אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:אייזן"

פון המכלול
קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
וויזועלוויקיטעקסט
ק (1 רעוויזיע אימפארטירט: אימפארטירט פון די יידישע וויקיפעדיע, זע ביישטייערער ליסטע)
ק (החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = ")
 
(12 מיטלסטע ווערסיעס פון 5 באַניצער נישט געוויזן.)
שורה 1: שורה 1:
{{דעסקריפציע||ענגליש = chemical element with symbol Fe and atomic number 26|העב=יסוד כימי בעל המספר האטומי 26|דייטש=chemisches Element mit dem Symbol Fe und der Ordnungszahl 26|}}
[[טעקע:Fe-TableImage.svg|250px|לינקס]]
[[טעקע:Fe-TableImage.svg|250px|לינקס]]
[[טעקע:Fe,26.jpg|250px|קליין|אײַזן]]
[[טעקע:Fe,26.jpg|250px|קליין|אייזן]]
'''אײַזן''' איז א [[כעמישער עלעמענט]] מיטן [[כעמישער סימבאל|סימבאל]] '''Fe''' ({{שפראך-la|Ferrum}}) און  [[אטאמישער נומער|אטאמישן נומער]] 26. עס איז אן [[איבערגאנג מעטאל]]. אייַזן איז די מערסטער באניצטער מעטאַל (95% פון גאר דעם מעטאַל געשאפן אין דער וועלט).  
'''אייזן''' איז א [[כעמישער עלעמענט]] מיטן [[כעמישער סימבאל|סימבאל]] '''Fe''' ({{שפראך-la|Ferrum}}) און  [[אטאמישער נומער|אטאמישן נומער]] 26. עס איז אן [[איבערגאנג מעטאל]]. אייזן איז די מערסטער באניצטער מעטאַל (95% פון גאר דעם מעטאַל געשאפן אין דער וועלט).  


דער אקסידאציעצושטאנד (ענגליש: "oxidation state", דײַטש: "Oxidationszustand") פון אייזן קען זיין פארשידן. דאס הייסט אז אן אייזן אטאם קען פארלירן אדער באקומען פארשידענע צאלן פון עלעקטראנען. אין אייזן(II)-סולפאט (ענגליש: "iron(II)-sulphate"/"iron(II)-sulfate", דײַטש: "Eisen(II)-sulfat" אפט אלס "FeSO<sub>4</sub>" געשריבן) צום ביישפיל איז דער אקסידאציעצושטאנד +2 וואס גיט דעם פרעפאראט א גרינע פארב. דאס הייסט אז דאס אייזן אטאם האט פארלארן צוויי עלעקטראנען, וואס זענען דעלאקאליזירט (ענגליש: "delocalized"/"delocalised", דײַטש: "delokalisiert") ארום דעם סולפאט אניאן (אפט אלס "<sup>-</sup>SO<sub>4</sub><sup>2</sup>" געשריבן). אבער אין אייזן(III)-ניטראט (ענגליש: "iron(III)-nitrate", דײַטש: "Eisen(III)-nitrat" אפט אלס "<sub>3</sub>(Fe(NO<sub>3</sub>" געשריבן) איז דער אקסידאציעצושטאנד +3 וואס גיט דעם פרעפאראט א רויטע פארב. דאס הייסט אז דאס אייזן אטאם האט פארלארן דריי עלעקטראנען, וואס זענען דעלאקאליזירט ארום די דריי ניטראט אניאנען (אפט אלס "<sup>-</sup>NO<sub>3</sub>" געשריבן).
דער אקסידאציעצושטאנד (ענגליש: "oxidation state", דייטש: "Oxidationszustand") פון אייזן קען זיין פארשידן. דאס הייסט אז אן אייזן אטאם קען פארלירן אדער באקומען פארשידענע צאלן פון עלעקטראנען. אין אייזן(II)-סולפאט (ענגליש: "iron(II)-sulphate"/"iron(II)-sulfate", דייטש: "Eisen(II)-sulfat" אפט אלס "FeSO<sub>4</sub>" געשריבן) צום ביישפיל איז דער אקסידאציעצושטאנד +2 וואס גיט דעם פרעפאראט א גרינע פארב. דאס הייסט אז דאס אייזן אטאם האט פארלארן צוויי עלעקטראנען, וואס זענען דעלאקאליזירט (ענגליש: "delocalized"/"delocalised", דייטש: "delokalisiert") ארום דעם סולפאט אניאן (אפט אלס "<sup>-</sup>SO<sub>4</sub><sup>2</sup>" געשריבן). אבער אין אייזן(III)-ניטראט (ענגליש: "iron(III)-nitrate", דייטש: "Eisen(III)-nitrat" אפט אלס "<sub>3</sub>(Fe(NO<sub>3</sub>" געשריבן) איז דער אקסידאציעצושטאנד +3 וואס גיט דעם פרעפאראט א רויטע פארב. דאס הייסט אז דאס אייזן אטאם האט פארלארן דריי עלעקטראנען, וואס זענען דעלאקאליזירט ארום די דריי ניטראט אניאנען (אפט אלס "<sup>-</sup>NO<sub>3</sub>" געשריבן).


== דערנערונג ==
== דערנערונג ==
אייזן איז א וויכטיקער קאמפאנענט פון דערנערונג פארן קערפער. ווען איינער האט צו ווייניק אייזן טוט עס ברענגען צו [[אנעמיע]] (אייזן־דעפיציט) - אן אראפפאל אין דער קוואנטיטעט פון [[העמאגלאבין]] אין די רויטע בלוטצעלן, ווי אויך אן אראפפאל אין דער צאל פון  רויטע בלוטצעלן. דאס ברענגט צו צו אן אראפפאל אין דער קוואנטיטעט פון [[זויערשטאף]] וואס דערגרייכט די געוועבן אינעם קערפער אזוי אז די געוועבן ארבעטן נישט ווי זיי דארפן. צופיל אייזן אינעם קערפער איז אויך א געפֿאר פארן געזונט.  
אייזן איז א וויכטיגער קאמפאנענט פון דערנערונג פארן קערפער. ווען איינער האט צו ווייניק אייזן טוט עס ברענגען צו [[אנעמיע]] (אייזן־דעפיציט) - אן אראפפאל אין דער קוואנטיטעט פון [[העמאגלאבין]] אין די רויטע בלוטצעלן, ווי אויך אן אראפפאל אין דער צאל פון  רויטע בלוטצעלן. דאס ברענגט צו צו אן אראפפאל אין דער קוואנטיטעט פון [[זויערשטאף]] וואס דערגרייכט די געוועבן אינעם קערפער אזוי אז די געוועבן ארבעטן נישט ווי זיי דארפן. צופיל אייזן אינעם קערפער איז אויך א געפאר פארן געזונט.  


דורכשניטלעך, די טעגלעכע קוואנטיטעט רעקאמענדירט פאר א געוואקסענעם מאנצביל איז 8.7 מיליגראם און פאר א פרוי אין דעם עלטער פון רעפראדוקציע 14.8 מיליגראם. פרויען אין דעם עלטער פון רעפראדוקציע דארפן א גרעסערע קוואנטיטעט פון אייזן ווי מענער, ווייל זיי פארלירן בלוט דורך [[מענסטרואציע]].
דורכשניטלעך, די טעגליכע קוואנטיטעט רעקאמענדירט פאר א געוואקסענעם מאנצביל איז 8.7 מיליגראם און פאר א פרוי אין דעם עלטער פון רעפראדוקציע 14.8 מיליגראם. פרויען אין דעם עלטער פון רעפראדוקציע דארפן א גרעסערע קוואנטיטעט פון אייזן ווי מענער, ווייל זיי פארלירן בלוט דורך [[מענסטרואציע]].


== זעט אויך ==
== זעט אויך ==
שורה 14: שורה 15:


{{קאמפאקטע פעריאדישע טאבעלע|Fe}}
{{קאמפאקטע פעריאדישע טאבעלע|Fe}}
{{וויסן-שטומף}}
{{שטומף|וויסנשאפט}}


[[קאַטעגאָריע:איבערגאנג מעטאלן]]
[[קאַטעגאָריע:איבערגאנג מעטאלן]]
שורה 20: שורה 21:
[[קאַטעגאָריע:מאטעריאלן]]
[[קאַטעגאָריע:מאטעריאלן]]
[[קאַטעגאָריע:פיזיק]]
[[קאַטעגאָריע:פיזיק]]
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]]
[[HE:ברזל]]
{{קרד/ויקי/יידיש}}

יעצטיגע רעוויזיע זינט 11:01, 26 אקטאבער 2023

Fe-TableImage.svg
אייזן

אייזן איז א כעמישער עלעמענט מיטן סימבאל Fe (לאטייניש: Ferrum) און אטאמישן נומער 26. עס איז אן איבערגאנג מעטאל. אייזן איז די מערסטער באניצטער מעטאַל (95% פון גאר דעם מעטאַל געשאפן אין דער וועלט).

דער אקסידאציעצושטאנד (ענגליש: "oxidation state", דייטש: "Oxidationszustand") פון אייזן קען זיין פארשידן. דאס הייסט אז אן אייזן אטאם קען פארלירן אדער באקומען פארשידענע צאלן פון עלעקטראנען. אין אייזן(II)-סולפאט (ענגליש: "iron(II)-sulphate"/"iron(II)-sulfate", דייטש: "Eisen(II)-sulfat" אפט אלס "FeSO4" געשריבן) צום ביישפיל איז דער אקסידאציעצושטאנד +2 וואס גיט דעם פרעפאראט א גרינע פארב. דאס הייסט אז דאס אייזן אטאם האט פארלארן צוויי עלעקטראנען, וואס זענען דעלאקאליזירט (ענגליש: "delocalized"/"delocalised", דייטש: "delokalisiert") ארום דעם סולפאט אניאן (אפט אלס "-SO42" געשריבן). אבער אין אייזן(III)-ניטראט (ענגליש: "iron(III)-nitrate", דייטש: "Eisen(III)-nitrat" אפט אלס "3(Fe(NO3" געשריבן) איז דער אקסידאציעצושטאנד +3 וואס גיט דעם פרעפאראט א רויטע פארב. דאס הייסט אז דאס אייזן אטאם האט פארלארן דריי עלעקטראנען, וואס זענען דעלאקאליזירט ארום די דריי ניטראט אניאנען (אפט אלס "-NO3" געשריבן).

דערנערונג

אייזן איז א וויכטיגער קאמפאנענט פון דערנערונג פארן קערפער. ווען איינער האט צו ווייניק אייזן טוט עס ברענגען צו אנעמיע (אייזן־דעפיציט) - אן אראפפאל אין דער קוואנטיטעט פון העמאגלאבין אין די רויטע בלוטצעלן, ווי אויך אן אראפפאל אין דער צאל פון רויטע בלוטצעלן. דאס ברענגט צו צו אן אראפפאל אין דער קוואנטיטעט פון זויערשטאף וואס דערגרייכט די געוועבן אינעם קערפער אזוי אז די געוועבן ארבעטן נישט ווי זיי דארפן. צופיל אייזן אינעם קערפער איז אויך א געפאר פארן געזונט.

דורכשניטלעך, די טעגליכע קוואנטיטעט רעקאמענדירט פאר א געוואקסענעם מאנצביל איז 8.7 מיליגראם און פאר א פרוי אין דעם עלטער פון רעפראדוקציע 14.8 מיליגראם. פרויען אין דעם עלטער פון רעפראדוקציע דארפן א גרעסערע קוואנטיטעט פון אייזן ווי מענער, ווייל זיי פארלירן בלוט דורך מענסטרואציע.

זעט אויך

פעריאדישע טאבעלע
H   He
Li Be   B C N O F Ne
Na Mg   Al Si P S Cl Ar
K Ca   Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
Rb Sr   Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
Cs Ba La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
Fr Ra Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og
אלקאלי מעטאלן אלקאלי ערד מעטאלן לאנטאנידן אקטינידן איבערגאנג מעטאלן אנדערע מעטאלן האלבמעטאלן נישט-מעטאלן האלאגענס איידעלע גאזן אומבאוואוסטע כעמישע אייגנשאפטן
PrirodneNauke.png דער ארטיקל בנוגע וויסנשאפט איז א שטומף. איר זענט געלאדנט עס צו פארברייטערן.

דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!

גענומען פון "https://yi.hamichlol.org.il/w/index.php?title=רוי:אייזן&oldid=289343"