]], Franz Rosenthal, N.J. Dawood (1967), ''The Muqaddimah: An Introduction to History'', p. x, [[Princeton University Press]], {{ISBN|0-691-01754-9}}.</ref> זיין היסטארישער מעטאד האט אויך געלייגט די יסודות פאר דער אבזערוואציע פון דער ראלע פון [[קאמוניקאציע]], [[פראפאגאנדע]] און סיסטעמישן פאראורטל אין היסטאריע,<ref name="Mowlana">H. Mowlana (2001). "Information in the Arab World", ''Cooperation South Journal'' '''1'''.</ref> און ער ווערט דעריבער גערעכנט דער "פאטער פון היסטאריאגראפיע"<ref>Salahuddin Ahmed (1999). ''A Dictionary of Muslim Names''. C. Hurst & Co. Publishers. {{ISBN|1-85065-356-9}}.</ref><ref name="Enan">{{Cite book|title=Ibn Khaldun: His Life and Works|first=Muhammed Abdullah|last=Enan|publisher=[[The Other Press]]|year=2007|isbn=978-983-9541-53-3|page=v|postscript=<!--None-->}}</ref> אדער דער "פאטער פון דער פילאזאפיע פון היסטאריע".<ref name="Akhtar">Dr. S.W. Akhtar (1997). "The Islamic Concept of Knowledge", ''Al-Tawhid: A Quarterly Journal of Islamic Thought & Culture'' '''12''' (3).</ref>  
אין דער הקדמה צו זיין בוך ''די'' ''[[מוקאדימאה]]'' (1377), ווארענט דער אראבישער היסטאריקער [[איבן כאלדון]] וועגן זיבן גרייזן וואס ער האט געהאלטן אז היסטאריקער מאכן כסדר. אין דעם קריטיק האט ער א צוגאנג צו דער פארגאנגענהייט ווי מאדנע און וואס מען דארף אויסטייטשן. די אריגינעלקייט פון איבן כאלדון איז געווען צו טענה'ן אז די קולטורעלע אונטערשייד פון אן אנדער תקופה מוז חל זיין אויף דער אפשאצונג פון רעלעוואנטן היסטארישן מאטריאל, כדי אונטערשיידן די פרינציפן לויט וואס ס'איז מעגלעך צו פרואוון די אפשאצונג, און אויך צו שפירן די נויט פאר דערפארונג צוזאמן מיט ראציאנאלע פרינציפן, כדי אפצושאצן א קולטור פון דער פארגאנגענהייט. דערפאר האט איבן כאלדון איינגעפירט א וויסנשאפטליכן מעטאד צו דער שטודיע פון היסטאריע, וואס ער האט אפטמאל גערופן זיין "נייע וויסנשאפט".<ref>[[איבן כאלדון|Ibn Khaldun]], Franz Rosenthal, N.J. Dawood (1967), ''The Muqaddimah: An Introduction to History'', p. x, [[Princeton University Press]], {{ISBN|0-691-01754-9}}.</ref> זיין היסטארישער מעטאד האט אויך געלייגט די יסודות פאר דער אבזערוואציע פון דער ראלע פון [[קאמוניקאציע]], [[פראפאגאנדע]] און סיסטעמישן פאראורטל אין היסטאריע,<ref name="Mowlana">H. Mowlana (2001). "Information in the Arab World", ''Cooperation South Journal'' '''1'''.</ref> און ער ווערט דעריבער גערעכנט דער "פאטער פון היסטאריאגראפיע"<ref>Salahuddin Ahmed (1999). ''A Dictionary of Muslim Names''. C. Hurst & Co. Publishers. {{ISBN|1-85065-356-9}}.</ref><ref name="Enan">{{Cite book|title=Ibn Khaldun: His Life and Works|first=Muhammed Abdullah|last=Enan|publisher=[[The Other Press]]|year=2007|isbn=978-983-9541-53-3|page=v|postscript=<!--None-->}}</ref> אדער דער "פאטער פון דער פילאזאפיע פון היסטאריע".<ref name="Akhtar">Dr. S.W. Akhtar (1997). "The Islamic Concept of Knowledge", ''Al-Tawhid: A Quarterly Journal of Islamic Thought & Culture'' '''12''' (3).</ref>  


אין דער מערב־וועלט, האבן היסטאריקער אנטוויקלט מאדערנע מעטאדן פון היסטאריאגראפיע אין די 17טן און 18טן יארהונדערטער, בפרט אין פראנקרייך און דייטשלאנד. דער  19טער־יארהונדערט היסטאריקער מיטן גרעסטן איינפלוס אויף מעטאדן איז געווען [[לעאפאלד פאן ראנקע]] אין דייטשלאנד.
אין דער מערב־וועלט, האבן היסטאריקער אנטוויקלט מאדערנע מעטאדן פון היסטאריאגראפיע אין די 17טן און 18טן יארהונדערטער, בפרט אין פראנקרייך און דייטשלאנד. דער  19טער־יארהונדערט היסטאריקער מיטן גרעסטן איינפלוס אויף מעטאדן איז געווען [[לעאפאלד פאן ראנקע]] אין דייטשלאנד.
שורה 32: שורה 32:


=== תקופות ===
=== תקופות ===
אפטמאל פאקוסירט היסטארישע שטודיע אויף געשעענישן און אנטוויקלונגען וואס האבן פאסירט אין געוויסע תקופות. היסטאריקער געבן נעמען צו די דאזיקע תקופות כדי  צו דערמעגלעכן היסטאריקער צו קענען ניצן "ארגאניזירן אידעען און קלאסיפיקאציע גענעראליזאציעס.<ref name="Marwick-p169">{{cite book|title=The Nature of History|author=Marwick, Arthur|publisher=The Macmillan Press LTD|year=1970|page=169}}</ref> די נעמען וואס מען גיט צו א תקופה קענען ענדערן לויט דער געאגראפישער לאקאציע, ווי אויך די גענויע דאטעס ווען א געוויסע תקופה הייבט זיך אן און לאזט זיך אויס. [[יארהונדערט|יארהונדערטער]] and [[יארצענדלינג|יארצענדלינגער]] זענען אפט־געניצטע תקופות, און די צייט וואס זיי באדייטן ווענדט זיך אויף וועלכער קאלענדאר סיסטעם מען ניצט. מערסטנס זענען די תקופות קאנסטרוקטירט למפרע און זענען אפהענגיק אין אפשאצונגען וועגן דער פארגאנגענהייט. ווי מען שטעלט אויף די תקופות און זייערע נעמען קענען האבן א השפעה אויף וויאזוי מען שטודירט זיי.<ref name="Tosh-p168-169">{{cite book|title=The Pursuit of History|author=Tosh, John|publisher=Pearson Education Limited|year=2006|pages=168–169}}</ref>
אפטמאל פאקוסירט היסטארישע שטודיע אויף געשעענישן און אנטוויקלונגען וואס האבן פאסירט אין געוויסע תקופות. היסטאריקער געבן נעמען צו די דאזיקע תקופות כדי  צו דערמעגליכן היסטאריקער צו קענען ניצן "ארגאניזירן אידעען און קלאסיפיקאציע גענעראליזאציעס.<ref name="Marwick-p169">{{cite book|title=The Nature of History|author=Marwick, Arthur|publisher=The Macmillan Press LTD|year=1970|page=169}}</ref> די נעמען וואס מען גיט צו א תקופה קענען ענדערן לויט דער געאגראפישער לאקאציע, ווי אויך די גענויע דאטעס ווען א געוויסע תקופה הייבט זיך אן און לאזט זיך אויס. [[יארהונדערט|יארהונדערטער]] and [[יארצענדלינג|יארצענדלינגער]] זענען אפט־געניצטע תקופות, און די צייט וואס זיי באדייטן ווענדט זיך אויף וועלכער קאלענדאר סיסטעם מען ניצט. מערסטנס זענען די תקופות קאנסטרוקטירט למפרע און זענען אפהענגיק אין אפשאצונגען וועגן דער פארגאנגענהייט. ווי מען שטעלט אויף די תקופות און זייערע נעמען קענען האבן א השפעה אויף וויאזוי מען שטודירט זיי.<ref name="Tosh-p168-169">{{cite book|title=The Pursuit of History|author=Tosh, John|publisher=Pearson Education Limited|year=2006|pages=168–169}}</ref>




נאוויגאציע מעניו