אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:באשרייבנדיקע סטאטיסטיק"
ק (1 רעוויזיע אימפארטירט: אימפארטירט פון די יידישע וויקיפעדיע, זע ביישטייערער ליסטע) |
ק (החלפת טקסט – "פֿ" ב־"p") |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
'''באַשרײַבנדיקע סטאַטיסטיק''' איז אַ צװײַג אין [[סטאַטיסטיק]] װעלכע | '''באַשרײַבנדיקע סטאַטיסטיק''' איז אַ צװײַג אין [[סטאַטיסטיק]] װעלכע באַשעpטיקט זיך מיט שאַpן און pאַרגלײַכן [[מאָס]]ן. דער ציל איז צו באַשרײַבן דאַטן אױף אַ קורצן און לײַכטן אױpן, למשל אין [[טאַבעלע]]ס, [[גראַף|גראַpן]] אָדער מאָסן. | ||
עס איז דאָ | עס איז דאָ pאַרשײדענע װעגן װי אַזױ צו רעכנען מאָסן. די צענטראַלע־טענדענצן וועלכע מעסטן די מיטל־ווערט פון די נומערן, װי דער [[דורכשניט]], װעלכער איז כּולל דער [[אריטמעטישער דורכשניט]], [[מעדיאן]], [[מאדע (סטאטיסטיק)|מאדע]], [[געאמעטרישער דורכשניט]] און [[הארמאנישער דורכשניט]]. אױך איז pאַראַן מאָסן װעלכע מעסטן די צעשפּרײטע־טענדענצן pון די נומערן, װי די װײַטקײַט, די צװישן־קװאַרטאַל־װײַטקײַט, די pאַרשײדנקײַט און דער סטאַנדאַרט־אָפּװײַכונג. | ||
== צענטראַלע־טענדענצן == | == צענטראַלע־טענדענצן == | ||
=== אַריטמעטישער דורכשניט === | === אַריטמעטישער דורכשניט === | ||
דער אַריטמעטישער [[דורכשניט]] איז דער מערסטער | דער אַריטמעטישער [[דורכשניט]] איז דער מערסטער pאַרשפּרײטער דורכשניט, אָpט מאָל רוpט מען אים בלױז "דער דורכשניט". זײַן [[pאָרמולע]] איז װי pאָלגנדיק: | ||
<div style="text-align: center;"> | <div style="text-align: center;"> | ||
<math> \bar{x} = {1 \over n} \sum_{i=1}^n{x_i} = \frac{x_1 + x_2 + \dotsb + x_n}{n} </math> | <math> \bar{x} = {1 \over n} \sum_{i=1}^n{x_i} = \frac{x_1 + x_2 + \dotsb + x_n}{n} </math> | ||
| שורה 11: | שורה 11: | ||
=== מעדיאַן === | === מעדיאַן === | ||
מעדיאַן איז דער מיטלסטער װאַריאַבל | מעדיאַן איז דער מיטלסטער װאַריאַבל pון די כּלל [[פרעקװענץ (סטאטיסטיק)|pרעקװענצן]]. | ||
=== מאָדע === | === מאָדע === | ||
מאָדע איז דער װאַריאַבל װעלכער באַקומט די העכסטע | מאָדע איז דער װאַריאַבל װעלכער באַקומט די העכסטע pרעקװענץ. | ||
=== געאמעטרישער דורכשניט === | === געאמעטרישער דורכשניט === | ||
| שורה 24: | שורה 24: | ||
=== צװישן־קװאַרטאַל־װײַטקײַט === | === צװישן־קװאַרטאַל־װײַטקײַט === | ||
די צװישן־קװאַרטאַל־װײַטקײַט (װערט באַצײכנט װי IQR) איז די װײַטקײַט | די צװישן־קװאַרטאַל־װײַטקײַט (װערט באַצײכנט װי IQR) איז די װײַטקײַט pון אַ pערטל pון דער כּלל־װײַטקײַט (Q1) און דרײַ־pערטל pון דער כּלל־װײַטקײט (Q3). ד"ה 50% אין דער מיט. מען נוצט די מאָס כּדי צו רעכנען אַ מוסטער אָן באַרעכנען עקסטרעמע מאָסן pון די זײַטן. די pאָרמולע איז: IQR = Q3 − Q1. | ||
=== | === pאַרשײדנקײַט === | ||
pאַרשײדנקײַט מעסט די װײַטקײַט צװישן יעדן װאַריאַבל און דער דורכשניט, אױף דער צװײטער [[מדריגה (מאטעמאטיק)|מדריגה]]. כּדי צו רעכנען די pאַרשײדנקײַט נוצט מען די pאָרמולע: | |||
:<math>\sigma^2 = \frac {\sum_{i=1}^N \left(x_i - \overline{x} \right)^2} {N}</math> | :<math>\sigma^2 = \frac {\sum_{i=1}^N \left(x_i - \overline{x} \right)^2} {N}</math> | ||
[[טעקע:Standard deviation diagram.svg|left|thumb|250px|סטאַנדאַרט־אָפּװײַכונג געמעל | [[טעקע:Standard deviation diagram.svg|left|thumb|250px|סטאַנדאַרט־אָפּװײַכונג געמעל pון אַ [[נאָרמאַלע pאַרטײלונג]]]] | ||
=== סטאַנדאַרט־אָפּװײַכונג === | === סטאַנדאַרט־אָפּװײַכונג === | ||
די סטאַנדאַרט־אָפּװײַכונג איז דער [[קוואדראט ווארצל|װאָרצל]] | די סטאַנדאַרט־אָפּװײַכונג איז דער [[קוואדראט ווארצל|װאָרצל]] pון דעם pאַרשײדנקײַט, און באַװײַזט דעם pאַרשײדנקײַט צװישן די װאַריאַבלען און דער דורכשניט אין צאָלן pונעם מוסטער. זײַן pאָרמולע איז: | ||
:<math>s=\sqrt {\frac {\sum_{i=1}^N \left(x_i - \overline{x} \right)^2} {N}}</math> | :<math>s=\sqrt {\frac {\sum_{i=1}^N \left(x_i - \overline{x} \right)^2} {N}}</math> | ||
[[קאַטעגאָריע:סטאטיסטיק]] | [[קאַטעגאָריע:סטאטיסטיק]] | ||
רעוויזיע פון 08:10, 25 נאוועמבער 2022
באַשרײַבנדיקע סטאַטיסטיק איז אַ צװײַג אין סטאַטיסטיק װעלכע באַשעpטיקט זיך מיט שאַpן און pאַרגלײַכן מאָסן. דער ציל איז צו באַשרײַבן דאַטן אױף אַ קורצן און לײַכטן אױpן, למשל אין טאַבעלעס, גראַpן אָדער מאָסן.
עס איז דאָ pאַרשײדענע װעגן װי אַזױ צו רעכנען מאָסן. די צענטראַלע־טענדענצן וועלכע מעסטן די מיטל־ווערט פון די נומערן, װי דער דורכשניט, װעלכער איז כּולל דער אריטמעטישער דורכשניט, מעדיאן, מאדע, געאמעטרישער דורכשניט און הארמאנישער דורכשניט. אױך איז pאַראַן מאָסן װעלכע מעסטן די צעשפּרײטע־טענדענצן pון די נומערן, װי די װײַטקײַט, די צװישן־קװאַרטאַל־װײַטקײַט, די pאַרשײדנקײַט און דער סטאַנדאַרט־אָפּװײַכונג.
צענטראַלע־טענדענצן
אַריטמעטישער דורכשניט
דער אַריטמעטישער דורכשניט איז דער מערסטער pאַרשפּרײטער דורכשניט, אָpט מאָל רוpט מען אים בלױז "דער דורכשניט". זײַן pאָרמולע איז װי pאָלגנדיק:
מעדיאַן
מעדיאַן איז דער מיטלסטער װאַריאַבל pון די כּלל pרעקװענצן.
מאָדע
מאָדע איז דער װאַריאַבל װעלכער באַקומט די העכסטע pרעקװענץ.
געאמעטרישער דורכשניט
הארמאנישער דורכשניט
צעשפּרײטע־טענדענצן
װײַטקײַט
װײַטקײַט איז די װײַטקײַט צװישן דער קלענסטער װאַריאַבל און דער גרעסטער װאַריאַבל ().
צװישן־קװאַרטאַל־װײַטקײַט
די צװישן־קװאַרטאַל־װײַטקײַט (װערט באַצײכנט װי IQR) איז די װײַטקײַט pון אַ pערטל pון דער כּלל־װײַטקײַט (Q1) און דרײַ־pערטל pון דער כּלל־װײַטקײט (Q3). ד"ה 50% אין דער מיט. מען נוצט די מאָס כּדי צו רעכנען אַ מוסטער אָן באַרעכנען עקסטרעמע מאָסן pון די זײַטן. די pאָרמולע איז: IQR = Q3 − Q1.
pאַרשײדנקײַט
pאַרשײדנקײַט מעסט די װײַטקײַט צװישן יעדן װאַריאַבל און דער דורכשניט, אױף דער צװײטער מדריגה. כּדי צו רעכנען די pאַרשײדנקײַט נוצט מען די pאָרמולע:
סטאַנדאַרט־אָפּװײַכונג
די סטאַנדאַרט־אָפּװײַכונג איז דער װאָרצל pון דעם pאַרשײדנקײַט, און באַװײַזט דעם pאַרשײדנקײַט צװישן די װאַריאַבלען און דער דורכשניט אין צאָלן pונעם מוסטער. זײַן pאָרמולע איז:
