אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:חורבן אייראפע"

דער חורבן האט פאסירט אין יעדן ארט וואו די דייטשע אינוואזיע איז צועקומען, כולל צפון אפריקע. די ציל פון די נאציס איז געווען פארטיליקן יעדן ייד, לויט זייער דעפיניציע, אויך אזעלכע וואס זענען האלב־יידן (וואס לויט דער הלכה זענען נישט קיין יידן), און אויך יידן וואס האבן זיך [[שמד|גע'שמד'ט]]. אין אנהייב האבן זיי געשאסן די קרבנות אריין אין גרובן. ביסלעכווייז האבן זיי אויפגעשטעלט אן עקספלאטאציע אין טויטונג אדמיניסטראציע וואס האט איינגעשלאסן די געטאס, ארבעטס לאגערן און [[קאנצענטראציע לאגער|טויט לאגערן]]. אן אויסקום פון דער תקופה פונעם חורבן איז געווען די ליקווידאציע פון גאר א סאך יידישע קהילות וואס האבן עקזיסטירט און געבליט אין דער ברייט און דער לענג פון [[צענטראל-אייראפע|צענטראל-]] און [[מזרח-אייראפע]]. דער איינפלוס פונעם חורבן אויף די יידישע געמיינדעס אין אייראפע איז געווען קאטאסטראפיש און אומפארענדערלעך. די נומערישע אויסראטונג פון די יידן, צוזאמען מיט דער פארטיליקונג פון די יידישע צענטערס פון גייסטליכקייט און קולטור אין דעם געשפרייט צווישן צענטראל-רוסלאנד און האלאנד און פראנקרייך אין מערב, און טריפאלי אין דרום, האט צעהאקט דעם המשך פון דער יידישער טראדיציע וואס איז געווארן וואס איז געוועבט געווארן דורכאויס הונדערטער הונדערטער יארן. נאך דער מלחמה איז אריבער דער צענטער פון יידיש לעבן פון אייראפע קיין [[ישראל]] און [[צפון אמעריקע]].

ס'איז ברייט אנגענומען צו רעכענען דעם אנהייב פון דער תקופה פון חורבן אייראפע אין [[1933]], ווען די נאציס האבן איבערגענומען די רעגירונג אין דייטשלאנד, וואס פון דעמאלסט אן האבן אנגעהויבן די רדיפות קעגן יידן אין דייטשלאנד. ס'איז אויך פאראן א מער באגרענעצטע דעפיניציע, אז די חורבן אייראפע האט אנגעהויבן אין די טעג פון דער [[צווייטע וועלט-מלחמה|צווייטער וועלט מלחמה]] אין זומער [[1939]] נאך דער אינוואזיע פון פוילן און דער אנהייב פון פארטרייבן יידן אריין אין געטאס. דער חורבן איז אריין אין א נייער פאזע מיט דעם אנהייב פון די מאסן־רציחות נאך דער [[אפעראציע בארבאראסע|אינוואזיע פונעם סאוועטן פארבאנד]] אין יוני [[1941]], וואס האט געענדיגט נאר מיט דער באפרייאונג פון די  [[פארטיליגונג לאגערס]] דורך די [[אליאירטע קראפטן]] אין [[1945]].

פאר דער מלחמה, האט די פאליטיק פון דייטשלאנד פאקוסירט בעיקר אויף לעגאליזירטער דיסקרימינאציע און סטימולירן [[עמיגראציע]] פון יידן ארויס פון לאנד. אין דער תקופה פון דער מלחמה האט פאסירט אן ערנסטע פארערגערונג אין באציאונג צו די יידן. נאך ווען זיי האבן איינגענומען ברייטע שטחים פון  [[אייראפע]], האבן די נאציס אנגעהויבן פארטרייבן די יידן פון דייטשלאנד און טייל פון די איינגענומענע שטחים פון זייערע הייזער און האבן זיי קאנצענטריט אין [[געטא]]ס און אין [[קאצעט|לאגערס]]. דערנאך, מיט דער דייטשער אינוואזיע צום [[ראטנפארבאנד]], האבן זיי אויך אנגעהויבן מאסן שחיטות, טיילמאל אין ספעציעלע [[פארניכטונגס לאגער]]ן וואס זיי האבן אויפגעשטעלט פאר דעם צוועק, וואו זיי האבן געניצט געוויסע מעטאדן פון רציחה, כולל  [[גאז קאמער]]ן, וואו זיי האבן דערמארדט די קרבנות דורך פארגיפטיקן זיי מיט פאבריצירטער גאז.

די נאצי פארטיי וואס איז אויפגעשטעלט געווארן אין [[1920]] האט זיך שטארק באזירט אויף דער פאלקיסטישער אידעאלאגיע, מיט אירע אנטיסעמיטישע געדאנקען.{{הערה|Fischer, Conan (2002). The Rise of the Nazis. Manchester: Manchester University Press, p.47-51.}} דער פירער פון דער פארטיי, אדאלף היטלער, וואס איז געווען געשטיצט דורכן גענעראל [[עריך לודנדארף|לודנדארף]], דער דייטשער שעף פון גענעראל שטאב ביי דער ערשטער וועלט־מלחמה, האט געשאפן פיינט פון יידן פאר איר אידעאלאגישן פונדאמענט.{{הערה|שמואל עטינגער, '''תולדות עם ישראל בעת החדשה''', עמ' 298-297.}}

<big>ערשטע פאזע, צווישן די יארן 1933–1939: רדיפות פון די יידן אין נאצי דייטשלאנד</big>