בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,362
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
(בס"ד) צייכן: רויע רעדאגירונג |
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
די '''אַנטי-דעפאַמאַציע ליגע''' (ענגליש: Anti-Defamation League, אין קורצן: ADL), איז אַן אַדוואָקאַט-אָרגאַניזאַציע וואָס איז געגרינדעט געוואָרן אין די פאראייניגטע שטאטן. די אַד"ל איז אנערקענט אלס איינע פון די עלטסטע און | {{דרעפט}} | ||
{{דעסקריפציע|אמעריקאנער ארגאניזאציע}} | |||
די '''אַנטי-דעפאַמאַציע ליגע''' (ענגליש: Anti-Defamation League, אין קורצן: '''ADL'''), איז אַן אַדוואָקאַט-אָרגאַניזאַציע וואָס איז געגרינדעט געוואָרן אין די פאראייניגטע שטאטן. די אַד"ל איז אנערקענט אלס איינע פון די עלטסטע און פירנדיגע מענטשליכע באַצונגען אגענטורן אין לאַנד, און זי באַשרייבט זיך ווי די "וועלטס פירנדיגע אַנטי-האַס אָרגאַניזאַציע"{{הערה|1=https://www.adl.org/resources/press-release/more-half-jewish-americans-experienced-antisemitism-past-year-and-believe}}. די ציל פון דער אָרגאַניזאַציע, ווי געשריבן אין איר גרינדונגס-טשאַרטער פון 1913, איז "אָפּשטעלן די דעפאַמאַציע פונעם אידישן פאָלק און צו פאַרזיכערן גערעכטיקייט און יושר'דיגע באַהאַנדלונג פאַר אַלע בירגער גלייך"{{הערה|1=''[https://www.adl.org/about/who-we-are#:~:text=Founded%20in%201913%2C%20its%20timeless,and%20partnerships%20to%20drive%20impact Who We Are]'', ANTI-DEFAMATION LEAGUE, [https://perma.cc/L4UR-DXF3].}}. | |||
דער הויפּטקוואַרטיר פון דער אַד"ל געפינט זיך אין ניו יאָרק סיטי, און זי האָט אומגעפער 30 רעגיאָנאַלע אָפיסעס איבער די פאַראייניגטע שטאַטן, און אויך אַן אָפיס אין ישראל. די אָרגאַניזאַציע איז געגרינדעט געוואָרן אין סעפטעמבער 1913. די אַד"ל איז געווען א טייל פון דער "בני ברית" אָרגאַניזאַציע אונטערן נאָמען "די אַנטי-דעפאַמאַציע ליגע פון בני ברית", אָבער זי איז געוואָרן אומאפהענגיק אין 2009. | דער הויפּטקוואַרטיר פון דער אַד"ל געפינט זיך אין ניו יאָרק סיטי, און זי האָט אומגעפער 30 רעגיאָנאַלע אָפיסעס איבער די פאַראייניגטע שטאַטן, און אויך אַן אָפיס אין ישראל. די אָרגאַניזאַציע איז געגרינדעט געוואָרן אין סעפטעמבער 1913. די אַד"ל איז געווען א טייל פון דער "בני ברית" אָרגאַניזאַציע אונטערן נאָמען "די אַנטי-דעפאַמאַציע ליגע פון בני ברית", אָבער זי איז געוואָרן אומאפהענגיק אין 2009. | ||
אין די לעצטע יאָרן, האָט די אַד"ל אָנגעהויבן זיך מער פאָקוסירן אויף דעם קאַמף קעגן אַנטיסעמיטיזם, זיך אָפּגקערנדיג פון טייל ברייטערע ציווילע רעכט אַרבעט. אין פינאַנץ יאָר 2024, האָט די אָרגאַניזאַציע געזאַמלט $ | אין די לעצטע יאָרן, האָט די אַד"ל אָנגעהויבן זיך מער פאָקוסירן אויף דעם קאַמף קעגן אַנטיסעמיטיזם, זיך אָפּגקערנדיג פון טייל ברייטערע ציווילע רעכט אַרבעט. אין פינאַנץ יאָר 2024, האָט די אָרגאַניזאַציע געזאַמלט $162.4 מיליאָן{{הערה|1=https://adl.org/sites/default/files/pdfs/2025-07/FY24%20ADL%20990%20Public%20Disclosure.pdf}}, אַ היפּשער שפּרונג פון $78.2 מיליאָן פינף יאָר פריער{{הערה|1=https://www.adl.org/sites/default/files/pdfs/2022-05/ADL_2019_990-PD_Post%281%29.pdf}}. די הויפּט אַקטיוויטעטן פון דער אַד"ל רעכענען אַריין אַנטפּלעקן עקסטרעמיזם, דורכפירן אַנטי-בייעס בילדונג, און קעמפן קעגן האַס אין דער אינטערנעץ. | ||
==היסטאריע== | ==היסטאריע== | ||
די אד"ל איז געגרינדעט געוואָרן אין רעאקציע צו דער גראָבער און אָפענער אַנטיסעמיטיזם פון יענער צייט, בפרט נאָך דער קאָנוויקציע פון לעאָ פראַנק אין אַ פּראָצעס פאַרפּעסטיקט מיט | די אד"ל איז געגרינדעט געוואָרן אין רעאקציע צו דער גראָבער און אָפענער אַנטיסעמיטיזם פון יענער צייט, בפרט נאָך דער קאָנוויקציע פון לעאָ פראַנק אין אַ פּראָצעס פאַרפּעסטיקט מיט שפּרייטנדיקן אַנטיסעמיטיזם. דאָס איז געווען אַ שרעקליכע צייט ווען די פאראייניגטע שטאטן איז געווען א פיינטליכע אָרט פאַר פילע אידן, מיט דיסקרימינאַציע אין שולעס, פּריוואַטע קלובן, באַשעפטיגונג, און אַריינטריט צו העכערע בילדונג אינסטיטוציעס. | ||
אין אירע | אין אירע פריערדיגע יאָרן, האָט די אַד"ל זיך קאָנצענטרירט אויף קעגן-שטעלן קלאָרן אַנטיסעמיטיזם, אַריינגערעכנט שרייען "קיין הינט! קיין אידן!" אין רעזאָרט אַדווערטייזמענטס, קרודע סטערעאָטיפּן אויף דער בינע און אין מעדיע, און דעם פאַרשפּרייטן פון אַנטיסעמיטישע דאָקומענטן ווי "[[די פראטאקאלן פון די זקני ציון|די פּראָטאָקאָלן פון די זקני ציון]]"{{הערה|PURPOSE & PROGRAM, 1}}. | ||
אַן איינער פון די מערסט | אַן איינער פון די מערסט באַוואוסטע פריערדיגע קאַמפּיינס איז געווען קעגן [[הענרי פארד|הענרי פאָרד]], וועלכער האָט פאַרעפנטליכט אַנטיסעמיטישע אַרטיקלען דורך זיין צייטונג, The Dearborn Independent. די אַד"ל און אנדערע גרופעס האָבן אויסגעפירט א פּרעסיע קאַמפּיין ביז פאָרד האָט אַרויסגעגעבן אַן אַנטשולדיגונג אין 1929. | ||
די ADL האָט אויך אַנטפּלעקט די [[קו קלוקס קלאַן]] און געהאָלפן צעשטערן איר כוח. דורך די 1930ער יאָרן, האָט די ליגע באַקעמפט פּראָ־נאַצישע און פאַשיסטישע גרופּעס אין די פאַראייניגטע שטאַטן ווי די דייטש־אַמעריקאַנער בונד (German-American Bund). | |||
אין די 1960ער יאָרן, האָט די אַד"ל געהאָלפן אינעם קאָאַליציעס קאַמף וואָס האָט געפירט צו דער אָננעמונג פון דעם ציווילע רעכט אקט פון 1964 (Civil Rights Act of 1964). | אין די 1960ער יאָרן, האָט די אַד"ל געהאָלפן אינעם קאָאַליציעס קאַמף וואָס האָט געפירט צו דער אָננעמונג פון דעם ציווילע רעכט אקט פון 1964 (Civil Rights Act of 1964). | ||
| שורה 19: | שורה 20: | ||
אין די 1970ער יאָרן האָט די אַד"ל רעפאָרמירט אירע צוגאַנגען צו אַדרעסירן וואָס זי האָט דעמאָלט גערופן "די נייע אַנטיסעמיטיזם". די נייע אַנטיסעמיטיזם, לויט דער אַד"ל, איז געקומען ווייניקער פון קלאָרע אויסדרוקן און מער פון גלייַכגילטיקייט און אומעמפינדלעכקייט צו אידישע זאָרגן און אינטערעסן, אַריינגערעכנט ישראל. | אין די 1970ער יאָרן האָט די אַד"ל רעפאָרמירט אירע צוגאַנגען צו אַדרעסירן וואָס זי האָט דעמאָלט גערופן "די נייע אַנטיסעמיטיזם". די נייע אַנטיסעמיטיזם, לויט דער אַד"ל, איז געקומען ווייניקער פון קלאָרע אויסדרוקן און מער פון גלייַכגילטיקייט און אומעמפינדלעכקייט צו אידישע זאָרגן און אינטערעסן, אַריינגערעכנט ישראל. | ||
אַן אַד"ל בוך פון 1974, The New Anti-Semitism, האָט אַריינגענומען אַנטי-ציוניזם ווי אַ טייל פון דעם נייעם אַנטיסעמיטיזם, טענהנדיג אַז עס האָט זיך אויסגעדריקט אין איבערלאָזן די | אַן אַד"ל בוך פון 1974, The New Anti-Semitism, האָט אַריינגענומען אַנטי-ציוניזם ווי אַ טייל פון דעם נייעם אַנטיסעמיטיזם, טענהנדיג אַז עס האָט זיך אויסגעדריקט אין איבערלאָזן די אידישע פחדים און נישט פאַרשטיין די וויכטיקייט פון ישראל פאַר אידישן עקזיסטענץ. די אַד"ל טענהט אַז "אַנטי־ציוניזם" ווערט באַנוצט ווי אַן עופעמיזם פאַר אַנטיסעמיטיזם און פּרוּאווט באַשולדיקן ישראל פאַר וועלט פּראָבלעמען. אַנטי־ציוניזם ווערט אויך באַטראַכט דורך דער אַד"ל ווי אַן אידעאָלאָגיע פון ניהיליזם וואָס זוכט צו עלימינירן די אידישע מדינה. | ||
די אַד"ל העכערט שטאַרק די אינטערנאַציאָנאַלע האָלאָקאָוסט רעמאַמברענס אַלייאַנס (IHRA) דעפיניציע פון אַנטיסעמיטיזם, וועלכע נעמט אַריין געוויסע קריטיק אויף ישראל ווי אַנטיסעמיטיש. אָבער, קריטיקער טענהן אַז די אַד"ל נוצט די דעפיניציע צו שטילן מענטשן וואָס קריטיקירן די מדינת ישראל, און אַז דאָס מאַכט שווערער צו אידענטיפיצירן עכטע אַנטיסעמיטיזם. | די אַד"ל העכערט שטאַרק די אינטערנאַציאָנאַלע האָלאָקאָוסט רעמאַמברענס אַלייאַנס (IHRA) דעפיניציע פון אַנטיסעמיטיזם, וועלכע נעמט אַריין געוויסע קריטיק אויף ישראל ווי אַנטיסעמיטיש. אָבער, קריטיקער טענהן אַז די אַד"ל נוצט די דעפיניציע צו שטילן מענטשן וואָס קריטיקירן די מדינת ישראל, און אַז דאָס מאַכט שווערער צו אידענטיפיצירן עכטע אַנטיסעמיטיזם. | ||
| שורה 29: | שורה 30: | ||
אין יוני 2024, האָבן די רעדאַקטאָרן פון ענגליש וויקיפּעדיע געקומען צו אַ קאָנסענסוס אַז די אַד"ל איז "באַטראַכט אַלס אַלגעמיין אומגלויבּווירדיק" אין ענינים וואָס שייך דעם ישראל-פּאַלעסטינער קאָנפליקט און דער אינטערסעקציע צווישן אַנטיסעמיטיזם און דעם קאָנפליקט (למשל, לעיבלען פּראָ-פּאַלעסטינער אַקטיוויסטן אַלס אַנטיסעמיטיש). די רעדאַקטאָרן האָבן ציטירט באַדייטיקע עווידענס אז די אַד"ל "האַנדלט אַלס אַ פּראָ-ישראל אַדוואָקאַט גרופּע און האָט איבערגעחזרט פאַרעפנטלעכט פאַלשע און פאַרפירערישע סטעיטמענטס אַלס פאַקט" בנוגע דעם קאָנפליקט. די אַד"ל האָט פאַרדאַמט די דעגריידירונג, טענהנדיג אַז דאָס איז אַ טייל פון אַ קאַמפּיין צו "דע-לעגיטימיזירן" די אָרגאַניזאַציע. | אין יוני 2024, האָבן די רעדאַקטאָרן פון ענגליש וויקיפּעדיע געקומען צו אַ קאָנסענסוס אַז די אַד"ל איז "באַטראַכט אַלס אַלגעמיין אומגלויבּווירדיק" אין ענינים וואָס שייך דעם ישראל-פּאַלעסטינער קאָנפליקט און דער אינטערסעקציע צווישן אַנטיסעמיטיזם און דעם קאָנפליקט (למשל, לעיבלען פּראָ-פּאַלעסטינער אַקטיוויסטן אַלס אַנטיסעמיטיש). די רעדאַקטאָרן האָבן ציטירט באַדייטיקע עווידענס אז די אַד"ל "האַנדלט אַלס אַ פּראָ-ישראל אַדוואָקאַט גרופּע און האָט איבערגעחזרט פאַרעפנטלעכט פאַלשע און פאַרפירערישע סטעיטמענטס אַלס פאַקט" בנוגע דעם קאָנפליקט. די אַד"ל האָט פאַרדאַמט די דעגריידירונג, טענהנדיג אַז דאָס איז אַ טייל פון אַ קאַמפּיין צו "דע-לעגיטימיזירן" די אָרגאַניזאַציע. | ||
די אַד"ל ווערט אויך שטאַרק קריטיקירט דורך עטליכע אינעווייניקסטע מענטשן און | די אַד"ל ווערט אויך שטאַרק קריטיקירט דורך עטליכע אינעווייניקסטע מענטשן און אידישע גרופּעס פאַרן קאָנפלאַצירן אַנטי-ציוניזם מיט אַנטיסעמיטיזם, טענהנדיג אַז דאָס אַנטערמינט די אַרבעט פון דער אָרגאַניזאַציע קעגן עקסטרעמיזם. אַ געוועזענער עקזעקוטיוו האָט רעזיגנירט צוליב אַנטוישונג מיט דער אַד"ל'ס האַנדלונג מיט דעם קאָנפליקט. | ||
=== | ===באַציאונגען מיט עלאָן מאַסק און קאָנסערוואַטיוון=== | ||
נאָך עלאָן מאַסק'ס קויף פון טוויטער (X) אין 2022, האָט די אַד"ל דאָקומענטירט אַ גיכן וואַקסן אין האַס רייד אויף דער פּלאַטפאָרמע. אָבער, אין סעפּטעמבער 2023, האָט מאַסק אַמפּליפיצירט אַ קאַמפּיין אַרויסצווואַרפן די אַד"ל פון X, און האָט אַפילו באַשולדיקט די אָרגאַניזאַציע אין דעפאַמאַציע און געדראָט צו קלאַגן, זאָגנדיג אַז רעקלאַמע פאַרדינסטן זענען אַראָפּ 60% צוליב פּרעסיע פון דער אַד"ל. | נאָך עלאָן מאַסק'ס קויף פון טוויטער (X) אין 2022, האָט די אַד"ל דאָקומענטירט אַ גיכן וואַקסן אין האַס רייד אויף דער פּלאַטפאָרמע. אָבער, אין סעפּטעמבער 2023, האָט מאַסק אַמפּליפיצירט אַ קאַמפּיין אַרויסצווואַרפן די אַד"ל פון X, און האָט אַפילו באַשולדיקט די אָרגאַניזאַציע אין דעפאַמאַציע און געדראָט צו קלאַגן, זאָגנדיג אַז רעקלאַמע פאַרדינסטן זענען אַראָפּ 60% צוליב פּרעסיע פון דער אַד"ל. | ||
| שורה 37: | שורה 38: | ||
===עקסטרעמיזם גלאָסאַר און FBI פאַרבינדונגען=== | ===עקסטרעמיזם גלאָסאַר און FBI פאַרבינדונגען=== | ||
אין | אין אָקטאָבער 2025, האָט די אַד"ל אַראָפּגענומען איר "גלאָסאַר פון עקסטרעמיזם" (Glossary of Extremism), וועלכער האָט אַנטהאַלטן איבער טויזנט איינסן וועגן ראַסיסטישע, אַנטיסעמיטישע, און עקסטרעמיסטישע גרופּעס. די באַשלוס איז געקומען נאָך אַן אָנליין קריטיק־שטורעם געפירט דורך עלאָן מאַסק און אַנדערע קאָנסערוואַטיווע אַקטיוויסטן, צוליב אַן ענטרי אינעם גלאָסאַר איבער דעם פאַרשטאָרבענעם אַקטיוויסט טשאַרלי קירק'ס אָרגאַניזאַציע, Turning Point USA (טערנינג פּוינט יו-עס-עי){{הערה|{{לינק|שרייבער=Jordan King|קעפל=ADL Scraps ‘Glossary of Extremism’ After Backlash|אדרעס=https://www.newsweek.com/adl-scraps-glossary-of-extremism-after-backlash-10808711|זייטל=Newsweek|דאטום=October 1, 2025}}}}. | ||
נאָך דער קאָנסערוואַטיווער קריטיק־וועל, האָט די FBI איבערגעשניטן באַציאונגען מיט דער אַד"ל. קאַש פּאַטעל, אַ הויכער עקזעקוטיוו אין דער FBI, האָט געטענהט אַז די אַד"ל | נאָך דער קאָנסערוואַטיווער קריטיק־וועל, האָט די FBI איבערגעשניטן באַציאונגען מיט דער אַד"ל. קאַש פּאַטעל, אַ הויכער עקזעקוטיוו אין דער FBI, האָט געטענהט אַז די אַד"ל לאביאיסטן זענען "געווען אין פּאַניק" נאָך דעם וואָס די FBI האָט זיי אָפּגעשניטן. טראָץ דעם, האַלטן עקספּערטן אַז די FBI'ס אָפּשניידונג זעצט די אידישע געמיינדע אין אַ "גרעסערן ריזיקע". | ||
===אַנדערע קאָנטראָווערסיעס=== | ===אַנדערע קאָנטראָווערסיעס=== | ||
| שורה 46: | שורה 47: | ||
אין די 1990ער יאָרן, איז די אַד"ל אויסגעפאָרשט געוואָרן פאַרן אומלעגאַלן שפּיאָנירן אויף מינאָריטעטן און אַנדערע מענטשן. אין יאָר 2000 האָט די אָרגאַניזאַציע באַצאָלט מער ווי $12 מיליאָן צו באַזעצן אַ דעפאַמאַציע קלאַגע אין קאָלאָראַדאָ. | אין די 1990ער יאָרן, איז די אַד"ל אויסגעפאָרשט געוואָרן פאַרן אומלעגאַלן שפּיאָנירן אויף מינאָריטעטן און אַנדערע מענטשן. אין יאָר 2000 האָט די אָרגאַניזאַציע באַצאָלט מער ווי $12 מיליאָן צו באַזעצן אַ דעפאַמאַציע קלאַגע אין קאָלאָראַדאָ. | ||
אַ שטודיע פון 2025 האָט קאָנקלודירט אַז די אַנטיסעמיטיזם מעסעדזשינג פון דער אַד"ל, בפרט ווען עס באַנוצט אַן "אַנטי-אָפּרעסיוו ראַמעוועק" (anti-oppressive framework), פאַרגרעסערט אומגעוואָלט די דעפענסיווקייט ביי די לייענער מיט איבער 70% און האָט פּראָדוצירט 12% מער אַנטיסעמיטישע קאָמענטאַרן, ריזיקירנדיג דעם ענד-ציל פון דער אַרבעט. | אַ שטודיע פון 2025 האָט קאָנקלודירט אַז די אַנטיסעמיטיזם מעסעדזשינג פון דער אַד"ל, בפרט ווען עס באַנוצט אַן "אַנטי-אָפּרעסיוו ראַמעוועק" (anti-oppressive framework), פאַרגרעסערט אומגעוואָלט די דעפענסיווקייט ביי די לייענער מיט איבער 70% און האָט פּראָדוצירט 12% מער אַנטיסעמיטישע קאָמענטאַרן, ריזיקירנדיג דעם ענד-ציל פון דער אַרבעט{{הערה|{{לינק|שרייבער=Tanner Nau, Frannie Block|קעפל=Is the ADL Inadvertently Making Antisemitism Worse?|אדרעס=https://www.thefp.com/p/is-the-adl-inadvertently-making-antisemitism|זייטל=The Free Press|דאטום=October 10, 2025}}; {{לינק|שרייבער=|קעפל=The Humanity Hypothesis: How Common Value Paradigms Disrupt the Hostile Attribution Bias|אדרעס=https://networkcontagion.us/reports/the-humanity-hypothesis-how-common-value-paradigms-disrupt-the-hostile-attribution-bias/|זייטל=Network Contagion Research Institute|דאטום=October 8, 2025}}}}. | ||
==ביבליאגראפיע== | |||
*[https://www.fordlibrarymuseum.gov/sites/default/files/pdf_documents/library/document/0126/40967434.pdf PURPOSE & PROGRAM], 6/11/75 - New York City Anti-Defamation League of B'nai B'rith (2) | |||
==דרויסנדיגע לינקס== | |||
*{{אפיציעלע וועבזייטל|https://www.adl.org/}} | |||
[[קאַטעגאָריע:אנטיסעמיטיזם]] | |||
[[קאַטעגאָריע:אידישע ארגאניזאציעס]] | |||
[[he:הליגה נגד השמצה]] | [[he:הליגה נגד השמצה]] | ||