בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,384
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:ברוך שפינאזא"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
ק
החלפת טקסט – "פילאסא" ב־"פילאזא"
ק (שמות הקודש, אוסיגעמעקט כפירה, באקוקט) |
ק (החלפת טקסט – "פילאסא" ב־"פילאזא") |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
[[טעקע:Spinoza.jpg|left|ממוזער|250px|ברוך שפינאזא]] | [[טעקע:Spinoza.jpg|left|ממוזער|250px|ברוך שפינאזא]] | ||
'''ברוך שפינאזא''' (געבוירן אין [[אמסטערדאם]] [[י"א כסליו]] [[ה'שצ"ג]] - אוועק [[י"ט אדר א]] [[ה'תל"ז]]) א [[ייד]]ישער [[נידערלאנד]]ישער [[ | '''ברוך שפינאזא''' (געבוירן אין [[אמסטערדאם]] [[י"א כסליו]] [[ה'שצ"ג]] - אוועק [[י"ט אדר א]] [[ה'תל"ז]]) א [[ייד]]ישער [[נידערלאנד]]ישער [[פילאזאף]]. | ||
ווען ער איז געווען 24 יאר אלט, האט אים די יידישע געמיינדע [[חרם|מחרים]] געווען, אלס דעם וואס ער האט געשאפט א נייע פילאזאפיע קעגנזעץ די [[טראדיציע|טראדיציאנאלע]] [[אמונה]] איבער דאס גלויבן אין [[גאט]], און נאך וואס ער האט דעשריבן: אז דער [[חומש]] איז נישט געשריבן געווארן דורך [[משה רבינו]]. | ווען ער איז געווען 24 יאר אלט, האט אים די יידישע געמיינדע [[חרם|מחרים]] געווען, אלס דעם וואס ער האט געשאפט א נייע פילאזאפיע קעגנזעץ די [[טראדיציע|טראדיציאנאלע]] [[אמונה]] איבער דאס גלויבן אין [[גאט]], און נאך וואס ער האט דעשריבן: אז דער [[חומש]] איז נישט געשריבן געווארן דורך [[משה רבינו]]. | ||
| שורה 11: | שורה 11: | ||
זיין פאטער איז געווען אן אפשטאמיגער פון די [[שפאנישע אנוסים]], וועלכע זענען דערנאך אנטלאפן קיין [[פארטוגאל]]. אבער דארט האט זיי אויך נישט אפגעווארט קיין גוטס, ווייל מ'האט זיי דארט געצווינגען זיך צו טויפן, זענען פון דארט אנטלאפן ווייטער קיין [[האלאנד]], און זיך באזעצט אין [[אמסטערדאם]], מיטן ציל צו קענען איינהאלטן אפען א אידיש לעבן. | זיין פאטער איז געווען אן אפשטאמיגער פון די [[שפאנישע אנוסים]], וועלכע זענען דערנאך אנטלאפן קיין [[פארטוגאל]]. אבער דארט האט זיי אויך נישט אפגעווארט קיין גוטס, ווייל מ'האט זיי דארט געצווינגען זיך צו טויפן, זענען פון דארט אנטלאפן ווייטער קיין [[האלאנד]], און זיך באזעצט אין [[אמסטערדאם]], מיטן ציל צו קענען איינהאלטן אפען א אידיש לעבן. | ||
שפינאזא איז געווען א טיפער [[דענקער]] און א [[ | שפינאזא איז געווען א טיפער [[דענקער]] און א [[פילאזאף]]. ער האט ליב געהאט צו לערנען, און זיין רייץ צו [[חקירה]] און פארשונג האט אים געפירט צו קריגן אפן אויף די אידישע חכמים און זאגאר אויך אויף [[תורה|תורת משה]]. | ||
זיין מוטער איז געשטארבן ווען שפינאזא איז נאך געווען א יונג קינד. ער איז אויפגעצויגן געווארן ביי זיין פאטער. זיין טאטע איז געווען א רייכער מאגנאט און זיך געציילט פון די חשוב'ע אידן אין אמסטערדאם. שפעטער ווען זיין פאטער איז אויך געשטארבן, האט שפינאזא איבערגעגעבן די גאנצע האנדלונג פאר זיין ברודער און ער האט זיך גענומען מער צו זיינע חקירה און פארש ארבעט, און אנגעהויבן מער מיט זיינע וואולגארישע ארויסטריטן קעגן אלעס הייליג ביי אידן. | זיין מוטער איז געשטארבן ווען שפינאזא איז נאך געווען א יונג קינד. ער איז אויפגעצויגן געווארן ביי זיין פאטער. זיין טאטע איז געווען א רייכער מאגנאט און זיך געציילט פון די חשוב'ע אידן אין אמסטערדאם. שפעטער ווען זיין פאטער איז אויך געשטארבן, האט שפינאזא איבערגעגעבן די גאנצע האנדלונג פאר זיין ברודער און ער האט זיך גענומען מער צו זיינע חקירה און פארש ארבעט, און אנגעהויבן מער מיט זיינע וואולגארישע ארויסטריטן קעגן אלעס הייליג ביי אידן. | ||
ער האט זיך נישט אפגעשטעלט בלויז ביי זיין אפענע ארויסטרירט קעגן חז"ל. ער האט זיך זאגאר באפריינדעט מיט קריסטליכע | ער האט זיך נישט אפגעשטעלט בלויז ביי זיין אפענע ארויסטרירט קעגן חז"ל. ער האט זיך זאגאר באפריינדעט מיט קריסטליכע פילאזאפן, שפעטער האט זיך אנגעהאנגען אין דעם וועלט בארימטן פילאזאף [[רענע דעקארט]]. שפינאזא האט דאן פארעפנטליכט זיינע טעאריעס איבער א-ל-הית און דאס מציאות השם, געבויעט אויף די [[ראציאנאליזם|ראציאנאליסטישער]] פילאזאפיע פון דעקארט. | ||
דאס האט געפירט אז די קהילה אין אמסטערדאם האט אים מחרים געווען מיט א [[פולסא דנורא]]. דאס איז פארגעקומען אין יאר תט"ז לפ"ק ווי עס ליינט זיך דער כתב חרם: | דאס האט געפירט אז די קהילה אין אמסטערדאם האט אים מחרים געווען מיט א [[פולסא דנורא]]. דאס איז פארגעקומען אין יאר תט"ז לפ"ק ווי עס ליינט זיך דער כתב חרם: | ||
| שורה 48: | שורה 48: | ||
[[קאַטעגאָריע:פאנטעיסטן]] | [[קאַטעגאָריע:פאנטעיסטן]] | ||
[[קאַטעגאָריע: | [[קאַטעגאָריע:פילאזאפן]] | ||
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | [[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||