אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:בודאפעשטער געטא"
ק (החלפת טקסט – " יידן " ב־" אידן ") |
ק (←top: טשעקטי און אנדערע רייניגונג, typos fixed: יידן ← אידן (6)) |
||
| שורה 3: | שורה 3: | ||
[[File:BudapestGhettowall.jpg|thumb|left]]די '''בודאפעשטער געטא''' איז געווען א [[געטא]] וואו די אידן אין [[בודאפעשט]], [[אונגארן]] זענען געווען געצווינגען צו וואוינען אינעם [[צווייטן וועלט קריג]]. | [[File:BudapestGhettowall.jpg|thumb|left]]די '''בודאפעשטער געטא''' איז געווען א [[געטא]] וואו די אידן אין [[בודאפעשט]], [[אונגארן]] זענען געווען געצווינגען צו וואוינען אינעם [[צווייטן וועלט קריג]]. | ||
איידער די [[נאציס]] זענען אריין אין [[אונגארן]] האבן געוווינט איין [[בודאפעשט]] איבער 200,000 | איידער די [[נאציס]] זענען אריין אין [[אונגארן]] האבן געוווינט איין [[בודאפעשט]] איבער 200,000 אידן. פערצן טויזנט אידן האבן זיך געביטן זייער רעליגיע, צו [[קריסטנטום]], מיינענדיג אז זיי וועלן אזוי ארום, אויסמיידן די גזירות אויף אידן, און וועלן געראטעוועט ווערן, צווישן די יארן 1943-1938. | ||
די [[נאציס]] זענען אריין אין אונגארן מערץ 1944, און האבן אנגעהויבן אויפצושטעלן די [[געטא]], 17,000 אידן זענען אפגעשיקט געווארן, קיין [[אוישוויץ]] אין מיי, די נאציס האבן אויסגעליידיקט 1,500 הייזער, פון אירע יידישע איינוווינער, און נאך צוויי מאנאטן, זענען אלע אידן פון דער שטאט, געצווינגען געווען אריבערצוגיין, צו 2,640 וווינונגען, וואס זענען באצייכנט געווארן מיט א [[מגן דוד]]. | די [[נאציס]] זענען אריין אין אונגארן מערץ 1944, און האבן אנגעהויבן אויפצושטעלן די [[געטא]], 17,000 אידן זענען אפגעשיקט געווארן, קיין [[אוישוויץ]] אין מיי, די נאציס האבן אויסגעליידיקט 1,500 הייזער, פון אירע יידישע איינוווינער, און נאך צוויי מאנאטן, זענען אלע אידן פון דער שטאט, געצווינגען געווען אריבערצוגיין, צו 2,640 וווינונגען, וואס זענען באצייכנט געווארן מיט א [[מגן דוד]]. | ||
| שורה 9: | שורה 9: | ||
2,600 פאמיליעס האבן געהאט בירגערשאפט פון נייטראלע לענדער, און נאך 2,700 זענען געווען אויסבאהאלטן, אין קירכעס, און אין מאנאסטירן, די אנדערע אידן זענען אויף צייטווייליג, געראטעוועט געווארן, ווען [[מיקלאש הארטי]], דער הערשער פון אונגארן, האט באפוילן אפצושטעלן די פארשיקונגען. | 2,600 פאמיליעס האבן געהאט בירגערשאפט פון נייטראלע לענדער, און נאך 2,700 זענען געווען אויסבאהאלטן, אין קירכעס, און אין מאנאסטירן, די אנדערע אידן זענען אויף צייטווייליג, געראטעוועט געווארן, ווען [[מיקלאש הארטי]], דער הערשער פון אונגארן, האט באפוילן אפצושטעלן די פארשיקונגען. | ||
אלעס האט זיך געטוישט ווען די [[פייל קרייץ]], איז געקומען צו די מאכט, און האבן אנגעפאנגען אומברענגען אידן סיסעמאטיש, דורך אריינשיסן אידן אינעם [[דוניי]] טייך, טויזנטער אידן זענען געצווינגען געווען צו בויען באשיצונגען, קעגן די סאוועטישע ארמיי, וואס איז געשטאנען ביי די טויערן פון בודאפעסט, 70,000 אידן זענען אריינגעקוועטשט געווארן אינעם געטא, אין נאוועמבער 1944, זענען 70,000 | אלעס האט זיך געטוישט ווען די [[פייל קרייץ]], איז געקומען צו די מאכט, און האבן אנגעפאנגען אומברענגען אידן סיסעמאטיש, דורך אריינשיסן אידן אינעם [[דוניי]] טייך, טויזנטער אידן זענען געצווינגען געווען צו בויען באשיצונגען, קעגן די סאוועטישע ארמיי, וואס איז געשטאנען ביי די טויערן פון בודאפעסט, 70,000 אידן זענען אריינגעקוועטשט געווארן אינעם געטא, אין נאוועמבער 1944, זענען 70,000 אידן, פארטריבן געווארן צום עסטרייכישן גרעניץ צופיס, און ביזן סוף יאר 1944, זענען צוואנציג טויזנט אידן, אומגעקומען אין דער געטא. | ||
פון די אנדערע זייט זענען טויזנטער אידן געראטעוועט געווארן, דורך [[ראול וואלענבערג]], דער [[שוועדן|שוועדישע]] קאנסולאט אין אונגארן, [[קארל לוץ]] דער [[שווייץ|שווייצער]] קאנסול, און דער [[רויטער קרייץ]], און דיפלאמאטן פון אנדערע לענדער, זיי האבן באוויזן ארויסצושלעפן אידן פון די רייעס ביי פארשיקונגען, אויסער דעם זענען געווען 36,000 | פון די אנדערע זייט זענען טויזנטער אידן געראטעוועט געווארן, דורך [[ראול וואלענבערג]], דער [[שוועדן|שוועדישע]] קאנסולאט אין אונגארן, [[קארל לוץ]] דער [[שווייץ|שווייצער]] קאנסול, און דער [[רויטער קרייץ]], און דיפלאמאטן פון אנדערע לענדער, זיי האבן באוויזן ארויסצושלעפן אידן פון די רייעס ביי פארשיקונגען, אויסער דעם זענען געווען 36,000 אידן, מיט דאקומענטן אמתע און פאלטשע, וואס זענען געראטעוועט געווארן. | ||
ווען די רוסן האבן באפרייט בודאפעשט, אנהייב 1945, האבן זיך געפונען איבער 70,000 | ווען די רוסן האבן באפרייט בודאפעשט, אנהייב 1945, האבן זיך געפונען איבער 70,000 אידן, אין בודאפעשט. | ||
[[קאַטעגאָריע:געטאס]] | [[קאַטעגאָריע:געטאס]] | ||
[[קאַטעגאָריע:אונגארן]] | [[קאַטעגאָריע:אונגארן]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:אומבאקוקט]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
רעוויזיע פון 14:34, 8 דעצעמבער 2022
| חורבן אייראפע |
| פריערדיגע עלעמענטן |
|---|
| נירנבערג געזעצן · |
| אידן |
| די נאצישע דייטשלאנד |
| פאגראמען: קריסטאל נאכט · יאסער פאגראם יעדוואבנער פאגראם · לעמבערגער פאגראם |
| געטאס: בודאפעשט, ווארשע, ווילנע |
| איינזאצגרופען: באבי יאר, רומבולע פאנאר, אדעס |
| ענדגילטיקע לייזונג וואנזע קאנפערענץ ריינהארד אקציע |
| טויט לאגערן: בעלזשיץ, כעלמנא, סאביבאר, מיידאנעק, טרעבלינקע, אוישוויץ, יאסענאוואץ, קאלדיטשעוו |
| ווידערשטאנד: ŻOB · ŻZW געטא אויפשטאנדן: (ווארשע · ביאליסטאק) |
| סוף מלחמה: טויט מארשן בריחה· שארית הפליטה |
| אנדערע קרבנות |
| פאראנטווארטליכע פארטייען |
| נאצי: אדאלף היטלער · היידריך · אייכמאן · היינריך הימלער · עס.עס. · געסטאפא |
| קאלאבאראציער |
| נירנבערג געזעצן · דענאציפיקאציע |
| ליסטעס |
| ליסטע פון איבערגעבליבענע ליסטע פון אלע קדושים · ראטעווערס |
| רעסורסן |
די בודאפעשטער געטא איז געווען א געטא וואו די אידן אין בודאפעשט, אונגארן זענען געווען געצווינגען צו וואוינען אינעם צווייטן וועלט קריג.
איידער די נאציס זענען אריין אין אונגארן האבן געוווינט איין בודאפעשט איבער 200,000 אידן. פערצן טויזנט אידן האבן זיך געביטן זייער רעליגיע, צו קריסטנטום, מיינענדיג אז זיי וועלן אזוי ארום, אויסמיידן די גזירות אויף אידן, און וועלן געראטעוועט ווערן, צווישן די יארן 1943-1938.
די נאציס זענען אריין אין אונגארן מערץ 1944, און האבן אנגעהויבן אויפצושטעלן די געטא, 17,000 אידן זענען אפגעשיקט געווארן, קיין אוישוויץ אין מיי, די נאציס האבן אויסגעליידיקט 1,500 הייזער, פון אירע יידישע איינוווינער, און נאך צוויי מאנאטן, זענען אלע אידן פון דער שטאט, געצווינגען געווען אריבערצוגיין, צו 2,640 וווינונגען, וואס זענען באצייכנט געווארן מיט א מגן דוד.
2,600 פאמיליעס האבן געהאט בירגערשאפט פון נייטראלע לענדער, און נאך 2,700 זענען געווען אויסבאהאלטן, אין קירכעס, און אין מאנאסטירן, די אנדערע אידן זענען אויף צייטווייליג, געראטעוועט געווארן, ווען מיקלאש הארטי, דער הערשער פון אונגארן, האט באפוילן אפצושטעלן די פארשיקונגען.
אלעס האט זיך געטוישט ווען די פייל קרייץ, איז געקומען צו די מאכט, און האבן אנגעפאנגען אומברענגען אידן סיסעמאטיש, דורך אריינשיסן אידן אינעם דוניי טייך, טויזנטער אידן זענען געצווינגען געווען צו בויען באשיצונגען, קעגן די סאוועטישע ארמיי, וואס איז געשטאנען ביי די טויערן פון בודאפעסט, 70,000 אידן זענען אריינגעקוועטשט געווארן אינעם געטא, אין נאוועמבער 1944, זענען 70,000 אידן, פארטריבן געווארן צום עסטרייכישן גרעניץ צופיס, און ביזן סוף יאר 1944, זענען צוואנציג טויזנט אידן, אומגעקומען אין דער געטא.
פון די אנדערע זייט זענען טויזנטער אידן געראטעוועט געווארן, דורך ראול וואלענבערג, דער שוועדישע קאנסולאט אין אונגארן, קארל לוץ דער שווייצער קאנסול, און דער רויטער קרייץ, און דיפלאמאטן פון אנדערע לענדער, זיי האבן באוויזן ארויסצושלעפן אידן פון די רייעס ביי פארשיקונגען, אויסער דעם זענען געווען 36,000 אידן, מיט דאקומענטן אמתע און פאלטשע, וואס זענען געראטעוועט געווארן.
ווען די רוסן האבן באפרייט בודאפעשט, אנהייב 1945, האבן זיך געפונען איבער 70,000 אידן, אין בודאפעשט.
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!