מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "זיינען" ב־"זענען"
ק (החלפת טקסט – "אונדז" ב־"אונז") |
ק (החלפת טקסט – "זיינען" ב־"זענען") |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
'''פרקי דרבי אליעזר''' (אדער: '''פרקי רבי אליעזר''', '''פרקים דרבי אליעזר''', אין ראשי תיבות: פדר"א) איז איינע פון די באוואוסטע [[מדרש]]ים אויף דער [[תורה]]. דער מדרש ווערט געבראכט אין עטליכע [[גאונים]] און בעיקר אין א סאך [[ראשונים]] פון [[אייראפע]] און פון [[אפריקע]] וואס האבן געלעבט אין דער [[מיטל אלטער]] עפאכע. בדרך כלל איז געווען אנגענומען אז דער [[תנא]] ר' [[אליעזר בן הורקנוס]] און זיינע [[תלמיד]]ים האבן מחבר געווען דעם ספר.{{הערה|א גאנצע ליסטע פון די ראשונים | '''פרקי דרבי אליעזר''' (אדער: '''פרקי רבי אליעזר''', '''פרקים דרבי אליעזר''', אין ראשי תיבות: פדר"א) איז איינע פון די באוואוסטע [[מדרש]]ים אויף דער [[תורה]]. דער מדרש ווערט געבראכט אין עטליכע [[גאונים]] און בעיקר אין א סאך [[ראשונים]] פון [[אייראפע]] און פון [[אפריקע]] וואס האבן געלעבט אין דער [[מיטל אלטער]] עפאכע. בדרך כלל איז געווען אנגענומען אז דער [[תנא]] ר' [[אליעזר בן הורקנוס]] און זיינע [[תלמיד]]ים האבן מחבר געווען דעם ספר.{{הערה|א גאנצע ליסטע פון די ראשונים זענען אין די דעה אז דער תנא ר' אליעזר בן הורקנוס איז דער מחבר פון אונזער ספר - דריי ביישפילן וועט זיין גענוג: | ||
:(א) דער [[רמב"ם]] אין מורה נבוכים חלק ב אנהייב פרק כו (עמ' רכא, אין קאפח'ס מהדורה) שרייבט אזוי: | :(א) דער [[רמב"ם]] אין מורה נבוכים חלק ב אנהייב פרק כו (עמ' רכא, אין קאפח'ס מהדורה) שרייבט אזוי: | ||
::{{דיק|ראיתי לר' אליעזר הגדול דברים בפרקים המפורסמים הידועים בשם פרקי ר' אליעזר, לא ראיתי כלל יותר תמוהים מהם בדברי אף אחד מההולכים בתורת משה רבנו והוא, שהוא אמר דברים שמע לשונו, אמר, '''שמים מאי זה מקום נבראו מאור לבושו לקח ונטה כשמלה...''' זהו נוסח לשון זה האמור שם (פרק ג, עמ' כד - כה). ומי יתן וידעתי מה סובר חכם זה, האם סבור הוא כי בטל הוא שימצא יש מן האין..."|}} | ::{{דיק|ראיתי לר' אליעזר הגדול דברים בפרקים המפורסמים הידועים בשם פרקי ר' אליעזר, לא ראיתי כלל יותר תמוהים מהם בדברי אף אחד מההולכים בתורת משה רבנו והוא, שהוא אמר דברים שמע לשונו, אמר, '''שמים מאי זה מקום נבראו מאור לבושו לקח ונטה כשמלה...''' זהו נוסח לשון זה האמור שם (פרק ג, עמ' כד - כה). ומי יתן וידעתי מה סובר חכם זה, האם סבור הוא כי בטל הוא שימצא יש מן האין..."|}} | ||
| שורה 5: | שורה 5: | ||
: (ב) דער רמב"ן אין זיין פירוש אויף דער תורה דערמאנט עטליכע מאל אונזער חיבור און ביי אים ווערן אלע דרשות געבראכט מיטן נאמען פון ר' אליעזר הגדול - דאס מיינט מען דער תנא. זע בראשית א, ח; א, כ; ו, ד. און נאך. | : (ב) דער רמב"ן אין זיין פירוש אויף דער תורה דערמאנט עטליכע מאל אונזער חיבור און ביי אים ווערן אלע דרשות געבראכט מיטן נאמען פון ר' אליעזר הגדול - דאס מיינט מען דער תנא. זע בראשית א, ח; א, כ; ו, ד. און נאך. | ||
: (ג) דער [[כוזרי]] שרייבט אין דעם דריטן מאמר אז "ר' אליעזר בן הורקנוס דער מחבר פון מפורסמ'דיקע פרקים וועלעכע זייער נאמען איז פרקי ר'אליעזר". | : (ג) דער [[כוזרי]] שרייבט אין דעם דריטן מאמר אז "ר' אליעזר בן הורקנוס דער מחבר פון מפורסמ'דיקע פרקים וועלעכע זייער נאמען איז פרקי ר'אליעזר". | ||
דאס איז די איינציגע סיבה פאר וואס דער גרויסער חכם רד"ל מיטשט זיך אזוי שטראק צו מחזק זיין די דעה - וייל ער האט פשוט געוואלט ממשיך זיין די מסורת אין נישט זיך דינגען מיט די אלע אויבן דערמאנטע ראשונים. זייער א סאך מאל ווען ער האט נישט קיין ברירה זאגט ער אז אט די דרשות | דאס איז די איינציגע סיבה פאר וואס דער גרויסער חכם רד"ל מיטשט זיך אזוי שטראק צו מחזק זיין די דעה - וייל ער האט פשוט געוואלט ממשיך זיין די מסורת אין נישט זיך דינגען מיט די אלע אויבן דערמאנטע ראשונים. זייער א סאך מאל ווען ער האט נישט קיין ברירה זאגט ער אז אט די דרשות זענען נישט עכט פון דעם ספר נאר שפעטער צו געלייגט געווארן. אין דאס איז א גרויסער דוחק.}} אבער היינט האלטן אלע חוקרים אז דער מדרש איז נתחבר געווארן אין די צייט פון די [[גאונים]] און דעם 8טן יארהונדערט אומגעפער. עס איז דא פארשידענע דרשות וועגן מוסלעמענער און וועגן דעם [[איסלאם]]. | ||
[[טעקע:Pdre.jpg|שמאל|ממוזער|300px|דער שער בלאט פון מהדורת [[סביוניטה]] [[ה'שכ"ז|שכ"ז]] פון פרקי דרבי אליעזר]] | [[טעקע:Pdre.jpg|שמאל|ממוזער|300px|דער שער בלאט פון מהדורת [[סביוניטה]] [[ה'שכ"ז|שכ"ז]] פון פרקי דרבי אליעזר]] | ||
| שורה 23: | שורה 23: | ||
די ערשטע צוויי פרקים פון דעם חיבור געבן איבער די געשיכטע ווי רבי [[אליעזר בן הורקנוס]] איז געקומען נאנט צו דער תורה. די פרקים געפונען זיך אין [[מדרש]] [[אבות דרבי נתן]] אין דעם זעלבן נוסח כמעט אות באות. צוליב דעם קלערן א סאך פארשערס אז די פרקים זענען נישט ארגינעל אין פרקי דרבי אליעזר. אבער אין אלע כתבי יד פון דעם מדרש געפונט זיך די צוויי פרקים. צוליב דעם און צוליב אנדערע ראיות האלט טרייטל{{הערה|שם=tr}} אז עס איז מעגלעך אז די פרקים זענען העכט ארגינעל און דער מחבר פון פרקי דר' אליעזר ער אליין האט געבראכט די פרקים פון אבות דרבי נתן צום אנפאנג פון זיין ספר. | די ערשטע צוויי פרקים פון דעם חיבור געבן איבער די געשיכטע ווי רבי [[אליעזר בן הורקנוס]] איז געקומען נאנט צו דער תורה. די פרקים געפונען זיך אין [[מדרש]] [[אבות דרבי נתן]] אין דעם זעלבן נוסח כמעט אות באות. צוליב דעם קלערן א סאך פארשערס אז די פרקים זענען נישט ארגינעל אין פרקי דרבי אליעזר. אבער אין אלע כתבי יד פון דעם מדרש געפונט זיך די צוויי פרקים. צוליב דעם און צוליב אנדערע ראיות האלט טרייטל{{הערה|שם=tr}} אז עס איז מעגלעך אז די פרקים זענען העכט ארגינעל און דער מחבר פון פרקי דר' אליעזר ער אליין האט געבראכט די פרקים פון אבות דרבי נתן צום אנפאנג פון זיין ספר. | ||
די פארשערס וולעכע האלטן אז די ערשטע צוויי פרקים | די פארשערס וולעכע האלטן אז די ערשטע צוויי פרקים זענען נישט ארגינעל אין דעם חיבור ערקלערן אז דער מדרש האט באקומען זיין נאמען "פרקי ד'''רבי אליעזר'''" צוליב די ערשטע דרשה אין דעם דריטן פרק (= אייגנטליך דער ערשעטר פרק לויט די פארשערס) וועלכע ווערט געברכאט אין ר' אליעזר'ס נאמען: "ר' אליעזר בן הורקנוס פתח מי ימלל גבורות ה'...", און אזוי ווי דער שטייגער אין די מיטל אלטער עפאכע צו א נאמען געבען א ספר נאך דער ערשטער חכם וואס ווערט אין אים דערמאנט. | ||
== פארלוירענע חלקים פון דעם ספר == | == פארלוירענע חלקים פון דעם ספר == | ||
| שורה 82: | שורה 82: | ||
אבער אין [[מדרש]] [[בראשית רבה]] איז דער פירוש שטארק פארבאטן: | אבער אין [[מדרש]] [[בראשית רבה]] איז דער פירוש שטארק פארבאטן: | ||
:{{דיק|ויראו בני האלקים וגו' ר' שמעון בן יוחי קרי להון בני דייניה. ר' שמעון בן יוחי מקלל לכל מן דקרי להון בני אלקיא|}} | :{{דיק|ויראו בני האלקים וגו' ר' שמעון בן יוחי קרי להון בני דייניה. ר' שמעון בן יוחי מקלל לכל מן דקרי להון בני אלקיא|}} | ||
דער מפרש ר' [[יהודה טעהאדאר]] אין זיין פירוש מנחת יהודה בראכט אז דער פירוש אז מ'רעדט פון די קינדער פון די שופטים און די שרים (=דיינים) ווערט געבראכט אויך אין [[תרגום אונקלוס]] אבער אין די [[ספרים חיצונים]] ספר חנוך, ספר היובלים און צוואת ראובן איז 'בני האלקים' קומענטירט אזוי וי ביי אונזער חיבור אז ס'מיינט אט די מלאכים וואס | דער מפרש ר' [[יהודה טעהאדאר]] אין זיין פירוש מנחת יהודה בראכט אז דער פירוש אז מ'רעדט פון די קינדער פון די שופטים און די שרים (=דיינים) ווערט געבראכט אויך אין [[תרגום אונקלוס]] אבער אין די [[ספרים חיצונים]] ספר חנוך, ספר היובלים און צוואת ראובן איז 'בני האלקים' קומענטירט אזוי וי ביי אונזער חיבור אז ס'מיינט אט די מלאכים וואס זענען געפאלן פון הימעל. ד.ה. אז פרקי דר' אליעזר שטימט מיט די ספרים חיצונים אקעגן רבי [[שמעון בר יוחאי]]'ס הארבע ווערטער. | ||
=== תרגום יונתן און פדר"א === | === תרגום יונתן און פדר"א === | ||
| שורה 123: | שורה 123: | ||
== סטרוקטור און סטיל == | == סטרוקטור און סטיל == | ||
די אלטע יידישע ספרים צ. ב. ש. [[משנה]], [[תלמוד בבלי]], [[תלמוד ירושלמי]], מדרש [[בראשית רבה]], [[מדרש תנחומא]] האבן אסאך חכמים גענומען א טייל אין די ארבעט דערפון. און ווען מ'זאגט למשל אז [[רבי יהודה הנשיא]] האט מחבר געווען די משניות מיינט מען נישט אז ער האט די ערשטע מאל געשריבן די משניות פון א ביז ת. רבי האט געהאט פאר זיך פארשידענע אלטע משניות פון פראשינדענע דורות אין האט פון דעם געבויעט זיין חיבור. אבער די משניות, און דאס זעלבע זאך און בבלי, ירושלמי א. א. וו. | די אלטע יידישע ספרים צ. ב. ש. [[משנה]], [[תלמוד בבלי]], [[תלמוד ירושלמי]], מדרש [[בראשית רבה]], [[מדרש תנחומא]] האבן אסאך חכמים גענומען א טייל אין די ארבעט דערפון. און ווען מ'זאגט למשל אז [[רבי יהודה הנשיא]] האט מחבר געווען די משניות מיינט מען נישט אז ער האט די ערשטע מאל געשריבן די משניות פון א ביז ת. רבי האט געהאט פאר זיך פארשידענע אלטע משניות פון פראשינדענע דורות אין האט פון דעם געבויעט זיין חיבור. אבער די משניות, און דאס זעלבע זאך און בבלי, ירושלמי א. א. וו. זענען מחובר געווארן בשותפות מיט אסאך חכמים. אבער פרקי דרבי אליעזר איז אייענע פון די ערשטע מדרשים וולעכער מ'קען זאגן אז א יחיד האט געשריבן דעם ספר. אזוי ווייזט זיך אויס פון דעם לשון און פון דעם סטיל פון דעם ספר. אפילו ווען מיר טרעפן פאראלעלן אין פריערדיגע מדרשים איז דער לשון אין סטיל ספציעל אין אנדערש פון זיינע אלטע מקורות. | ||
פדר"א אנטהאלט 54 פרקים. אבער די דרשות פאלגן נישט נאך די סדר הפסוקים פון די [[תורה]]. דער מחבר דערציילט און דרשן'ט איבער די תורה מיט זיין אייגענם לשון (אין העבראיש: '''מקרא משוכתב''', אין ענגליש: re-writen bible) ענדליך אביסל צי דעם סטיל פון [[ספר הישר]]. | פדר"א אנטהאלט 54 פרקים. אבער די דרשות פאלגן נישט נאך די סדר הפסוקים פון די [[תורה]]. דער מחבר דערציילט און דרשן'ט איבער די תורה מיט זיין אייגענם לשון (אין העבראיש: '''מקרא משוכתב''', אין ענגליש: re-writen bible) ענדליך אביסל צי דעם סטיל פון [[ספר הישר]]. | ||
| שורה 132: | שורה 132: | ||
== אינטרעסאנטע הלכות און מנהגים אין פדר"א == | == אינטרעסאנטע הלכות און מנהגים אין פדר"א == | ||
=== צוויי ספציעלע טויערן אין בית המקדש === | === צוויי ספציעלע טויערן אין בית המקדש === | ||
דער מחבר פון דעם ספר בראכט דא און דארט פארשידענע טראדיציעס וואס זייער אפשטאם איז נישט קלאר. אטייל דערפון | דער מחבר פון דעם ספר בראכט דא און דארט פארשידענע טראדיציעס וואס זייער אפשטאם איז נישט קלאר. אטייל דערפון זענען קעגן די הלכות פון חז"ל. | ||
אין פרק יז רעדט דער מחבר ארום פון די חשיבות אין די גרויסקייט פון גמילות חסדים און אין די ענדע פון דעם פרק ווערט דערציילט וועגן [[שלמה המלך]]'ס מעשים ביים בויען דעם בית המקדש, אזוי (עמ' קמט - קנ): | אין פרק יז רעדט דער מחבר ארום פון די חשיבות אין די גרויסקייט פון גמילות חסדים און אין די ענדע פון דעם פרק ווערט דערציילט וועגן [[שלמה המלך]]'ס מעשים ביים בויען דעם בית המקדש, אזוי (עמ' קמט - קנ): | ||
:{{דיק|ראה שלמה שמדת גמילות חסדים גדולה לפני המקום וכשבנה בית המקדש בנה שני שערים, אחד לחתנים ואחד לאבלים ולמנודים והיו ישראל הולכים בשבתות ויושבין בין שני שערים הללו | :{{דיק|ראה שלמה שמדת גמילות חסדים גדולה לפני המקום וכשבנה בית המקדש בנה שני שערים, אחד לחתנים ואחד לאבלים ולמנודים והיו ישראל הולכים בשבתות ויושבין בין שני שערים הללו | ||